Dagur - 03.02.1960, Blaðsíða 4

4
D AGUR
Miðvikudaginn 3. febrúar 1960
Skrilstoí.i i Hafiiatstra-tí ')() — Sími 1 ififi
RITSTJÓRI:
E R L í N G V ll I> A V í J) S S O X
Aui’lýsingastjóii:
JÓN SAMÍEISSON
Árgangurjnn kostar kr. 75.00
ItlaðiA keinur út á miðvikudögum og
iaugardögitnt, |>q>ar cfni standa til
Cjaltldaj’i t-r !. jú!i
prentvf.uk odds hjórnsso.nar h.f.
STÓRTS
UM FÁTT er meira rætt en fjárlögin nýju
og væntanlegar efnahagsaðgerðir, og er það
mjög að vonum eftir þær stórkostlegu yfirlýs-
ingar stjórnarflokkanna um ástandið í þeim
efnum og boðskap þeirra um nýtt efnahags-
kerfi. Samkvæmt fjárlagafrumvarpinu tek-
nr ríkisstjórnin stórt skref í efnahagsmálum,
en hvort það skref verður fram á leið, mun
tíminn leiða í ljós. En þegar er sýnilegt að
slíkar stóraðgerðir eða breytingar lcrefjast
þess, að sú stjórn, sem þær gerir, hafi bein í
nefi og geti framfylgt þeim, að öðrum kosti
er verr af stað farið en heima setið. En til
þess að efnahagsaðgerðirnar íenni ekki út í
sandinn, þarf núverandi ríkisstjórn mikið
traust þjóðarinnar að baki sér. Það traust á
hún því miður ekki og hefur ekki til þess
unnið undanfarin missiri. En þar með er
ekki sagt að efnahagsaðgerðir þessar séu óal-
andi og óferjandi, þótt svo kunni að virðast
í ýmsum greinum við athugun fjárlagafrum-
varpsins.
Ekki verður það véfengt, að þjóðartekjur
íslendinga hafa vaxið verulega frá ári til árs
að undanförnu. Það á því að vera meira til
skiptanna en áður og lífskjör þjóðarinnar að
fara batnandi. Hinar nýju ráðstafanir virðast
ekki fara vel við þessa staðreynd. Eyrirhuguð
gengisbreyting mun hækka vöruverðið tii
muna, en gert er ráð fyrir óbreyttu kaupi, og
auk þess lagðir á nýir skattar. En þá kemur
hin mikla spurning, hvort nauðsynlegt sé að
skerða lífskjör almennings, hvort það sé al-
menningur, sem lifað hafi of hátt og í dýrleg-
um fagnaði langt um efni fram. Sé svo, verð-
ur að taka afleiðingunum. Hitt mun þó
sönnu nær, að það sé aðeins hluti þjóðarinn-
ar, sem um langt skeið hafi lifað í dýrlegum
fagnaði á kostnað alls almennings, og það eru
hinir ríku, t. d. nokkur hundruð milljóna-
mæringar sem gera út Sjálfstæðisflokkinn. —
Vonandi sýnir ríkisstjórnin það réttlæti, að
leggja réttmætan þunga á herðar þessara
manna, væri þá nokkur von, að aðrir yndu
sínum hlut. Ennfremur er hverri ríkisstjóm
nauðsynulegt að láta orð og efndir vera í
nokkm samræmi. Því miður verður það ekki
sagt um núverandi stjórnarflokka, að þeir
hafi unnið sér traust á þeim grundvelli. Yfir-
lýsingar Sjálfstæðis- og Alþýðuflokksins fyrir
kosningar um hinn ágæta hag Útflutnings-
sjóðs og ríkissjóðs og hversu vel hefði tekizt
að stöðva verðbólguna, hafa orðið sér og höf-
undum sínum til hinnar mestu háðungar.
Núverandi yfirlýsingar sömu flokka um efna-
hagsástandið verða því teknar með varúð og
efnahagsaðgerðirnar teknar undir smásjá
þegar þær eru allir fram komnar.
