Dagur - 11.05.1963, Síða 5

4
S
Bagur
Við eigum aí iá þaðf sem okkur ber
KOSNINGAR OG
VEGAMÁL
A ÞINGMANNAFUNDI Norðurlands-
kjördæmis eystra 20. apríl, gerðu fulltrú-
ar Framsóknarflokksins það að tillögu
sinni, að haldnir yrðu sameiginlegir fram
boðsfundir í kjördæminu (t. d. á 12 stöð-
um), og að þar mættu til rökræðna full-
trúar frá öllum framboðslistunum. Þing-
menn hinna flokkanna, sem jafnframt eru
efstu menn á hlutaðeigandi listum, vildu
ekki á þetta fallast. Þeir færðu það m. a.
fram, að tími væri of naumur til slíkra
fundahalda, og annríki mikið.
Hvort tveggja er satt, þótt ekki séu það
fullnægjandi rök, úr því að flokkar boða
nú til funda hver fyrir sig. En þingmenn
stjómarflokkanna a. m. k. geta sjálfum
sér um kennt eða álirifaleysi sínu, ef þeir
kjósa það fremur.
Ríkisstjórnin ákvað að nauðsynjalausu
kjördag 9. júní, þrem vikum fyrr en lög
gera ráð fyrir. Aður en hún gerði það,
hlýtur hún að hafa rætt málið við stuðn-
ingsmenn sína á Alþingi og gefið þeim
tækifæri til að segja álit sitt og rök-
styðja það. Jónas Rafnar, Magnús Jóns-
son, Friðjón Skarphéðinsson og Bjart-
mar Guðmundsson (ef til vill einn-
ig Bjöm Þórarinssort, sem sat á þingi um
tíma undir þinglok) verða því að teljast
ábyrgir fyrir kjördagsvalinu, enda hafa
þeir ekki mótmælt því svo að kunnugt
sé. Það er þeirra sök, að tíminn til funda-
halda er svo „naumur" og að fundi verð-
ur að halda á mesta annatima sveitanna,
ef þeir eiga að haldast á annað borð, á
þeim tíma, þegar flest verkfært fólk í
sveitum verður að leggja nótt með degi
við störf sín. Þessir menn bera líka á-
byrgð á því, að hátíðisdagur sjómanna er
af þeim tekinn og gerður að kjördegi.
Almennt er talið, og raunar fullvíst, að
stjómin ákvað kjördag svo snemma, til
að reyna að bjarga sjálfri sér í sambandi
við launamál, þótt eigi sé sú ástæða við-
urkennd, enda óframbærileg.
í sambandi við þau fundahöld, sem
rædd hafa verið, og önnur, sem fyrirhug-
uð eru, gerist nú og mun gerast ýmislegt
í ferðum manna, sem minnir á það áþreif
anlega enn á ný, hvemig ástatt er í vega-
málum hér norðanlands og raunar víðar.
Erfitt er að komast hjá því hér, að ástand
vega verði eitthvað misjafnt eftir árstíð-
um, en hér er um annað og meira að
ræða. Umferð á vegum hefur aukizt svo
hröðum skrefum í seinni tíð, samtímis því
sem komin eru til sögunnar miklu þyngri
ökutæki en fyrr, að ekki verður undan
því vikizt, að koma vegakerfinu í fram-
tíðarhorf. Þetta er sameiginlegt og aðkall-
andi nauðsynjamál allra, hvort sem þeir
eiga heima í bæ eða sveit, í þéttbýli eða
strjálbýli, sem eiga eða nota ökutæki eða
þurfa á þjónustu þeirra að halda. Og
tæknin, sem nú er að ryðja sér til rúms,
hefur skapað nýja og áður óþekkta mögu
leika til framkvæmda á þessu sviði.
Framsóknarflokkurinn hefur gert það
að stefnu sinni í þessum máliun og þing-
menn hans flutt um það tillögur á Al-
þingi, að vegagerðinni verði afhentir sér-
stakir tekjustofnar til starfsemi sinnar á
komandi árum. Þær tillögur byggjast á
þeirri skoðun, að eðlilegt sé og sann-
gjamt, að tekjum, sem hið opinbera get-
ur aflað sér af umferðinni, sé varið til
að bæta umferðarskilyrðin. Og þegar rík-
ið útvegar stór lán til vegagerðar, telja
Framsóknarmenn, að allir landshlutar
eigi að sitja við sama borð.
