Dagur - 26.10.1963, Page 5

4
I S
Nauðsyn nýrrar
sleinu
FJÁRLÖG sýna, að þjóðfélagsþegn-
unum er ætlað að greiða nær 1700
milljónum meira til ríkissjóðs á
næsta ári en þeim var ætlað 1958.
Samt fjasa stjórnarblöð um lækkun
skatta á almenningi. Þau neita f jálg-
lega, að nokkur nýr tollur eða skatt-
ur hafi verið á lagður í tíð „viðreisn-
ar.“ Þau muna ekkert eftir 3% sölu-
skattinum, sem lagður var á allar vör
ur og þjónustu, meira að segja soðn-
inguna. Ennfremur var lögleitt nýtt
viðbótar innflutningsgjald af öllum
innfluttum vörum, sem nemur hundr
uðum milljóna. Þennan skatt er bú-
ið að lögleiða til langframa. Sérstak-
ur launaskattur hefur verið lagður
* á bændur, og útflutningsgjöld á sjáv-
arafurðir hafa verið hækkuð upp í
7.4%. Auk þess eru svo einir og aðr-
ir sérskattar og tollar undir felunöfn
um. Þrátt fyrir þetta og fleira í sömu
átt, fullyrða stjórnarblöðin ennþá,
að skattar hafi ekki hækkað og að
„viðreisnin“ hafi alltaf unnið að
skattalækkun.
Skollaleikur stjórnarblaðanna um
tollalækkanir heldur raunar ennþá
áfram. Þeir sem höfðu bundið fyrir
augun, hafa það sumir ennþá þótt
bæði Bjarni Ben og Gunnar Thor-
oddsen fjármálaráðherra hafi sjálfir
og í gegnum Gylfa Þ. Gíslason
neyðzt til að játa á sig skipbrot „við-
reisnarinnar" opinberlega, og biðja
fólk að duga nú vel og bjarga „við-
reisninni“. Áður sögðu þeir að „við-
reisnin“ myndi með töframætti sín-
um bjarga fólkinu.
Hin mikla efnahagslega upplausn,
sem hvarvetna blasir við, svo sem
í launamálum, húsnæðismálum, láns
fjármálum og óðadýrtíðinni, sem
aldrei magnast hraðar en nú, eru
heimatilbúnar meinsemdir og eru
vaxandi þrátt fyrir góðæri og hækk-
andi vöruverð erlendis á íslenzkum
afurðum.
Hörmulegur er þáttur Alþýðu-
flokksins í „viðreisnar“-skrípaleikn-
um. Oft gengur aðalmálpípa þess
flokks fram fyrir skjöldu og talar
máli íhaldsins. Nýlega lýsti hún því
opinberlega yfir, og lét tvílesa í út-
varpi, að launamismunurinn hér á
landi væri meiri nú en áður og að
hinir fátækari bæru minna úr být-
um. Síðan lofsöng hún „viðreisn-
ina“ og bað um stuðning til að hún
mætti vera lengur við lýði! Hver
myndi hafa trúað því, að eftirkom-
endur Jóns Baldvinssonar og fleiri
slíkra Alþýðuflokksmanna, sem börð
ust djarflega fyrir meira jafnrétti,
skyldu síðar biðja þjóðina um stuðn-
ing við þá íhaldsstefnu, að auka
launamismuninn — gera þá ríku rík-
ari og þá fátæku enn fátækari?
Nú er nauðsyn nýrrar stefnu í
efnahagsmálum. Ef ekki, leiðir það
til nýrrar styrjaldar í innanlandsmál
um — á rústum „viðreisnarinnar.“ □
Ur ávarpi Páls Zóphoníassonar
Hér fer á eftir niðurlag af einni síðustu hvatningargrein Páls
Zóphoníftssonar, fyrruni búnaðamiálastjóra. — Hún á erindi til
bænda og samvinnunianna um land allt.
GÍSLI GUÐMUNDSSON, alþingismaður:
Landsbyggðinni ber að
heimla lífsrélt sinn
HÉR fer á eftir — að undanteknum stuttum köflum um kosninga-
baráttuna o. fl. — ræða, sem Gísli Guðmundsson alþingismaður
flutti í útvarpi frá Akureyri 30. maí sl. Efni þessarar ræðu átti
erindi til aimennings fyrir kosningar, og á það ekki síður nú.
