Dagur - 13.01.1965, Blaðsíða 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
Lán til norðlenzkra vega
VIÐ AFGREIÐSLU f járlaga fyrir jóí
in fluttu þeir Karl Kristjánsson,
Gísli Guðmundsson og Ingvar Gísla-
son tillögu um heimild fyrir ríkis-
stjórnina til að taka lán innanlands
eða utan, allt að 9 millj. kr. til ný-
bygginga vega hér í kjördæminu.
Gerðu þeir ráð fyrir að þessu fé yrði
varið til Múlavegar, Tjörnesvegar og
Hálsavegar, og að fé það, sem úr vega
sjóði kemur, gæti þá gengið í ríkara
mæli en nú til byggðaveganna, sem
víða eru í slæmu ásigkomulagi mik-
inn hluta ársins.
Eins og kunnugt er hafa verið tek-
in stór lán til Reykjanesbrautar
syðra og sömuleiðis lán til Ennisveg-
ar á Snæfellsnesi og Strákavegar. Sam
göngumálaráðuneytið lýsti yfir því,
eftir að tillagan kom fram, að stjóm-
in myndi taka lántöku af þessu tagi
til athugunar í sambandi við vega-
áætlunina. Þegar sú yfirlýsing kom
fram drógu þremenningamir lán-
tökutillögu sína til baka í bili, en
munu halda málinu vakandi.
Hér nyrðra mun verða fylgst vel
með því hversu fer um þetta mál.
Vænta menn þess, að þingmenn kjör-
dæmisins fylgi þessu máli fast eftir,
því mjög kreppir skórinn að í sam-
göngumálunum í þessu kjördæmi og
tími til þess kominn, að nokkur úr-
lausn fáist áður en langt líður.
Um húsnæðismálin
FRAMSÓKNARMENN hafa á þingi
flutt tillögu um, að þingið kjósi 7
manna nefnd til að endurskoða gild
andi lög og gera tillögur uin nýja
húsnæðismálalöggjöf. Tillögumenn
vilja láta hina nýju löggjöf fjalla um
fimm meginatriði, og eru þau þessi:
1. Að auka lánveitingar til nýrra
íbúða svo að unnt verði að lána til
hverrar íbúðar af lióflegri stærð,
hvar sem er á landinu, tvo þriðju af
byggingarkostnaði.
2. Að jafna aðstöðu manna til
lánsfjár, þannig, að heildarlán geti
orðið svipuð til hvers manns, miðað
við sömu stærð íbúðar, hver sem
hann er og hvar sem hann býr.
3. Að greiða fyrir mönnum með
lánveitingum að endurbæta íbúðir
svo og að kaupa íbúðir til eigin nota.
4. Að lækka byggingarkostnaðinn
í landinu.
5. Að bæjar- og sveitarfélög byggi
íbúðir til að leygja húsnæðislausu
fólki. Framsögumaður málsins er
Einar Agústsson.
Húsnæðismálin hér á landi þurfa
flestu öðm fremur, gagngerðra end-
urbóta við, ekki sízt á þeim sviðurn,
sem eru í höndum löggjafans. Dýr-
tíðaraukningin í landinu síðustu 6
árin hefur ekki aðeins gleypt aukn-
ingu á lánum húsnæðismálastjórnar
heldur lánsupphæðina alla og meira
til. Sést af þessu hve úrbót er brýn.
Um fjárframlög til hafnagerðar
Kaflar úr þingræðu Gísla Guðmundssonar
alþm. við f járlagaumræðu 14. des. sl.
