Dagur - 04.10.1961, Blaðsíða 4

4
{“---------------------------------*
GÁLGAGLEÐI
ALÞÝÐUFLOKKSINS
MARGUR hefur furöað sig á því, að AÍ-
þýðuflokkurinn skuli taka þátt í þeirri
siglingu, sem hann er á, með íhaldinu.
Alþýðuflokkurinn hefur í þessari sjóferð
brotið öll sín gömlu boðorð og kastað
hugsjónum jafnaðarmennskunnar fyrir
borð, eins og ónýtu rusli, en GENGIÐ Á
HÖND OG SAMLAGAÐ SIG ÞEIRRI
STEFNU, SEM HANN VAR STOFN-
AÐUR TIL AÐ VINNA Á MÓTI OG
LOSA ALLAN ALMENNIN G ÚR
KLÓNUM Á.
Víst hefur þess orðið vart, að ýmsum
embættislausum Alþýðuflokksmönnum
hefur ekki litist á þessa siglingu, eftir
korti íhaldsstefnunnar. Aftur á móti hafa
liðsoddar Alþýðufl. — þar með taldir
blaðamenn hans — talað hreyknir og af
miklum móði um, að þeir væru að skapa
nýtt og betra þjóðfélag. Ekki hefur held-
ur skort hátíðleikann yfir sjálfum sér. Á
síðum blaða flokksins getur að líta sjálfs-
hól fyrir sparsemi, hófsemi og ráðdeild.
Lagfæringar sínar á viðskiptmn þjóðar-
innar við útlönd hafa þeir annálað, — svo
að fáfróðir menn gætu jafnvel haldið, að
þeir væru farnir að lána krónu og krónu
þeim, sem áður lánuðu íslendingum.
í*egar stjórnarandstæðingar hafa leyft
sér að véfengja orð liðsoddanna um þessa
hluti, þá hafa slíkir menn verið af stjórn-
arliðinu taldir óalandi og óferjandi
ósannindamenn. En hvað skyldu „topp-
kratarnir“ halda þetta lengi út? Hvenær
tekur alþýða flokksins í taumana, svo að
þeir finni til og átti sig? Hvenær sýnir
hún þeim í tvo heimana?
Stundum kemur fyrr, þegar einhver
sér, að allt, sem hann lagði undir, er
tapað, að þá rekur hann upp rokna hlát-
ur. Örvinglun brýzt út á marga vegu.
Sagt er að þetta sama komi stundum
fyrir dauðadæma menn á aftökustaðnum
(Galgehumör). Varla verður leiðari Al-
þýðubláðsins sunnudaginn 17. f. m.,
„Annálsbrot“, flokkaður undir annað en
örvinglunarkæti, og eklsi heldur leiðari
sama blaðs næsta sunnudag á eftir, þar
sem farið er háðulegustu orðum um
væntanleg hátíðahöld á Akureyri í tilefni
100 ára afmælis kaupstaðarins. í „Ann-
álsbroti" gerir blaðið freyðandi grín að
Vesturheimsferð forsetans, Noregsferð
forsætisráðherrans, utanferðum Gylfa
„til að hyggja að gullforða heimsins“ o.
s. frv. Að lokum segir blaðið: „NÚ VÍK-
UR SÖGUNNI TIL HEIMAMANNA,
SEM UNDU ILLA SlNUM HAG, AÐ
VERA NÆR HÖFÐINGJALAUSIR OG
MEÐ ÖLLU VEIZLULAUSIR í MARG-
AR VIKUR. TIL AÐ HUGGA ÞÁ VAR
INNFLUTNINGUR BIFREIÐA GEF-
INN FRJÁLS OG EIN NEFND SLEGIN
AF. URÐU VERKAMENN GLAÐIR
MJÖG VIÐ ÞESSI TÍÐINDI OG UNDU
NÚ ALLIR VEL HAG SÍNUM. ER ÞAÐ
MÁL MANNA, AÐ SJALDAN HAFI
REISN OG GLÆSILEIKI EINNAR
ÞJÓÐAR VERIÐ MEIRI EN ÍSLEND-
INGA ÞETTA IIAUST. AÐ MINNSTA
KOSTI EKKI, EF REIKNAÐ ER HLUT
FALLSLEGA MIÐAD VIÐ FÓLKS-
FJÖLDA.“
Hvað upplýsir þessi hlátur Alþýðu-
blaðsins — er þetta „gálgagleði“?
