Dagur - 21.10.1964, Blaðsíða 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Simar 1166 og 1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar hi.
Raforkumálin
SIÐAN Iðnaðarmálaráðherra svar-
aði fyrirspurn um stórvirkjunar- og
stóriðjumál á þingi, sl. vetur hefur
verið heldur hljótt um þau mál af
hálfu stjómai-valda á opinberum vett
vangi. Þá sagði ráðherrann, að engar
fullnaðarákvarðanir hefðu verið
teknar, en rædd lauslega ýmsar leiðir
sem til greina kæmu, m. a. að virkja
Þjórsá við Búrfell og leiða orku það
an norður til Eyjafjarðar, enda yrði
þar þá komið upp iðnaði, sem notaði
verulegan hluta orkunnar fyrst um
sinn. Skömmu eftir að þetta gerðizt
fluttu Framsóknarmenn tillögu um
að þingið kysi nefnd til að kynna sér
niðurstöður rannsókna og fram-
kvæmdamöguleika og skila áliti til
þingsins.
Sú tillaga náði ekki fram að ganga
en hefur nú verið flutt í annað sinn
á nýbyrjuðu þingi.
En út fyrir þokuhjúpinn, sem um
lykur meðferð þessara mála, á vegum
stjórnarvaldanna, berast öðru liverju
fréttir, sem mönnum hér nyrðra geðj
ast misjafnlega að. Það fréttist t.d.
að sunnan, og mun vera satt, að ríkis
stjómin hafi nú undanfarið látið
vinna að nýrri og dýrri vegagerð í
Þjórsárdal og að ráðið sé að byggja
þar tvær brýr og séu þarna margar
stórvirkar vélar. Þetta þykir benda
á, að á hærri stöðum hafi verið tekin
ákvörðun, sem krefjist þessara mann
virkja, þótt ekki sé frá því skýrt. Þá
hafa og þau tíðindi borizt hingað
norður nýlega, að stjórnin hafi í
vor skipað tvær nefndir, fjögurra
manna sérfræðinganefnd, sem að lík-
indum hafi skilað einhverskonar áliti
og aðra nefnd talsvert fjölmennari
sem einnig eigi að fjalla um þessi
mál eða einhverskonar lagasetningu
í sambandi við þau. Sú nefnd mun,
eftir því sem lausfréttir herma, lítið
hafa starfað til þessa, en álitið er, að
fyrir hana hafi verið eða verði lagðar
tillögur, sem samdar séu á vegum
ríkisstjórnarinnar. En mjög hljótt
hefur verið um skipun þessara
nefnda, og hafa t.d. blöð ekki fengið
um það að vita og ekki heldur al-
þingismenn, ncma þá þeir, sem eru
stjórninni innanhandar.
Fyrír rúmlega þrem árum sam-
þykkti Alþingi ályktun varðandi und
irbúning virkjunar Jökulsár á Fjöll-
um. Hefur það mál oft verið rætt hér
í blaðinu. Nú á þessu ári hafa komið
fram á vegum Laxárvirkjunar, mjög
ýtarlegar og athyglisverðar áætlanir
um framhaldsvirkjun Laxár, sem
virðast fela í sér möguleika til mjög
mikillar orkuframleiðslu, og að því
er virðist ódýrrar, ef ám á vatnasvæði
Skjálfandafljóts yrði veitt austur.
Um allt Norður og Austurland hefur
(Framh. á bls. 7).
AFMÆLISÚTGÁFAN í Reykja
vík hefur gefið út bók eftir Jón
as Jónsson frá Hriflu og nefnist
hún Aldir og augnablik. Mun
þetta annað hefti að tveim af
hinum víðkunnu blaðagreinum
Jónasar.
í formálsorðum bókarinnar
segir höfundurinn m.a.: y
„Þessar ritgerðir ,sem her
verða birtar eru frá mismun-
andi árabili. Þar er víða komið
við, um margháttuð áhugarmál.
Þær eru í eðli sínu áróður, en
ekki tilraunir með stílfágun.
Fyrsti kaflinn, Blöðin tala, snert
ir margháttuð og ólík þjóðmál.
