Dagur - 14.10.1964, Blaðsíða 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1166 og 1167
Ritstjóri og óbyrgðarmaður:
ERULNGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsia:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar hi.
Skaltamálin
„ÞAÐ virðist nú almennt álitið“, seg
ig seðlabankastjórinn, Jóhannes Nor
dal í nýjum Fjármálatíðindum, „að
þær skattreglur, sem í gildi eru, hafi
bæði leitt til hæiTÍ skattabyrðar á
launþegum en þeir vilji sætta sig við
og jafnframt því hafi stórfellt rang-
læti átt sér stað vegna útbreiddra
skattsvika. Beinir skattar á tekjur hér
á landi séu með öðrum orðum hærri
en svo, að hægt sé að tryggja sæmi-
lega réttláta skiptingu skattbyrðar-
innar, jafnframt því, að sú hætta sé
yfirvofandi, að skattarnir dragi veru
lega úr áhuga manna á starfi og heil
brigðri tekjuöflun.“ Síðan segir
liann: „Augljóst virðist að úr þessu
verði ekki bætt nema með verulegri
lækkun beinna skatta“.
Þar fauk þá síðasta fjöðrin úr stéli
páfuglsins. Þ\'í trúðu þó flestir stjóm
arsinnar í lengstu lög, að hvað sem
liði vanefnum spamaðarloforða, toll
um, sölusköttum og margföldun fjár
lagatalna, myndi sú staðreynd þó ó-
brotgjörn eftir standa, að Gunnar
Thoroddsen hefði lækkað beina
skatta á undanfömum árum. Það eru
ekki nema nokkrir mánuðir síðan
blað fjármálaráðherrans, Vísir, var í
sjöunda himni yfir því, hvað Reyk-
vikingar væru „ánægðir með skatt-
inn sinn“, og að margir myndu fara
í sumarfrí til útlanda fyrir pening-
ana, sem „skattalækkunin“ myndi
spara þeim á þessu ári.
Seðlabankastjórinn telur nú óhjá-
kvæmilegt að lækka beina skatta. En
hann segir jafnframt, að leggja verði
á þjóðina aðra skatta í þeirra stað. í
því sambandi komst hann að þeirri
niðurstöðu að hækkun tolla og sölu
skatts sé „ekki heppileg leið“, og tel
ur einna helst koma til greina, að því
er virðist, að hækka eignaskatt með
hækkun fasteignamatsins (sem nú
stendur yfir) og að hækka fasteigna-
skatta. Af því má ráða að
hækkun fasteignamatsins og fast-
eignaskattsins verði næsta viðfangs-
efni ríkisstjómarinnar í fjármálum.
Ekki skal því neitað, að fasteigna-
skattar geti verið réttmæt aðferð til
tekjuöflunar í almannaþágu, ef henn
ar er þörf.
Viðskiptamálaráðherra, Gylfi Þ.
Gíslason, nýkominn frá Kína, flutti
ræðu á fundi Verzlunarráðsins á
Þingvöllum 9. þ.m. Hann talaði um
baráttu ríkisstjómarinnar gegn verð
bólgu í landinu! Síðan gaf hann í
skyn, svo að varla varð um villst, að
stjómin hefði til athugunar að
draga úr opinberum framkvæmdum
og fjárhagslegum stuðningi við upp
byggingu í landinu.
Er þá tvennt fram koinið, sem
stjórnin virðist vera að velta fyrir sér
um þessar mundir: Fasteignaskattur
og samdráttur þeirra framkvæmda,
sem hið opinbera veitir fé til.
Laugaskóli i Keykjadal.
(Ljósmynd: K D.)
BJÖRN HARALDSSON:
Héraðsskóli fyrir Norður-Þingeyinga
ÞÓ SÁ SKÓLI hafi enn ekki
verið lagalega stofnaður eða
staðsettur, er hann þegar orðinn
að veruleika í hugum fólksins,
er héraðið byggir. Síðastliðið ár
hefur stofnun héraðsskóla í
Norður-Þingeyjarsýslu verið á
dagskrá á öllum meiriháttar
fundum, er háðir hafa verið í
sýslunni og hefur það mál hvar
- vetna verið afgreitt með ein-
róma, jákvæðum ályktunum.
