Dagur - 31.03.1965, Blaðsíða 4

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Dýrmætur
höfuðstóll
EYEIRSKIR bændur eru taldir í
fremstu röð sinnar stettar a íslandi
og mun ])að rétt vera. Sveitirnar bera
glöggt vitni um þetta í húsakosti og
ræktarlöndum og opinberar tölur
staðfesta þetta einnig. Við Eyjafjörð
eru veðursælar sveitir, segja menn og
munu sumar þeirra vera það. En vel
megun hinna eyfirsku bænda hefur
ekki fyrst og fremst byggst á veður-
sæld og enn síður á frjósamari mold
jarðar þar sem almennt gerist, heldur
miklu fremur á hinu öfluga félags-
málastarfi í héraðinu. Má þar fyrst
nefna samvinnufélagsskapinn og
verður ekki um deilt liver lyftistöng
hann var og cr. En það eru einnig
hin minni félög bændanna, sem eiga
hér drjúgan þátt, svo sem búnaðarfé
Iögin og samband þeirra, Búnaðar-
samband Eyjafjarðar, sem búið er
að starfa í áratugi. hetta samband
hélt nýlega aðalfund og gefur
skýrsla stjórnarinnar nokkra hug-
mynd um hið félagslega starf.
Meðal verkefnanna má nefna, að
sambandið undirbjó 7 bændaklúbbs
fundi, sem allir voru fjölmennir og á
einum þessara funda mættu 400
manns. Þegar þetta er borið saman
við fundarhöld og fundarsókn ýmsra
menningarfélaga á Akureyri, verður
hlutur bændanna stór, enda hafa
þeir notað mátt félagssamtakanna til
að lyfta Grettistökum og þeim mörg
um. Klúbbfundir eyfirskra bænda
eru einskonar búnaðarháskóli þeirra
og umræðuvettvangur, þar sem flest
ar búnaðarnýjungar eru kynntar og
síðan rökræddar frjálsmannlega af
bændunum sjálfum.
Búnaðarsambandið hefur nú stofn
sett sauðfjársæðingarstöð, staðið fyr-
ir vélklippingarnámskeiðum sauð-
fjár starfrækir landbúnaðarvélaverk-
stæði og hefur tvo fastráðna ráðu-
nauta og mun hafa ráðið þann þriðja
sem kemur til starfa með vordögun-
um.
Tímar þeir, sem við lifum á, hafna
einangruninni en krefjast félagsstarfs
á svo mörgum sviðum þar sem átök
þarf að gera. Það er haft eftir eyfirsk
um bónda, sent miklum tíma eyddi
í félagsmálastörf og ekki gat hugsað
um bú sitt eins vel og annars, að það
myndi sannast að ekkert starf bænd-
anna gæfi cins góðan arð og félags-
málastarfið. Þótti þetta ekki búmann
lega mælt þá. Reynzlan hefur liins-
vegar sýnt, svo ekki verður í efa dreg
ið, að þessi störf eru dýrmætasti höf-
uðstóll, sem eyfirzk bændamenning
og framfarir í búnaðarmálum eru
J sprottnar af. □
Fyrir skömmu var birt upp
haf af ræðu Þórarins Björns
sonar skólameistara á Ak-
ureyri, er hann flutti á
fundi FUF að Hótel KEA
um fyrri helgi. Hér er nú
framhald ræðunar birt með
góðfúslegu leyfi höfundar.
VÍÐA er nú um það talað, að
það þurfi að leita uppi hæfileik
ana, hvar sem þeir finnast, fara
herferð og ná til allra þeirra,
sem geta lært, og láta þá læra.
Hjá þjóðum, þar sem heilar
byggðir eru án skóla og mennt
unar og framfara, veit enginn
um getu einstaklinganna, og
hæfileikarnir grotna niður. Þar
er áreiðanlega nauðsyn að
leita hinna ónotuðu hæfileika
og nýta þá. En það er
talað um hið sama annars stað-
ar, t.d. á Norðurlöndum. Allir
eiga að fara í skóla og læra eins
mikið og þeir geta. Þetta er
vissulega á margan hátt ágætt.
