Dagur - 19.12.1964, Síða 5

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1166 og 1167
Ritstjóri og ábyrg'ðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðslá:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
NORÐMENN FLYTJA
RÍKISSTOFNANIR ÚR
HÖFUÐBORGINNI
ÞINGSÁLYKTUNARTILLAGA
þeirra Karls Kristjánssonar og Gísla
Guðmundssonar um fylkjaskipan á
Islandi liefur vakið mikla athygli
svo sem verðugt er. Tillagan og
greinargerðin er birt í blaðinu í gær
og dag og er mikið umhugsunarefni.
Til fróðleiks í sambandi við þetta
mál, er gaman að ryfja upp tillögur
Norðmanna um sama efni. Hinn 10.
( febrúar 1961 skipaði ríkisstjóm Nor-
[ egs sérstaka nefnd til að leggja á ráð
| um flutning ríkisstofnana, sem starf-
að liafa í Oslo, burt úr höfuðborg
Noregs til annarra byggðalaga og
um staðsetningu nýrra ríkisstofnana
utan höfuðborgar. í áliti þessarar
nefndar er talið, að brottflutningur
20 stofnana komi sérstaklega til
greina og að ein stofnun, sem í ráði
hefur verið að koma á fót í Oslo,
verðr staðsett í Bergen. En þar er um
að ræða væntanlegan tónlistarhá-
skóla Noregs.
Þær ríkisstofnanir, sem fjallað er
um á þennan liátt, eru þessar:
1. Búnaðarráðunautar landbúnað-
arráðuneytisins.
2. Hafnsöguyfirvöldin.
3. Vitamálastjórnin.
4. Almannavarnaskólinn.
5. Brunavarnaskóli Noregs.
6. Skógrækt ríkisins.
7. Sjómannaráðið.
8. Sprengiefnaeftirlit ríkisins.
9. Almannavarnir Austur-Noregs.
10. Eftirlaunatrygging sjómanna.
11. Sjúkrasamlagið fyrir sjómenn í
utanlandssiglingum.
12. Landmælingar Noregs.
13. Bankaeftirlitið.
14. Iþróttagetraunir Noregs h.f.
15. Lögregluskólinn.
16. Miðstjórn velferðarráðs ríkis-
ins, — velferðarskrifstofa sjó-
manna.
17. Rannsóknarstofnun landbúnað-
arins (Kontoret for landbrukets
forskring).
18. Eftirlitsstöð ríkisins í landbún-
aðarefnafræði.
19. Tónlistarliáskóli Noregs.
20. Seðlaprentun Ríkisbanka Nor-
egs.
Heiti stofnana eru þýdd á íslenzku
af manni, sem kunnugur er í Nor-
egi.
I þeim 20 stofnunum, sem hér um
ræðir, er gert ráð fyrir rúmlega 800
föstum starfsmönnum og nálega 500,
sem starfa um lengri eða skemmri
tíma ár hvert. □
F
amennar o
stórbrotnar
Viðtal við Sigmund Guðmundsson af Ströndum
STRANDIR og Hornstrandir
eru köld nöfn. Þegar þau eru
nefnd koma í huga manns óljós
ar en þó e.t.v. hrollvekjandi
myndir af hörðum veðrum, drun
um hafsins við dranga og stand-
björg, hafís og galdramönnum.
Þetta hefur einhvernveginn og
einhverntímann læðst inn í vit
und manna, sem aldrei hafa
þangað komið, og skipar æðri
sess þar-en tignarlegar og stór-
brotnar sveitir, ómandi fugla-
björg, fjörur þaktar stórviði
fengsæl fiskimið og meira at-
gerfisfólk en víðast annarsstað
ar á landinu.
Strandamaðurinn Sigmundur
Guðmundsson, fyrrum bóndi á
Melum í Árneshreppi, flutti til
Akureyrar fyrir tveim árum.
Við hann átti ég samtal dag
einn nýlega og sagði hann mér
þá, að ýmsir litu sig miklum for
vitnisaugum, er þeir heyrðu að
hann var vestan af Ströndum,
rétt eins og þar væri um annan
þjóðflokk að ræða, sem gaman
væri að skoða.
Viltu segja okkur eitthvað að
vestan Sigmundur?