Sýslan hefur fyrir sitt leyti heit
ið nægu fjárframlagi til starf-
rækslu skólans í tveim bekkjum
næsta vetur og fræðsluráð sýsl
unnar hefur útvegað skólanum
húsnæði í Skúlagarði. Nenmend
ur munu verða um 30. Skóla-
stjóri er ráðinn Aðalbjörn
Gunnlaugsson frá Bakka í
Kelduhverfi og nægilegt kenn-
aralið er einnig fengið. Skólinn
er þegar fullskipaður, en nokkr-
um umsóknum verður að neita
vegna húsþrengsla.
Héraðsmálafundinn í Skúla-
garði 4. sept. sl. sótti margt
fólk úr öllum hreppum sýslunn
ar. Ennfremur sex þingmenn
Norðurlandskjördæmis eystra
og allmargt utanhéraðsmanna.
Á fundi þessum var fram bor-
in og samþykkt einróma eftir-
farandi ályktun:
„Almennur héraðsmálafund-
ur í Norður-Þingeyjarsýslu þar
sem mættir voru 6 þingmenn
Norðurlandskjördæmis eystra
haldinn að Skúlagarði 4. sept,
1964 áð tilhlutan Búnaðarsam-
bands Norður-Þingeyinga lýsir
yfir eftirfarandi:
„Frá því lög voru sett fyrir 18
árum um almenna fræðslu
barna og unglinga 7—15 ára,
hefur unglingafræðsla í sveita-
hreppum NorðurÞingeyjarsýslu
nálega engin verið. Hið opin-
bera hefur veitt sjálfu sér und
anþágu frá því að framkvæma
lögin. Á sama tíma hefur barna
fræðslan oftast verið fram-
kvæmd af kennurum, sem ekki
höfðu tilskylda menntun, og
hvert barn í þessum hreppum
hefur hlotið aðeins þriðjung
kennslutíma á við börn þéttbýl
isins. Vanrækslu þessa hafa að-
standendur barna og unglinga
reynt að bæta upp með heima-
kennslu og með því að senda
unglingana á skóla í fjarlægum
héruðum með ærnum kostnaði.
Margir unglingar, og strmdum
flestir fóru einnig á mis slíkrar
fræðslu. í seinni tíð gerist æ tor
sóttara að fá aðgang að héraðs
skólum iandsins fyrir unglinga
úr Norður-Þingeyjarsýslu, má
kalla að það sé nú nálega úti-
lokað.
Norður-Þingeyjarsýsla og
fræðsluráð hafa stofnað til
tveggja bekkja unglingafræðslu
í Skúlagarði næsta vetur. Þeirri
framkvæmd hefur verið vel tek
Bjöm Haraldsson.
ið. Bamaskólinn í Skúlagaði og
félagsheimilið leggja til hús-
næði gegn vægu gjaldi og með
því að þrengja að eigin starf-
semi. Þessi ráðstöfun gildir því
aðeins til bráðabirgða.
Á framangreindum rökum er
sú krafa reist, að hið opinbera
byggi héraðsskóla í Norður-
Þingeyjarsýslu, svo fljótt, sem
vera má. Sýslubúar standa ein
huga um þessa kröfu. Fyrir því
skorar héraðsmálafundur Norð-
ur-Þingeyinga á Alþingi að setja
þegar á næsta vetri lög um hér-
aðsskóla í Norður-Þingeyjar-
sýslu og veita ríflegt framlag til
hans á fjárlögum. Fundurinn
felur öllum þingmönnum Norð-
urlandskjördæmis eystra, að
flytja í sameiningu frumvai-p
um stofnun skólans og fylgja
því fram til sigurs.
Athygli skal vakin á því að í
tveim austustu sveitahreppum
sýslunnar er ennþá engin
heimavistarbamaskóli, og verð
ur ekki öllu lengur við það un
að.“
Alþingismennirnir Ingvar
Gíslason og Jónas Rafnar tóku
til máls um héraðsskólann töldu
þeir byggingu hans mikið nauð
synjamál, því menntunarskil-
yrði ungl. sérstaklega í sveita-
hreppum sýslunnar væru al-
veg óviðunnandi og að hinu op-
inbera bæri að ráða bót þar á.