Ekki eru þeir tímar löngu
liðnir, enda vel minnisstæðir
eldri mönnum, þegar fram-
leiðsluvörur bændanna voru lítt
seljanlegar og þeir máttu kné-
krjúpa kaupmönnun til þess að
biðja þá að kaupa þær af sér,
og verðið skömmtuðu kaup-
mennirnir. Biðu bændur stund-
um með fjárrekstra sína hér í
Reykjavík marga daga. Þegar
undan er tekinn Garðar Gísla-
son, er mér ekki kunnugt um
nokkurn kaupmann, sem reyndi
að gera nokkuð til að afla vör-
um bænda álits og markaðar.
Bændur hófust því sjálfir handa
og stofnuðu með sér félagsskap
til að vanda vörur sínar og
selja þær. Það voru þeir, sem
stofnuðu sláturhúsin, og nú eru
þau komin um allt land, þó að
enn séu þau víða ófullkomin og
eigi eftir að breytast eftir kröf-
um tímans. Nokkrir kaupmenn
hafa nú byggt sér sláturhús og
reyna að ná til sín sláturfé, en
ég vona, að engir bændur vilji
láta þá fá aðstöðu til þess aftur
að skapa þeim verðið, eins og
þeir áður gerðu.
Þegar sauðakaup Englend-
inga hættu, og ekkert var að
selja úr búinu, voru það bænd-
urnir, sem bundust samtökum
um stofnun rjómabúanna, sem
um tíma öfluðu bændum pen-
inga í bú fyrir smjörið, er selt
var til Englands, án tilverkn-
aðar kaupmanna. Heldur ekki
þar komu kaupmennirnir við
sögu. Enn voru það bændurnir
sjálfir, sem stofnuðu mjólkur-
búin og lögðu mjólk sína inn
í þau til sölu og vinnslu, og
hættu að selja kaupmönnum,
sem áður reyndu að sækja hana
til þeirra, borga þeim lágt verð
fyrir, en seldu hana til neyt-
enda í Reykjavík miklu hærra
verði, og hirtu sjálfir hagnað-
inn. Fast skipulag komst ekki á
mjólkurvörurnar fyrr en afurða
sölulögin komu rétt eftir 1930,
en um fá lög hefur staðið meiri
styr, og stóð kaupmannavaldið
þar svo fast á móti, að margir
framámenn í þeirra liði minnk-
uðu mjólkurkaup sín verulega
til þess að „sýna bændum í tvo
heimana“, ef þeir héldu áfram
að sniðganga kaupmennina.
Loks stofnuðu bændur sínar
verzlanir, pöntunarfélögin og
kaupfélögin, til þess að fá nauð-
þurftir sínar ódýrari og komust
með því að mestu framhjá kaup
mönnum með verzlun sína. Ég
hef verzlað við kaupfélög síðan
ég fór að halda eigin heimili,
aldrei keypt vörur þar dýrara
en hjá kaupmönnum, og þó
fengið alls á annan tug þúsunda
í verzlunararð við árslok, og
hefði það allt runnið í vasa
kaupmanna, hefði ég skipt við
þá. Eyfirðingar, sem hafa verið
manna trúastir við sitt kaupfé-
lag, hafa fengið yfir 15 milljónir
kr. í verzlunararð frá *félagi
sínu, og eiga nú þar að auki
miklar eignir sameiginlega, sem
ekki verða fluttar úr héraðinu,
hvorki úr landi né til Reykja-
víkur, og ef til vill er það mesti
þjóðfélagsvinningurinn af starf-
semi kaupfélaganna.
Enn hafa bændur myndað
með sér félagsskap til þess að
rækta jörðina, bæta og stækka
Páll Zophóníasson.
túnin, bæta kúakynið, sauðfjár-
kynið o. fl., og með þessu öllu
skapað niðjunum betri afkomu
og þjóðinni allri betri framtíð.
