Dagur - 10.03.1962, Blaðsíða 8

8
■ miiiiiiiMiimiiMiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiuiii
immmmmmi
immmmmmiiii'i*
,ISLAND OG SUÐUK-SLESVIK’ | My Fajr Lady _ Frumsýning
í SUÐUR-JÖSKA blaðinu
„Vort omstridte Land“, 5. tbl.,
febr. 1962, skrifar íslandsvinur-
inn Jörgen Bukdahl, rithöfund
ur, grein, er hann nefnir „ísland
og Suður-Slésvík“. Blað þetta
berst framvegis fyrir réttindum
Dana þar syðra, og nú standa
sveitarstjórnarkosningar þar
fyrir dyrum 11. þ. m.
Bukdahl segir m. a. í upphafi
greinar sinnar á þessa leið:
„Bf til vill munu margir
spyrja forviða: Hefur þessi fjar
læga sögueyja nokkur afskipti
af okkar suður-slésvíska deilu-
máli? Mætti ekki ætla, að þar
væri bæði fjarlægð og tunga
þrándur í götu? — Þrátt fyrir
það er ísland einmitt það Norð
urlandanna, sem í meginatrið-
um hefur fylgzt mest og bezt
með hinu dansk-iþýzka menn-
ingarstríði, og það hefur verið
algerlega óháð viðhoi'finu til
ríkjasambands Danmerkur og
íslands fram til 1918. Þverl á
móti. Það hafa einmitt verið
þeir hinir sömu sem unnið hafa
að fullu sjálfstæði íslands allt
fram að síðasta atriði þess,
handritamiálinu, sem hafa verið
mest slésvíkursinnaðir, og hafa
eftir 1920 í ræðu og riti skýrt
íslenzkum almenningi frá því,
sem fram hefur farið á suður-
landamærum Norðurlanda, og
það miklu fremur en næsti ná-
granni vor, Svíþjóð.“ Hér fer
Bukdahl nokkrum orðum um
afstöðu Svía fyrr og síðar til
þéssa máls.
Siðan skýrir Bukdahl allræki
lega frá áhuga Jóns Sigurðsson
Mlllllllllllliiliilllllllllilllllllllllllilllllllllllilllllllilllilil*
EFNAHAGSMÚR j
Á ÍSLANDI
RÍKISSTJÓRNIN er að reisa !
mikinn og háan múrvegg, líkt =
og kommúnistar gerðu í Ber- I
lín. j
Hinn nýi múr á íslandi er i
þó hvorki úr steini né gadda- =
vír notaður, heldur er hann i
byggður úr efnahagsaðgerðum =
íhaldsins og á að skilja sundur i
ríka menn og fátæka — vera =
varnargarður og brjóstvörn i
hinna ríku. \
Einar (ríki) Sigurðsson, i
sem er eignalaus maður í =
Reykjavík og svo illa stadd- i
ur, að ríkið hefur þurft að \
greiða með honunt eins og i
hverjunt öðrum stóróinaga, er j
búinn að kaupa tvo nýlega i
báta í Vestmannaeyjum og =
hyggst 'kaupa þrjá til viðbót- i
ar þar, af mönnum sem við- =
reisnin er að sliga. i
Hinir ríku skulu verða enn =
ríkari og hinir fátækari enn i
fátækari. En þetta kallar íhald =
ið að treysta efnahagsgrund- i
völlinn og auka hið frjálsa I
framtak borgaranna.
Ihaldið breiðir skrautklæði i
og auglýsingaskrum yfir múr i
inn. En þegar vel er að gáð, i
sézt hann hvarvetna í gegn og i
vekur ugg og ótta ahncnnings. =
ai' og djúptækum skilningi hans
á Slésvíkur-málinu og rök-
studdum samanburði hans á
deilumálunum í þessum tveim-
ur útjöðrum Danaveldis. Er hér
rakinn allrækilega starfsferill
Jóns Sigurðssonar, og hve mjög
samferða sjálfstæðisbaráttan
var á þessum tveimur vígstöðv
um um langa hríð, og loks úr-
slitum náð um líkt leyti, 1918
og 1920. ...