Samdráttur í verklegum framkvæmdum og
auknir almennir skattar koma þyngst niður á
hinum fátækari, en skara eld að köku gróða-
manna og braskara. Sú stefna leiðir til at-
vinnuleysis og örbirgðar og hún á ekki rétt á
sér í landi, þar sem þjóðartekjurnar aukast.
HaUgrímur Þorbergsson áttræður
Fyrr í þessum mánuði, eða
nánar tiltekið 8. janúar, varð
Hallgrímur Þorbergsson bóndi á
Halldórsstöðum í Laxárdal í S,-
Þingeyjarsýslu áttræður.
Hann er einn hinna lands-
kunnu Þorbergssona. En bræður
hans eru þeir Jónas Þorbergsson,
fyrrum ritstjóri og útvarpsstjóri,
og Jón H. Þorbergsson bóndi á
Laxamýri.
Hallgrímur er fæddur á Helga-
stöðum í Reykjadal, átti erfiða
æsku, en brauzt þó til mennta,
fyrst við Búnaðarskólann á Eið-
um, en síðan fór hann utan og
dvaldi í Bretlandi og Noregi og
kynnti sér þar einkum sauðfjár-
rækt. Þegar hann kom heim aft-
ur, ferðaðist hann um mikinn
hluta landsins á vegumBún.félags
íslands og kynnti sér sauðfjár-
rækt landsmanna og kynnti
ýmsar nýjungar. Hann er fyrsti
íslendingurinn, sem á vísinaaleg-
an hátt greindi kyneinkenni ís-
lenzka fjárstofnsins. Hann inn-
leiddi sundbaðkerin, nýjar bað-
lyfstegundir til útrýmingar kláða
og fleiri óþrifum og hann beitti
sér fyrir kynblöndun á íslenzku
fé og skozku og hafði þær til-
raunir með höndum í nær tvo
áratugi.
Þá ritaði Hallgrímur Þorbergs-
son margt í blöð og tímarit um
landbúnaðarmál, sérstaklega
sauðfjárrækt, og hélt óteljandi
fyrirlestra um þau efni og auk
þess hefur hann tekið mikinn
þátt í félagsmálum sýslunnar og
löngum þótt tillögugóður, hug-
myndaríkur og djarfhuga.
En Hallgrímur er þó fyrst og
fremst bóndi, hefur búið á Hall-
dórsstöðum síðan 1915 ásamt
konu sinni, Bergbóru Magnús-
dóttur Þórarinssonar, og hallast
þar ekki á um rausn og höfðings-
skap.
Öldungurinn á Halldórsstöðum
er enn hið höfðinglega glæsi-
menni og gleðimaður.
Sextugur
Steindór Jóhannsson, fiskimats-
maður, Víðivöllum 18 hér í bæ,
varð sextugur 26. janúar síðastl'.
Hann er Skagfirðingur, en fluttist
fjögurra niánaða gamall í Svarf-
aðardal. Hingað til Akureyrar
fiutti hann árið 1926 og hefur
starfað við fiskmat lengst af síðan
1928.
Steindór er vinsæil mann-
kostamaður. Blaðið sendir hon-
um beztu afmælisóskir.
í mínum huga er Laxárdalur
meiri töfrum búinn en aðrar
sveitir. Hann er svolítið af-
skekktur ævintýraheimur, nokk-
uð til hliðar við alfaraleiðir. Þar
vex skógur í hlíðum og litbrigða-
ríkur runnagróður allt til efstu
heiðabrúna. í dalbotninum eru
sléttar grundir milli hraunfláka
og þar er Laxá fegurst, lygn og
yfirbragð hennar hrekklaust. En
svo sagði mér „listamaður“ einn,
er við deildum um náttúrufegurð
á öðrum stað, að fegurðartilfinn-
ing mín væri ekkert annað en
skynvilla á háu stigi, og hann
leiddi mig í „allan sannleika"
hversu áfátt var á umræddum
stað. Þar vantaði þrjú fjpll af
sérstakri gerð og fleiri hluti
stóra.