Unglingafræðslan í sveitum
landsins er víða óleyst vanda-
mál. Héraðsskólarnir rúma
ekki núorðið nema nokkurn
hluta sveitaæskunnar. Mikill
hluti hennar fer því á mis við
lögskipaða fræðslu. Héraðsskól
arnir sex eru meir en 30 ára
gamlir og einn 15 ára. Allmiklu
fé er árlega varið úr ríkissjóði
til umbóta og endurbyggingar
á þessum skólum og er þess
vissulega þörf. Vegna þeirra
milljóna króna sem til þeirra
endurbóta fara, mun þó nemend
um ekki fjölga að ráði í þessum
skólum, enda ekki æskilegt tal-
ið af þeim, er bezt þekkja til
þeirra mála að auka nemenda-
fjölda einstakra skóla. Þróunin
er sú síðasta áratuginn eða leng
ur, að umsóknum sveitaæskunn
ar um vist á héraðsskólunum
hefur stöðugt fjölgað, á sama
tíma og rými skólanna stóð í
stað. Er nú svo komið að enginn
þessara skóla mun geta tekið
við öllum umsækjendum, sum
ir geta tekið við helmingnum að
sögn eða tæplega það. Nú heit-
ir það svo, að sumar sýslur
landsins eigi héraðsskólana og
íbúar þeirra sýslna rétt til þeirra
aðrar sýslur hafa aftur á móti
engan rétt. Fyrir þessu eru sögu
leg rök. Þær sýslur sem réttinn
eiga munu nú að mestu og í
sívaxandi mæli fylla sína skóla.
Að sjálfsögðu notar fólkið sinn
rétt. Áratuga kyrrstaða um
byggingu skóla annars vegar en
vaxandi þörf menntunar hins-
vegar hafa því með sþörpum
línum skipt möguleikum í þess
um efnum. Annars vegar eru
sýslufélög með nægilegt skóla-
pláss fyrir sína æsku, skóla sem
ríkið endurbætir nú af nokkru
örlæti og er það vel. Hinsvegar
eru svo önnur sýsluhéruð, þar
sem unglingarnir eru á hjarni
í þessum efnum. Þeir eiga
hvergi rétt til skólavistar. Þótt
sótt sé um skólavist á nokkrum
skólum samtímis fyrir sama
ungling getur árangurinn orðið
allstaðar hinn sami, neitun.
Sumir eru á biðlista ár eftir ár.
Það getur hent, að þeir fái að
lokum inngöngu, ef þeir hafa þol
inmæði til að bíða nógu lengi en
þá eru þeir oft vegna biðarinn
ar komnir í-verujegt ósamraémi
við bekkjarsystkini sín, hvað
aldur og þroska snertir. Sumt
af þessum réttlausu unglingum
er sent í gagnfræðaskóla kaup-
staðanna, yfirfyllta skóla. í því
tilfelli, að hægt sé að koma þess
um unglingum í vist til fólks,
sem vill og getur gengið þeim í
föður og móður stað getur þetta
blessast. En sé slíkt ekki fyrir
hendi þó hægt sé að fá herbergi
og fæði er borin von um árang-
ur og afdrif 14 ára unglings í
fjarlægum kaupstað þó skráður
sé nemandi í gagnfræðaskóla
þar. Lögin frá 1946 um náms-
vist allra unglinga á íslandi eru
lög um mannréttindi. Þau eru
sama eðlis og t.d. lögin um
almennan kosningarétt. Hið op-
inbera getur ekki hjá því kom-
ist, án vansæmdar, að fram-
kvæma námsrétt allra unglinga
fremur en því, að gefa öllum
atkvæðisbornum borgurum þjóð
félagsins aðstöðu til að neita at
kvæðisréttar við almennar kosn
ingar. í 18 ár hefur þó þetta
viðgengizt. í 18 ár hefur náms-
réttur unglinga í sumum byggð
arlögum verið dauður bókstaf-
ur. Þetta má ekki lengur svo til
ganga. Það verður að stofna
nýja skóla handa æskufólki
þeirra héraða, sem engan skóla
eiga, og það verður að hefjast
handa tafarlaust. Þjóðin þolir
ekki lengur að búa við tvenns-
konar mannréttindi í fræðslu-
málum eða réttara sagt annars-
vegar full réttindi hins vegar
engin réttindi, það verður að
jafna metin, gei-a rétt ungling-
anna, til lögboðinnar fræðslu
allstaðar að veruleika. Um það
verða ékki skiptar skoðanir. En
þá vaknar spurning um það,
hver bera skuli kostnað af stofn
un nýrra héraðsskóla. Það er
tómt mál að vísa til gagnfræða
skólalaganna frá 1946. Þau hafa
verið í gildi í 18 ár og sam-
kvæmt þeim hefur enginn gagn-
fræðaskóli fyrir sveitahérað
(héraðsskóli) verið reistur.