Sagt er, að Morgunblaðsmenn hafi orð-
ið fremur langleitir þegar þeir lásu
þennan leiðara og líklegt má telja að ein-
hvern hroll hafi sett að summn þeirra.
V-------------------------------------
Áðalf. Kennarafélags Eyjafjarðar Hallast
LAUGARDAGINN 30. sept. s.l.
var haldinn aðalfundur Kenn-
arafélags Eyjafjarðar á Akur-
eyri. Formaður félagsins, Hann
es J. Magnússon, skýrði frá, að
félagið ætti 30 ára afmæli þann
4. okt. n.k. og rakti í stórum
dráttum sögu þess. Fyrsti for-
maður þess var Snorri Sigfús-
on. Félagið hefur gengizt fyrir
mörgum námskeiðum fyrir
kennara á félagssvæðinu og
hafa mörg þeiri’a verið fjölsótt.
Þá hefur það gefið út „Vinnu-
bók í átthagafræði" og byrjenda
bók í reikningi „Leikið og reikn
að“ og uppeldismálatímaritið
„Heimili og skóla" í 20 ár um
næstu áramót. Fimm kennarar
gengu í félagið á fundinum.
Stjói-n félagsins var endur-
kjörin, en hana skipa: Hannes
J. Magnússon, formaður, Eirík-
ur Sigurðsson, ritari, og Páll
Gunnarsson, féhirðir.
,Auk venjulegx’a félagsstarfa
fluttu eftirtaldir menn erindi á
fundinum: Stefán Jónsson,
námsstjóri, um skólamál, Gerda
Brunskog um byrjunai'kennslu
yngri barna, Sigríður Skafta-
dóttir um norræna kennaramót
ið og námskeið í sambandi við
þið, Gísli Jónsson, menntaskóla
kennari, um íslenzkukennslu,
Guðjón Jónsson um sparifjár-
söfnun skólabarna og sýndi
einnig kvikmynd um það efni,
og Jóhann Sigvaldason sýndi
litskuggamyndir af kennai-a-
þinginu og kennax-anámskeiði í
Danmörku.
Eftirfai-andi ályktanir voru
samþykktar á fundinum:
1. Eftir því sem þjóðfélagið
verður flóknara koma upp æ
fleiri vandamál í uppeldinu,
ekki sízt eftir að mæður fóru í
ríkum mæli að vinna utan heim
ilis. Þessi margþættu vandamál
eru oft þess eðlis, að ekki er á
annarra færi en uppeldis- og
sálfi-æðinga að greiða úr þeim.
Auk þess er það oft geysilega
mikill styrkur við sjálft skóla-
námið að njóta leiðsagnar sér-
fræðinga.
Fyi-ir því skorar aðalfundur
Kennarafélags Eyjafjarðar á
fræðslumálastjórn, Alþingi og
ríkisstjói-n að flýta, svo sem
auðið er fyrir því, að hinir
stæi-x-i skólar að minnsta kosti
eigi kost á slíkri þjónustu sér-
fx-æðinga, sem venjulegur bai-na
kennari hefur ekki aðstöðu til
að veita.
Það mætti t. d. hugsa sér, að
sálfi’æðistofnun í höfuðstaðn-
um hefði aðstöðu til að senda
sálfræðinga út til hinna stærri
skóla landsins. Einnig mætti
hugsa sér að einn sálfræðingur
væri t. d. búsettur á Akureyri
og léti að einhverju leyti í té
þjónustu í hinum stærri skól-
um á Norðurlandi.
En hvei-nig sem slíku yi-ði
annars háttað, er það mikil
menningai-leg nauðsyn að koma
þessari þjónustu á sem fyrst.
2. Þegar þess er gætt að
kennarataðan og þá einkum
staða bai-nakennara, er ein hin
mikilvægasta ábyi'gðarstaða í
þjóðfélaginu, virðist einsætt að
mjög þurfi að vanda val á mönn
um í slíkar stöður. Það verður
bezt gert með því að gera stöð-
una eftirsóknarverða.
Nú blasir hins vegar við sú
staðreynd, að vegna lélegra
launakjara kennara liggur við
boi'ð, að loka þui-fi mörgum
skólum vegna kennaraskorts og
með hverju ái’i gengur verr og
verr að fá kennara með kenn-
araréttindum að skólum lands-
ins, ekki aðeins að hinum
smæri’i skólum og farskólum,
heldur einnig hinum stærri
kaupstaðaskólum.