Ræða Sigurðar Jóhannessonar á útisamkom-
unni á Ráðhústorgi á Akureyri 1. maí
Á ÞVÍ ÁRI sem liðið er síðan
við stóðum hér síðast, til að
halda hátíðlegan 1. maí, hefur
ýmislegt gerzt í málum okkar
launþega, sem fróðlegt væri að
taka til athugunar.
Eining á Akureyri.
Hér á Akureyri hafa launþeg-
ar átt því láni að fagna, að þeir
hafa getað starfað sameiginlega
og samhent að hagsmunamálum
sínum. Það er kannske að ein-
hverju leyti þess vegna, að fé-
lögin hér hafa á undanförnum
árum verið hinn leiðandi kraft-
ur í kjarabaráttunni hér á landi.
Hér vinna félög verkamanna
og verkakvenna, iðnverkafólks,
iðnaðarmanna og verzlunar- og
skrifstofufólks sameiginlega að
hagsmunamálum sínum.
Meðan félögin hér á Akureyri
vinna í eindx-ægni að málum
launþega, þá hefur sömu félög-
um ekki tekizt að vinna saman
í Reykjavík, og hefur þar hver
höndin verið upp á móti ann-
arri.
Sundrung fyrir sunnan.
Það er leitt til þess að vita,
að meðan verzlunarfólk á Akur-
eyri starfar heils hugar að hags
munamálum launþega í sam-
vinnu við önnur launþegafélög
hér í þæ, skuli heildarsamtök
verzlunarfólks, Landssamband
íslenzkra verzlunarmanna, hafa
fundið sig knúð til að leita til
æðstu dómstóla landsins, til að
fá aðild að Alþýðusambandi ís-
lands. Það er leitt, að innan sam
taka íslenzkra launþega, skuli
stór hópur hafa einblint svo á
sína eigin valdaaðstöðu þar, að
þeir neyttu allra ráða til að úti-
loka verzlunarfólk, sem óumdeil
anlega á að tilheyra samtökum
launþega, frá þeim sjálfsagða
rétti, að fá að vera innan sam-
taka Alþýðusambands íslands.
Meiri hluti ráði.
Eins er það, að ekki er hægt
að segja, að það beri félags-
hyggjn og samstarfsvilja gott
vitni, þegar slíkt á sér stað sem
gerðist í vor hjá fulltrúaráði
verkalýðsfélaganna í Reykja-
vík, þegar nokkur hluti félag-
anna innan fulltrúaráðsins, og
telja sig komin þar í minni-
hluta, geta ekki unnt öðrum að
hafa meirihlutavald, og kljúfa
því fulltrúaráðið frekar en hlýta
gerðum meirihlutans.
Að þetta skuli geta skeð, og
slíkt er því miður alltof títt inn-
an samtaka launþega, er einn
þeirra hættulegasti óvinur. Það
er stundum hægt að greina á
um leiðir, sem fara á til bættra
lífskjara, en sú aðferð að minni-
hlutinn telji meirihlutann óal-
andi og óferjandi, og öfugt, er
alls staðar til ills, hvar sem er.
Því eins og ég sagði áðan, það
eru til fleiri en ein leið að sama
marki, og. þær geta allar átt ein-
hvem rétt á sér. Eins er það, að
þótt forsjármenn launþegafélag-
anna, þeir sem kosnir hafa verið
til að veita forstöðu málum
þeirra, greini stundum á um
leiðir, þá eru þeir undir flestum
kringumstæðum yfirleitt að
reyna að efla og bæta kjör sinna
félagsmanna.
Kjarasamningarnir 1961 og
1962.
Vonandi verður einnig í fram-
tíðinni hægt að halda því góða
og árangursríka samstarfi, sem
launþegafélögin hér á Akureyri
hafa haft sín á milli, og því
styrkara sem það samstarf er,
því aflmeiri eru samtök vor í
þeirri kjarabaráttu sem fram-
undan er.