Frelsisglíman er þáttur úr
glímusögu allra íslendinga, sem
lauk 17. júní 1944, við Hákon
gamla og alla hans erfingja.
Þátturinn Austanbylting, Vest-
anbylting og Landauraríki mið-
ar að því að segja í stuttu máli
nokkuð frá hinum fáheyrðu á-
tökum tveggja voldugra hreyf-
inga með byltingarsniði, sem
gengið hafa yfir landið. Onnur
byltingin kom úr austri. Hin úr
vestri. Gamla þúsundáraríkið
skelfur eins og ösp í stórviðri
við átök hvirfilbylja. Mitt í að-
steðjandi upplausn þjóðlífsins
eftir átök stormanna, má líta
svo á að þjóðin eigi í fórum sín
um sinn lífdrykk, það er land
aurareikningurinn.
fslendingar vinna mikið og
búa í góðu landi. Þegar sá
tími er kominn, að hinir miklu
sormbyljir hafa sannfært íslend
inga um, að þeir séu nálega
komnir fram af svarta bakkan-
um, þá vaknar lífslöngunin og
þjóðin grípur til þess úrræðis,
að skifta tekjum af framleiðsl-
unni milli allra landsins barna
eftir gömlum og nýjum raunvís
indareglum. Þátturinn hugsjóna
mál í Keflavík snertir gömul
og ný vandamál í sambúð ís-
lendinga og Vestmanna. Þar ér
rakin saga óskörulegra við-
skipta, þar sem smáríki leitast
við að afla fjár í ríkissjóð í and
Sauðfjársæðingarstöð
(Framhald af blaðsíðu 1)
stöðum og einnig sonarsonur
Pjakks) og Þokki frá Presthól-
um.
En samkvæmt þessu hefur
Holtsfé í Þistilfirði þótt eftir-
sóknarverðast til kynbóta í þess
um landsfjórðungi.
stöðu við viðurkenndar mann-
dómsreglur. í grein minni um
Ameríkufund Leifs heppna og
hina stórmannlegu viðurkenn-
ingu Bandaríkjaþings á þessu
afreki íslenzkra manna er leit
ast við að finna grundvöll að
frambúðarskiptmn íslendinga
og Bandaríkjamanna.
Leifur heppni og þingið í
Washington háfa lagt fyrstu
steinana í þessa framtíðarbygg
ingu, en að öðru leyti verður
bezt fyrirmyndin um sambúð
Norðmanna og íslendinga allt
frá Landnámi og fram á Sturl-
ungaöld. Tvær þjóðir, önnur
stór og hin lítil, búa hver á sínu
landi, óháðar, en góðir vinir
líkt og Njáll á Bergþórshvoli
og Gunnar á Hlíðarenda, þar
þótti vinátta betri gjöfum.
í næsta hefti þessarar útgáfu
verður vikið að nokkrum stór-
málum og bent á úrræði. ísl.
sveitalíf og sveitamenning þarf
að eiga glæsilega framtíð. Inn-
anlandsfriður endurfæddur við
landauraréttindi, jafnar metin.
Aldamótahugsjón íslendinga og
hin vestræna vélvæðing frá síð
asta aldarfjórðungi þjóðarinnar
í glímu við konungsvaldið og
hin miklu átök í vélvæðingu síð
ustu ára sína mátt íslendinga,
þegar þeir beita orku sinni með
fullri getu. Nokkur deyfð er nú
í andlegum og listrænum mál-
efnum íslendinga. Hér þarf nýja
þjóðstjórn í andlegum og mann
legum málefnum. Þar verður að
fylkja liði úr mörgum áttum,
þar geta tekið höndum saman,
kirkja, heimili, skólinn, stéttar
félög, samvinnufélög, íþróttafé-
lög, ríkisvald og lögregla. Þess
ar máttarstoðir eiga að geta
tryggt þjóðarþroska og þjóðar
sjálfstæði í samvinnu við frjáls
huga menningarþjóð. íslending
ar eiga að geta byrjað nýtt
þroskatímabil, hliðstætt hinu
fyrra frægðarríka frá stofnun
Alþingis og fram að lokum 12.