Ef þessi flótti frá kennara-
störfum heldur áfram, sem all-
ar líkur benda til, að óbreytt-
um launakjörum, horfir til
slíkx-a vandræða í þessum efn-
um, að eigi hefur áður þekkzt
slíkt.
Fyrir því skorar aðalfundur
Kennarafélags Eyjafjarðar á
fræðslumálastjórn, AJþingi og
ríkisstjórn að taka mál þetta til
alvarlegrar yfirvegunar og úr-
bóta, svo að flóttinn fx-á kenn-
arastarfinu vei-ði stöðvaður, og
aftur geti hafizt eðlilegt fx-am-
boð á kennurum í þjóðfélaginu.
Ti-eystir fundurinn þingi og rík
isstjórn til að ráða nú þegar bót
á þessum vanda. □
| BÁTARNIR BÍÐA |
STJÓRN Farmanna- og fiski-
mannasambandsins hefur lýst
megnri óánægju yfir því, að
ekki hefur enn vei’ið ákveðið
verð á síld, hvorki í salt, fi-yst-
ingu eða bræðslu.
Á fundi yfix-manna á síldveiði
skipum við Faxaflóa, var skor-
að á ríkisstjói-nina að láta ekki
lengur dragast að ákveða síld-
arverðið. Bátai’nir bíða. □
HLÍN
Ársrit íslenzki-a kvenna, 43. ár-
gangur, er komið út. Útgefandi
og ritstjóri er, sem áður, hin
kunna heiðui-skona, Halldóra
Bjarnadóttir.
Ritið hefst á sálmi eftir Matt
hías. Af öðru efni má nefna:
„Ávöxtur, gróði og öldin klár,
oss vex-ði að notum sérhvei-t ár,“
og undir þessu greinarheiti eru
frásagnir merkra manna um
landsnytjar, matföng og læknis
lyf úr ríki náttúrunnar, sem rit
stj. tók saman.
Merkiskonur er greinaflokk-
ur í hvei'ju hefti Hlínar, og er
að þessu sinni helgaður minn-
ingu Rannveigar I. Sigurðardótt
ur fi'á Eyjólfsstöðum í Vatnsdal,
Unu Gísladóttui-, Sigurlaugu
Guðmundsdóttur frá Ósi í
Vatnsdal, Þórunni Gísladóttur
(grasakonu), Elínu Snædal, ljós
móðui-. Soffíu Þorkelsdóttur,
Sesselju Stefánsdóttur, Vopna-
fii-ði, Sigi’únu Blöndal, Ragn-
hildi Petui’sdóttui’, Þuríði J.
Lange, Laufeyju Pálsdóttur og
Soffíu Guðlaugsdóttur, leik-
konu. Þá er í ritinu grein um
„ALÞÝÐUMAÐURINN11 hefur
sagt fi-á fulltrúafundi flokksins
í Noi-ðux-landskjöi-dæmi eystra
og kallað „kjördæmismót11.
Mótið var haldið á Húsavík og
aðalræðumenn Emil Jónsson
ráðherra og Friðjón Skai-phéð-
insson alþingnsmaður. Blaðið
segir frá ræðum þeirra og birtir
orðx-étta kafla úr i-æðu Fi-iðjóns.
Báðir hafa þessir fyrirliðar
Alþýðuflokksins auðheyrilega
reynt að bei-a sig mannalega á
yfirboi'ðinu, en undirtónninn er
samt eins og segir í gömlu þul-
unni:
„Hallast á hesti mínum,
en ríða vei-ð eg þó.“
Blaðið segir orðrétt:
„Ráðherrann sagðist vel vita
að rnargt í efnahagsaðgerðum
ríkisstjórnarinnar hefði komið
og kæmi erfiðlega við fólk.“
Öðruvísi var áður talað. „Al-
þýðumaðurinn11 hefur þetta eft-
ir Fi-iðjóni Skai-phéðinssyni:
„Viðreisnin, sem virtist vera
komin vel af stað, hefur farið
mjög úr skorðum.“
Lögfi-æðingurinn hefur þarna
gert dómhæfa játningu.