Aftur urðu það verkalýðsfé-
lögin á Akureyri, sem forgöngu
höfðu um leiðréttingu á kjara-
samningum í júnímánuði í fyrra
Síðan ríkisstjórn sú sem ennþá
situr beitti sér fyrir gengislækk-
un nr. 2 í valdatíð sinni, í ágúst
1961 höfðu lífskjör hinna vinn-
andi stétta stöðugt farið versn-
andi, og valdhafar ríkisins höfðu
engan vilja sýnt til úrbóta, eng-
an vilja sýnt til lækkunar á
vöruverði eða öðru, sem verða
mætti til að auðvelda lífsbaráttu
íslenzkra launþega. Þeir samn-
ingar, sem gerðir voru í júní-
mánuði 1962, þar sem samið var
upp á 9% kauphækkun, eða 5%
til viðbotar við fjögurra prósent
hækkunina sem samningurinn
frá í júní 1961 hljóðaði upp á,
voru aðeins upp í hluta af þeirri
lifskjaraskerðingu sem þeir sem
lægra eru launaðir hafa þurft að
taka á sig á undanförnum árum,
á meðan uppgripaafli hefur ver-
ið úr sjó, og þjóðartekjur vaxið
gífurlega.
„Hungurmorða“ með 8 stunda
vinnu, segir Alþýðublaðið.
íslenzkir launþegar eru sein-
þreyttir til baráttu, þó að á lífs-
kjör þeirra sé ráðist. En þegar
lífskjör þeirra, sem lægst eru
launaðir eru skert úr því að
vera þau beztu í Evrópu, eins og
þau voru 1958, niður í það að
þeir verði „hungurmorða" ef að-
eins væri unnið í 8 klukkustund
ir daglega, svo notuð séu um-
mæli ritstjóra eins af aðalstuðn-
ingsblöðum kjaraskerðingar-
stjórnarinnar, þá er mælirinn
fullur, og launþegar verða að
leita nýrra leiða í baráttu sinni
fyrir þvi að ná sínum hluta, —
sínum rétta hluta af tekjum
þjóðarbúsins.
Það er útilokað að sjá fjöl-
skyldu sinni farborða af 8 klst.
vinnu daglega, hvort sem um
verkafólk, iðnaðarfólk eða verzl
unarfólk er að ræða. Hver og
einn þarf að verða sér úti um
meiri eða minni aukavinnu, svo
að endarnir nái saman.
Eftirvinna og næturvinna.
Samkvæmt upplýsingum sem
birtust í vetur, var talið að fyrir
Sigurður Jóhannesson.
vinna vísitölufjölskyldunnar
þyrfti að vinna rúmlega eitt þús
und eftir- og næturvinnutíma á
ári, ef fjölskyldan byggi í nýrri
300 rúmmetra íbúð, og ætti að
hafa nokkurn möguleika á að
halda íbúðinni, auk þess að eiga
í sig og á. I þeim útreikningi var
þó ekki reiknað með afborgun-
um af lánum sem hann hafði
fengið til íbúðarbyggingarinnar.
Og enn vitnar Alþýðublaðið!
í þessu sambandi væri fróð-
legt að lesa leiðara sem birtist
í Alþýðublaðinu fyrir jól í vetur
og bar yfirskriftina Vinnuþrælk
un, en í honum sagði meðal ann-
ars: „Þessi þróun er geigvænleg.
Því eru takmörk sett hve lengi
verkamaður getur unnið, án
þess að hann skaði heilsu sína,
eyðileggi getu sína til að hafa
nokkra teljandi ánægju af líf-
inu og jafnvel skemmi sitt eigið
heimilislíf, er hann dettur út af
örmagna við heimkomuna að
kvöldi .... Það hlýtur að verða
næsta verkefni þjóðarinnar að
bæta lífskjör sín með því að
koma á skaplegum vinnutíma,
sem ekki gengur á höfuðstól
heilsunnar eða skemmir heil-
brigt félags- og fjölskyldulíf ....
Margar stéttir hafa hvergi nærri
viðunandi kaup fyrir eðlilegan
vinnudag og verða að leggja á
sig mikla eftirvinnu." Þetta seg-
ir í leiðara Alþýðublaðsins, og
sýnir að það eru fleiri en forsjár
menn verkalýðsfélaganna, sem
sjá að umbóta er þörf í kjara-
málunum.