Eg vil, án þess að ég þar með
ætli að deila á einn eða neinn,
láta í Ijós þá skoðun, að fjáröfl-
un til hafnargerðar sé mál, sem
þurfi mjög alvarlegrar athugun
ar við um þessar mundir. Eins
og kunnugt er, leggur ríkið
fram fé til hafnargerðar hér á
landi á tvennan hátt. Það legg-
úr fram fé til landshafna sam-
kvæmt sérstökum lögum um
landshafnir, en stofnkostnað
við landshafnimar ber ríkið
sjálft að öllu leyti. í öðru lagi
leggur svo ríkið fram fé til hafn
arframkvæmda samkvæmt hin
um sérstökum lögum um hafnar
gerðir og lendingarbætur, sem
fjalla um hafnagerð og lendinga
bætur almennt og framlög ríkis
ins til þeirra framkvæmda. En
ríkið greiðir, eins og kunnugt er
yfirleitt, 2/3 hluta af kostnaði
við hafnagerð.
Eg skal ekki fara mörgum orð
um um landhafnirnar í þessu
sambandi. Þær eru aðeins tvær
að lögum Keflavík og Njarðvík
og Rif á Snæfellsnesi. En á ár-
inu, sem rtú er að líða hefur
verið varið til landshafnanna
36 millj. kr. og gert ráð fyrir,
að til þeirra verði varið 28 millj.
á árinu 1965, að mér skilst. En
til hafna og lendingarbóta sam
kvæmt hinum sérstöku lögum
um það efni, hefur á árinu 1964,
sem nú er senn liðið, eftir því,
sem bezt verður vitað, verði var
ið rétum 100 millj. kr. Hluti rík
issjóðs af þessum kostnaði, þess
um 100 millj. á árinu 1964, er
þá um 40 millj. kr. En á árinu
1965, þ. e. a. s. á næsta ári, er
áætlað samkvæmt gögnum, sem
Alþingi hefur í höndum, að var
ið verði til hafnagerðar og lend
ingarbóta samkv. hafnarlögum
um 180 milj. kr. Hluti ríkissjóðs
af þeirri upphæð sem gert er
ráð fyrir, að lögð verði í þessar
framkvæmdir á næsta ári, er þá
um 72 millj. kr.
Skuld ríkissjóðs við
hafnarsjóðina.
í lok ársins 1964, er gert ráð
fyrir, að ríkissjóður muni eiga
ógreiddar um 22 Y2 millj. af sín
um hluta, enda þótt, eins og
framsögumenn fjárveitinga-
nefnda hafa tekið fram, nokkuð
hafi verið greitt upp í skuldir
ríkisins á árinu, sem leið. Þegar
þetta vangreidda ríkisframlag í
lok þessa árs er lagt við áætlun
um ríkisframlag á árinu 1965,
miðað við framkvæmdir fyrir
180 millj. en frá dregið geymt
ríkisframlag til nokkurra hafna
sem notað verður á árinu 1965,
lítur út fyrir, að gjaldfallið rík-
isframlag, ef svo mætti að orði
komast, verði í lok næsta árs
um 99 millj. kr. Það mundi því
verða, ef framkvæmd verður
sú áætlun, sem ég talaði um áð-
an, að vinna að hafnarfram-
kvæmdum fyrir um 180 millj.
kr. á næsta ári.
Upp í þessar 90 millj., sem
þannig má ætla, að ríkið þyrfti
á árinu 1965, er svö gert ráð
fyrir að veita samkvæmt þeim
till.‘ sem nú liggja fyrir frá
meirihluta fjárveitinganefndar:
Til hafnargerða 19!6 millj. kr:,
til Hafnarbótasjóðs 4 millj. kr.
og til greiðslu á lögbundnum
framlögum, vangreiddum, 8
millj. kr. Samtals 31 Vz millj. kr.-
á árinu 1965. En segja má að
við þessa tölu mætti bæta því,
sem ríkissjóður greiðir af láni
til Þorlákshafnar, sem ekki ligg
Gísli Guðmundsson.
ur fyrir, hversu mikið verður,
en ætla mætti þá, að hér væri
um að ræða nálægt 35 millj. kr.
á næsta ári upp í þær 90 millj.,
sem ég nefndi áðan, að útlit
væri fyrir, að ríkissjóður þyrfti
að standa skil á samkv.. hafn-
arlögum.