Eins og vænta mátti kenna
báðir ræðumenn stjóx-narand-
stöðunni um, að hnakkurinn er
kominn í hliðina og reiðinn
slitinn. Þeir telja, að kaup-
hækkanii-nar, sem urðu sl. voi’,
valdi einkum ei-fiðleikunum og
röskuninni. En þeir minnast
auðvitað ekki á, að þessar
kauphækkanir komu í kjölfar
hinna eftirminnilegu kjara-
samninga í Vestmannaeyjum,
sem stuðningsmenn ríkisstjórn-
arinnar stóðu áður að. Og þeir
minnast heldur ekki á það, að
það voru hinar óvægilegu að-
gei'ðir í-íkisstjórnarinnar í garð
vinnandi fólks í landinu, sem
knúðu vei-kföllin fram.
uppeldis- og fræðslumál eftir
Áslaugu Gunnlaugsdóttur og
önnur með yfii-skriftinni: Ein-
kenni á sönnum kvenleika eftir
Sigx-íði Sveinsdóttur, klæðskei-a
meistara. Enn má nefna grein
Ólafs Ólafssonar kristniboða,
Konan í skugga kax-lmannsins,
Leiklistin og markmið hennar
úr ópi-entuðum greinafl. Soffíu
Guðlaugsdóttur, leikk.
Hér er fátt nefnt af mörgu, því
ritið er 160 síður og er bæði
fi-óðlegt og skemmtilegt aflestr-
ar. □
r
Arbók Þingeyinga
ÚT ER KOMIN Árbók Þingey-
inga 1960 og er það þi’iðji ár-
gangur. Ritstjóri er Bjartmar
Guðmundsson. Af efni bókax-inn
ar má nefna: Minningar um Þor
kel Jóhannesson prófessor eftir
Björn Sigfússon og Júlíus Hav-
steen eftir ritstjórann og Björgu
Hjöfleifsdóttur eftir Guðmund
B. Árnason. Pétur Siggeirsson
skrifar greinina Magga, systir
afa á Knei-ri, Theodor Gunn-
laugsson Kveðja til Mývetninga
og bii’t er ávarp Sigurjóns Jó-
hannessonar við vígslu skóla-
á Iiesti
Þessir áðurnefndu ræðu-
menn, Ernil og Friðjón, hall-
mæltu samvinnufélögunum fyr
ir það að leysa vinnudeiluna sl.
vor. Hefðu þeir þó miklu frem-
ur átt að biðja auðmjúklega af-
sökunar á því, að ríkisstjórnin
og lið hennar kom ekki í veg
fyrir verkföllin með samning-
um við vei’kalýðssamtökin, eins
og þau gáfu, með löngum fyrir-
vara, kost á að gex-a. Þetta er
það, sem kallað er að kunna
ekki að skammast sín.
Friðjón Skai-phéðinsson segir,
ef „Aiþýðumaðm-inn“ fer rétt
með: „Um samvinnusamtökin
gegnir sama máli og verklýðs-
samtökin. Þau eiga ekki að vera
vettvangur pólitískra átaka.
Þau eru hagsmunasamtök en
ekki stjói-nmálasamtök.“
Þetta eru mjög óviturleg orð,
svo að ekki sé meira sagt. Eða
hvað er pólitík? Hvernig geta
víðtæk hagsmunasamtök stað-
ið utan við pólitík? Hefur ríkis-
stjórnin og flokkar hennar látið
þessi samtök afskiptalaus?
Kom samvinnusamtökunum
ekkert við hagur fólksins, sem
selur vinnu sína? Kom þeim
ekkert við, þótt framleiðslan til
sjávar og sveita stöðvaðist með
öllu um hábjargræðistímann?
Áttu samvinnufélögin á Húsa-
vík og Akureyri að bíða með að
aflétta verkföllunum á sínum
sviðum, þar til ríkisstjómin
tæki sönsum. Nei, Friðjón
Skarphéðinsson veit, að hann er
að tala út loftið óg með íhalds-
rökleysum einum. Alþýðu-
flokksmenn finna, að nú er að
snarast af. Þeim finnst ennþá,
að þeir verði að hanga á, jafn-
vel þótt reiðverið fari undir
kviðinn — meðan botninn fer
ekki líka alveg úr buxum knap
anna. □
húss á Húsavík. Ljóð eru eftir
Valtý Guðmundsson, Guðmund
Þorsteinsson frá Lundi og Krist
björn Benjamínsson. Helgi Hálf
dánarson skrifar um Fjalla-
Bleik, Pétur Jónsson Þátt úr
óbyggðum, Jón Gauti Pétursson
skrifar greinina Úr gömlum
heimildum, Jón H. Þorbergsson
um árferðið og nokkrir menn
segja markverð tíðindi úr hérað
inu. Auk þessa á ritstjórinn
þarna greinarnar Grænlands-
ferð, Kistubrotsmál o. fl. og
birt er ein af ræðum Jóns Sig-
urðssonar í Yztafelli. □
HEIMA ER BEZT
SEPTEMBERHEFTIÐ flytur
kápumynd af Eyþóri Tómassyni
og viðtal við hann, greinina Úr
Búðarhrauni eftir ritstj., mynd
skreytta grein frá landsmóti
ungmennafélaga að Laugum eft
ir séra Sigurð Hauk Guðjóns-
son. í gær og í dag eftir Krist-
ínu Kjartansdóttur, Eftirminni-
leg ferð eftir Halldór Ármanns-
son, framhaldssögurnar, þátt
unga fólksins, Plöntur á dýra-
veiðum eftir ritstj. o. fl. □
5
Um blaðlúsina í görðunum
m.