Nýja tollskráin.
Við athugun á tollalögum
þeim, sem gildi tóku í morgun,
sá ég að tollur á búsáhöldum á
að lækka úr 107% niður í 100%,
eða um 7%. Búsáhöld er liður,
sem tekinn er inn í útreikning-
inn hjá vísitölufjölskyldunni.
Ekki hefur þó þessi lækkun eða
aðrar sem ríkisstjórnin miklast
af, að í þessum tollalögum sé að
finna, aðra og meiri lækkun í
för með sér fyrir vísitölufjöl-
skylduna en svo að breytingin
á vísitölunni nemur broti úr
stigi til lækkunar, svo breyting
á vísitölunni verður engin.
Fyrir tollbreytinguna greidd-
um við 40.00 krónur í tolla og
söluskatta af hverjum 100.00 kr.
sem við keyptum búsáhöld fyrir,
en eftir tollbreytinguna munum
við greiða 38.65 af hverjum
hundrað krónum. Ef bráða-
birgðasöluskatturinn, sem fjár-
málaráðherra sveikst um að
fella niður um áramótin 1960—
’61, eins og hann hafði lofað,
hefði verið felldur niður, mundi
skattalækkunin hafa numið tæp
um þrem krónum, í þessu sama
tilfelli og ég nefndi áðan þó að
aðrar tollabreytingar hefði ekki
til komið.
En þetta er þó lækkun, og ber
að virða það, enda var ekki
seinna vænna að byrja að lækka
vöruverð, þó í smáum stíl sé,
á þessu tímabili hækkana og
óðaverðbólgu.
Heimiliskostnaðarhækkun meiri
en launahækkun.
Til fróðleiks athugaði ég það
fyrir nokkrum dögum, að á
miðju ári 1959 keypti ég lítið
stykki til heimilisins, eldhús-
áhald, sem kostaði þá 45.00. Ef
þetta stykki væri keypt í dag,
með hinum nýju og lækkuðu
tollum, mundi það kosta 75.00,
og er þá ekki reiknað með
neinni verðhækkun á því erlend
is frá. Hækkunin nemur 67%.
Þetta er að vísu aðeins dæmi,
en ef að þú, launþegi góður, bæt
ir við laun þín, eins og þau voru
á miðju ári 1959 öllum þeim
launahækkunum sem síðan hafa
orðið, og bætir að auki við fjöl-
skyldubótum og skattalækkun-
um, sem þú hefur fengið, munt
þú aldrei fá út samsvarandi
hækkun á laununum, og orðið
hefur á heimiliskostnaði þínum,
á þessum tíma.
Þetta verðum við að fá leið-
rétt.
Óbilgjörn afstaða ríkistjórnar-
innar.
Ef samningar þeir, sem laun-
þegafélögin hér á Akureyri
gerðu við samvinnufélögin vor-
ið 1961, hefðu fengið að vera í
friði fyrir ríkisstjórninni, hefði
verið brotið blað í sögu kjara-
baráttunnar hér á landi. í þeim
samningi vav farið inn á þá
braut að semja til lengri tíma
en áður var gert. Samningarnir
áttu að gilda í tvö ár, miðað við
óbreytt verðlag, og laun áttu að
hækka einu sinni á tímabilinu
um 4%, sem er um það bil sú
lífskjarabót sem þjóðfélagið átti
að geta staðið undir.
Ef ríkisstjórnin hefði getað
útilokað hina óbilgjörnu’afstöðu
sína í garð launþeganna. og við-
semjanda þeirra, samvinnuhreyf
ingarinnar, á þessum tíma, gæti
verið að aðstaða ríkisstjórnar-
innar væri önnur og betri í al-
þingiskosningum þeim, sem
fram eiga að fara nú í vor.
Samstarf við bændasamtökin.