Gildi bændasamtakanna eiga
margir yngri bændur erfitt með
að skilja. Þeir stóðu ekki í eld-
inum á sínum tíma og skilja
því varla þá baráttu, sem eldri
bændumir stóðu í og sigruðust
á, þrátt fyrir magnaða mót-
spyrnu kaupmannavaldsins.
Ég tel, að sá bóndi sé ekki
góður bóndi, sem ekki stendur
með félögum sínum sem virkur
þátttakandi í þeirra hagsmuna-
BÍLSKÖMMIN BILAÐI HJÁ
LÖGREGLUSTÖÐINNI.
SAGT er, að sumir bændur
„lumi á lögg“ til að gleðja með
gesti sína. Hjá einum slíkum
fékk bæjarmaður hressingu, er
hann kom þar í heimsókn, og
hélt síðan heimleiðis. En tilvilj-
unin hagaði því svo, að þegar
hann var kominn í bæinn og á
þann stað, sem stytzt er til lög-
reglustöðvarinnar, bilaði farar-
tækið.
Stæðilegur lögregluþjónn vildi
óðar rétta hjálparhönd. En þá
brá svo við, að ferðamaðurinn
tók til fótanna, og vakti það
grunsemdir hjá verði laga og
réttar, sem nægðu til eftirfarar.
Grunur um ölvun við akstur
reyndist réttur.
ÆSILEGUR ELTINGAR-
LEIKUR
ÞVÍ miður mun sumum öku-
mönnum þykja óhætt að bragða
áfengi, ef þeir eru langt frá að-
alstöðvum yfirvaldanna. Sá mis
skilningur leiddi í sumar til æð-
isgengins eltingarleiks milli bif-
reiðarstjóra og bifreiðaeftirlits-
manns.
Bifreiðarstjórinn var að vísu
ódrukkinn, en hafði þó aðeins
„verið með“ og var nú á heim-
leið, undir morgun. Þá mætti
hann góðkunningja sínum, bif-
reiðaeftirlitsmanni. Menn stigu
út og ferðafólkið tók tal saman.
En allt í einu stekkur bifreiðar-
stjórinn í bifreið sína og ekur
af stað í ofboðslegri ferð og
beygir út af alfaraleið og var
þegar horfinn. Bifreiðaeftirlits-
manninum þótti þetta harla
samtökum, því að öll vinna þau
heint að hagsmunamálum þeirra
og líka að heill alþjóðar. Hvort
mundi nú vera þjóðfélaginu
happadrýgra, að þær 15 milljón
ir, sem Eyfirðingar hafa fengið
sem ágóða frá félagi sínu, en
annars hefðu runnið í vasa
kaupmanna, svo og eignum kom
ið upp, þeim sem félagsmenn nú
eiga í sameiningu, og félagið not
ar og nýtur til starfrækslu sinn
ar á komandi árum, væru nú
skiptar milli þeirra kaupmanna,
sem þeir hefðu skipt við þessi
ár, og mikið af þeim stæðu nú
í eignum þeirra eða niðja þeirra,
þar sem þeir nú væru búsettir?
Hvar eru nú eignir kaupmann-
anna, sem báru erlendu nöfnin
og verzlað var við áður og fyrst
eftir að kaupfélagið var stofn-
að, og hvaða gagn hafa Eyfirð-
ingar og þjóðarheildin af þeim?
Þetta er yngri bændunum hollt
að leggja niður fyrir sér, um
leið og þeir athuga viðhorf sitt
til félagsskapar bændanna og
munu þeir við þá athugun sjá,
að þeim er happadrýgst að
starfa heilir og óskiptir í félags-
skap sínum. Með því vinna þeir
bezt að heill sinni og þjóðfélags
ins í heild. Með því gera þeir
landi sínu og þjóð mest gagn,
og það er það, sem hver sannur
íslendingur á að keppa að.
—o—
Þegar ég var ungur, brenndi
faðir minn það inn í barnsvit-
und mína, að ég ætti að skoða
hvert mál frá þremur hliðum,
þeirri, er sneri að mér og mín-
grunsamlegt og hóf „eftirreið".
Varð þarna mikill og sögulegur
eltingarleikur, utan alfaraleiða,
síðar málarekstur og vitna-
leiðslur.