GÓÐS VITI.
„íslendingur11 komst ekki hjá
að birta í heilu lagi orðréttan
kafla úr fréttagrein Dags um
aðalfund Stéttarsamb. bænda.
Áður hafði hann birt glefsur úr
greininni, ásamt eigin getgát-
um og síðan atugasamdum. Nú
bregður svo við, að þegar „ís-
lendingur11 birtir grein Dags og
hún liggur þar orðrétt fyrir,
„treystir hann sér ekki til við
hana“, en spyr ritstjóra Dags
hvaða skilning hann leggi á
textann „annan en eftir orð-
anna hljóðan?11 Því er skjót-
svarað, „íslendingur11 góður. —
Auðvitað á ekki að leggja neinn
„annan11 skilning í textann.Og sá
texti er bæði skýr og tvímæla-
laus. Tilraun „íslendings11 til út
úrsnúninga virðist þar með úr
sögunni, og er það vonandi góðs
viti. □
LÍFGAÐUR OG HENGDUR.
Nýlega voru 15 tyrknesk stór-
menni dæmd til dauða af
hæstarétti þar í landi. Þeirra á
meðal var Menderes, fyrrv. for-
sætisráðherra landsins. Hann
komst yfir öflugan skammt af
svefnskömmtum og hafði nær
tekizt að svifta sig lífinu.
En yfirvöldin voru nú ekki á
því að láta sökudólginn fram-
kvæma dauðadóminn, heldur
létu hinum fyrrverandi for-
sætisráðherra í té nauðsynlega
læknishjálp.
Þegar 5 læknar vottuðu, að
hann væri orðinn nógu hress til
að taka út refsingu sína, var
hann hengdur. □
AÐ KAUPA SÉR ÖRYGGI
Skipulagðir bófaflokkar og
annar glæpalýður vaða oft uppi
á umbrota- og byltingartímum
þjóðanna, svo sem sagan grein-
ir. Þá kaupa borgararnir sér
frið hjá þeim með fjármunum
geta jafnvel tryggt líf sitt og
eignir hjá „traustu11 félagi
glæpamanna, gegn öðru glæpa-
mannafélagi.
Töluverður hluti útsvara, sem
borgarar í okkar þjóðfélagi
greiða til sveita- eða bæjarfé-
laga og skatta til ríkisins, renn-
ur til löggæzlu og dómsmála.
Hinir óbreyttu borgarar kaupa
sér og heimilum sínum þannig
öryggi gegn misindismönnum,
sem ella kynnu að eyðileggja
friðsamlegt samfélag okkar
tíma og ógna einstaklingunum.
Fæstum mun þykja þetta
öryggi of dýru verði keypt. En
of fáir drykkjumenn munu hug
leiða það nægilega, að í nútíma-
þjóðfélagi greiða allir þegnar
nokkurn skatt til verndar gegn
þeim. □
ERU ÞEIR TIL
FYRIRMYNDAR?
Nýlega barst blaðinu bréf um
sóðaskap og ofdrykkju for-
stöðumanns í lítilli en þarfri
stofnun hér í bæ. Bréfið var
nafnlaust og verður ekki birt á
ábyrgð Dags. Þó kann þar allt
að vera satt og rétt frá sagt, en
ekki verður um bréfritarann
sagt, að hann ráðist á garðinn,
þar sem hann er hæstur. Nauð-
synlegt getur verið að fletta of-
an af ósóma lítilla manna og
lítilla staða. Nauðsynlegra er til
árangurs að glöggva sig á því,
hverjir eigi að vera til fyrir-
myndar og hvort þeir eru
það. Til þeirra manna telj—
ast t. d. dómarar, prestar, kenn-
arar, bankastjórar, forráðamenn
bæjarfélaga, íþróttafrömuðir,
tollverðir og lögreglumenn,
æðstu ráðamenn almennings-
samtaka, svo sem kaupfélags-
stjórar og verkalýðsleiðtogar,
alþingismenn o. s. frv.