En fyrir launþegasamtökin í
heild hlýtur það að vera um-
hugsunarvert, að hafa samstarf
við bændasamtökin, um leiðir
til kjarabóta, því svo er lífsaf-
koma þessara tveggja aðila orð-
in samtvinnuð, þar sem afurða-
verð til bænda er reiknað út
eftir launum verkamanna eins
og þau eru á hverjum tíma. Og
þessi samtök eiga síðan sameig-
inlegá að nota sér úrræði og
leiðir samvinnustefnunnar til
bóta á lífsafkomu sinni.
Hagfræðistofnun launþega.
Launþegasamtökin verða að
(Framhald á bls. 7.)
TVENNIR TÍMAR Á
r
SMÁTT OG STÓRT
Rætt við Pétur á Oddsstöðom om æðarvarp,
sel- og silongsveiði, bjarndýradráp o. fl.
PÉTUR SIGGEIRSSON frá
Oddsstöðum á Sléttu var hér ný
lega á ferð og leit þá inn á skrif-
stofur blaðsins einhverra erinda.
Hann kom að sunnan af for-
mannafundi kaupfélaganna, sem
haldinn var í Rvík., og hafði
komið við í bakaleið á Hólum
í Hjaltadal hjá syni sínum, sem
þar er skólastjóri.
Pétur er þekktur maður langt
út fyrir sitt heimahérað, er for-
maður félagsstjórnar Kaupfé-
lags N..Þingeyinga á Kópaskeri,
var oddviti Presthólahrepps
26 ár og sýslunefndarmaður um
hríð, skrifstofustjóri um nær 3
áratugi við Síldarverksmiðjur
ríkisins á Raufarhöfn og hefur
raunar átt fé á Oddsstöðum
fram á síðasta ár, þótt starfs-
vettvangurinn hafi fyrir nokkru
horfið á önnur svið. Á yngri ár-
um var hann áhugasamur ung-
mennafélagi og góður glímumað
ur. Pétur Siggeirsson var hér í
skóla ásamt mörgum kunnum
Eyfirðingum og Þingeyingum
og kann ýmislegt frá þeim ár-
um að segja. Hann kunni bezt
við Eyfirðingana af sínum skóla
félögum, segir hann. Þingeying-
ar hafi verið fátækir flestir en
Vestfirðingar hefðu alltaf haft
nokkur auraráð. Meðal skólafé-
laga Péturs frá gamla Möðru-
vallaskóla, sem þá var fluttur
til Akureyrar, nefndi hann sér-
staklega þá Bernharð Stefáns-
son, Pálma í Núpufelli, Hall-
grímssynina alkunnu, bræðurna
frá Hlöðum, Helga á Þórustöð-
um, Jón í Hólum, Aðalstein
Magnússon, Þórarinn á Tjörn og
Hólmgeir á Hrafnagili, en þann
síðastnefnda taldi Pétur hafa
verið mestan mælskumann í
skóla, en Jónas frá Hriflu hefði
þó oft haldið langar ræður og
snjallar. Síðar varð Pétur sjálfur
snjall ræðumaður, þótt ekki
bæri í tal við þetta tækifæri,
bæði mælskur og skörulegur í
ræðustól.
Segðu mér eitthvað að austan,
Pétur?
f fyrri daga var talin mörg
matarholan á Sléttu. Það er rétt
og svo er það enn, þótt margt
hafi breytingum tekið. Yfirleitt
má segja, að þessi norðlæga
byggð sé skjóllítil, snjólétt jafn-
an við sjóinn, strjálbýl og jarð-
irnar ýmsum þeim hlunnindum
búnar, sem jafnan verða talin
mikils verð, á meðan einhver
fæst við að nýta þau.
Til hlunnindanna má telja sel
veiði, æðarvarp, reka, útbeit og
silungsveiði. Hins vegar eru
engjar víða litlar og blautar og
tún voru lítil, enda lifði féð að
miklu leyti á útigangi.
Þrátt fyrir öll hlunnindin
fækkar fólki á Sléttu. Raufar-
höfn, með sínu mikla athafna-
lífi mörg undanfarin ár, dregur
til sín fólkið og þar hefur það
fengið vinnu sína vel borgaða.
Yfirleitt leitar fólkið þangað,
sem léttast er að lifa, og þá
verða aðrir staðir en Slétta fyrir
valinu.
Sléttungar voru frekar á eftir
með ræktun, eða hvað?