Það skal ég gera með glöðu
geði, segir hann, og réttir mér
síðan myndabók eina „Myndir
úr Strandasýslu", þar sem gef-
ur að líta fagrar sveitir, vel
byggð býli og ýms náttúruund
ur. Strandasýsla er fjölbreytileg
enda löng strandlengjan. Sýslu
takmörkin að sunnan eru við
Hrútafjarðará en að norðan við
Geirólfsgnúp. Þetta er 3-400 km
leið. Hólmavík við Steingríms
fjörð er nokkurnvegin miðsvæð
is og eins konar miðstöð. Talið
að sunnan er fyrst Bæjarhrepp-
ur, þá Bitruhreppur, Fellshrepp
ur, Kirkjubólshreppur, Hólma-
vík, Hróbergshreppur, Kaldrana
neshreppur og Árneshreppur.
Þar fyrir norðan tekur við Norð
ur-ísafjarðarsýsla, með Grunna
víkurhrepp og Sléttuhrepp í
eyði.
Voru þetta margniennar sveit
ir, sem nú eru yfirgefnar?
Já, já, í Sléttuhreppi voru 5—
600 manns 1930—1940. Þá var
mikil útgerð í Aðalvík, Sæbóli
og víðar. í Grunnavíkurhreppi
var líka mikil byggð. Á Hest-
eyri var hvalveiðistöð og síðar
síldarbræðsla.
Og þá hefur fólki liðið vel á
þessum slóðum?
Já, enda var Húnaflói fullur
af þorski og síld, hrein gull-
kista. Síldarbátarnir fylltu sig
tvisvar og jafnvel þrisvar á dag
í flóanum. Og þegar maður
skrapp á sjó með línustubb eða
færi, fékk maður hálffullan bát
af afbragðs fiski. Svo voru tekj
urnar miklar af bjargfuglinum,
bæði eggjum og fuglinum sjálf
um. Og rekinn var stundum
mjög mikill á mörgum jörðum.
Áraskifti voru að honum en
stundum rak ósköpin öll langt
suður í Strandasýslu.
Voru menn beinlínis ríkir?
Til voru stórríkir menn á ýms
um þeim bæjum, sem nú eru
komnir í eyði. Furufjörður í
Grunnavíkurhreppi var talin
einhver bezta jörð á Ströndum.
Þar er graslendi mikið og flæði
engi, enda bjuggu þar góðu búi
fjórir og fimm bændur fram
undir 1930. í Reykjarfirði norð
ur undir Geirólfsgnjúp bjuggu
lengi tveir bræður og allt fram
til síðustu ára. Þar er auður
bær. Selveiði, reki, heitt vatn
og meira að segja sundlaug.
Þessi þróun, að yfirgefa heilar
sveitir, jafn kostamiklar og
þarna er um að ræða, er sorg-
leg,
En hvað vilíu segja um þína
sveit?
Árneshreppurinn er nú nyrsti
hreppurinn í Strandasýslu og
Sigmundur Guðmundsson-
enn byggður þótt byggðin sé í
mikilli hættu og margir hafi í
burtu flutt. í þeim hreppi er
nyrsti bærinn Drangar, þar sem
Eliríkur rauði nam land og
dvaldi um skeið. Þar hefur alla
tíð verið stórbúskapur og vel-
megun. Þar bjó Eiríkur Guð-
mundsson, eða Eiríkur á Dröng
um, ríkur maður og stórbrot-
inn bændahöfðingi, sem unni
tónlist og annarri gleði og var
hinn mesti dugnaðarmaður. Þar
er selveiði, æðarvarp og oft ó-
hemju reki, þegar þannig árar.
Þar er enn búið góðu búi. Næst
nyrst er Ófeigsfjörður. Þar er
mörg matarholan, eins og segja
má um marga staði þar vestra.
Þegar ég var unglingur var allt
af farið í hákarl. Og hákarla-
skipið Ófeigur er enn til og
varðveitt í byggðasafninu í
Reykajskóla. Ófeigur bar 56
tunnur lifrar og auk þess allan
búnað til hákarlaveiða, sem sam
tals var talinn móti 20 tunnum
að þyngd. Pétur Guðmundsson
í Ófeigsfirði mun eini núlifandi
hákarlaformaðurinn í sýslunni.