Það er örðugt fyrir dómara,
sem var fullur í gær, að kveða í
dag upp dóm yfir þeim mönn-
um, sem í ölæði brutu lögin.
Prestar, sem uppvísir eru að
því, að drekka frá sér vit (og
æru) á almannafæri, ættu taf-
arlaust að losa sig við hemp-
una, því að ofdrykkja og prest-
skapur eiga enga samleið.
Kennarar ættu að vera í al-
geru bindindi yfir skólatímann.
Þeim mun mikil þörf á að end-
urheimta virðingu sína.
Bankastjórar, forráðamenn
fjölmennra félagssamtaka og
stjórnendur bæjarfélaga eru
meira til aðhláturs en rónarnir,
þegar þeir setjast á bekk með
þeim, sem stundum kemur
fyrir.
íþróttaleiðtogar eru í sömu
aðstöðu og prestar og kennarar
— þeir dæma sig úr starfi, ef
þeir kunna ekki að umgangast
Bakkus.
Tollverðir og lögreglumenn
þurfa sterk bein og trausta sið-
ferðiskennd til að standast
freistingar í störfum sínum.
Alþingismenn og aðrir leið-
togar hinna ýmsu stjórnmála-
flokka þurfa að gera hreint fyr-
ir- sínum dyrum í þessu efni
er þeir bjóðast til löggjafar-
starfa og annarrar forystu.
Allir opinberir embættis-
menn, sem laun taka af al-
mannafé, og ekki uppfylla þá
lágmarkskröfu að hafna sterk-
um drykk á lögboðnum vinnu-
tíma og á almannafæri, ættu að
víkja fyrir reglumönnum.
Nú eru fleiri ofdrykkjumenn
á íslandi en allir berklasjúkl-
ingar voru hér á landi þegar
þeir voru flestir. Ofdrykkjan er
þess vegna mikið böl og erfitt
vandamál. Þjóðfélagið ræður
yfir þeim lækningamætti, að
gera strangari kröfur til þeirra
manna, sem ungt fólk og allur
almenningur tekur sér gjarnan
til fyrirmyndar. Hvers vegna
ekki að nota hann? □
FEGURÐARSAMKEPPNI.
Fegurðarsamkeppni kvenna
var dálítið vafasöm en töluverð
tilbreytni í skemmtanalífinu.
En brátt varð kynþokki og út
litsfegurð þeirra snotru kvenna,
er fengust til þátttöku, að tekju
lind æ fleiri manna.
Þetta kemur mjög vel fram í
viðtölum við konur þær, sem
nú síðast í Reykjavík kepptu
um titilinn „Ungfrú Norður-
lönd“.
Sú finnska sagði t. d.: „að hér
er þó farið með okkur eins og
manneskjur en ekki eins og
kýr.“ Já, í London er farið með
okkur eins og kýr. Þar byrjar
dagskráin kl. 9 á hverjum
morgni og stendur til kl. 2.30—
3 á nóttunni. Við erum þar hálf
an mánuð í Ungfrú-Evrópu-
keppninni. Og á hverju kvöldi
allan þann tíma erum við látnar
sitja grafkyrrar við borð á opin
berum skemmtistöðum, þar sem
fólk borgar sig inn til að horfa
á okkur og megum við ekki
hreyfa okkur úr stað, því að
fólkið hefur borgað fyrir að sjá
okkur. Við fáum ekki að dansa
við neina nema gömlu, ríku
lordana, sem sitja til borðs með
okkur og þessir sömu ríku gaml
ingar hafa setið þarna í sjö ár!“
Finnska fegurðardísin segir
ennfremur: „Þetta var allt öðru
vísi í byrjun, þá var þetta bara
leikur, en nú vilja fleiri og fleiri
græða og nú er farið að velja
Ungfrú Evrópu, Ungfrú Alheim,
Ungfrú Veröld, Ungfrú Sund-
laug, Ungfrú Jólasvein (í Sví-
þjóð), Ungfrú Fegurð, og Ung-
frú Norðurlönd.11
Já, þetta sagði finnska feg-
urðardísin, er hún kom á fætur
eftir lungnabólgukast, er hún
fékk í Reykjavík í nýafstaðinni
fegurðarsamkeppni.