KAPPAKSTUR Á GÖTUM
AKUREYRAR
FYRIR nokkrum dögum háðu
þrír menn kappakstur á Ráð-
hústorgi á Akureyri. Óku þeir
svo hratt, sem farartækin
þoldu. Fylgdi þessu hihn ógur-
legasti hávaði, sem aðvaraði
fjölda nærstaddra manna um,
að fara út á götuna. Ekkert
slys hlauzt af þessu og má það
guðs mildi heita.
Vonandi hafa menn þessir
verið kærðir og komast þá ekki
hjá nánari umhugsun um, í hve
mikla hættu þeir settu sjálfa sig
og marga meðborgara sína. Eng
inn lögregluþjónn var sjáanleg-
ur þegar þetta vildi til.
Lögreglan í bænum hefur
sýnt nokkra viðleitni í þá átt í
sumar að kæra ökufanta og að-
vara menn fyrir ógætilegan
akstur. Er það vel, því ekki er
nein ástæða til að þola fíflslega
hegðun í umferðinni — hegðun,
sem ógnar lífi og limum borgar-
anna. — Virðing mannanna
þriggja, sem háðu kappakstur
við Ráðhústorg, fyrir lögum og
rétti og lífi samborgaranna var
vissulega of lítil. Sá atburður
og aðrir svipaðir ættu ekki að
geta komið fyrir í sæmilega
skipulögðu samfélagi. Atburð-
urinn minnir á, að enn þurfi að
herða róðurinn í umferðarmál-
um.
um, þeirri, er sneri að samborg
urunum, og þeirri, sem sneri að
þjóðarheildinni. Ég ætti að
reyna að láta hagsmunasjónar-
mið mín og minna víkja fyrir
sjónarmiðum heildarinnar og
fyrst og fremst vinna að fram-
gangi mála með sjónarmið heild
arinnar fyrir augum. Þetta sjón
armið vildi ég geta fest í huga
allra, en þó sérstaklega bænd-
anna. Þeir hafa manna mest og
bezt unnið að því að bæta land-
ið og búa í haginn fyrir kom-
andi kynslóðir, og þeir hafa að
mörgu leyti bezta aðstöðu til
þess, það gerir þeirra starf.
Þetta hafa þeir sýnt, gömlu
bændurnir, sem byggðu upp
samtök bændanna, og ég vona,
að niðjar þeirra, sem nú búa á
jörðunum, verði engir ættlerar.
Líklega verður þetta síðasta
ÞEGAR farið er upp frá Ból-
staðarhlíð þjóðveginn norður
yfir Vatnsskarð er fyrst farið
upp með Hlíðará þangað til veg
urinn snarbeygir suður og upp
fjallið. Úr beygjunni blasir við
snoturt býli, norðan árinnar,
fýrir botni dalsins, sem áin fell-
ur um vestur til Svartárdals.
Heitir bær þessi Þverárdalur.
Þar bjó um síðustu aldamót
Brynjólfur Bjarnason, sýslu-
mannssonur frá Geitaskarði og
dóttursonur þjóðskáldsins
Bjarna Thorarensen amtmanns,
REYKINGAR BARNA.
í Reykjavík og nágrenni hefur
farið fram rannsókn á því, hve
sígarettureykingar eru algeng-
ar meðal barna og unglinga. 10
af hverjum 100 í 10 ára bekkj-
um skólanna voru farnir að
reykja, einnig nokkuð af telp-
um á þessum aldri. f hærri ald-
ursflokkum voru reykinga-ung-
lingar fjölmennari. Þessar upp-
lýsingar vöktu að vonum mikla
eftirtekt, er þær voru birtar í
heild.
'En ef að Akureyringar ætla
að hugga sig með því, að þessar
ískyggilegu tölur barna, sem
reykja, séu þeim lítt viðkom-
andi, fara þeir villir vegar. Það
er ekkert einsdæmi hér á Ak-
ureyri, að sjá börn á barna-
skólaaldri reykja og það er
vissulega hryggilegt. Reykingar
eru líka töluvert algengar með-
al nemenda annarra skóla.
Nemendur skólanna, kennar-
ar og foreldrar segja e. t. v. sem
svo, að þetta séu litlar fréttir.