Sonur hans er Ófeigur Péturs-
son forstjóri Ullarþvottastöðvar
innar á Akureyri. Já, þar kom
fleira á land en hákarla-
lifur og þorskurinn í þann tíð,
því þar var einnig selveiði. Það
munar um 170 kópa með því
verði, sem nú er á skinnum. Og
svo var það æðardúnninn, 80—
90 kg. mest á þeim bæ. Síðan
hefur dúntekjan minnkað um
allt að helmingi, en samt góð
búbót.
Auðn vofir nú yfir þessum
bæjum og hefði það þótt fjar-
stæða þegar ég var að alast
upp, því þá voru 20 manns í
Ófeigsfjarðarheimili og nóg að
bíta og brenna.
Hvemig var rekaviðnuni kom
ið í verð?
Húnvetningar keyptu mikið
þegar ég var að alast upp, bæði
fyrir peninga og eins í vöru-
skiftum fyrir feitmeti o.fl. Marg
ar voru ferðirnar á Skagaströnd
og Blönduós með viðinn, á Ó-
feigi gamla og náttúrulega fleiri
bátum. Pabbi var oft í þessum
ferðum. Hér var bæði um húsa
við að ræða og girðingarstaura.
Nú er allur rekaviður látin í
girðingarstaura. Á meðan flest
ar byggingar voru úr torfi,
grjóti og timbri, var alltaf ver-
ið að endurbyggja, því húsin
stóðu stutt og alltaf þurfti trjá-
við. En það sást á Ströndum, að
þar var rekaviður nægur, því
þar var tiltölulega vel byggt og
betur en víða annars staðar.
Norðmenn munu hafa liaft
forgöngu um síldveiðarnar
vestra?
Já, þeir hófu síldarsöltun um
1920 bæði á Eyri við Ingólfs-
fjörð og á fleiri stöðum. Og
1932 var síldarverksmiðja
byggð í Djúpuvík. Hún hafði
7500 mála afkastagetu og var
starfandi til ársins 1946 eða
1947. Verksmiðja þessi var
mjög vönduð og strax eftir að
hún tók til starfa fóru að rísa
aðrar byggingar í staðnum svo
að þorp myndaðist. Eitt sumarið
voru brædd 220 þús. mál í
Djúpuvíkurverksmiðju. Allt
hjálpaðist að til þess að efla
byggð og framfarir. En undir-
staðan var hinn mikli afli á
Húnaflóa, eins og áður er að
vikið. En aflinn þvarr. Það er
átakanlegt að sjá muninn nú og
deyfðina.
I Gjögri við Reykjarfjörð
voru allt að 20 heimili og mikil
smábátaútgerð, sem hefur lagst
niður að mestu. í Árneshreppi
voru 550 manns eða fleira þeg-
ar flest var, en nú um 250
manns. Árnesprestakall var eft-
irsótt prestakall og talið þriðja
eftirsóttasta prestakall lands-
ins. Þar var 200 punda dún-
tekja, selveiði og reki. Bláfátæk
ir prestar, sem þangað komu,
urðu efnamenn á skömmum
tíma, enda sóttu jafnan margir
um, þegar það braúð losnaði.
Nú keppa prestar ekki úm
þennan stað. Nú er þar prest-
laust.
Hvemig er veðrátta á Strönd
um?
Norðan- og norðaustanáttin
er grimm á vetrum og köld og
rök á sumrum. Hinsvegar er
vestan- og sunnanátt hvergi
blíðari en þar.
Hafa bjarndýr ekki oft geng-
ið á land á Ströndum?
Ekki er það nú vanalegt þótt
það hafi komið fyrir. Einu
sinni, að mig minnir rétt fyrir
1920 gekk bjarhdýr á land í
Drangavík milli Ófeigsfjarðar
og Dranga. Það kom heim að
bæ og bráust inn í skemmu og
komst þar í mat. Bóndinn var
heima með börn sín og réðist
hann fyrst að birninum með
skóflu eina að vopni. Ekki varð
bangsa meint að skófluhöggun
um og galt hann bónda með
því að rífa jakka hans. Þetta
gerðist inni í skemmunni. Bóndi
hopaði út og lokaði hurðinni.