Ríkisframlag þarf að hækka.
Það er nú almennt viður-
kennt, að framlagið, sem ríkis-
sjóður á að greiða til hafnar-
veitinganefndar og ríkisstjórn-
inni er gert ráð fyrir, að lagt
verði til hafna í Norðurlands-
kjördæmi eystra samtals tæpar
4 millj. kr. Þetta er veruleg
lækkun, um meira en hálfa
millj. frá þeirri upphæð, sem
lögð var til hafna á þessu lands
svæði í fyrra. Hins vegar er það
svo, að uppi eru áætlanir, sem
hafa verið í höndum Alþingis
um hafnarframkvæmdir á þessu
svæði það miklar, að þörfin fyr
ir ríkisframlag til þessara hafna
samtals nemur 14—15 millj. kr.
Á árinu 1965, þegar lagt er sam
an það, sem vangreitt verður
um áramót og ríkishlutinn á ár-
inu, ef það verður allt fram-
kvæmt, sem áætlað er. Hrökkva
þessar 4 millj. þá auðvitað
skammt.
Nú er skylt að geta þess, að
við þingmenn kjördæmisins
vorum sammála um það, það
var samkomulag milli okkar,
að ef að upphæðin til hafna í
okkar kjördæmi yrði ekki
nema tæpar 4 millj. á árinu, þá
yrðum við að fella okkur við þá
skiptingu milli einstakra hafna,
sem fellst í tillögum meirihluta
fjárveitinganefndar. En þó að
svo sé, þá teljum við, sem að
þessum tillögum stöndum —
Karl Kristjánsson, Ingvar Gísla
son og Gísli Guðmundsson —
að tilraun verði að gera til
þess að fá þessi framlög nokkuð
hækkuð. Og við höfum lagt til
sérstaklega að framlögin verði
hækkuð nokkuð. Og við höfum
lagt til sérstaklega að framlög-
gerða samkvæmt núgildandi IlíltlORSyillIlg ...
lögum, sé of lágt og að því
þurfi að breyta til hækkunar.
Það sé of lítið, að ríkissjóður
greiði ekki nema % af stofn-
kostnaði hafnanna, enda sýnir
reynslan víða, að hafnarsjóðirn
ir hafa með engu móti getað
staðið straum af sínum hluta
kostnaðarins. Það eru mörg ár
síðan Alþingi mælti svo fyrir,
að hafnalögin yrðu endurskoð-
uð og þar á meðal alveg sérstak
lega hlutföllin milli stofnkostn-
aðargreiðslu ríkissjóðs og hafn-
arsjóðanna með það fyrir aug-
um að hækka ríkisframlagið.
Ég hef, ásamt fleiri þingmönn
um úr Framsóknarflokknum,
leyft mér að flytja á þessu þingi
frumvarp til laga um bráða-
birgðahækkun á i-íkisframlag-
inu upp í 65%. En hvort sem
það frumvarp verður samþykkt
á þessu þingi eða ekki, þá er
óhjákvæmilegt að hækka ríkis-
framlagið. Og, ef ríkisframlag-
ið verður hækkað, er það mjög
aðkallandi, að áður en það er
gert og skuldbindingar ríkis-
sjóðs þannig auknar, verði
gert hreint borð í þessu efni, og
að hinn svokallaði „hali“ aukist
ckki, eins og nú er allt útlit
er fyrir, að hann muni gera á
næsta ári.
Hafnir í Norðurlandskjördæmi
eystra.
Samkvæmt þeim tillögum er
fyrir liggja frá meirihluta fjár-
in verði hækkuð til nokkurra
hafna, þar sem áætlað er, að
um allmiklar framkvæmdir
verði að ræða á næsta ári.
Lagabreyting aðkallandi.