En lengi má deila um fegurðina
og illa eru þeir menn á vegi
staddir, sem líta alla hluti
„gagn“augum. Ef til vill hef eg
orðið skyggn á fegurð dalsins við
það að ganga undir hönd Hall-
gríms á Halldórsstöðum í heima-
byggð hans, og þá er heiðurinn
Hallgríms megin og mitt að
þakka.
Eg sendi afmælisbarninu inni-
legustu afmæliskveðjur og kærar
þakkir fyrir gömul kynni.
29. janúar 1960. E. D.
Páll Guðmundsson
KVEÐJUORÐ
Mánudaginn 28. des. sl. lézt að
Elliheimilinu í Skjaldarvík Páll
Guðmundsson frá Seljahlið, rúm-
lega sjötugur að aldri.
Páll var fæddur og uppalinn að
Seljahlíð í Sölvadal í Eyjafirði.
Voru foreldrar hans Guðmundur
Friðfinnsson Þorlákssonar, og
Rósa Jónasdóttir, er bjuggu þar
allan sinn búskap, 1887 til 1924.
Bjó Guðmundur þar góðu búi,
var talinn allvel efnaður og hafði
margt sauðfé, því að jörðin er
beitarjörð góð. Páll bjó nokkur
ár í Seljahlíð eftir föður sinn. —
Var kona hans Laufey Jósefsdótt-
ir. Þau voru barnlaus.
Árið 1936 flutti PáU frá Selja-
hlíð, yar jörðin þá í eyði um
skeið. En jafnan var Páll kennd-
ur við þann bæ. Eftir það bjó
hann litlu búi á nokkrum jarðar-
hlutum í sveitinni meðan kona
hans lifði. En seinustu árin
í sveitinni átti hann heima á
Skáldstöðum. Var heilsa hans þá
mjög farin að bila og seinustu
æviár sín var hann að Eiliheimil-
inu í Skjaldarvík.
Páll var sérkennilegur maður,
höfðu sumir gaman af að glettast
við hann, en hann svaraði oft vel
fyrir sig, því að hann var allvel
greindur og hafði kímnigáfu til
að bera.
Hann var jarðaður að Möðru-
völlum í Eyjafirði 5. jan. sl. Ekki
gat eg fylgt þessum frænda mín-
um til grafar og verð því að láta
nægja að senda honum kveðju
frá mer og öðru frændfólki hans,
sem vildi vera við jarðarför hans,
en gat ekki farið af ýmsum
ástæðum.
Blessun fylgi honum á hinu
nýja ári nýs lífs. . P. K.
Skákimnendur! - Notið tækifærið!
Innan skamms hefst hér á Akureyri óvenjulegt
námskeið í skák. Verður það ekki eins og áður hef-
ur tíðkast um skákennslu hér á landi, að einn mað-
ur leiðbeini nemendum að tafli, eða sýni byrjánir
og endatöfl á veggborði, heldur er hér um að ræða
skákkennslu í fyrirlestraformi eins og tíðkast í
Rússlandi og öðrum miklum skáklöndum, þar sem
fyrirlesarinn hefur tvö til þrjú veggborð og aðstoð-
armann til hjálpar og flýtisauka, svo að kennslan
geti gengið það hratt, að áhorfendur hafi ætíð nóg
af skemmtilegum verkefnum til að glíma við. Eru
það Æskulýðsheimili templara og Skákfélag Akur-
eyrar, sem hafa fengið hinn kunna skákmann Frey-
stein Þorbergsson til þess að annast námskeið þetta,
en hann hefur meðal annars stundað nám í Sovét-
ríkjunum og kynnzt skáklífi þar. Mun Freysteinn
einkum leggja áherzlu á að skákkennslan verði
fróðleg og skemmtileg dægradvöl fyrir fólk á öllum
aldri, ailt frá byrjendum til meistara. Mun hann
sýna mikið af skákdæmum eða skákmyndum, eins
og kalla mætti þetta, til aðgreiningar frá hinum
venjulegu mátþrautum. í skákdæmum þessum er
sýr.t hvernig hvítur eða svartur nær jafntefli eða
vinnur á skemmtilegan og lærdómsríkan hátt.