Sá hann, að hér þurfti meira til
sótti byssu sína, rauf gat á
þekju skemmunnar og skaut
björninn.
Mörgum árum síðar kom stór
og grimmur björn heim að
sama bæ og hafði þar nærri
ráðið barni bana. Bóndinn og
heimiliskennari, sem þar var,
komust í skotfæri við björn
þennan af hlöðuþaki og skutu
hann.
Þá fer orð af liörðuin átökum
í stjórnmálum á Ströndum?
Já, það hefur oft verið dálítið
heitt í þeim glóðum. Árið 1923
bauð Tryggvi Þórhallsson sig
fram á móti Magnúsi Péturs-
syni lækni á Hólmavík, sem
hafði nokkúð lengi verið þing-
maður. Einn framboðsfundur-
inn var haldinn í Árnesi, prests
setrinu, og var fjölmennur. Það
vildi nú svo til, að Framsóknar
menn söfnuðust í suðurstofuna
en íhaldsmenn í norðurstofuna.
Tryggvi var hinn glæsilegasti
maður og heillaði alla með fram
komu sinni, jafnvel harðsvíraða
íhaldsmenn og varð þingmaður.
Árið 1934 höfðu mál skipast á
annan veg en nokkurn hafði
grunað. Þá kom Hermann Jónas
son vestur og bauð sig fram á
móti Tryggva Þórhallssyni.
Þótti það djarft tiltæki af Her
manni og vonlaust með öllu,
enda ekki vitað nema um tvo
menn í Árneshreppi, sem fylgja
myndu Hermanni, svo ástsæll
var Tryggvi og það var hann
ætíð. En hann var þá kominn í
Bændaflokkinn. Þegar Her-
mann kom fyrst var hávetur og
ófærð. Hann ferðaðist um og
undruðust allir ferðaþrek hans.
Hann virtist hafa gaman að ó-
færðinni og jafnvel illum veðr-
um líka .Hvorugt lét hann aftra
ferðum sínum og virtist ekki
kunna að þreytast. Fór strax
orð af hinni miklu hreysti hans
og karlmennsku. Og aldrei tal-
aði hann kuldalega um pólitíska
andstæðinga. Þá baúð Kristján
Guðlaugsson sig fram fyrir
Sjálfstæðisflokkinn. Hermann
reyndist sigursæll og vann kosn
inguna með nokkrum yfirburð
um. Hann sópaði að sér fylgi
hvar sem hann kom. Þá er að
minnast kosninganna 1937. Þá
varð Breiðfylkingin til, þ. e.
Bændaflokkurinn og Sjálfstæð
isflokkurinn. Þá gekk ekki lítið
á, og þá hugsa ég að Hermann
hafi verið hræddur um sig. Þá
var eins og öll kosningabaráttan
snérist um Strandasýslu. Þá
voru útvarpsumræður og ÓI-
afur Thors skoraði á Hermann
að mæta sér á fundi á Hólma-
vík. Hvílíkt tilstand. Og þá var
nú veldi á Djúpvíkingum. Breið
fylkingin kom með fólk frá
Djúpuvík og sveitunum þar í
ve itir
kring. Það var heilt klapplið
og var kallað það, og var flutt
á togara. En Framsóknarmönn
um var neitað um far. Þá fór
nú að hitna í kolunum. Það
varð allt vitlaust og fundarsókn
in varð gífurleg. Hermanns-
mönnum rann kapp í kinn, sem
vonlegt var og þeir röðuðu sér
á bekkina næst ræðupallinum.
Það var allt orðið troðfullt og
miklu meira en það, þegar höfð
ingjarnir, Ólafur Thors og Her-
mann Jónasson gengu í salinn
Ólafur var hinn kampakátasti,
eins og hans er vandi. Allra
augu beindust að þessum tveim
stjórnmálaköppum, er þeir
gengu inn og menn snéru sér
við í sætum og það brakaði í
bekkjum. Þá sagði Ólafur: Nú
brast kjördæmið undan Her-
manni Jónassyni. Fyrst talaði
Ólafur, flutti skörulega ræðu
og sparaði hvorki brandara eða
skammir. Hann fékk mikið lófa
klapp. Síðan gekk Hermann í
pontuna og var hinn hógvær-
asti í byrjun. En brátt tók hann
að sækja í sig veðrið og flutti
hann þarna hina snjöllustu
ræðu, sem án efa hafði mjög
mikil áhrif, enda var hún flutt
af þeim alvöruþunga og hita,
að hver maður hlaut að hlusta.