Ég vil endurtaka það, sem ég
sagði áðan, að þegar það alveg
sérstaklega er haft í huga, að
senn hlýtur að koma að því, að
lögunum verði breytt á þá leið,
að framlag ríkissjóðs til hafnar
gerðar verði hækkað hlutfalls-
lega þá er það mjög aðkallandi
að gera ráðstafanir til þess að
ekki safnist fyrir á næsta ári
skuld hjá ríkissjóði vegna þess
tiltölulega lága framlags, sem
honum ber nú að greiða sam-
kvæmt gildandi lögum. En þeg-
ar á það er litið, að sumar hafn-
ir hér á landi, þó að þær séu
ekki margar, eru algerlega kost
aðar af ríkissjóði, þar sem eru
landshafnirnar, þá gefur það
auga leið, að breytingar í þess-
um efnum hljóta að vera
skammt undan, að ríkis fram-
lagið hlýtur að verða hækkað
til hinnar almennu hafnargerð-
ar, ef þá ekki verður farið inn
á þá braut, að rikið byggi sjálft
og kosti að fullu allar hafnir,
sem byggðar eru í almanna-
þágu.
Hækkunartillögur.
Breytingartillögumar, sem þeir
Karl Kristjánsson, Gísli Guð-
mundsson og Ingvar Gíslason
báru fram, um hækkun fjár-
veitingar til hafnarframkvæmda
1965, voru þessar:
Þúsund
Akureyri úr 560 upp í 1000
Grenivík úr 300 upp í 600
Hauganes úr 200 upp í 500
Húsavík úr 400 upp í 700
Raufarhöfn úr 550 upp í 1000
Þórshöfn úr 600 upp í 1000
Þessar hækkunartillögur voru
felldar við atkvæðagreiðslu. í
þinginu.

RONALÐ FANGEN
Fólkið vill búð í sveifinni
(Framhald af blaðsíðu 1).
sonar frá Fagraskógi, og er hún
opin öllum meðan húsrúm leyf-
ir.
Forsala aðgönguniiða verður
í Sainkoniuhúsi bæjarins föstu-
uaginn 15. og laugardaginn 16.
janúar kl. 3—5 e. h. Hækkað
verð.
Einnig verða þá seldir miðar
á aðra og þriðju sýningu, laug-
ard. og sunnud.
(Fréttatilkynning frá Leik-
félagi Akureyrar.)
Enginn sáttafimdur
hafði í gær verið boðaður í
deilum sjómanna og hljóðfæra-
leikara, og ætla sumir, að verk
fall bátasjómanna geti orðið
lengra, en menn vonuðu fyrst.
Á BÆNDAHÁTÍÐ Eyfirðinga
síðasta sumar fluttu ræður m.
a. Haukur Jörundsson, skólastj.
á Hólum og Einar Sigfússon
bóndi í Staðartungu. Hafa áður
verið birtir þættir úr ræðu
skólastjóra bændaskólans. Hér
fer á eftir niðurlag af ræðu
Einars.
ísraelsþjóðin byggir upp sinn
framtíðarbúskap eftir þrem
kerfisbundnum hugmyndum. í
fyrsta lagi á sameignarbúskap.
Ríkið á allt land. Stofnun á veg
um ríkisins ræktar landið,
byggir upp öll hús, kaupir vél-
ar og önnur atvinnutæki og
leigir dugmiklu fólki búin til-
búin til framleiðslu. Engin sér-
eign er þarna leyfð. Allir eiga
allt og enginn neitt.
í öðru lagi koma svo sam-
vinnubú, þar sem ríki á allt
land og leigir á erfðafestu. En
nokkur séreign er þar leyfð.
Hver fjölsklyda býr í sérskil-
inni íbúð en öll aðalvinna við
aðalbúið er sameiginleg, þetta
er hagkvæmt vegna afkasta-
mikila véla. Arður þessara búa
skiftist þannig, að reksturinn
tekur 40%. En laun eru 60%.