aldar. Þar fór saman fullkomið
sjálfstæði heimilanna, sjálfstæði
þjóðarinnar, vinsamleg sambúð
við aðrar þjóðir og óskrifað vin
áttusamband við styrka bræðra
þjóð. í skjóli þess öryggis dafn
aði íslenzk menning, svo að hún
varð um stund þáttur heims-
menningar. Enn eru öll skilyrði
til að fslendingar geti tekið þátt
í glæsilegri þróun, ef þeir gæta
hófs og atorku í daglegu lífi og
kunna að búa með drengskap
og manhdómi, bæði að sínum
eigin löndum og þeim erlendu
þjóðum, sem íslendingar eiga
skifti Við“.
Til þess að gefa ehn meiri
hugmynd um hina nýútkomnu
bók, skulu hér nefnd nokkur
greinarheiti: Lína Leifs heppna,
Rembrandt íslendinga, Sprunga
í þagnarmúrinn, Matthíasarhús,
Mesta menntastofnun landsins,
Sólarhof Rómverja, Arfur bylt
inganna, Hrun krónunnar og
margt fleira. Aftast í bókinni er
Stjómmálabréf til Bjama Bene
diktssonar forsætisráðherra.
Bókin Aldir og augnablik er
prentuð í Prentverki Odds
Björnssonar hf. á Akureyri.
FULLIR MENN í
FLUGVÉLUM
FYRIR nokkru síðan lagði blað
ið þá spurningu fyrir Flugfélag
íslands, og að gefnu alvarlegu
tilefni, hvaða reglur giltu um
drukkna flugfarþega í innan-
landsflugi. Flugfélagið .svaraði
spurningunni í kurteislegri
grein, sem birt var hér í blað-
inu 10. október undir fyrirsögn
inni „þjónusta og þegnskapur".
Þar segir m. a.: „Það er ófrá-
víkjanleg regla að séu menn
drukknir er þeim synjað fars í
því ástandi. Einnig er strang-
lega bannað og ríkt eftir því
gengið, að farþegar á innanlands
flugleiðum, hafi ekki áfengi um
hönd meðan á flugi stendur“.
Þetta eru greinargóðar upp-
lýsingar og þetta eru líka sjálf
sagðar og góðar reglur. En því
miður er þessum sjálfsögðu regl
um ekki fylgt betur en svo, að
hvað eftir annað kemur til vand
ræða á meðan á flugi stendur og
jafnvel átaka við drukkna far
þega. Þetta gengur svo langt,
að farþegar eru ekki óttalausir
gagnvart þessum „vitfirringum“
Þetta er staðreynd, sem Flug-
félag íslands þarf að taka til
rækilegrar athugunar, áður en
alvarlegri atburðir gerast í
þessu sambandi.
„Drukknir menn fá ekki far“,
segir Flugfélag íslands í grein
sinni. Jú, svo á það að vera. En
hver ber þá ábyrgð á því, að
hér stangast stundum kaldur
veruleikinn á við hinar ágætu
reglur? Eru það afgreiðslumenn
á hverjum stað, sem bregðast
skyldum sínum? Eru það flug
stjórarnir, sem bregðast? Eða
eru þessar reglur aðeins til þess
að grípa til við einstök tækifæri
en ekki til að fara eftir í dag-
legu starfi?
Blaðið er vel kunnugt þeim
Akreinar misnotaðar
í Bindindisfélagi ökumanna Ak
ureyri eru nú 70—80 félags
menn og er áhugi mikill hjá
félagsmönnum. Þann 7. október
var haldinn fundur í félaginu
og mætti þar Gísli Ólafsson
yfirlögregluþjónn. Ræddi hann
um umferðamál og fleira. M. a.
útskýrði hann akstur á akrein-
um þeim, sem settar voru hér
í bæinn á síðastliðnu sumri.