En þó er mér þessi hugsun ekki
alveg geðfelld. Það læðist að
mér einhver efi um það, hversu
hart eigi að ganga fram í því
að reka menn í skóla, því að
skólarnir eru, eins og ég sagði
áðan, ofurlítið gervikenndir. Eg
man, að það hrökk einu sinni
upp úr mínum ágæta fyrirrenn
ara, Sigurði skólameistara:
„Guð hjálpi íslendingum, þegar
enginn cskólagenginn maður
verður til lengur í landinu!11
Og það fer nú þegar að líða að
því. En þá vaknar spurningin:
Þurfa ekki þjóðirnar að eiga
einhvern höfuðstól, sem ekki er
snertur, til þess að viðhalda
heilbrigðri skynsemi? Eg veit
ekki, hversu heppilegt það kann
að reynast fyrir gáfurnar í heim
inum, þegar allt gáfaða fólkið
svokallaða er komið inn í hús og
situr þar alla ævi. Er ekki hætta
á, að skynsemin verði eitthvað
óheilbrigð þegar hún er öll
komin undir þak? Einu sinni
þróaðist hún í skauti náttúrunn
ar og þar liggja ræturnar. Ef
þær verða slitnar algerlega,
hvernig fer þá um blómin?
Þá má og benda á, að ekki er
ólíklegt, að aukin skólaganga
stuðli fremur að því en ella, að
hæfileikarnir dragist til Reykja
víkur. Ef teknir eru allir sem
geta lært, og þeir sitja síðan í
embættum og alls konar störf-
um, sem flest eru í Rey-kjavík,
vaknar sú spurning, hvort það
sé heppilegt fyrir þjóðina í heild
Þótt ég vilji á engan hátt lasta
Reykjavík, efast ég um, þegar
allt kemur til, að Reykjavík sé
heppilegasti staðurinn fyrir upp
eldi æskunnar. Börn þeirra
manna, sem þangað flytjast, al
ast þar upp. Kynnu þau ekki
stundum að fá annan þroska, ef
þau væru alin upp í kyrrlátara
umhverfi? Mig uggir, að ein
hætta mannkynsins sé sú, að
frjóir hæfileikar fái ekki næði
til að þroskast á heilbrigðan
hátt.
En hvað sem líður slíkum
vangaveltum, sem sumir munu
aðeins kalla íhaldssama óra, er
eitt þó víst, að skólar munu
vaxa stórkostlega í framtíðinni.
Að því miðar þróunin, og nauð
synlegt er að gera þá svo góða
sem kostur er. Stendur nú til
að endurskoða hér skólakerfið.
Þegar hefir verið skipuð nefnd
til að gera tillögur um endur-
skipulagningu menntaskólanna.
En það er örðugt að gera miklar
breytingar á menntaskólunum
nema gera sér jafnframt grein
fyrir skólunum ofar og neðar.
Það var því eitt fyrsta verk
menntaskólanefndarinnar að
óska eftir því, að nefndir yrði
settar bæði frá Háskólanum og
barna- og unglingastiginu. Og
nú skilst mér, að í uppsiglingu
sá að endurskoða öll skólastig-
in.
Ef við víkjum fyrst að barna
skólastiginu, telja margir að tím
inn sé þar ekki nógu vel nýttur
fyrir þau börn, sem léttara
eigi um nám. Börnum er nú
að mestu skipt eftir árgöngum,
en vaxandi tilhneiging mun til
þess að skipta þeim fremur eft
ir námsþroska en aldri. Þannig
mætti flýta fyrir hinum dug-
legri, svo að þau yrðu fyrr
stúdentar, eins og margir telja
æski-legt. Hér má eflaust eitt-
hvað að gera, en fara verður þó
með gát, því að námsþroska
fylgir ekki alltaf annar þroski og
varasamt að ýta undir allt mis
ræmi. Auk þess kann valið að
verða erfiðara að loknu stúd-
entsprófi, ef stúdentinn er mjög
ungur. Einnig býst ég við, að
sumum kunni að finnast það
síðar um ævi, að þeir húki nógu
ler.gi í sama starfi, þó að þeir
komi þangað einu ári síðar. En
nú hafa menn ekki lengur tíma
til að vera ungir.
Líklegt er, að farið verði að
kenna erlend tungumál í barna-
skólum til að flýta fyrir tungu-
málanámi síðar, og hafa tilraun
ir þegar verið gerðar í þá átt-
ina í Reykjavík. Er þá sjálfsagt
að nota hina „beinu aðferð“,
þ.e. öll kennslan fer fram á mál-
inu, sem verið er að læra. Börn
in eru einkar næm á orð og
framburð og drekka þetta í sig,
eins og þau læra móðurmálið.
Einkum mun enska hentug til
slíks náms, af því að málfræði
er þar svo lítil. Sumir kunna
að óttast, að enskan verði ísl-
enzkunni hættuleg, ef menn ná
tökum á enskunni þegar á barns
aldri, en ég treysti því, að ís-
lenzkan sé okkur öllum svo mik
ils virði, að við höfum efni á
því að nema önnur mál og nota
þar hinar hagnýtustu aðferðir.