Mátti segja, að þar hafi miklar
kempur mætzt á hinum póli-
tíska vettvangi. Þetta var eigin
lega pólitískt einvígi, þar sem
um opinbera áskorun var að
ræða. Kosningarnair báru þess
vitni hver sigurvegarinn var.
En Hermann Jónasson sigraði
í þetta sinn með svo miklum
yfirburðum hina sameinuðu
fylkingu andstæðinganna, Breið
fylkinguna, að þess mun lengi
minnst. Ef ég man rétt fékk
hann um það bil helmingi fleiri
atkvæði en Pálmi Einarsson,
sem þá var í framboði á móti
honum, og var hann þá eins og
ætíð síðan talinn hinn mætasti
maður. — Já, við vorum ánægð
ir með Hermann. Hann er
drengskapai-maður og karl-
menni, sem allir geta treyst.
Viltu segja mér eitthvað af
þér sjálfum?
Við vorum 12 systkin og kom
umst öll upp. Guðmundur bróð
ir minn býr á föðurleifð okkar
vestra, Melum, en þar bjuggum
við Guðmundur lengi báðir.
Það mun hafa verið erfitt fyrir
foreldra mína að sjá fyrir barna
hójmum. Pabbi stundaði bú-
skap og sjósókn jöfnum hönd-
um, var m- a. á Ófeigi gamla í
hákarlalegum. Ég var 14 ára
þegar faðir minn dó og fór ég
þá í Árnes og var þar til 18 ára
aldurs hjá prestshjónunum,
séra Sveini Guðmundssyni og
Ingibjörgu Jónasdóttur. Þar
var gott að vera og margt fólk
í heimili. Prestur kenndi mörg-
um undir skóla og hafa sumir
þeirra orðið þjóðkunnir menn.
Meðal barna hinna ágætu prests
hjóna eru þeir Jónas Sveinsson
læknir og Kristján Sveinsson
augnlæknir, sem margir kann-
ast við.
En alltaf heillaði sjórinn mig.
Oft mátti sjá mörg skip og báta
á Húnaflóa og aflinn var stund-
um ævintýralegur. Svo freist-
aði ég gæfunnar og var á síld
eitt sumar á li-tlum reknetabát.
Þetta var 1926 og það var nú
Ijóta sumarið'. Tíð vond og afl-
inn lítill- Þá venti ég mínu
kvæði í kross og fór í Hvann-
eyrarskólann.
Nokkuð sögulegt þar?
Ég gisti í Ferjukoti nóttina
áður en ég kom í skólann. Þar
voru þá komnir Atli Baldvins-
son frá Hveravöllum, nú garð-
yrkjustjóri, og Kristján Karls-
son, sem síðar varð skólastjóri
á Hólum. Þeir félagar voru á
-..hestum, er voru látnir synda
yfir Hvítá, aftan í bát. Okkur
var strax boðið til stofu er við
komum á Hvanneyri. Þar sátu
þeir séra Eirikur prestur á
Hesti og Halldór Vilhjálmsson
skólastjóri og töluðu um lands-
mál. Þá voru þeir kennarar á
Hvanneyri, Steingrímur Stein-
þórsson, Þorgils Guðmundsson
og Þórir Guðmundsson, allt
framúrskarandi úrvalsmenn.
Það yrðu ekki mikil vandræði í
skólum, eins og nú er talað um,
ef þeir hefðu öðrum eins mönn-
um á að skipa — og með slíkt
glæsimenni og karlmenni á odd-
inum, sem Halldór var. Hann
var gleðimaður mikill, söng-
maður góður, ágætur kennari
og svo flaugst hann á við okkur
strákana og var þá alveg eins
og einn af okkur. Nokkrir nem-
endur, þeirra á meðal ég, vor-
um hjá þeim skólastjórahjónum
á aðfangadagskvöld og gamlárs-
kvöld, því við komumst ekki
heim- Það var mikill höfðings-
bragur á því heimili og ekki
hallaðist á með þeim hjónum
með myndarskapinn, Halldóri
og frú Svövu.