Kom fram í umræðunum að
mikill misbrestur virðist á að
allir aki þar eftir settum regl
um. Var samþykkt á fundin-
um eftirfarandi tillaga frá um-
ferðarnefnd félagsins:
„Fundur í BFÖ á Akureyri
beinir því til umferðanefndar
bæjarins og yfirstjóm um-
ferðar í bænum að birtar verði
skýringar og umsagnir í blöð
um bæjarins, um akstur á ak-
reinum þeim í bæniun er tekn
ar voru í notkun í sumar“.
Ennfremur var samþykkt á-
skorun til bæjarstjórnar að láta
hraða byggingu umferðagötu
austan húsanna í Aðalstræti.
Þar eru nú ein hættumestu
gatnamót í bænum þar sem mæt
ast Hafnarstræti og Aðalstræti.
Bæði vegna þrengsla og umferð
ar gangandi fólks og barna. í
fundarlok voru sýndar kvik-
myndir.
(Frá BFÖ Akureyri)
örðugleikum, sem í þessu sam-
bandi skapast í daglegu innan-
landsflugi, og er þakklátt fyrir
opinberar og hreinskilnar um-
ræður. Þær ættu meðal annars
að opna augu almennings fyrir
gildandi reglum er farþega varð
ar í sambandi við notkun áfeng
is í flugferðum. Þær ættu líka
að leiða til endurskoðunar Flug
félagsins sjálfs á því, hversu
unnt sé að framfylgja sjálfsögð
um öryggisráðstöfunum í sam
bandi við ölvaða farþega — á
annan og betri hátt en nú er.
SKATTAMÁL
Fokdreifum hefur borizt eftir
farandi frá P. A. P.:
Það mun vera að bera í bakka
fullan lækinn að minnast á
skattamál okkar. Þó langar mig
til að ræða eitt atriði, sem lítið
hefur verið ritað um, en það er
yfirvinnan.
Er það sanngjarnt, að maður
sem skilar 8—10 klst dagsverki,
og hvort sem hann er í tíma-
vinnu, mánaðarkaupi eða árs-
kaupi, greiði skatta af öðrum
vinnutekjum?
Mitt svar er neitandi. Rök-
stuðningur minn er einfaldlega
þessi: Maðurinn hefur skilað
sínu ákveðna og lögboðna dags
verki. Nú er það svo, að starfs
þrek og starfslöngun manna er
misjafnt. Þannig hefur það ver
ið og verður alla tíð. Ef vinnu-
veitandi þarf að láta vinna yfir
vinnu og getur það, á sú vinna
að vera algerlega skattfrjáls. Ef
svo væri, yrði minna um skatt-
svik og yfirhylmingar, og margt
væri hægt að gera, sem ekki er
unnt að fá menn til að vinna
við, vegna skattanna. Og þá hef
ur bréfritari lokið máli sínu.
Blaðið vill gjaman taka undir
það sjónarmið, sem hér kemur
fram. Má í því sambandi minna
á, að samkv. núgildandi lögum
mun láta nærri að opinber gjöld
af unninni yfirvinnu, séu sem
næst 50-60%. Fer þá hagnaður-
inn af yfirvinnunni að verða
heldur lítill. Telja má, að það
sé ekkert ósanngjarnt að yfir-
vinnan væri skattfrjáls. Á því
myndi bæði vinnuveitandi og
ríkið geta hagnast þar sem
vinnuafl leystist þá úr læðingi.
Hvað gera Norðmenn
fyrir dreifbýlið?
Á VEGUM Norræna félagsins
á Akureyri flytur Reidar Carl-
sen erindi um þetta efni að Hó-
tel KEA á n.k. fimmtudag 22.
okt. kl. 8,30 síðdegis. Væntir fé-
lagið að. menn fjölmenni til að
hlýða á efni, sem svo mjög er
umtalað hér ekki síður en í
Noregi
Fyrirlesarinn, Reider Carlsen
fyrrv. sjávarútvegsmálaráð-
herra, Noregs, kemur til Islands
á vegum Félagsins Ísland-Nor-
egur. Hann er nú forstjóri fyrir
Distriktenes utbyggingskontar í
Ósló, stofnun er mætti nefna
framkvæmdastofnun dreifbýlis
ins. Reidar Carlsen mun flytja
erindi um starfsemi stofnunar-
innar í Reykjavík og á Akur-
eyri. En markmið þessarar
stofnunar er að stuðla að fram-
kvæmdum, sem tryggja aukinn
og arðvænlegan atvinnurekstur
í héruðum, þar sem þessir mögu
leikar eru takmarkaðir og at-
vinnulíf fábreytt.