Hins, vegar er hætt við, að börn
in í dreifbýlinu yrðu, að
minnsta kosti fyrst um sinn, af-
skipt í slíku námi, því að erfitt
mundi reynast að fá hæfa kenn-
ara. Aðstöðumunur mundi auk
ast, en margir munu telja hann
ærinn fyrir. En við höfum tæp-
lega efni á að láta hina mörgu
bíða eftir hinum fáu. Og eina
huggun höfum við: þá, sem ekki
hafa hlutina, langar meira til
að eignast þá, og þeir geta orð
ið af því meiri menn. Vera má,
að þeir, sem búa við verri
menntunaraðstöðu úti á landi,
komist fram úr hinum, af því
að löngunin verður sterkari.
Franskur rithöfundur segir frá
því, að nálega allir þeir, sem
lengst komast í París, séu fædd
ir utan Parísar. Unga dreymdi
Þórarinn Björnsson skólam.
þá um París og dýrðina þar. Þá
langaði til að komast þangað
og komust þar síðar á toppinn,
af því að þeir héldu, að það
væri svo mikils virði. Hvort
þeim hefir alltaf síðan fundizt
svo, skal ósagt látið. En fábreytn
in úti á landinu, svo ill sem hún
er, styrkir drauminn. Menn
dreymir það, sem þeir hafa ekki
Og allar dáðir eiga upptök sín
í draumum. Ef til vill er hættan
sú í þjóðfé’agi allsnægtanna, að
draumurinn hverfi, og að hverju
verður þá stefnt?
Það er ekki aðeins talað um
breytingar í málakennslu, held
ur og í raunvísindum. Jafnvel
sjálf stærðfræðin hefir haggazt.
Ný hugtök ryðja sér þar til
rúms. Ymsir halda því fram, að
kenna eigi raunvísindin þegar
frá upphafi sem mest í einu
lagi, náttúrufi'æði, eðlisfræði og
efnafræði hvað með öðru, en
ekki aðskilið eins og hingað til
og fi-æðslan eigi að byrja í um-
hverfinu og spretta upp úr því
En við íslendingar höfum löng-
um verið fyrir bókina, og býst
ég við, að margt í skólafræðsl
unni gjaldi þess. Bóka-arfinum
vil ég þó ekki glata, því að hann
er svo samgróinn þjóðarsálinni,
en hlutamenning nútímans
heimtar líka, að við heyrum,
sjáum og þreifum á.
Skólaskylda til 15 ára aldurs
hefir aldrei verið framkvæmd
að fullu. í bæjunum áttu börn-
in að fara úr barnaskólanum 13
ára og yfir í unglinga- og gagn-
fræðaskóla. Það held ég hafi
vei’ið misráðið. Skólaskyldan
átti að vera samfelld í sa-rna
skóla, enda færist þetta næstum
sjálfkrafa í það horf í Reykja-
vík, af því að það er eðlilegast
og heppilegast. Börnin þykjast
víst nógu snemma fullorðin, þó
að ekki sé ýtt undir það með
þvf að flytja þau upp í æðri
skóla. Ef barnaskólarnir verða
of stóx-ir og þungir í vöfum, er
betra að taka neðan af þeim og
kenna yngri börnunum í litlum
skólum.
í sveitunum liggur nú fyrir að
framkvæma skólaskylduna til
15 ára aldux-s. Það er mikið vex'k
efni og naumast gerlegt með
því, að hver smáhi-eppur hafi
slíkan skóla út af fyrir sig.
Þarna er engin önnur leið en sú,
að hreppar sameinist um skóla.
Við erum í þessum efnum of
háðir fortíðinni. Skipting í
hreppsfélög er víða orðin úrelt.
En hér er komið við viðkvæm-
an streng, og sannleikurinn líka
sá, að sameining hreppa kynni
að di'aga úr því, hvað menn
leggja sig fram fyrir sveitai'fé-
lögin. Það er viss keppni milli
hreppanna, sem ýtir undir. í
mörgum hi-eppum og smáum
verða það fleii'i menn, sem fé-
lagsstöi-fin vinna, en verða
myndi í stæi'i'i heildum. Kost-
urinn við smáu hreppsfélögin er
því sá, að þau knýja fram mann
dóm hjá fleira fólki. En hér
vei'ða að vei-a takmörk. Litlar
heildir geta ekki ox'ðið fjárhags
lega sterkar og mega sín því
lítils. Samvinna er því nauðsyn
leg, t.d. um skólabyggingar.