Bygging Skógaskóla var ákveð
in í héraðsskólalögunum, þó
þau lög væru felld úr gildi áður
en sá skóli var reistur. Og hvers
vegna er það tómt mál að vísa
til gagnfræðaskólalaganna?
Vegna þess að ekkert sýslufé-
lag á landinu hefur bolmagn til
að greiða fjórða hluta stofnkostn
aðar nýs héraðsskóla. Hlutfallið
milli tekna ríkissjóðs annars veg
ar og sýslufélaga hinsvegar hef
ur raskast mjög 3—4 síðustu ár
tugina síðan gömlu héraðsskól-
arnir voru reistir, sýslufélögun
um í óhag. Löggjafavaldið býr
þannig að ríkissjóðnum, að
hann hefur árlega nokkur
hundruð milljón króna afgangs
tekjur, og heildartekjur hans
tvöfaldast gjarnan á nokkrum
misserum. Sýslusjóðirnir hafa
staðið í stað á sama tíma. Þeir
hafa ekki efni á að ætla til ó-
óvissra útgjalda árlega nema
fáa tugi þúsunda og verða löng
um fyrir nokkrum útgjöldum
umfram áætlun. Fróðir menn
áætla að heimavistarskóli fyrir
80-100 unglinga kosti eftir núver
andi verðlagi 26-30 millj. kr.
Norður-Þingeyarsýsla öll hefur
hæfilega marga unglinga til að
pening til að greiða með fjórð
fylla slíkan skóla, en engan
ung byggingarkostnaðar 6‘/2-714
millj. kr. Heildartekjur Norður-
Þingeyjarsýslu árið 1962 voru
kr. 288.258,96. Mestur hluti tekn
anna verður að mæta lögboðn-
um gjöldum, en þó svo ekki
væri og sýslan gæti varið öllum
sínum tekjum til byggingar hér-
aðsskóla þá mundi það taka sýsl
una 24 ár að greiða fjórða hluta
byggingarkostnaðar skólans og
er þó ekkert gert fyrir vöxtum,
er á mundu falla væri fram-
kvæmdum hraðað. Eins og áður
er sagt, fara tekjur sýslunnar í
það að greiða lögboðin eða óhjá
kvæmileg gjöld, svo þessi 24 ára
áætlun verður því hreinir loft-
kastalar, og mætti eins nefna
eina öld eða tvær. Nú mun-
verða spurt. Liggur þá ekki
næst fyrir, að hinar skólalausu
sýslur auki sínar tekjur eftir
þörfum? Sýslunefndir hafa
möguleika til að skattleggja
sveitarfélögin, og sveitarfélögin
að hækka útsvörin. Lagalega
séð er þessu þannig farið að
vissu marki, en framkvæmda-
lega er leið þessi ófær. Það ætti
að nægja að minna á yfirstand
andi raunahvein íslenzkra skatt
borgara út af þegar álögðum en
óheimilum beinum sköttum (m.
a. útsvörum). Er hægt að hugsa
sér stórfellda hækkun útsvara
í nokkrum, fáum sýsluhéruðum,
á sama tíma og opinber nefnd
starfar að frestun á innheimtu
beinna skatta yfir alla línuna,
á sama tíma og það er þó við-
urkennt að bæjar- og sveitarfé-
lögin þola enga slíka frestun.
Frestun á innheimtu útsvara er
auðvitað ekkert úrræði heldur
gagnslitið örþrifaráð, sem glögg
lega bendir á skattpíningu. En
er það þá jákvætt á sama tíma
og slíku örþrifaráði er sinnt
að hugsa sér stórfellda viðvar-
andi hækkun hinna sömu beinu
skatta, sem ekki er hægt að
innheimta? Eg held allir hljóti
að vera sammála um svarið.
Slíkt er ekki hægt. Ríkissjóður
verður því einn að bera allan
kostnað af byggingu nýrra hér-
aðsskóla, ehda mun það vera
ætlun þings og stjórnar. Fyrir
skömmu voru þau lög sett að
ríkissjóður yfirtæki núverandi
héraðsskóla, endurbyggingu
þeirra, viðhald og rekstur ef
viðkomandi héruð (eigendur
skólanna) óskuðu þess, hvar
flest héruðin munu hafa gert.