En eru þau ekki of algeng við-
horfin þeirrar gömlu------, sem
sagði með sannfæringarkrafti:
„Ekki hann Jói minn“, og þó
var Jói ekki barnanna beztur.
Eflaust gæti það orðið kenn-
urum og foreldrum hvatning
til að reyna að forða börnunum
frá því að ánetjast tóbaksnautn-
inni, ef hafðar eru í huga þær
tölulegu staðreyndir, sem áður
greinir, og ennfremur það, að
okkar börn, hér á Akureyri,
eru þegar farin að feta ó-
gæfusporin, hvað reykingar
snertir.
grein, sem ég skrifa og hef ég
meö henni viljað benda bænd-
um á eitt og annað í starfi
þeirra, sem ég vil biðja þá að
hugleiða og viia, hvort þeir ekki
í því finni eitthvað, sem þeir
geti notað sér til að gera bú sín
arðvænlegri en þau eru nú, eitt
hvað, sem geti gert þá að betri
félagsmönnum og eitthvað, sem
geti gert þá að meiri og betri
þjóðfélagsþegnum.
Með þeirri einlægu ósk, að
þeim megi auðnast að vinna
sem bezt að því að hjálpa
Drottni til að betrumbæta land-
ið okkar, og skapa niðjunum
betri lífskjör, og vaxa sjálfir
að manngildi við það, kveð ég
þá með þakklæti fyrir alla sam-
vinnu meðan ég var vinnumað-
ur þeirra.
1. júlí 1961.
þjóðkunnur gleðimaður og gest-
gjafi. — Sex árum eftir að
Brynjólfur hætti búskap í Þver
árdal flytja þangað miðaldra
hjón norðan úr Eyjafirði, Gunn
ar Árnason og ísgerður Pálsdótt
ir. — Gunnar Árnason verður
áttræður 24. þ. m. Hann dvelur
nú, ásamt konu sinni, á Elli-
heimilinu við Þórunnarstræti á
Akureyri. Þar sem fjarlægðin
bannar mér að flytja honum
persónulegar kveðjur, vil ég
biðja Dag fyrir árnaðaróskirn-
ar.
Gunnar Árnason er Þingey-
ingur að ætt og uppeldi. Þar
kvæntist hann og sinni ágætu
konu. Búskap hófu þau að
Garði í Fnjóskadal, en fluttu
fljótlega til Eyjafjarðar. Bjuggu
þau þar um áratug, síðast á
Krónustöðum í Saurbæjar-
hreppi. Vorið 1921 flytja þau
Gunnar og ísgerður svo vestur
í Bólstaðarhlíðarhrepp í Húna-
vatnssýslu, þar sem þau bjuggu
síðan í fullan aldarfjórðung.
Gunnar og ísgerður unnu sér
traust og vináttu hér vestra,
enda voru þau hjón samvalin
um glæsileik og prúðmennsku.
Nú á þessum tímamótum í
lífi Gunnars leitar hugur okkar
Bólhlíðinga norður til þeirra
hjóna, í vistlega og kyrrláta
heimilið þeirra í myndarlegri
og hagkvæmu byggingunni,
sem Akureyringar hafa búið
öldungum sínum að loknu
starfi.
Ég þakka samstarfið og kynn-
in frá liðnum árum og vinátt-
una, sem þolað hefur fjarlægð
undanfarinna ára.
Blöndudalshólum 17. okt. 1963.
Bjami Jónasson.
- NÝ STÓRVIRKJUN
(Framh. af bls. 1)
myndast í Laxárdal neðanverð-
um. En vart munu geymar þess-
ir þykja nægilega stórir til
vatnsmiðlunar, nema að hækk-
að verði vatnsborð Mývatns, en
það mun torsótt mál. Hálfs met-
ers hækkun á yfirborði jafngild
ir 19 millj. rúmmetrum vatns
til miðlunar.
--------SUMIR segja, að póli-
tík sé leiðinleg, og að engu máli
skipti, hver sé kosinn á þing.