Bukdahl kemur víða við í
grein sinni, nefnir m. a. ljóð
„þjóðskáldsins mikla“ Matthí-
asar Joehumssonar, Suður-Jót-
land, og birtir þrjú erindi þess
í danskri þýðingu Guðmundar
Kambans. Greininni fylgir
mynd Jóns Sigurðssonar og
Matthíasar.
Svulmer höjt i tusind hjerter
folkenödens flod;
men engang skal bölgen briste,
farvet röd av blod.
Tordner dröne, solen skælve,
lyse vejen frem
og forkynde: Sönderjylland
atter vundet hjem!
Skíðalandsgangan hefst í dag
UM SÍÐUSTU helgi hófst önn-
ur skíðalandsgangan hér á
landi. Hin fyrri fór fram 1957.
Hér á Akureyri hefst lands-
gangan í dag og liggur göngu-
brautin frá íþróttahúsinu upp
að Lundi, þar suður og endar
brautin við rásmarkið. Hún er
4 km.
Ymsir broddborgarar hefja
gönguna, svo sem valdsmenn
bæjarins, prestar kennarar
læknar, íþróttamenn o. fL Þá
leikur Lúðrasveit drengja und
ir stjóln Jakobs Tryggvasonar,
ef frost hamlar ekki lúðra-
blæstri.
Framkvæmdanefnd lands-
göngunnar skip>a Hei'mann Ste-
fánsson, Þói-ai'inn Guðmunds-
son og Jens Sumai'liðason. Þátt
taka í landsgongunni 1957 var
14,3% og gengu 23235 manns.
S.-Þingeyingar höfðu mesta
þátttöku í sýslum, en Siglfirð-
ingar af bæjabúum.
Athyggli skal vakin á því, að
skólanemendux’, sem fjai'ri eru
,bæ sínum eða héraði, keppa
bæði fyrir skóla sinn og heima
héx-að í sömu göngunni. Og
hvar sem menn eru staddir,
geta þeir lokið göngu sinni fyr-
ir sína heimabyggð.
í dag, laugardag, hefst gang-
an kl. 4 síðdegis. Á moi'gun og
næstu sunnudaga hefst gangan
kl. 10 og stendur til kl. 12 á há
degi og síðdegis kl. 4—5. Vii’ka
daga verður gengið kl. 6—7 e.h.
Landsgöngunni lýkur annan
páskadag. Æskilegt er að þátt-
taka verði sem mest og að skíða
gangan fari fram sem fyi'st, þar
sem skíðafæri er nú hið bezta,
en getur auðvitað vei'snað. Ekki
hvetur blaðið þó til ungbarna-
eða gamalmennakeppni, eins og
síðast var áberandi. □
í DAG vei'ður frumsýning í
Þjóðleikhúsinu á My Fair Lady
með Völu, dóttur Einai-s Ki’ist
jánssonar óperusöngvara í að-
alhlutvei-kinu.
Sunnanblöðin hafa öðru
FjÓLMENNI AÐ
FREYVANGI
FYRIR SKÖMMU efndi Keðj-
an, kvennadeild slysavai’nafé-
lagsins i Öngulsstaðahreppi, til
kynningardags að félagsheimili
sveitai’innar, Freyvangi. En for
maður deildarinnar er frú
Kristi-ún Sigurðardóttir á Stað
arhóli.
Garðar Viborg, erindreki,
kenndi þarna hjálp í viðlögum
og nutu um 80 manns þeirrar til
sagnar. Um kvöldið hafði erind
rekinn kvikmyndasýningar,
sýndi „Á söguslóðum", banda-
í-íska mjmd og „Bjöi’gunarafrek
ið við Láti’abjai’g". Voru þá við
staddir 130—140 manns.