Þegar skyldunáminu sleppir,
tekur framhaldsnámið við, og þá
ætla ég, að vandinn aukist um
allan helming, meðal annars af
því, að þar er við skemmri
reynslu að styðjast en á bai’na
skólastiginu. Aldur unglinganna
gelgjuskeiðið, er og mun erfið
ara viðfangs. Eg ætla, að koma
þui'fi til meira val í viðfangsefn
um en verið hefir fram að þessu
þó að óneitanlega hafi þi'óun-
in beinzt í þá áttina. Aðalþættir
hins almenna náms verða fjórir:
móðui'málið og íslenzk fi'æði,
raunvísindi, þjóðfélagsleg fræði
og tungumál. En náminu öllu
þarf að koma í nánai'a samband
við veruleikann í kring, og þar
í liggur mikill vandi. Eins og er
finnst of möi'gum nemanda, að
allt það, sem verið er að læra í
skólanum, sé óraunverulegt og
hafi vafasamt gildi. Ef hann hef
ir slíka tilfinningu, fer námið
út um þúfur. Ef til vill þarf að
skapast meira samband milli at-
vinnuvega og skóla.
Það, sem helzt vakir fyrir okk
ur í bi'eytingum á menntaskól
unum, er aukin skipting náms-
greina. Fyi-sta árið er þó reikn-
að með sameiginlegu námi,
sama námi sem nú er, að mestu.
Á öðru ári yi'ði sennilega valið
um tvær deildii', líkt og nú,
máladeild og stæi'ðfi'æðideild.
En þegar kæmi í þriðja bekk,
skiptust þessar deildir aftur í
tvær til þi'jár deildii', stæi'ð-
fi-æðideildin í eiginlega stærð-
fi’æðideild og náttúrufræðideild
en máladeild í nýju máladeild
og gömlu máladeild, og enn
gæti komið til þjóðfélagsfi'æða-
deild. En mai'gt yrði þó sameig
inlegt. í fjöguri-a ára námi með
36 tímum á viku eða alls 144
timum telst okkur til, að allt
að því 120 tímar yrði hinn sam-
eiginlegi þekkingai'stofn, þ.e. í
íslenzku, málum, raunvísindum
og þjóðfélagsfx-æðum. Bi’eyting-
ar á námsefni verða því vai'la
stói’kostlegai’.
Það, sem liggur enn meira á
að bi'eyta en námsefninu, eru
kennsluaöferðirnar. Það er orð
ir erfiðara en áður að fá nem-
endur til að tileinka sér náms-
efnið, af því að það er ekki fram
reitt þannig, að það tali nóg til
þeirra. Hai'ðnandi samkeppni
frá háværu og ókyn-u umhverfi
gerir hér sitt til. Það þai-f að
finna nýjar leiðir til að gera
nemendurna vii'kai'i í náminu.
Ég kemst alltaf meira og meira
á þá skoðun, að hin gamla yfir-
heyrslu-aðferð nái of skemmt.
Kennarinn verður að vera leið
beinandi nemandanna og fá þá
til þess um fram allt að vinna
sjálfa og læra sjálfa, því að auð
vitað er ekki nema ein leið til
að læra, og hún er sú, að mað-
urinn læri sjálfur. Kennarinn
getur aldrei lært fyrir nemand-
ann. Vandi kennarans er sá, að
fá nemandann til að læra. Til
(Framhald á blaðsíðu 2). '
Fimmtugur
ÞANN 19. þ.m. varð fimmtugur
Skúli Guðmundsson bóndi að
Staðarbakka í Hörgárdal. Skúli
og kona hans Margrét Jósavins
dóttir, frá Auðnum í Öxnadal,
byggðu nýbýli úr landi Ásgerð
arstaða og hófu þar búskap, en
þar höfðu foreldrar Skúla búið
langan tíma.
Skúli er einn af fjölmennum
hópi bjartsýnismanna, sem byrj
uðu byggingar nýbýla um og
eftir 1930.
Ekki var hann auðugur að fé
fremur en aðrir bændasynir
þeirra tíma, enda heimskreppan
mikla þá í algleymingi og á-
hrifa hennar gætti raunar all-
an fjórða tug aldarinnar. En
þrátt fyrir þröngan fjárhag, og
seinvirk tæki, héldu hinir ungu
menn áfram að byggja og rækta
býli sín. Nú, eru mörg þessi býli
í fremstu röðum sveitabæja,
bæði hvað snertir skipulag bygg
inga og ræktun. Á Staðarbakka
er nú eitt af stærri búum þess
arar sveitar, og hefur nú sonur
Skúla, Sigurður Birgir, og kona
hans, Margrét Halldórsdóttir
frá Hallgilsstöðum á Langanesi
hafið búskap á jörðinni, einskon
ar samvinnubúskap með föður
sínum. Þarna mun það sannast,
sem víðar, að slíkt búskapar-
form er hagkvæmt og stuðlar
að því að létta framleiðslustörf
in, gera heimilin félagslegri, og
fólkið ánægðara.