Sumir segjast ekki hafa vit á
pólitík og kvarta um, að hún
sé þannig rekin, að ekki sé
hægt að koma nálægt henni, að
þegar andstæðingar í stjórnmál-
um leiði saman hesta sína, t. d.
í útvarpsumræðum frá Alþingi,
beri þeim svo illa saman um
það, sem eigi að vera staðreynd
ir, að ómögulegt sé að átta sig.
Þetta hafi þau áhrif, að kjósand
inn, sem vilji fræðast, til að
mynda sér áfstöðu, lendi í villu
og viti ekki, hvar hann sé stadd
ur. Ekki er það að ástæðulausu,
að fólk lætur sér slík orð um
munn fara. En það er líka stund
um villugjarnt við strendur
þessa lands, og samt halda
menn áfram að sækja sjóinn.
Ekki er alltaf einsýnn þurrkur-
inn, þegar bóndinn verður að
dreifa töðu sinni. Það er vand-
ratað í veröldinni, en hún er
vettvangur þessa lífs.
Þegar mikið er í húfi fyrir
einhvern, er ekki gott að láta
það afskiptalaust. Og hér er
mikið í húfi. Ríkissjóður íslands
innheimtir samkvæmt fjárlög-
um 2200 milljónir króna á þessu
ári, sem álögur af þeim, sem
búa í landinu. Það er fimmti
hlutinn af allri áætlaðri brúttó
framleiðslu þjóðarinnar. Al-
þingi, eða meirihluti þess og
stjórn hans, ræður, hvernig fé
þetta skuli innheimt og ráðstaf-
ar því líka. Alþingi eða meiri
hluti þess og stjórn hans setur
líka reglur um alla opinbera
lánastarfsemi í landinu og ræð-
ur yfir þrem ríkisbönkum, þar
á meðal Seðlabankanum og láns
trausti þjóðarinnar erlendis. A1
þingi og ríkisstjórn veita rétt
og taka rétt, ráða yfir ríkisfram
kvæmdum, standa vörð um
sjálfstæði lands og þjóðar, vel
eða illa eftir atvikum. En um
allt þetta og fleira snýst pólitík
þessa lands. Öll vitum við, að
þrennt er það, sem frá önd-
verðu hefur aðallega ráðið ár-
ferði í þessu landi: Veðurfar,
heilsufar manna og málleys-
ingja og vöruverðið erlendis.
Nú vitum við, að stjórnarfarið,
pólitíkin, er hið fjórða, sem ár-
ferðinu ræður.
Staðreynd er það, sem ekki
vefður fram hjá gengið, að þing
ræði nútímans í lýðfrjálsum
löndum byggist, a. m. k. enn
sem komið er, að miklu leyti á
stjórnmálaflokkum og starf-
semi þeirra. Sumir stjórnmála-
flokkar eru í eðli sínu almanna-
samtök. Aðrir eru fyrirtæki
takmarkaðra hagsmuna eða
pólitískra trúboðsstöðva, sem
safna um sig fylgi, stundum að
einhverju leyti í félagsformi.
Menningar- og framfarafélög
hér á landi eru jafngömul frels-
isbaráttunni. En nálega samtím-
is fullveldinu, er stefnur skýrð-
ust í innanlandsmálum, var
Framsóknarflokkurinn stofnað-
ur. Og það var einmitt hér á
Norðurlandi, í Þingeyjarsýslum
og við Eyjafjörð, sem Framsókn
arflokkurinn átti sínar fyrstu
rætur. Það var félags- og land-
Gísli Guðmundsson.
námshyggjan hér, sem skóp
þennan flokk og mótaði þegar
í öndverðu stefnu hans sem póli
tískra samtaka til menningar og
framfara í þágu almennings á
þjóðlegum grundvelli og á
grundvelli landsréttinda og
landsbyggðar. Héðan úr þessum
byggðum hafði flokkurinn í önd
verðu liðskost mestan og braut-
argengi, þótt síðar yrði það einn
ig mikið í öðrum landshlutum,
fyrst einkum í sveitum, síðar
jafnframt í þorpum og kaupstöð
um, og hefur í seinni tíð einnig
glæðzt mjög í hinni ört vaxandi
höfuðborg landsins. Margir
Reykvíkingar sjá það ekki síð-
ur en aðrir landsmenn, hversu
mikilsvert það er fyrir sjálf-
stæði þjóðarinnar og þjóðlega
menningu, að landsbyggðin hald
ist í öllum landshlutum, þótt á
henni þurfi að verða breyting-
ar við hæfi breyttra tíma. Þeir
menn vita og skilja, að barátta
Framsóknarflokksins gegn of-
vexti höfuðborgarinnar á kostn-
að landsbyggðarinnar, er öllum
landsins börnum óholl. Vax-
andi fylgi okkar í Reykjavík í
kjördæmabyltingunni 1959 og
síðan, sýnir þennan skilning
glöggt.