Reidar Carlsen er fæddur í
Bodö 1908. Hann lauk skóg-
skólanámi 1929. Næstu árin
stundaði hann allskonar vinnu
m.a. við landbúnað, skógrækt,
fiskiveiðar og blaðamennsku.
Síðar var hann um skeið skógar
vörður í heimahéraði sínu, Bod-
in. Hann starfaði á þessum ár-
um mikið við allskonar félags-
mál, en einkum í verkamanna-
flokknum og í félagssamtökum
sjómannafélagsins í Nordland
fylki frá 1939 til 1945.
Árið 1945 var hann kjörinn á
þing fyrir verkamannaflokkinn
í Nordland fylki. Hann var ráð-
herra í 1. ríkisstjórn Gerhard-
sens (1945—1951), lengstum
sem sjávarútvegsmálaráðherra.
Reidar Carlsen heíur ávallt
látið. sig mál Norður- Noregs og
dreifbýlisins miklu skipta. Ái-
ið 1952 varð hann forstjóri fyrir
Utbyggingsfondet for Nord-
Norge, en sá sjóður var stofn-
aður til þess að efla atvinnulíf-
ið í nyrstu héruðum Noregs. Ár
ið 1961 var Distriktenes utbygg
ingskontor sett á stofn, og var
þá fyrrnefnd stofnun innlimuð í
hana, og varð Reidar Carlsen
þá forstjóri hinnar nýju stofnun
ar. (Frá Norrænafélaginu).
- LAXAGENGD ...
(Framhald af blaðsíðu 8).
tækifæri til að gera þær ár að
góðum laweiðiám, sem ekki
hafa sjálfar skilyrði til að ala
upp sinn eigin lax. En árnar
eru mjög mismunandi.
Á síðustu árum hafa margir
hallast að þeirri kenningu, að
tryggast og líklegast til veru-
legs árangurs sé, að ala laxinn
í göngustærð. Þótt það sé gert
endurh. ekki nema 10% af
slepptum gönguseyðum, svo mik
11 er rýrnunin. En frjósemi lax
ins er mjög mikil. Fjögurra og
fimm punda hrygnur hrygna
allt að 4500 hrognum. Síðan
klekjast hrognin út í ánni og
þar eru seyðin 2—5 fyrstu árin,
þar til útþráin kallar þau til
hafsins. En þar tekur laxinn
skjótum þroska.
Eftir tvéggja ára dvöl í
sjónum eru laxarnir orðnir 7—
12 punda þungir. Að sjálfsögðu
eru takmörk fyrir því í hverri
á, hve mörgum nýjum löxum
þær bjóða uppvaxtarskilyrði.
Hinsvegar eru lítil takmörk fyr
ir því, hve hægt er að auka
laxagöngur með því að ala upp
laxaseyðin í göngustærð.
Og á því byggist möguleikinn
um helmingsaukningu laxa
fjölda í ám og helmings veiði-
aukningu.
á kjördæmisþingi Framsóknar-
manna í Norðurl.kjörd. eystra.
Síjórnmálanefnd:
Framsögumaður Valtýr Krist
jánsson.
Kjördæmisþing Framsóknar-
manna í Norðurlandskjördæmi
eystra, haldið að Laugum í
Reykjadal dagana 29.—30. ágúst
3964, lýsir yfir því, að það tel-
ur, að stjórnarandstaða Fram-
sóknarflokksins hafi á undan-
förntun árum borið mikilsverð-
an árangur í þá átt að draga úr
framkvæmd óbilgjarnrar íhalds
og ójafnréttisstefnu núverandi
ríkisstjórnar, svo og í þá átt að
draga úr óvarkárni stjórnarinn-
innar í utanríkismálum.