Það var mikið félagslíf á
Hvanneyri og mikið fjör. Oft
var dansað og þá komu m. a.
heimasæturnar á Hvítárbakka,
fjórar, og allar fallegar og lífs-
glaðar. Og hér fer sögumaður
að brosa og segist giska á
næstu spumingu. Óspurður seg
ir hann: Ég var svo ungur þá,
en Atli trúlofaðist einni Hvítár-
bakkasysturinni. Meðal nem-
enda í skólanum var þá t. d.
Magnús Sigurðsson, sérstakur
ágætis piltur, sem mér kemur
(Framhald af blaðsíðu 8).
og þjóðarbúskapurinn stækkar.
Verulegur hluti af því sérmennt
aða fólki, sem ella ílendist í höf
uðborginni, mundi starfa á veg
um fylkisstjórana og stofnana
fylkjanna og sennilega hafa þar
fyllri verkefni oft og einatt.
Margt það, sem nú er reynt
að gera til að hamla móti
straumnum í byggðajafnvægis-
málum, kæmi af sjálfu sér, eftir
£<S búið væri að byggja upp
fylkjaskipun.
SKIPUN NEFNDARINNAR
Flutningsménn leggja til, að 10
menn verði í nefndinni, sem rík
isstjómin skipi til þess að at-
huga, hvort ekki sé ráðlegt að
skipta landinu í fylki, og gera
síðan, komist hún að jákvæðri
oft í hug, þegar ég heyri getið
góðra manna- Hann er nú skóla
stjóri í Reykjavík og safnar fé
um land allt til styrktar þeim
börnum, sem bágt eiga.
En þegar námi lauk á Hvann-
eyrarskóla?
Fyrst vann ég að jarðabótum
en fór fljótlega að búa. Ég
kvæntist 1931, Sigrúnu Guð-
mundsdóttur fósturdóttir þeirra
presthjóna í Árnesi. Fyrst
bjuggum við þar en síðar
byggðum við nýbýli á Melum.
Þar byggðum við allt frá grunni
úr varanlegu efni. Börnin okk-
ar, fjögur, voru öll til mennta
sett og eitt þeirra, Rúnar, er nú
búsettur hér á Akureyri. Við
hjónin fluttumst til Akureyrar
fyrir tveim árum því börnin
voru farin frá okkur, sitt í
hverja áttina. En það var erfitt
að slíta sig að heiman og þarf
þrek til að yfirgefa svo margt,
sem manni er kært. Það er ann-
ars hart, að eldra fólk skuli
þurfa að hrekjast frá æsku-
stöðvum sínum og úr sveit
sinni, þegar starfsorkan minnk-
ar.
Og hvemig líkar þér á Akur-
eyri?
Hér snýst flest um peninga
og aftur peninga. Menn hugsa
tæplega nokkra hugsun til enda
án þess að peningaveskið segi
líka álit sitt- Og annað er áber-
andi í þéttbýlinu, en það er,
hvað fólk er lrvað öðru líkt og
hugsar svipað. Það verða allir
eins á malbikinu.
En bændumir þá?
Um þá gegnir allt öðru máli.
Á meðan landið okkar er byggt
út til stranda og inn til dala,
verður ekki um neina múg-
mennsku að ræða hjá þeim,
enda hefur hún aldrei sótt á
íslenzka bændur. Þeir eru yfir-
leitt lesnir menn, vel menntað-
ir og þroskaðir til líkama og
sálar — og umfram allt sjálf-
stæðir menn í hugsun. Bænda-
stéttin á hundruð manna, sem
vel myndu sóma sér á Alþingi
og í öðrum mestu virðingar-
stöðum þjóðfélagsins. En ég er
hræddur um, að slíkur hópur
úrvalsmanna yrði vandfundinn
hjá öðrum stéttum. Jú, jú, mér
líkar vel á Akureyri, en bara
enn betur á Ströndum, það er
allt og sumt.
niðurstöðu, tillögur til löggjafar
um það. Níu nefndarmennirnir
verða tilnefndir af öðrum, en
einn — formaður — án tilnefn
ingar.