Fegurðarsamkeppnum fá-
klæddi’a og vel vaxinna kvenna
í sýningarsölum fer fjölgandi og
ekki er sparaður auglýsingaá-
róðurinn. En þessi gróðavæn-
lega grein skemmtanalífsins er
e. t. v. af sömu rót og sá at-
vinnuvegur, sem elztur er tal-
inn í mannheimum og byggist
á því, sem borgað er fyrir blíðu
kvenna. Að sjálfsögðu greiða
menn aðeins fyrir þá örvun í-
myndunaraflsins, sem hin fögru
fórnardýr peningagráðugra
manna vekja breiskum mönn-
um með nekt sinni og blíðum
brosum á hinum svonefndu
fegurðarsamkeppnum og augna
yndið. Á þessu tvennu er mikill
munur þótt samætta sé.
Lárus Rist skrifar:
EFTIRTEKTARVERÐ FRÉTT.
Það er eftirtektarverð frétt,
sem útvarpið flutti nýlega, að
mikilmennið Dag Hammar-
skjöld hefði áunnið sér sína
miklu og góðu hæfileika, vit,
þrótt og festu í hugsun, með því
að stunda rólegar fjallgöngur á
sínum æskustöðvum, heima í
sínu fagra föðurlandi, Svíþjóð.
Við íslendingar eigum einnig
fagurt land og fjöllótt og bendi
ég á fréttina til þess að það
megi skiljast, að það sé ekki til-
gangslaust af mér eða vanhugs-
að — út í bláinn — að ég er að
troða Fögruhlíðinni upp á Ak-
ureyringa og sveitunga mína,
sem eru að tína henni fyrir fullt
og allt.
Mjög miklar líkur eru fyrir
því, að á landnámsöld, þegar ör
nefni voru engin til og Helgi
magri gaf bæ sínum heitið
Kristnes og stóra hólnum nafnið
Espihól, þá hafi öll hlíðin ofan
bæjanna verið nefnd Fagrahlíð.
Fagrahlíðin, með sinn virðulega
bændahöfðingja þarf sinn virðu
lega höfðingja á ný og hlíðin
fagra að notast til mannræktar,
því að þjóð vorri er meiri þörf
á vitrum mannkostamönnum en
íþróttamethöfum.
• 11111111111111111111 iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiui
NÚ, ÞEGAR HAUSTIÐ er kom
ið, hafa menn getað veitt því at-
hygli, að á sumum stöðum hef-
ur lauf trjánna gulnað og fallið
óeðlilega snemma. Þetta er ekki
árstíðinni að kenna, heldur því,
að trén eru lúsug. Ef menn vilja
rannsaka málið, munu menn
komast að raun um, að yfirborð
blaðanna er, í sumum tilfellum,
orðið svart, og ef menn snúa
blöðunum við, eru þau að neð-
an þakin smáum, grænum dýr-
um, og þar með er fundin orsök
þess, að blöðin missa of snemma
sinn græna lit — hinar grænu
blaðlýs.
Vegna margra fyrirspuma
þessu viðvíkjandi, vil ég gjarna
veita svolitlar upplýsingar um
blaðlýs og hvað hægt er að gera
til varnar gegn þeim.
Blaðlýs (Aphididae) er lús-
artegund með óteljandi afbrigð
um, sem öll hafa það sameigin-
legt, að þau hafa þunna húð,
hafa mikla fjölgunarhæfni og
eru mjög gráðug. Allt sumarið
finnur maður aðeins kvenkynj-
aða einstaklinga, sem án frjóvg-
unar fæða unga, en síðasti ætt-
liður hvers sumars er karl- og
kvenkynjaður og lifir hann af
veturinn, ekki alltaf á þeirri
plöntu sem lýsnar hafa lifað á
allt sumarið. Þær skipta iðulega
um áveruplöntu og hafa vetur-
setu undir berki og öðrum álika
stöðum.
Það er ekki eingöngu, að blað
lýsnar sjálfar lifa sem sníkju-
dýr á trjánum og há þeim í
vexti, heldur skilja þær líka eft
ir sig sykurkennt fitugljáandi
lag — hunangsdögg —, sem er
fyrirtaks gróðrarstía fyrir
svarta sveppategund — Brand-
dögg eða hunangssveppur —.
Allt of mörg, að öðru leyti fall-
eg tré, bera þess vott, að blað-
lýs og hunangsdögg hafi stytt
þeim sumarið að einhverju
leyti.