Kjördæmisþingið bendir á,
að nú á þessu ári er svo komið
fyrir ríkisstjórninni, að hún
hefur ekki lengur neina sam-
ræmda og yfirlýsta stefnu í
landsmálum. Uppbótakerfið, er
ríkisstjórnin heitstrengdi að af-
nema, færist nú í aukana fyrir
hennar aðgerðir, og nær, sam-
kvæmt lögum frá síðasta Al-
þingi, til mikils hluta sjávarafl-
ans.
í kjaramálum hefur ríkis-
stjórnin horfið frá áður yfir-
lýstu afskiptaleysi af hálfu rík-
isvaldsins, og orðið að leita sam
komulags við stéttarfélög um
mikilsverða þætti í efnahags-
málalöggjöf landsins, þótt hún
áður teldi slík vinnubrögð hjá
ríkisstjórn fjarstæðu.
í lánsfjármálum er einnig
undanhald hjá stjórninni, sbr.
kjarasamningana s.l. vor. Hún
lofaði að lækka skatta og al-
menna dýrtíð, en hvort tveggja
hefur hækkað örar en nokkru
sinni áður.
Þessi dæmi og fleiri bera
vitni um það, hve ríkisstjórnin
er nú orðin reikul í ráði og
stendur málefnalega völtum
fótum á rústum fyrri ákvarð-
ana sinna, þótt hún fari enn
með völd í skjóli lítils þing-
meirihluta. Hætt er við, að rík-
isstjórn, sem hefur það megin-
markmið að sitja að völdum í
landinu, hneigist meir og meir
■ til óhollra stjórnarhátta og
valdi vaxandi upplausn í efna-
hags- og atvinnumálum. Slík
ríkisstjórn getur, — þrátt fyrir
getuleysi sitt til að fylgja fram
samræmdri stefnu — beitt valdi
sínu til einstakra óþurftarverka
á ýmsum sviðum og er líkleg
til þess aðstöðu sinnar vegna.
Kjördæmisþingið leggur því á
það ríka áherzlu, að Framsókn-
armenn, innan Alþingis og ut-
an, beiti sér framvegis af alefli
til að koma í veg fyrir að rík-
isstjórnin fórni meiru en orðið
er af framfaratækifærum al-
þjóðar í þágu sérhagsmuna-
hópa og sói afrakstri góðæra í
hend'ur braskara eða í fjár-
bruðl, sem þjóðinni í heild er
til einskis gagns. Kjördæmis-
þingið telur brýna nauðsyn
bera til þess, að flokkurinn
veiti nú sem fyrr ríkisstjórninni
svo sterkt aðhald, sem minni-
hlutaflokki er unnt, til að
hindra, að hún og stuðnings-
flokkar hennar fari í samskipt-
um„við aðrar þjóðir ógætilega
Veiði er gefin þegar veður leyfir
með málefni, er varða sjálf-
stæði og þjóðlega mcnningu ís- ■
lendinga.
Með skírskotun til þess stjórn
málaástands, sem nú ríkir, telur
kjördæmisþingið núverandi rík
isstjóm málefnalega skylt að
segja af sér og efna til kosninga
svo þjóðinni gefist tækifæri til
að móta nýja stjórnarstefnu.
Þingið lýsir eindregnu fylgi
við þátttöku íslands í norrænu
og alþjóðlegu samstarfi svo og
þátttöku í vestrænni samvinnu,
m.a. Atlantshafsbandalaginu,
meðan sambúð stórvelda í okk-
ar heimshluta enn er ótrygg og
óráðin.
Hinsvegar telur þingið, að
það komi æ betur í ljós, að her
seta Bandaríkjanna hér er ó-
æskileg ,og af henni stafi sú
hætta fyrir sjálfstæði og menn
ingu þjóðarinnar, að ekki verði
við unað. Má í því sambandi
benda á sjónvarpssendingar
varnarliðsins og eftirsókn þess
í varanlega bækistöð í Hval-
firði.