Með þessum heimildarlögum er
á orðin stefnubreyting af hálfu
hins opinbera í þessum málum,
og sú stefnubreyting hlýtur að
ná einnig til fyrirhugaðra hér-
aðsskóla, byggingu þeirra og
rekstur. Kunnugir segja að
stofna verði 6 nýja héraðsskóla
til þess að fullnægja menntaþörf
æsku sveitanna og þeirra kaup
túna, sem enga unglingaskóla
hafa, og þessir skólar muni
kosta hátt á annað hundrað
milljónir kr. miðað við núgild-
andi verðlag. Ef vel væri þyrfti
að hefjast handa strax á næsta
þingi, nota tækifærið meðan af
koma ríkissjóðsins er góð. Að
5 árum liðnum þurfa þessir sex
nýju skólar að vera komnir upp
og teknir til starfa. Þetta er
vissulega allstórt átak fyrir rík
issjóðinn en þó ekki stærra en
svo, að vel er hægt að fram-
kvæma það, ef vilji og áhugi er
fyrir hendi. Fyrir 30—40 árum
hófu nokkrir ötulir og framsýn
ir menn baráttu fyrir aukinni
alþýðumenntun í sveitum lands
ins og bar þar einn mann yfir
fjöldann, sem kunnugt er.
Furðulegur árangur varð af
baráttu þessara manna. Á nokkr
um árum voru héraðsskólar
reistir í öllum landsfjórðungum.
Málið var leyst með glæsibrag,
miðað við aðstæður þeirra tíma
þrátt fyrir fjárhagsörðugleika
og fátækt og þrátt fyrir áhuga
leysi nokkurs hluta þjóðarinn-
ar og jafnvel megna andstöðu
voldugra manna. Fyrir löngu er
dómur fallinn í þessum efnum,
og allir vildu nú Lilju kveðið
hafa. En nú hefur það gerst sem
oftar, að sagan endurtekur sig.
Við stöndum aftur í sömu spor
um og við stóðum fyrir 40 ár-
um. Aftur vantar sex skóla. Um
það eru allir sammála. Um nauð
syn þessara skóla er enginn á-
greiningur. Skilningur allrar
þjóðarinnar á þörf alþýðumennt
unar er nú fyrir hendi. Réttinn
til lögboðinnar menntunar ve-
fengir heldur enginn fi-emur en
önnur lögboðin mannréttindi í
þjóðíélaginu. Minnust þess nú
sem gerðist í þessum efnum fyr
ir 30—40 árum og berum sam-
an aðstæðurnar. Er nú ekki
hægari eftirleikúrinn? Vissu-
lega ætti svo að vera.
Laugaskóli og Eiðaskóli, sem
á sínum tíma var endurbyggður
fyrir ríkisfé, megna ekki nú-
orðið að fullnægja svæðinu þar
á milli. Norður-Þingeyjarsýsla
er þegar öll orðin utan dyra
hjá skólum þessum og raunar
nokkru stærra svæði. Skóla
þessa er hér ekki um að saka.
Þetta er sú þróun, sem að fram
an er lýst. Á svæðinu milli þess
ara fyrrnefndu héraðsskóla af
þeirri stærð, sem æskilegust er
nú talin, nokkru minni en Laug
arskóla og Eiðaskóla vantar nýj
an skóla. Og ríkið verður
að byggja þennan skóla
og ráða staðsetningu hans eftir
að hafa athugað tillögur héraðs
búa um það atriði.
Héraðsskóli í N-Þingeyjar-
sýslu er þegar tekinn til starfa.
Þrettán unglingum var kennt í
Skúlagarði, síðastliðinn vetur.
Námsefni var hið sama og í I.
bekk héraðsskólanna. Nú skipa
þessir unglingar II. bekk Skúla-
garðsskólans en nokkru fleiri
nýir nemendur fylla I. bekk.
Næsta vetur (1965-66) kann að
vera að III bekkur verði starf-
ræktur í Skúlagarði auk II
bekkjar, en fyrsti bekkur felld
ur niður þann veturinn. Héraðs
skólinn er þegar tekinn til
starfa í leiguhúsnæði. Nú ber
að löggilda þennan skóla, fyrir
slíku eru dæmi um gagnfræða
skóla í kaupstöðum þó ekkert
húsnæði eigi. Og jafnframt lög
gildingu skólans verður að leysa
(Framhald á blaðsíðu 7).