Blaðlýs dreifa vírussjúkdóm-
um, sem ótal tegundir eru til af,
en erfitt er að ráða við, en þó
er hægt að halda í skefjum.
Hvað er þá hægt að gera til
að losna við blaðlýsnar? Það er
aðeins eitt, og það er að úða
með einhverju viðurkenndu
varnarefni.
Rétti tíminn til úðunar getur
verið svolítið breytilegur, en þó
er hann áreiðanlega beztur að
vetrinum, vegna þess að margar
blaðlúsategundir hafa vetur-
setu í eggjum sínum — kolsvört
egg, sem fest eru við greinar
trjánna —. Hér getur maður úð
að með olíukenndum efnum.
Ef ekki er unnt að úða að vetr-
inum, verður að gera það
snemma sumars, en þá þarf að
nota sterkari og hættulegri efni.
Á jörðinni í kringum plöntuna
geta leynzt egg eða fullþroskuð
dýr, sem hafa dottið af trján-
um og lifa þar á einhverri ann-
arri plöntu, t. d. illgresi, þar
þarf einnig að úða.
Það hefur mjög mikla þýð-
ingu að úðaðar séu allar plönt-
ur, sem blaðlús sækir á. — Ef
girt er milli lóða með limgerði,
er ekki nóg að úða það öðrum
megin, eins og oft á sér stað,
heldur verður líka að úða þá
hlið sem snýr að garði nágrann-
ans og bezt væri ef nágrann-
inn léti úða allar sínar plöntur
líka. Það mundi í fyrsta lagi
gefa helmingi betri raun og í
öðru lagi verða mikið ódýrara.
Hversu mikill árangur er af
einni úðun fer eftir því hversu
víðtæk hún er. Ef ekki eru úðuð
heil bæjarhverfi, er varla unnt
að ábyrgjast árangur lengur en
eina viku, nema notuð séu hin
svokölluðu kerfisbundnu eitur-
efni. í öðrum löndum er bannað
að nota slík efni á einkalóðum,
og þannig ætti það líka að vera
hér, en svo er því miður ekki.
Það hafa komið fyrir eitranir
allt að sex mánuðum eftir úðun,
t. d. að börn hafi etið blöð eða
sprota af ttrjám.
Margir garðeigendur eru oft
á sumri að gá að plöntum sín-
um og komast, með skiljanlegri
ánægju, að raun um, að engar
blaðlýs séu hjá þeim, meðan ör-
vinglaður nágranninn „hlustar11
á lýsnar rífa í sig blöðin af hans
trjám. En allt í einu, í júlí—
ágúst, uppgötvar hann að trén í
hans garði eru líka orðin krök
af lús. Ekki er hægt að segja, að
of seint sé fyrir hann að úða, en
skaði er samt orðinn. Blöðin
hafa misst eitthvað af sínum
græna gljáa og sprotarnir
venjulegast skaðétnir.
Þess vegna verður að úða,
áður en maður finnur þessa
óboðnu gesti í garði sínum og
til þess er vetrarúðunin heppi-
legust eða þá í maí—júní.
J. H.
•iii 11 iimnm iimiiiu 1111111 ■iiiimimiu iii n m iimu iii*
[ Góðaksturskeppni |
NÆR 30 ökumenn háðu góð-
aksturskeppni í Reykjavík á
laugardaginn, á vegum Bind-
indisfélags ökumanna.
Lagðar voru margskonar
þrautir fyrir ökumenn, samtals
60, en allir luku keppni.
Góðaksturskeppni er bæði
skemmtileg og lærdómsrík.
Vaðlalieiði 1961
Veitið athygli Vaðlaheiði
vinir mínir á Akureyri.
Þótt huldu ljósin sálina seiði
sæla þín verður þá fyllri og meiri.
Völvunnar skyggni, sem veitir og glæðir
varðelda hugans í trú og siðgæði
ljósblik framliðna lýðinn fræðir,
leitandi manns, sem hugsar í næði.
Horfðu vinur frá Hamarkots-klöppum
á huldu ljósin frá ströndinni skína.
Trúin er horfin frá loðnum löppum
lýsigull andans glöggt það sýna.
Sálfræðin er í svomiklum vanda,
því sumir trúa og það eru fleiri,
að háreistar borgir hérlendis standa
Hallandsbjarg og Akureyri.
M. Kr.
i*Mimimmmmmmmmmmmmimiimmmmmmmmmmimmimmmimiimmmimmmmmimmia