Kosningarnar, sem nú fara
fram, snúast eins og eðlilegt er
að mjög miklu leyti um hin sér-
stöku tímabundnu viðfangsefni
undanfarinna ára og líðandi
stundar, um stefnu ríkisstjórn-
arinnar, hvernig hún hefur kom
ið við landsmenn, atvinnurekst-
ur þeirra og uppbyggingu, og
hvernig það hefur mistekizt
þannig að mörgum hlýtur að
vera auðsætt — mistekizt það,
sem átti að vera einn meginþátt
ur stjórnarstefnunnar, að koma
á stöðugú verðlagi og jafnvægi
í efnahagslífinu, um hina miklu
dýrtíð í landinu, sem enginn sér
fyrir endann á, um óróann og
ÁTTRÆÐUR:
Guðmundur Árnason
óvissuna á vinnumarkaðinum,
um nýja gengisbreytingu, sem
telja verði sennilega, ef stjórn-
arflokkarnir halda meirihluta o
s. frv. En mál málanna — sam-
hliða gæzlu sjálfstæðis og rétt-
ar út á við — mál málanna, ó-
tímabundið og yfir annað hafið,
er að þjóðin haldi áfram að
byggja land sitt, efla landsbyggð
sína, og hvernig þjóðfélagið í
samstarfi við þá, sem að því
vilja vinna, geti stuðlað að því,
að svo verði.
Stærsta verkefni Framsóknar
flokksins á komandi árum er að
hafa hina pólitísku forystu í
þessu máli. Hann einn er þess
megnugur, af því að; hann er
óháður þeim öflum, sem þar eru
Þrándur í götu, og af því að
honum fylgir það fólk, sem
þetta vill. En af byggðum lands
ins eru það einmitt þessar byggð
ir hér á austanverðu Norður-
landi, sem mesta möguleika
hafa til að vera í fararbroddi
landsbyggðarinnar í baráttu
hennar fyrir því að heimta sinn
rétt — sinn lífsrétt — sinn rétt
til framfara — sinn rétt til fjár-
magns og tækni — sinn rétt til
menningar- og atvinnulífsmið-
stöðva, því að hér eru miklir
möguleikar, mikill náttúruauð-
ur á landi og í sjó, orkulindir
ótæmandi, styrkur fjölmennis
enn eigi lítill og vanmáttar-
kennd gagnvart máttarvöldum
höfuðborgarinnar minni en sum
staðar annarsstaðar. En skilyrði
til þess, að hinar norðlenzku
byggðir geti einbeitt sér að þess
ari forystu, er að þær samein-
ist um að gera Framsóknarflokk
inn svo sterkan, sem í þeirra
valdi stendur, á hinu pólitíska
sviði, og að halda þannig áfram
að móta störf hans og stefnu,
eigi síður en þær gerðu í önd-
verðu, sér og landsbyggðinni í
heild til styrktar.
Einhver sagði á líkingamáli,
að við, sem nú erum komin _yfir
miðjan aldur, værum búin að
lifa í 1000 ár. — En þarna var
átt við, að framfarir á sumum
sviðum hefðu orðið eins miklar
á okkar ævi og áður á 10 öldum.
Hér er að renna upp öld dásam-
legra möguleika, sem geta gert
ísland eitt bezta land í heimi, og
samtímis eykst fólksfjölgunin.
Fyrrum hlógu hlíðar við syni
landnámsmannsins, er skip hans
kom af hafi. Miklu fremur ættu
þær að gera það nú. En það
eru teikn á himni þessa lands.