Þessi form búskaparins eru sér
staklega vinsæl hjá ungu fólki,
sem vill eignast heimili og á-
kveðið starf til að lifa fyrir.
Þriðja búskaparformið er svo
þorp sjálfseignabænda. Þar er
Happdræftismiðar fyrir 200 millj.
ÍSLENDINGAR eru gefnir fyr-
ir happdrætti og hafa alltaf
aura fyrir miða. Á nýliðnu ári
veitti dómsmálaráðuneytið, að
sögn sunnanblaða, leyfi fyrir 43
slíkum. En auk þess starfa happ
drætti Háskólans, DAS og SÍBS
á hverju ári.
Þessa fjáröflunaraðferð nota
einkum líknarfélög, íþrótta-
hreyfmgin og stjórnmálaflokk-
ar. Leyfin til slíkrar fjáröflunar
eru við það miðuð, að hún sé
almenningi til heilla. Happ-
drætti Háskólans eitt er pen-
ingahappdrætti. Vinninga ber
að prenta á happdrættismiðana
og dráttur þarf að fara fram hjá
opinberum embættismönnum.
Líklegt er talið, að íslending-
ar verji 200 milljónum króna
eða meira í happdrættismiða-
kaup á ári hverju. Það er mikið
fé og sýnir bæði örlæti og þá
hneigð, sem sumir telja áber-
andi; þ. e. hætta miklu í von
um stóra vinninginn. □
atvinnan að mestu leyti frjáls.
Þó hafa þessir bændur með sér
samvinnufélög og öll eru búin
í heildarskipulagi samvinnu-
manna.
Þess má svo að lokum geta, að
síðan 1948 hefur aukning í
landbúnaðarframleiðslu aukizt
um rúml. 322%
Getur nú ekki skeð að eitt-
hvað af þessu geti átt við hér
hjá okkur? Eg efast ekki um,
að íslenzkt æskufólk vill dvelja
áfram heima í sveit sinni ef
það á þess kost að ráða við
fjárhagserfiðleikana. Eg vil ráð
leggja þeim, sem hafa áhuga fyr
ir landbúnaði á íslandi, að
kynna sér það skipulag land-
búnaðar og sameignarfyrirkomu
lag, sem drepið var á. Þau bú-
skaparform þarf ungt fólk að
kynna sér, því að þau eru fær
hvaða fólki sem er, ef til móts
við fólkið kemur víðsýnt ríkis-
vald og aðrir ráðamenn þjóð-
félagsins. Eg tel líklegt, að
þarna sé að finna lykilinn að
framtiðarformum landbúnar,
bæði hér á íslandi og í öðrum
löndum. Einstaklingshyggjan
hlýtur að hverfa með tímanum,
en félagshyggjan að koma í
staðinn. Það er í samræmi við
kröfur tímans og aðrar fram-
komnar stefnur.
Með þessum búskaparform-
um þarf unga fólkið ekki að
óttast einangrun eða vonlaust
ævilangt strit, sem nú blasir
við fyrir þeim, sem gerast svo
djarfir að hefja störf við land
búnað í sveitum. Það stendur
ekki á fólkinu, að búa í sveitum
og vinna við framleiðslustörf ef
þjóðfélagið gefur því möguleika
til þess. Undrið getur gerst hér,
eins og það hefur gerst suður í
Palestínu. Það þykir etv. dirfska
að bera þessar tillögur fram. En
um síðustu aldamót voru þess-
ar Ijóðlínur Hannesar Hafsteins
draumur: — stritandi vélar —
starfsmenn glaða og prúða,
stjórnfrjálsa þjóð, með verzlun
eigin búða. Á 60 árum hefur
þetta orðið að veruleika....
EIRÍKUR HAMAR
Skáldsaga
hann væri ættaður, og þar er hann nær aldrei minntist
neitt á sjálfan sig, hafði það vafizt lengi fyrir Eiríki að grafa
upp að Fylkir væri einhversstaðar úr Rómsdalnum vestrá.