Kynningarkvöld þetta tókst
að öllu leyti mjög vel, og eru
þátttakendur hinir ánægðustu
með þessa fræðslu.
HVAÐ MUNÁR OKKUR UM ÞAÐ?
SÍÐAN „viSreisnarinnar“ fór
að gæta verulega og kaup laun-
þega fer ekki í verðbótguhítina
og vinstristjórnar-skattana,
reynist mönnúm það drýgra,
sem er í launaumslaginu, segir
Mögginn. Sem dæmi um það,
hve þetta er fráleitt, er L d:
Fyrir „viðreisn“ kostaði
húsaolían héimflutt kr. 1.08 pr.
1. Nú, tveimur árúm síðar, kost-
ar hún 1.55.
HÆKKUNIN ER 43.6%.
ÞAÐ ER 1880 KRÓNA VIÐ-
BÓTARSKATTUR A HEIM-
ILI, SEM NOTAR 4 ÞÚS. L. AF
OLlU Á ÁRI. Margir nota enn-
Sýning undir berum himni
FYRIR nokkrum árum bar það
við á fjölförnum lei&um höfuð-
borgarbúa, að dag einn gat að
líta málvei’kasýningu undir ber
um himni og olli þetta meiri-
háttar umferðatruflun.
Málverk þessi hafði Stefán
Jónsson frá Möðrudal gert og
brá fyrir í ýmsum þeirra nægi-
legum leiftrum fox-vitnilegra
'hluta, til að stöðva vegfarend-
ur og veita þeim umhugsunar-
efni.
Þegar á daginn leið höfðu ein
hverjír í’áðamenn borgarinnar
samþykkt, að myndin „Vorleik
ur“ og jaí'nvel fleiri myndir,
væru siðspillandi á almanna-
færi og létu lögi-egluna fjar-
lægja. En hin „hneykslanlega“
mynd var af ástaleik stóðsins.
Stefán efndi svo til annarrar
útisýningar fyi’ir nokkrum dög
um, en ekki er þess getið, að
hætta stafi af ósiðlegri túlkun
vox’s og ásta, svo sem í hið fyrra
skiptið.
Stefán Jónsson setur nafnið
Stói-val í horn mynda sinna. Út
skýring hans á þessu nafni er
á þessa leið, samkv. viðtali í
Tímanum:
„Það er nefnilega svoleiðis,
að ég er frá Möðrudal, og
brennimax’kið okkar er Möðrud,
og svo kemur punktur. Þeir
gleppa -alui’. En við verðum að
nota þessa stafi, þetta eru fall-
egir stafir. Sko, ég heiti Stefán,
og þess vegna eru fyi’stu tveir
stafirni'r í þessu fangamarki St,
svo er ég Jónsson, og ó-ið í því
kemur næst. R er síðasti staf-
urinn í Möðrudalur. Eg heiti
nefnilega líka Vilhjálmur, og
þar færðu vaffið, og al standa
saman í Möðrudal. Þess vegna
kalla ég mig Stórval.“ □
þá kol til upphntunar. — í árs-
byrjun 1959 kostaði tonnið, hér
á Akureyri, kr. 724. Nú köstár
tonnið 1318. HÆKKUNIN ER
594 KRÓNUR, EÐA 82%.
Já, það er „viðreisnarverð“ á
mörgum hlutum’ og ekki að
furðu þótt Mogginn hrósi sér
af því, hve launin endist vel hjá
almenningi.
Rafmagnsverðið hefur líka
stórlega hækkað, nú síðast
hækkuðu aðalliðir þess um einn ■
lítinn fjórðapart, eða 25%.
En aumingja kaupið hækkar
ekkert, og hvemig á það þá að
vera drýgra í notkun en áður?
KAUPIÐ I ÁRSLOK 1958
VAR KR. 23.86 Á KLST., Þ. E.
VERKAMANNALAUN.
KAUP VERKAMANNA NÚ
ER KR. 22.74.