Já, staðhættir réðu því fyrr
á árum. Menn komust oft af
með lítil hey og beitin var notuð
til hins ítrasta, bæði land og
fjara. Á austurhluta Sléttunnar
skiptast á flóar og grjót og er
Pétur Siggeirsson.
þar afleitt til ræktunar, þótt þar
sé beitar- og afréttarland ekki
síðra en annars staðar. En nú
hafa bændurnir á þeim hluta
tekið sama hátt upp og Mývetn-
ingar, að leita ræktunarlanda
að heiman. Þeir rækta mikið í
Leirhöfn og telja það margborga
sig, miðað við það að rækta
grýtta jörð og forarflóa.
Það er oft talað um hina af-
bragðsgóðu fjörubeit þarna
eystra?
Já, fjörubeitin var auðvitað
mikils virði og féð lifði stundum
vikum saman á þara og þangi,
þegar jarðbönn voru. Svo var
það t. d. frostaveturinn 1918. Þá
lifði féð 8—10 vikur á þaranúm
en náði tæpast eða ekki í strá
á landi. Nú er reynslan sú, eftir
að farið var að gefa fénu meira
og einnig betra fóður, að það
sækir ekki mikið í fjörur. En í
sambandi við sauðfjárrækt á
Sléttu er það mikils virði að
naumast þarf nokkuð fyrir fénu
að hafa frá réttum og til jóla
eða áramóta og þann tíma hleð-
ur það á sig holdum.
Stundum hafa bjamdýr geng-
ið á land á Sléttu?
Ég veit um 8 bjarndýr, sem
unnin hafa verið þar. Þrjú dýr
voru skotin á Blikalóni um 1880,
í hvamminum framan við bæinn
og veturinn 1918 voru þrjú
bjarndýr skotin á vatninu rétt
framan við bæinn Núpskötlu.
Það var birna með tvo húna.
Þá var bjarndýr elt á hestum
í heiðinni ofan við Raufarhöfn
og skotið eftir mikla viðureign
og hjá Grjótnesi var enn eitt dýr
skotið. Það komst út á sjó og
var þá búið að særa það með
skotum. En það var elt á bát-
um og skotið á jaka, er það
skreið upp á. Það eru til allítar-
legar sögur um viðureignina við
bjarndýrin á Sléttu. Á síðari
árum hefur hvorki ís eða bjarn-
dýr heimsótt bæi austur þar.
Það er gott fyrir N.-Þingeyinga,
því að þeir hafa aldrei miklir
bardagamenn verið. Eyfirðingar
og Skagfirðingar áttu vígfima
menn og orrustugarpa til forna,
en N.-Þingeyingar ekki. Síðar
var barizt með öðrum vopnum
og þá reyndust Þingeyingar eng-
ir skussar, því að meðal þeirra
voru fyrir 100 árum t. d. og síð-
ar, mestu gáfumenn og menn-
ingarfrömuðir, sem þjóðin átti
á þeim tíma.
1 því sambandi hefur þú e. t.
v. stofnun kaupfélaganna í
huga?
Já, meðal annars. Ég man eft-
ir vorsultinum í mínum upp-
vexti. Og ég man líka eftir stofn
un Kaupfélags Norður-Þingey-
inga. Það var mikill reynslu-
skóli, sem ekki máist úr huga
þótt tímarnir breytist. Vara-
sjóður kaupfélagsins var í raun
inni trygging gegn sulti, og allir
skildu hvers virði það var. Nú
heimta allir peningana á borð-
ið, til að eyða þeim. Að vísu er
til sú afsökun fyrir eyðslu, að
peningarnir rýrni að verðgildi
við geymsluna, og má til sanns
vegar færa. En því miður er
mjög margt, sem keypt er fyrir
þá, ennþá forgengilegra.
Þeir menn, sem á sínum tíma
stofnuðu fyrstu kaupfélögin,
höfðu ótrúlega mikla skipulags-
gáfu og voru framsýnir í félags-
málum. Það hefur reynslan
sýnt. Skuldasöfnun þekktist
naumast fyrr én eftir 1909. Þá
var farið að veita sér miklu
meira en áður.
Hvar var mesta æðarvarpið á
Melrakkasléttu, Pétur?