En hve hann hlaut að hafa stritað við að útmá algerlega
allan mállýzkublæ sinn! Og hve hann hefur hlotið að berj-
ast hart við að skafa út sérhvern minnsta vott þess, að hann
hafi verið fátækur sveitapiltur. — Já, hamingjan góða, á
honum skyldi enginn geta séð, að hann væri ekki fæddur
til auðs og ábyrgðar, — augljóslega þriðji ættliðurinn! Eða
öllu heldur: fyrirmyndar alþjóðlegur fjármálasnillingur,
fæddur í skrifstofu, alinn upp í banka og fermdur í kaup-
höíl!
Þetta var Eiríki einhvernveginn ægilega tilkomumikið.
— Já, hve Fylkir hefði hlotið að höggva og saga og hefla
sjálfan sig! Hvað duldist af skapgerð og einbeittum ásetn-
ingi að baki þessarar ævintýralegu persónugerðar! Sterkur
var hann, — hann réð blátt áfram yfir öllum með skærri,
málblælausri rödd sinni, alúðarlausu brosi og bráðsnöggu
bliki augnanna, svo snöggu, að því gafst tæplega tími til
að verða hættulegt. En það hitti í mark! Það er ef til vill
þetta, sem mér gremst mest, hugsaði Eiríkur í skyndi, að
hann ber engan svip uppruna síns, hann er ekki mennskur!
Og þó var það einmitt þetta, sem hann hafði dáðst svo mjög
að áður. — Fylkir var allur endanna á milli mjög hagfelld-
ur og haganlegur.
— Já og jæja, sagði Fylkir, það er ekki svo auðvelt.
Hann er þá þama megin, hugsaði Eiríkur, þá er um al-
varleg mál að ræða — fyrst liann virðist leita fyrir sér og
reynir að tala í viðfelldnum tón.
— Þetta verður mér senn ofurefli. — Þér munið eflaust
eftir því, þegar þér voruð nýkominn til mín 1914, er heims-
styrjöldin iiófst? Þá var hér sannarlega allt kyrrt og hljótt.
Ótti og skelfing. Ótti og skelfing. En við höfðurn þá rétt
fyrir okkur, ég, sem var svo viss um, að þetta væri aðeins
örstutt — ofurlítið hlé, og þér sem settuð litla stofnféð yðar
í fyrirtækið, svo að við komumst yfir kreppuna. Eg hefi
aldrei séð aðra eins endingu í peningum eins og í þeim
15.000 krónunum.
Mig langar til að segja yður ofurlítið um sjálfan mig, hélt
Fylkir áfram. Ég er selfmade man og hefi vanist því að
ganga einn á hólrn við lífið alla mína ævi. Elskulegri vináttu
hefi ég aldrei sótzt eftir. Og því meiri áhrif hafði það á
mig, að þér sýnduð mér svo skilyrðislaust fyllsta traust.
Eiríki tekur að líða beinlínis illa undir þessu spjalli.
Hann skildi ekkert í þessu. Þessa peninga hafði hann fengið
endurgreidda með vöxtum og vaxtavöxtum, — og það var
í rauninni þeim að þakka, að hann var nú vel stæður maður.
Og svo þessi málblær Fylkis, — eins og hann væri að halda
ræðu, — rétt upp úr hádeginu.
— Jæja, það traust er nú ekki þess vert að minnast á það,
sagði Eiríkur til þess að segja þó eitthvað. Ég hefi aldrei
haft ástíéðu til þess að sjá eftir því.
— Þér eigið við, sagði Fylkir með algerlega óræðum svip-
brigðum, að þetta sé í rauninni klappað og klárt og löngu
lokið? — Hann brosti samtímis.
— Löngu lokið? sagði Eiríkur, ég skil ekki almennilega
við hvað þér eigið. Við vinnum nú framvegis saman.