AFMÆLISKVEÐJA TIL
inorra Sigfússonar
OFEL „með öllu”
ÞAÐ er með bifreiðir eins og
pylsur, að þegar búið er að
ákveða hvaða bíl skuli kaupa er
aðeins hálfur vandinn leystur.
Þá er eftir að velja hvað skuli
taka með, af allskonar aukabún
aði til aukinna þæginda eða
prýði, svona rétt eins og krydd.
Svo eru þeir ófáir sem ekki
vilja þurfa að brjóta heilan um
slíkt, bara fá „einn með öllu“.
Opel hefur nú sent frá sér af-
brigði af Rekord fyrir þetta fólk
og nefnist hann Rekord „L“. í
útliti þekkist hann á krómlista
meðfram brettum, breiðum
krómlista neðan hurða, króm-
aðri rennu, hjóldiskum og stuð
arahorni. En aðalmunurinn er
þó að innan; vélin er 75 hesta í
stað 67 og gírkassinn er fjór
skiptur i stað þriggja gíra (og
auðvitað alsamhæfður). Fram-
sætin eru tveir aðskildir stólar,
og má halla bökunum á alla
vegu, þar á meðal í lárétta
stöðu. Gólfið teppalagt aftan
sem framan (og að sjálfsögðu
ÞAÐ gagnar víst ekki að mæla
gegn því, að Snorri Sigíússon
fyrrverandi námsstjóri hafi orð
ið áttræður siðasta dag ágúst-
mánaðar þessa árs. Hitt er
næsta ótrúlegt, að aldur hans
sé svo hár, ef dæma skal eftir
útlitj hans og andlegri orku,
lífsfjöri og áhuga á fjölmörgum
velferðarmálum.
Afmælisgreinar hafa verið
skrifaðár um Snorra og hans
minnst lofsamlega sem mak-
legt er. Ekki veit ég þó til að
nokkur sveitungi hans hafi sett
nokkuð á prent í tilefni afmæl
isins. Og þó að það sé ekki
venja og ef til vill kátlegt að
senda kveðjur löngu eftir að
afmælið er um garð gengið, þá
„út í horn“), armhvíla í miðju
aftursæti, farangursnet á sætis
bökum, tvöföld flauta, sjálfvirk
ur hitastillir með miðstöð og
skyggður veltispegill. Auk þessa
fylgjr að sjálfsögðu allur sami
búnaður og fylgdi öðrum Rek-
ord-gerðum án aukagreiðslu.
Miðstöð rafmagnsklukka, rúðu
sprauta, vindlingakveikjari,
mælaborðspúði, bakkljós og
upplýst kista, hanzkahólf og
öskubakki o.s.frv. Loks er bíll-
inn rækilega merktur, svo öll
um megi Ijóst verða, að eigand
inn láti sér ekki nægja minna
en Rekord L með öllu.
langar mig að senda Snorra
hlýja kveðju héðan úr dalnum
okkar beggja með árnaðarósk-
um og þökkum fyrir margliátt-
aða ræktarsemi hans við fæðing.
arbyggð sína.
Það er fjarri mér að segja
hér ævisögu Snorra. Þjóðin
þekkir starfsferil hans og ríku-
legan ávöxt af afskiptum hans
af uppeldismálum. Hann er
einn þeirra manna sem strá í
kringum sig gleði, uppörvun og
mannkærleika og fær því ekki
dulizt.
Aftur á móti vil ég drepa á
þætti úr þeirri sögu sem Snorri
á hér í Svarfaðardal. Starfstími
hans var að vísu skammur, en
mörkuð voru góð spor í menn
ingarsögu okkar Svarfdælinga.
Snorri Sigfússon er fæddur
og uppalinn í Svarfaðardal.
Tókst honum með góðra manna
hjálp að brjóta sér leið til mennt
unar. Stundaði hann nám í
Gagnfræðaskóla Akureyrar og
lauk prófi þaðan. Síðan sighr
hann til Noregs og sezt í lýð-
háskólann í Vosfe. Eftir veru
sína í Noregi kemur Snorri
heim í fæðingarsveit sína, ákveð
inn í að nota þekkingu sína og
menntun í þágu hennar. Hann
hefst líka fljótt handa, stofnar
unglingaskóla í sveitinni, kenn
ir á fleiri en einum stað og flyt
Ur sig á milli kennslustaða, lík-
lega á hálfsmánaðar fresti. Þetta
var mikið nauðsynjamál sem
bezt sást á því hve aðsókn að
skólanum var mikil. Og það
ætla ég að enginn hafi gleymt
þeim tíma, sem hann var í ung
lingaskólanum hjá Snorra.