Svo lofar ríkisstjórnin og
Mogginn áframhaldandi bætt-
um lífskjörum! Það er meii-a að
segja í undirbúningi mynd-
skreytt bók af því, hvernig
stjórnin ætlar að halda áfram á
leiðinni miklu til bættra lífs-
kjara! □
hvoru sagt fi’á hinum mikla
undirbúningi þessarar sýning-
ar, og nú bíða væntanlegir leik
húsgestir í spenningi.
Fyx-ir um það bil ári síðan
horfði sá, er þetta ritar, á sýn-
ingu þessa bi'áðskemmtilega
sjónleiks vestur á Manhattan
og höfðu sýningar staðið þar
látlaust nokkur siðustu ár, við
fi’ábæra og óvenjulega aðsókn.
Á meðan á sýningu þessari
stóð, kom það 'hvað eftir annað
í hugann, hvort Þjóðleikhúsið
gæti sett sjónleikinn á svið
heima. Mér fannst það nær ó-
hugsandi, og svo munu fleiri
hafa litið á þá. Þess vegna er
það hið mesta fagnaðarefni og
í sannleika leikhússviðburður,
að í dag skuli frumsýningin
verða. Mjög væri athugandi
fyrir leikhúsunnendui’, að efna
til hópferðar suður síðar í vet-
ur, til að sjá My Fair Lady í
Þjóðleikhúsinu.
F élagsmálastof nun
í Reykjavík
FYRR í ÞESSUM MÁNUÐI tók
Félagsmálastofnun til stai’fa í
Reykjavík. Tilgangur hennar er
sá, að annast alþýðufi’æðslu um
félagsmál, efnahagsmál og
verkalýðsmál. Ennfremur að
annast í’annsóknarstörf á sviði
félags- og efnahagsmála og
fylgjast með þi’óun verðlags og
vinnudeilna hér á landi.
Fræðslu áðurnefndi’a mála
hyggst Félagsmálastofnunin
annast með námskeiðum og út-
gáfustarfsemi. Á námskeiðun-
um verður einnig veitt tilsögn í
rökfræði, fundarstjói’n og
ræðugerð. Þá verða flutt mörg
fræðsluerindi, sem hæfir menn
aruxast-í hverri grein.
Ekki er að efa, að mikil þörf
er fyi-ir fræðslu í félagsmálum.
Kennsla í þeim hefur hins veg-
ar þótt svo mikið vandaverk
og svo hætt við að kennarar
bregðist hlutleysi, að allt of lítil
fræðsla hefur vex-ið veitt um
þessi efni í almennum skóluín.
Hin nýja FélagsmálastofnUn er
algerlega ópólitísk, að því er
Hannes Jónsson tjáði sunn-
lenzkum blaðamönnum ný-
lega. En hann er eigandi og
framkvæmdastjói-i stofnunar-
innai’, félagsfræðingur að
mennt og fullti’úi í utanríkis-
ráðuneytinu. □
í
LANDINU stai-fa nú 250
hjúki’unarkonur, íslenzkar. Þar
að auki 11 erlendar, en 54 ís-
lenzkar hjúkrunarkonur eru
við nám og í vinnu erlendis.
Hjúkrunarkonuskólinn útskrif-
ar árlega 26—30 nemendur. En
margar hjúkrunarkonur giftast
og hætta hjúkrunarstörfum
fljótt eftir að þær útskrifast.
Hins vegar fjölgar þeim, sem
eftir giftingu taka að sér hjúkr
unarstörf að einhverju leyti,
vinna t. d. hálfar vaktir á
sjúkrahúsum.
Ólafsfirðingar komnir
I KVÖLD og annað kvöld sýna
Ólafsfirðingar sakamólaleikinn
„Gildruna“ hér á Akureyri.
Leikstjóri er Höskuldur Skag-
fjörð. Þetta er fyrsta leikheim-
sókn Ólafsfirðinga.