— Nja — ég á við, — þér meinið sennilega eitthvað með
því að segja, að þér hafið enga ástæðu haft til að sjá eftir
þessu.
— Nei, auðvitað ekki. Peningana fékk ég aftur fyrir langa
löngu, og auk þess hefi ég hagnast vel.
— Jæja já, sagði Fylkir. Þér eruð vel stæður. Það er þægi-
leg tilfinning, finnst yður það ekki- Hana hafði ég ekki á yð
ar aldri, því miður. Eg var þá rétt aðeins að komast á stúfana
(Þetta er sagt í huglægri endurminningu. En svo allt í einu)
Svo þér eruð þá ánægður?
Eiríkur ósjálfrátt á verði:
— Hamingjan góða. Ég hefi víst heldur ekki sagt neitt
annað.
— Nei, sei-sei nei. En mér hefur dottið í hug, að þér haf-
ið allmikið erfiði og fyrirhöfn með mín görnlu viðskipti, —
ég er alveg á kafi í því, sem ég nú hefi með höndum.
Nú lýg ég bara, hugsaði Eiríkur og sagði:
— Það er allt í lagi. Ég er ungur og nægilega hraustur.
Fylkir mælti, — var einhver meinlægni í raddblænum?
— Nei, mér hefir aldrei dottið í hug nein heilsubilun hjá
yður. En ekki eldri en þér eruð, hefir talsverð vinna hlað-
ist á yður, og mjög- sterkt traust, mjög sterkt, ég heyri yðar
aðeins lofsamfega getið. já, þér munuð eflaust ná langt
áleiðis í lífinu.
Eiríkur var enn stöðugt áttavilltur og hljóður, lrann fann
greinilega til afskaplegs aulaskapar síns, — hvað er mað-
urinn annars að fara? Og þó hafði hann af all-langri reynslu
lært að skynja tilgang Fylkis þegar í upphafi, tiltölulega
f’jóít.
— Ég er ekki þeirrar legundar manna, sem flíka tilfinn-
ingum sínum, sagði Fylkir, en inér þætti vænt um að verða
þess var, að yður skildist, að' ég lvefi viljað yður vel.
Ætti ég að s,vara þessu? ;spurði Eiríkur sjálfan sig hálf-
skelkaður, — en svo skildist hanum allt í einu nokkuð. Eylk-
ir skírskotaði til þakklaítis hans, hann ætlaði að koma Eiríki
til að segja eitthvað bindandi, skuldbindandi, — eða ef til
vill ætlaði hann aðeins að íeita hófanna. Og liversvegna var
hann að því? Hann svaraði og hafði snefil af raddblæ Fylkis.
— Ég er heldur ekki gefinn fyrir tilfinningasemi, en mér
er ljúft að segja að ég hefi mætur á starfinu hérna, og vona
að ánægjan sé gagnkvæm.
Brá ekki snöggvast fyrir blikinu í augum Fylkis, hafði
Eiríkur óvænt hitt í mark á viðkvæman blett? En Fylkir var
óðar sá sami og áður. 11
í fyllsta máta. í fyllsta máta. Og sem vott um ánægju
mína og til eflingar yðar hafði mér dottið í hug að stinga
uppá því við yður, að þér auk launa yðar fyrir að sinna göml
um viðskiptum og viðskiptamönnum fáið fastákveðna upp-
bót fyrir þetta starf yðar. Ekki sökum þess, að þér hafið þess
brýna þörf. Heldur sökum þess, að þetta starf mun frekar
aukast en minnka í framtíðinni. Látum okkur segja 6000
krónur árlega.
En nú var Eiruki allt ljóst:
— Þakka yður fyrir elskulegt tilboð yðar. En það felur í
sér rneðal annars, að þá væri ég fastlaunaður, eða nreð öðr-
um orðum ekki frjáls, og það geðjast mér ekki. Þér vitið
líka, Fylkir lögmaður, að fyrir lægri laun getið þér fengið
ungan og duglegan lögfræðing, sem gæti að minnsta kosti
annast hin almennu fjármálaviðskipti á vel viðunandi hátt.