Þess vegna ályktar þingið, að
segja beri upp varnarsamningn
um frá 1951 með endurskoðun á
framkvæmd hans og endanlega
brottför varnarliðsins fyrir aug
Önnur mál
Sigurður Jónsson og Óli Hall
dórsson lögðu fram eftirfarandi
tillögu, sem samþykkt var sam-
hljóða.
„Kjördæmisþingið vekur at-
hygli á því uppvænlega ástandi
sem skapast hefir í launamálum
meginþorra bænda. Athuganir
hafa leitt í ljós að bændur í
einni sýslu kjördæmisins hafa
á árinu 1963 ekki haft nema
56.5% af því kaupi, sem meðal-
bóndanum ber samkvæmt verð
lagsgrundvellinum 1963-64, og
er þá eftir að reikna vexti af
eigin fé bænda í búunum, og
fyrningu og viðhald á ræktun
og útihúsum. Þingið telur að
Framsóknarflokkurinn verði að
taka þetta mál til rækilegrar at
hugunar og úrbóta þegar í stað“.
„Kjördæmisþingið vekur at-
hygli á því að fólksfækkun bein
og óbein er nú mest í sveitum
landsins, og hætta er á að mik
il verðmæti fari forgörðum
vegna brottflutnings af jörðum.
Eru dæmi til þess allvíða aug
ljós hér í kjördæminu.
Kjördæmisþingið lítur svo á
að í þessum efnum sé um þjóð
arvanda að ræða en ekki vanda
mál bændastéttarinnar einnar
eða einstakra landshluta. Ónýt
ing verðmæta rýrir þjóðareign
ina og nýtt fjármagn þarf til að
koma upp nýjum heimilum og
atvinnuskilyrðum fyrir fólk, er
áður átti heimili og atvinnuskil
yrði á jörðunum, sem það yfir-
gefur.
Það er þess vegna þjóðarnauð
syn, að bændum verði með verð
lagi og á annan hátt skapaður
eðlilegur rekstrargrundvöllur
fyrir bú sín, svo tekjur þeirra
verði sambærilegar við þær tekj
ur, sem menn hafa á öðrum svið
um atvinnulífsins.“
(Framhnld af blaðsíðu 8).
ar dimmt er orðið á kvöldin er
mikið af ljósum á veiðisvæðinu.
Eru erfiðleikarnir miklir í
sambúðinni við Rússana?
Þar sem mörg skip eru að
veiðum á takmörkuðu svæði,
kemur venjulega til einhverra
árekstra. Til þess þarf ekki
Rússa, því þar sem samankomin
eru 50—60 íslenzk veiðiskip á
síldveiðum, verður ekki útlend
ingum kennt um árekstra og
veiðafæratjón. Það er ætíð mis
jafn sauður í mörgu fé. En því
er ekki að leyna, að nokkur
skip hafa orðið fyrir verulegu
veiðafæratjóni. Við höfum ekki
mikið haft af því að segja á
Snæfelli. Þó rifum við nót um
daginn á netatrossum Rússanna.
En það var okkur að kenna en
ekki þeim, í það skifti.
Eruð þið ekki ánægðir yfir
haustveiðunum?
Jú, við erum ánægðir yíir
góðri veiði á þessari viðbótar-
vertíð. Sjómenn hafa lengi vit
að, að norski síldarstofninn held
ur sig austur af landinu langt
fram eftir hausti og vetri, en
fer síðar á verinum áleiðis til
Noregsstranda. Rússar hafa
fylgt henni eftir á undanförnum
haustum eftir að Íslendingar
hættu veiðunum. Þetta höfum
við sjálfir séð á siglingaleiðinni
héðan til Færeyja. Sumir álíta,
að einhver hluti þessa síldar-
stofns hryggni við Færeyjar.
Hvernig hagar síldin sér mína
á miðunum?
Á daginn stendur hún mjög
djúpt, er á 170-180 föðmum um
kl. 4 á daginn en fer síðan að
grynna á sér og kemur svo allt
upp á 10 faðma dýpi þegar
dimmt er orðið á kvöldin, en
hún veður aldrei. Segja má, að
veiðin sé gefin af veður eru góð,
eða svo hefur það verið um
tíma. Og síldin er ekki á neinni
göngu. Eg gæti vel trúað, að
það mætti halda áfram við veið
arnar fram að jólum.