Á Grjótnesi var mikið og
skemmtilegt æðarvarp. Þar feng
ust mest 70 kg á ári. Varpið er
í nesi, sem gengur út úr túninu
og er mjög þétt, og því þægilegt
að' hirða það. Eftir 1920 fór
varpið minnkandi og hefur aldr
ei náð fyrri frægð. Á Oddsstöð-
um var um 40 kg dúntekja fram
undir 1920, en síðan fór það
minnkandi. Varpið er mjög
dreift. Æðarfugl er ekki skotinn
á Sléttu, en á stríðsárunum
drapst fuglinn í hrönnum í olíu.
,Á Raufarhöfn var þriðja mesta
varpið og var það í hólma rétt
við höfnina. En fuglinn vék und
an, þegar byggð óx og færði sig
í Ásmundarstaði. Nú er Raufar-
hafnarvarpið ekki lengur til og
er að því sjónarsviptir fyrir fólk
á Raufarhöfn. Skinnalón var
mikil varpjörð og gekk næst
Grjótnesi.
Var ekki mikið starf að hirða
varp og dún?
Jú, en eftir því sem betur var
hlynnt að varpinu, og það má
gera með ýmsu móti, varð varp
ið meira. Það er hægt að venja
fuglinn svo ótrúlega mikið. Eji
(Framh. á bls. 7.)
GYLFI JÁTAR LÍKA.
Blöð stjórnarsinna hér á Ak-
ureyri, og þó einkum Alþýðu-
maðurinn, kcpptust í vor við að
mótmæla því, sem Dagur skýrði
frá í apríl, að skuldir fslands er-
lendis, að írádregnum inni-
eignum, hefðu í árslok 1962 ver-
ið HÆRRI en þær voru í árs-
Jok 1958 um þær mundir sem
vinstri stjórnin lét af störfum.
En rétt um það leyti sem stjórn-
armenn hér nyrðra mótmæltu
sem ákafast, skeði það, að Morg
unblaðið í Reykjavík játaði með
tölum að niðurstaða Dags væri
rétt. Nú hefur það enn gerzt í
þessu máli, að Gylfi Þ. Gíslason
hefur skrifað grein pm þessi
efni, sem er endurprentuð í AI-
þýðumanninum 7. maí. Þar ját-
ar hann enn glögglega það sem
Morgunblaðið hafði áður játað,
en virðist vilja fá fólk til að fall-
ast á, að skuldimar í árslok
1962 séu betri skuldir(!) en
skuldirnar frá 1958. Þótt ráðherr
ann sé greindur maður, er þessi
áróðursröksemd Iians bæði ó-
skýr og vandræðaleg, enda höf-
undurinn í vanda staddur.
A PAKKHÚSLOFTI
SKULDANNA.
Það sem ráðherrann er að
reyna að segja, virðist vera
þetta: Skuldaupphæðirnar í
heild, 1958 og 1962, skiptast hver
fyrir sig í margar skuldir, sum-
ar fastar, sumar lausar, og með
mismunandi kjörum. Skulda-
súpan er eins og pakkhús, þar
sem geymdir eru hveitipokar,
hrísgrjónapokar, sykurpokar o.
s. frv. En Dagur hefur aldrei
lagt neinn dóm á það, hvaða
skuldum mætti jafna til sykur-
poka og hverjum til hrísgrjóna-
poka, heldur tilgreint heildar-
verðmæti þeirra eins og gert er
í niðurstöðu vörutalningar. Jafn
vel þótt þarna fyndist púður-
sykur, stendur skuldasaman-
burður Dags jafn óhaggaður
fyrir því, eins og játað er af
Morgunblaðinu og Gylfa.
GETA ÞEIR EKKI KOMIÐ
SÉR SAMAN?
A LANDSFUNDI Sjálfstæðis-
manna sagði Ólafur Thors, að
Framsóknarmenn mjmdu vinna
með kommúnistum, þegar stjóm
in væri fallin. Bjami Benedikts-
son sagði á sama fundi að Fram
sóknarmenn ætluðu að vinna
með Sjálfstæðismönnum. Báðir
töldu sig nokkuð vissa í sinni
sök, að því er virtist. En hverju
áttu fundarmenn að trúa?