Fulltrúum þeim, sem þing
flokkarnir tilnefna, er ætlað að
túlka sjónarmið Alþingis.
Aðrir fjórir skulu tilnefndir
af Fjórðungssamböndunum eða
þar, sem þau eru ekki af þeim
aðilum, sem kjósa fulltrúa til
fjórðungsþinga-
Þá eigi höfuðborgin sinn full
trúa í nefndinni og ríkisstjórnin
einnig sinn fulltrúa, er fari með
verkstjórn í nefndinni.
Virðist með þessari skipun
séð eðlilega fyrir því, að í nefnd
inni komi fram viðhorf þeirra,
er stendur næst að leita úrræð
anna. Q
Hvemig stendur á eýðingu
byggðanna á Ströndum?
Til þess liggja m- a. þær
ástæður, að þegar eftir hernám
ið fór atvinna syðra að toga
fólkið til sín. Svo eltir hver
annan eins og gengur. Húnaflói
var heldur ekki orðin sú gull-
kista, sem hann áður var. Og
svo var samgöngum ábótavant
og er ennþá. Nú er stiginn dans-
inn kringum gullkálfinn fvrir
austan, því þangað fór síldin.
En þeir ættu að vara sig á því
þar, að slá slöku við landbúnað-
inn, þótt þar sé fljótíengnara fé
við önnur störf um sinn. Mold-
in og gróðurinn er kjölfesta ís-
lendinga, öllu öðru fremur
Finnst þér léttari störfin þín,
eftir að þú hættir búskapnum?
Vinnutíminn er óhóflega lang
ur hjá flestum og niðurdrep-
andi. Eiginlega má segja, að ís-
lendingar vinni eins og þrælar.
Og þeir drepa sig margir á
vinnu- Um það get ég nefnt
dæmi í bókstaflegri merkingu.
Ég hef séð námsmenn vinna
sólarhring eftir sólarhring í
kapphlaupinu um gullið á i\ust-
fjörðum, svo að þeir líktust
mest afturgöngum. En þar var
ég um tíma, áður en ég kom
hingað. Hér á Akureyri vinna
margir þar til kl. 11 og Í.2 á
kvöldin, dag eftir dag, t. d. í
húsbyggingum. Þetta er ekkert
líf, heldur argasti þrældómur
og enginn tími til að lifa eðli-
legu fjölskyldulífi, lesa góðar
bækur og blanda geði og ræða
áhugamál.
Viltu segja nokkuð sérstakt
um skáhl og listamenn?
Vestfirðirnir eru nú eiginlega
ekki mikil skáldauppspretta-
Þótt við eigum nokkur góð
skáld, jöfnum við okkur ekki
við Eyfirðingana. En Vestfirð-
ingar kunna að meta ljóðskáld-
in. Við lásum Davíð, lærðum
kvæðin hans og sungum þau.
Hvílíkur maður og skáld, og
hve stoltir megum við ekki
vera, íslendingar, að hafa átt
slíkan mann? En hugsum okk-
ur svo að hinu leytinu svokall-
aða listamenn, marga hverja,
sem í raun réttri er hópur kaf-
loðinna og illa hirtra vandræða
manna, sem ekki einu sinni
lítur mannsæmandi út og er til
einskis nýtur — en margir
hampa, jafnvel þjóðfélagið í
lieild. Og nú stendur Sigmund-
ur Guðmundsson Strandamað-
ur upp.og sýnir á sér fararsnið.
Hann er með hæstu mönnum,
beinvaxinn og skarpleitur, vask
ur maður og vakandi, og blaðið
þakkar viðtalið. E. D.
BOKAFORLAGSBOK
í bók þessari segir Sigurður
frá Brún frá inörgum iir\als
g æ ð i n g u m af hinum svo
kölluðu Stafnsættum. Eins
og kunnugt er, þá er Sigurð-
ur mikill hestamaður, og
honuni er það sérlega vel
lagið að gera lifandi og nær-
fæma frásögn sína af þcim góðhestum sem hann hcfur átt samskipti
við.
Þeffa er ákjósanleg bók öíium þeim,
sem haía yndi af íslenzkum hestum
BÓKAFORLAG ODDS BJÖRNSSONAR . STOFNSETT 1897
- LANDINU SKIPT í FYLKI . . .