Einnig mun Freysteinn kenna byrjanir, miðtafl og
endatafl séi'staklega og leggur þá meiri áherzlu á
hugmyndir að baki leikjanna heldur en vélræna
minnisfestingu leikjaraða.
Námskeiðið stendur í tæpan mánuð og verður
skipt í flokka eftir aldri, byrjunarkunnáttu þátttak-
enda og því, hvenær þeir hafa sína frítíma. Miðað
er við þrjú skipti í viku fyrir hvern flokk og tvær
stundir hverju sinni, eða alls tuttugu tíma alls. Hjá
börnum verður fyrrlestur aðeins fyrri stundina, en
æfing og tilsögn þá síðari. Börnum verður væntan-
lega kennt fyrir kvöldmat, öðrum eftir vinnutíma.
í barnaflokki verða veitt bókaverðlaun fyrir góða
hegðun og stundvísi, þannig að þátttökuspjald gild-
ir sem happdrættismiði, ef hlutaðeigandi kemur vel
fram. Reykingar unglinga eru bannaðar á fyrirlestr-
unum. Þá verða einnig veitt fleiri veíðlaun í sam-
bandi við lausnir þrauta.
Innritun og námskeiðsgjald hefur verið auglýst
annars staðar, en innritun lýkur mánudaginn 8.
febrúar, þegar Freysteinn heldur fyrirlestur um
skáklíf í Rússlandi og fleira. Fyrirlestur þessi hefst
klukkan 20.30 í stóra salnum í KEA. Er hann opinn
fyrir alla. Sjálf námskeiðin hefjast svo 10.—11. febr.
Góður árangur á innaufélagsmóti
Skautafélags Akureyrar um sl. helgi
Skilyrði voru ágæt á laugardag, en nokkur gola
á sunnudag.
í A-flokki náðust betri tímar en gildandi íslands-
met á öllum vegalengdum, en þar sem ekki voru
fullgildar aðstæður, mun ekki sótt um staðfestingu
metanna.
Mót þetta var sérlega skemmtilegt, þar sem
keppni var afar jöfn um fyrstu sætin og árangur
góður. Er um greinilega framför að ræða hjá flest-
um eða öllum keppendum. — Úrslit urðu:
500 m„ A-fl. — 1. Björn Baldursson 46.5 sek. —
2. Sigfús Erlingsson 47.0 sek. — 3. Skúli G. Ágústs-
son 49.2 sek.
1500 m„ A-fl. — 1. Skúli G. Ágústsson 2.31.6 mín.
— 2. Sigfús Erlingsson 2.34.6 mín. — 3. Björn Bald-
ursson 2.35.8 mín.
3000 m„ A-fl. — 1. Sigfús Erlingsson 5.28.6 mín.
— 2. Skúli G. Ágústsson 5.31.3 mín. —: 3. Björn
Baldursson 5.34.1 mín.
5000 m„ A-fl. — 1. Örn Indriðason 9.31.8 mín. —
2. Skúli G .Ágústsson 9.44.0 mín. — 3. Björn Bald-
ursson 9.55.0 mín.
Stig. — 1. Björn Baldursson 212.676 stig. — 2.
Sigfús Erlingsson 212.800 stig. — 3. Skúli G.Ágústs-
son 213.450 stig.
500 metrar, B-fl. — 1. Sveinn Kristdórsson 55,2
sek. — 2. Stefán Árnason 58.3 sek. — 3. Ásgrímur
Ágústsson 58.4 sek.
1500 m„ B-fl. — 1. Ásgrímur Ágústsson 3.13.8
mín. — 2. Sveinn Kristdórsson 3.14.4 mín. — 3.
Stefán Árnason 3.26.2 mín.
400 metrar, 12—14 ára drengja. — 1. Sævar Jóna-
tansson 54.4 sek. — 2. Hallgrímur Indriðas. 55.2 sek.