Eru sjómenn ánægðir með
hinn langa úthaldstíma?
Nei, margir eru búnir að fá
nóg af volkinu. Mér sýnist það
verulegt vandamál að fá menn
til að stunda veiðarnar svona
lengi. Hvað endast menn lengi,
það er mikilvæg spurning. Við
fórum í fyrrahaust suður á síld.
Nú er um það bil ár liðið og þar
af höfum við stundað síldveiðar
með tveggja mánaða uppihaldi,
en þá vorum við á trolli. Þosk-
aflinn var lítill, en við munum
vera búnir að leggja upp síld
fyrir um 10 milljónir þennan
tíma. Við þessar aðstæður er
hentugra að eiga heima fyrir
sunnan, enda hafa margir flutt
suður. Eitthvað verður að gera
til að tryggja búsetu sjómanna
hér. Og á því mun líka full þörf
að athuga, hvort ekki sé rétt að
skifta um áhafnir að einhverju
leyti, því menn endast ekki til
þess að vera fjarri heimilum sín
um endalaust. Góðar tekjur geta
ekki komið í staðinn fyrir eðM
legt heimilislíf til lengdar. Við
komum hingað í gær — förum
í dag.
Hvað er Snæfellið búið að
Ianda mikíISi sOd í sumar?
Á sumarvertíðinni fengum
við 37,042 mál og tunnur, en síð
an um mánaðamótin, eða á
haust vertíðinni, 5600 mál eða
Trausti Gestsson
samtals 42.642 mál og tunnur.
Við munum vera annað hluta
hæsta skipið. En við vorum í
þriðja sæti hvað aflamagn snert
ir á sumarvertíðinni. Nú erum
við líklega aðrir í röðinni, að
samanlögðu.
Nú mun eiga að stækka síld-
arverksmiðjurnar fyrir austan?
Já, en mörgum mun finnast,
að flutningavandamálið þurfi að
leysa á annan hátt. Síldardæl-
urnar eiga eflaust framtíð og
geta haft stórkostlega þýðingu.
Og það væri hægt að hugsa sér
ódýra flutninga á síld, beint af
miðunum, t.d. í stórum prömm
um eðá á annan hátt, í stað þess
að elta síldina með verksmiðju
byggingum. Við eigum nægan
verksmiðjukost eins og er, ef
hægt er að skiíta síldinni milli
verksmiðjanna. Og þegar síld-
veiðar ganga vel er mikils virði
að veiðiksipin þurfi ekki að fara
til lands með afla sinn sjálf, en
geti haldið áfram að veiða. All
ir þekkja löndunarbiðina. Hún
er óþolandi og alltaf yfirvofandi
þegar vel veiðist, nema að sigla
langar leiðir með síldina, segir
skipstjórinn að lokum og þakk
ar blaðið viðtalið.
Hið tvítuga skip, Snæfell frá
Akureyri mun vera búið að
skila á land síðan í fyrrahaust,
um 20 milljóna króna aflaverð-
mæti, miðað við útflutningsverð.
- Lystigarðurinn ...
(Framhald af blaðsíðu 1).
komin. Og flestar tegundirnar
dafna furðu vel, þótt skift hafi
um vaxtarstað. í Lystigarðinum
er hin harða barátta um ljós og
næringu úr sögunni, þótt í öðru
kunni að vera áfátt hvað hið
„rétta umhverfi" snertir.
Lystigarðurinn er fjölsóttur á
sumrin og ekkert einsdæmi að
þar séu 300 manns samtímis.
■ Hin íslenzka grasadeild Lysti
garðsins væri kjörin kennslu-
staður í grasafræði að sumrinu
til. Gætu nemendur lært þar
meira, á örfáum dögum en á
heilum vetri við innanhús-
kennslu og þululærdóm. En all
ir þurfa að þekkja gróður jarð
ar, sem allt annað líf byggist á.