Kennt var af þeim eldmóði á-
huga og fjöri að enginn nem-
andi varð ósnortinn. Allir lögðu
sig fram og náðu undraverðum
árangri á skömmum kennslu
tíma. Eg var einn í þessum
menntahópi og enn í dag ylja
mér minningamar frá þessum
skóladögum.
En hræddur er ég um, að
litla fjármuni hafi Snorri haft
fyrir erfiði sitt, enda var ekki
til þess stofnað af gróðavon.
Þar réðu aðrar hvatir.
Þegar Snorri dvaldi í Noregi
kynntist hann ungmennafélags-
hreyfingunni. Varð hann gagn
tekinn af anda hennar og
hann einsetti sér að vinna henni
rúm hér heima. Skömmu eftir
heimkomuna tók Snorri ásamt
fleirum að vinna að ungmenna-
félagsstofnun. Og 30. des. 1909
verður Ungmennafélag Svarf-
dæla til.-Má fullyrða að Snorri
var þar aðalhvatamaður. Hann
varð líka fyrsti formaður félags
ins og skipaði þann sess á með
an hann dvaldi í dalnum. Á
fyrstu árum félagsins rikti mik
il bjartsýni og gróska í starfi
þess. Unnið var af fórnfýsi og
félagsþroska og mörgu nytja-
máli lagt lið. En víst er að
Snorri var lífið og sálin í starfi
félagsins og markaði stefnuna
meir en nokkur annar. Og löngu
eftir að hann var fluttur í ann
an landsfjórðung var sem andi
hans svifi yfir vötnunum í félag
inu. Hann sleit heldur ekki
tengslin við félagið sitt, en fylgd
ist með starfi þess og um
margra ára skeið brást ekki, að
skeyti kæmi frá Snorra á af-
mælisdegi þess. Fögnuðu félags
mennirnir þessu ákaft.
Atvikin höguðu því svo, að
Snorri dvaldi fá ár í Svarfaðar
dal eftir skólanám. En á þeim
stutta tíma beitti hann sér fyrir
og vann að mörgum nauðsynja
og menningarmál eins og lítil-
lega hefur verið hér vikið að.
Hann sýndi þá strax hvert hug
ur hans stefndi, að vinna að
ræktun og menningu uppvax-
andi æsku. Og því starfi hefur
hann verið trúr fram á þennan
dag, því að hvar sem Snorri hef
ur dvalið hafa verkin borið hon
um vitni sem einhverjum merk
asta skólamanni og uppalanda
sinnar tíðar á landi hér.
Þó að Snorri hafi megin hluta
ævinnar dvalið utan sinnar fæð
ingarsveitar, þá hafa rætur hans
ávallt legið heim. Það hefur
hann sýnt við fjölmörg tæki-
færi, svo að ljóst er hvaða hug
hann ber til dalsins og íbúa
hans. Og við Svarfdælingar
þökkum Snorra innilega fyrir
ræktarsemi hans, störfin og
bróðurhuginn og biðjum guð að
blessa hann og ástvini hans til
hinztu stundar.
Helgi Símonarson
- Skeramtikvöld . . .
(Framhald af blaðsíðu 8).
Hafinn er nú þegar öflugur
undirbúningur, í trausti þess að
starfsemi, sem þessi, fái verð-
ugan byr, því þó mikið sé um
áfengisneyslu hér í bænum sem
og annarsstaðar, þá er stór hóp
ur manna og kvenna sem vill
skemmta sér .án áfengis.
Ákveðin eru þrjú spilakvöld
fyrir jól. Fyrsta spilakvöldið
verður föstudaginn 23. október
í Alþýðuhúsinu kl. 8,30. Góð
heildarverðlaun verða veitt fyr
ir öll þrjú kvöldin, einnig verða
kvöldverðlaun. Allir, eldri sem
yngri, eru velkomnir meðan hús
rúm leyfir. Njótið heilbrigðra
skemmtana. Án Bakkusar eru
allir velkomnir.
S.K.T. Akureyri.