Og hitt allt tek ég að mér framvegis með sömu kjörum og
áður.
— En nýliða í firmað — það kæri ég mig ekki um.
— Ég vildi mega minna á, að þegar ég vildi ekki lengur
fást við innheimtuna, og þér virtust einnig telja, að eigi
værí fyllilega viðeigandi fyrir fyrsta flokks lögfræðiskrif-
stofu að reka innheimtu, — þá fenguð þér nýjan mann, sem
rekur þessi gömlu viðskipti yðar í eígin nafni. Og ég hefi
ekki heýrt yður vera óánægðan með hann.
Jæja, þá var hann búinn að segja þetta! Hann áttaði sig
ekki á, hvaðan þetta hefði komið, því satt að segja hafði
hann ekki hugsað uni þetta í háa tíð, — og hann hefði senni-
lega viljað gleyma þessu, að til væri annexía í firmanu hérna
á sömu hæð, sem ræki innheimtu Fylkis jafn fyrirmyndar-
verklega og tilfinningalaust sem á innheimtuárum Fylkis
sjálfs. Eiríkur hafðý sjálfur stundað þetta, — það heyrði
starfinu til, og athöfn var aðalatriðið, og hefði hann haft
ógeð á þessu starfi, þá hefði honum að minnsta kosti tekist
að útrýma því úr vitund sinni. Unz hann einn góðan veð-
urdag gat ekki lengur, með engu móti ákveðið og tilkynnt
nauðungaruppboð. — Neyð sú og örvænting sem blasti við
honum í skrifstofustóli hans í persónugervi sjúks kennara
— stöðvaði algerlega þéssa athöfn hans. Og hann tilkynnti
Fylki þetta. En síðan hafði hann ekki drepið á þetta með
einu orði. — Hvað var þá núna á döfinni?
Fylkir hafði rétt úr sér í stólnum og sagði nú með sínu
fjarrænasta brosi senr hefði hann aldrei fyrr heyrt jafn ber-
rassaðan barnaskap — þannig brosti hann vafalaust, er leitað
var til hans með málefni, sem hann auðvitað varð að hafna.
— Það sem þér segið, er aðeins að sumu leyti rétt. Það er
að vísu satt, að þér æsktuð þess að þurfa ekki lengur að fást
við innheimtudeildina, en það er alveg út í veður og vind,
að mér muni hafa virzt slík deild ósamrýmanleg virðingu
og áliti míns eða annarrs lögfræðingafirma. Mín skoðun er
þessi: — Það er hægt að láta vera að kaupa. En hafi menn á
annað borð keypt, eiga þeir að borga. Þetta er ósköp einfalt
og eðlilegt. Sama er um lán að segja. Þetta er forsenda
allrar lánastarfsemi og trausts. Afsakið er ég segi þótt það ef
til vill geti virzt persónulega móðgandi, — en það er venju-
lega aðeins fólk, sem einhverra hluta vegna getur ekki
borgað og staðið við ábyrgð sína, sem fordæmir innheimtu-
starfsemi. Já, afsakið, mér er vel kunnugt, að þetta á ekki
við yður. Og, jæja, viðvíkjandi því, að deildin er rekin und-
ir öðru nafni, þá syjndur bara þannig á því, að hlutaðeig-
andi keypti hana af mér gegn peningagreiðslu og hlutdeild
framvegis í ómakslaunuúum.
Nógu einfalt, já og eðlilegt! Allt of einfalt. — Það var
sveimér ekki aðeins þetta, sem Fylkir hafði hafst að undan-
farin ár til að funsa sjálfan sig og firmað. En hvað ætti Eirík-
ur að segja. Honurn datt nú í hug, að það hlyti að vera
Framhald.