HOLSTEINN SKELFUR!
Landsmálafélagið Yörður er
nýbúið að halda fund í Sjálf-
stæðishúsinu í Rvík., sem einu
sinni tíðkaðist að kalla „Hol-
stein“, vegna byggingarefnis, er
kaupsýslumaður einn í borginni
gaf flokknum. Jóhann Hafstein
bankastjóri var frummælandi.
Umræðuefni, auglýst „hlut-
Iaust“ í útvarpinu: „Kosninga-
áróður Framsóknarflokksins"!
Margir, sem heyrðu þessa
fundarauglýsingu, urðu undr-
andi og spurðu: Hvers vegna
talar maðurinn ekki um kosn-
ingaáróðurinn hjá sínum eigin
ílokki, sem sjálfsagt er ærið
vandamál á þeim veítvangi?
En skýringin kom með ferða-
mönnum að sunnan í gær og
fyrradag. Þeir sögðu, að framá-
menn Sjálfstæðisflokksins í höf-
uðborginni virtust nú vera bók-
staflega skjálfandi á beinunum
af ótta við að tapa fylgi þar til
Framsóknarflokksins og gætu
ekki um annáð talað en þessa
yfirvoíandi hættu! Alþýðubanda
lagið nefnir enginn, sögðu þeir.
EF FLÓTTI BRESTUR?
Þetta sálarástand Sjálfstæðis-
forkólfanna í Reykjavík er
raunar skiljanlegt, ef þeir óttast
nú, að tileínið sé fyrir hcndi.
Þeir vita sem sé vel, að ef flótti
brestur í liði þeirra í höfuð-
borginni, getur fylgi þeirra í
ýmsum öðrum kjördæmum orð-
ið hætt, en það hafa þeir raunar
lengi óttazt, að þar kynni að
koma fyrr eða síðar, að sá flótti
brysti. En Sjálfstæðisflokkur-
inn hefur haft í Reykjavík
miklu meira íylgi en hliðstæðir
flokkar hafa í höfuðborgum
annarra Norðurlanda, og við því
hafa þeir búizt, að hér yrði ein-
hvern tíma breyting á. Nú ótt-
ast þeir, að Framsóknarmönn-
um takist það, sem hinum
klofnu „sósíalistisku“ stjórn-
málasamtökum hefur ekki tek-
izL
„PÚÐURSKOTA-RÁÐHERR-
ANN.“
Mikil ólga er sögð í Kvík út
af Milwood-málinu. Margir eru
gramir út af því að „flaggskip“
landhelgisgæzlunnar skuli hafa
látið sýna sér óvirðingu og hrífa
úr höndum sér mann, sem var
undir íslenzkri lögsögu fyrir
meint landhelgisbrot og átti að
svara til saka fyrir islenzkum
dómi. En ábyrgðin á þeim mis-
tökum, sem hér hafa átt sér
stað, ber auðvitað dóms- og land
helgismálaráðherrann. Blöð í
Reykjavik eru farin að kalla
hann „púðurskota-ráðherrann“,
og ekki í gamni einu, því að
menn óttast, að það geti dregið
dilk á eftir sér, ef útlendir ætla,
að íslenzk varðskip neyti ekki
aflsmunar, þótt þau hafi til þess
fullan rétt að alþjóðalögum, og
íyrirmæli þeirra eða aðvaranir
hafi verið að engu hafðar.
ENN VILJA ÞEIR AÐILD.
I stjómmálaályktun lands-
fundar Sjálfstæðisflokksins,, er
hófst í Reykjavík á sumardag-
inn fyrsta, er nú lýst yfir því,
að eitt „veigamesta“ atriði á-
framhaldandi „viðreisnar“ verði
(orðrétt):
„Aðild íslands að efnahags-
samstarfi, eftir því sem hags-
munir þjóðarinnar krefjast og
án þess að undirgangast nokkur
samningsákvæði, sem hér geta
með engu móti átt við.“
Það eru orðin „aðild“ og „með
engu móti“, sem allir reka
augun í. — Hitt eru almenn
orð, sem túlka má á ýmsa vegu.
(Framhald á blaðsíðu 7).