Sum þeirra hafa aðrir rætt hér.
Örlög eru í sköpun, örlög ís-
lands og íslendinga. Tæknin,
hin fjármagnaða tækni, lögmál
hénnar og lögmál peninganna,
eru voldug og viðsjál. Og ef sú
kaldhyggja nær undirtökum í
landsmálum, sem lætur þessi
blindu lögmál ráða án íhlutun-
ar — þá mun víða verða sú
hlíð, við fjörð, eða dal, eða
strönd, sem við engum hlær —•
af því að hún hefur við engum
að hlæja. Þá verður ekki aðeins
hætt bændabýlum í afdal eða á
útnesi. Einnig þéttbýlið við
ströndina, jafnvel höfuðstaður
Norðurlands, getur hætt að
vaxa.
En maðurinn, sem hefur skap
að bæði tæknina og fjármagnið,
er herra þeirra, ef hann vill.
Ekki þú og ég — einn eða ein —•
ekki bóndinn eða bílstjórinn,
sem vantar veg, ekki ungi mað
urinn og unga konan, sem vant-
ar íbúð, ekki sjómaðurinn, sem
verður að vaka í bátnum sínum
um nótt, þegar hafsjórinn æðir,
af því að hann vantar örugga
höfn, ekki hann eða hún, sem
verða að ganga slypp frá jörð-
inni sinni eða húsinu, af því að
borgin suður við Faxaflóa var
búin að soga til sín sveitina eða
þorpið þeirra — en fólkið, sem
stendur saman, nógu fast og
nógu margt. Það getur treyst á
samtök sín, flokkinn sinn, ef
hann er þess eigin flokkur —•
eða félagsskapur — ef því hefur
tekizt að gera hann nógu sterk-
an til þess, að hann geti gert
það, sem einn eða fáir gátu
ekki — treyst því, að honum
verði eitthvað ágengt í því að
afstýra því, sem ella væri óum-
flýjanlegt.
Slíkur flokkur viljum við
Framsóknarmenn vera, teljum
okkur skylt að vera og megum
aldrei annað verða — fyrir Norð
urland, og allt, sem íslandi er
hollt. ... Q
Kolaáhyggjum af létt
ÞAÐ er kunnara en frá þurfi
að segja, að erfiðlega hefur
gengið að selja heilfrystan kola,
sem veiddur var á árinu 1962.
Aflinn varð þá mun ipeiri en
nokkru sinni fyrr, eða úm 1100
tonn á móti 550 tonnum árið
1961. Aðeins reyndist unnt að
selja um þriðjung framleiðsl-
unnar á seinasta ári og voru því
verulegar flatfiskbirgðir hjá
frystihúsunum fram á þetta ár.
Helzti flatfiskmarkaðurinn er í
'! ? í t I
Englandi og reyndist hann vera
algerlega mettaður fyrri helm-
ing þessa árs og því ekkert
hægt að selja þangað. í sumar
voru seld um 100 tonn til A.-
Þýzkalands, fyrir verð sem var
mun lakara en það sem fæst í
Englandi, undir venjulegum
kringumstæðum. í Ijósi þessara
staðreynda voru frystihúsin
hvött til þess að takmarka flat-
fiskframleiðslu sem meslt á
þessu sumri. Af þessum orsök-
um dróst framleiðslan verulega
saman og 15. september var
hún sem næst fjórðungur af því
sem hún var á sama tíma árið
1962. í byrjun ágúst fór aftur að
rofa til í Englandi og hefur nú
tekizt að selja ekki einungis
alla 1962 framleiðsluna, heldur
einnig 2/3 af framleiðslu þessa
árs. Vegna söluerfiðleikanna í
Englandi var leit gerð að mark-
aði fyrir flatfiskinn í Banda-
ríkjunum og hefur í sumar ver-
ið framleitt nokkuð magn af
svonefndum „klipptum kola“.
Er það hin fallegasta vara, sem
auk þess að seljast fyrir allgott
verð, léttir á enska markaðin-
um. Það sem enn er óselt a£
1963 framleiðslu veldur engum
áhyggjum og mun væntanlega
seljast á næstu vikum. Q