Margir vinir og ættingjar
Skúla komu að Staðarbakka
þennan dag, til að færa honum
heillaóskir á þessum tímamót-
um ævi hans, og óska honum
og fjölskyldu hans til hamingju
með þann árangur, sem 30 ára
erfitt starf hefur borið. Þarna
var ánægjulegt að koma, og
rausnarlegar veitingar með
þökkum þegnar. Gestur.
tHKHmomKHKHKHKBVKHKHKHKHSttIKBKBKHKHKH3<HKHKHKl-tKH3
RONALD FANGEN
EIRÍKUR HAMAR
Skáldsaga
•SHKHKHKHKHKHKHK
25
KhKhKhKhKHKhKhS-
um leik. F.n ég mun gera mitt bezta til að fá hann til að
ganga að samningunum, ef þér greiðið honurn 200.000 krón-
ur í peningum til að ræsa á ný!
Nú varð þögn. Þeir horfðust í augu á víxl um hríð.
Níelsen varð fyrstur:
— Ég held hann sé brjálaður! Þetta eru alltof miklir pen-
ingar!
Þvínæst Friðriksen:
— Þetta er fallega hugsað. Ég geng að 100.000 sökum
gamallar vináttu.
Eiríkur:
— Hér verður ekki um neinn afslátt að ræða! Ég myndi
ekki stinga upp á þessu, ef ekki væri sökum þess, að ég tel
líka, að Bjartur hafi flækt sig illilega! Þið hafið náð tökum
á honum! En þess er nú líka að minnast, að víða er misjafn
sauður í mörgu fé!
Friðriksen eins og lamaður:
— Fylkir lögmaður hitti á orðið, er hann talaði um góð-
hjartaðan tilgang herra Hamars. Það ber því ekki að taka
því illa, þótt hann hlaupi á sig. Mér geðjast vel að góðu
lijartalagi. Ég er talsvert geðnæmur sjálfur. Ég sting því
upp á að við göngum samt að þessu. Það verður okkur
enginn banabiti, og þá höfum við líka gert góðverk og
hjálpað rnanni áleiðis út úr ógöngum,
— Jæja, ég verð þá líka að ganga inn á þetta, sagði
Níelsen, en ég get ekki sagt að það sé skemmtilegt að sjá
peningum mínum þannig varið! Enginn hefir gefið mér
neitt, ég hef orðið að strita fyrir mér og mínu sjálfur. É.g
er ekki félagi í þessháttar styrkveitingafyrirtækjum, — að
binda flotholt í náungana! Það er alveg eins og með ríkið,
fari það hábölvað, kaupir sér atkvæði og mútar fólki með
styrkjum og bitlingum í allar áttir! — Eg sagði við hann
Níels Friðrik, pólitíska spámanninn okkar í Björgvin, get-
ið þið ekki skilið að þetta fer beina leið til helvítis, sagði
ég, hér eigum við að stríða og strita og sópa peningum inn
í landið, sagði ég, og svo stráir ríkið þessu út í allar áttir
til slæpingja og letingja.. . .! Nei, svona á það að vera,
sagði ég, svona og svona, —en hvern fjandann heldurðu að
það dugi að predika skynsemi yfir slíkum grasasnafíflum
og fábjánum!
— Já, fjandinn hafi það, þú hefir rétt í því, Níelsen,
sagði Gemli. Við ættum að senda þá til sjós, allt bölvað
hyskið. — ManStu þegar við vorum nærri farnir neðri leið-
ina fyrir utan Friskó, Frissi? Og manstu stelpurnar í
Lissabon, þar var nú fjör á ferðum, ha? he, he, he!
— Já, það var nú gaman fyrir marga skildinga, lagsm! —
Jáeja já, sei, sei, já. — Þá segjum við það?
Jæja, svo sögðu þeir það!
Og þar með var fundi slitið, en enginn fór að búast til
ferðar. Flykir sat dálitla stund og las í skjölum sínum, Frið-
riksen og Gemli rifjuðu upp enn fleiri gamlar minningar,
hlógu dátt og klöppuðu hvor öðrum á herðarnar. Sanne
hafði tekið að rökræða pólitík við Níelsen: Það kom þá upp
úr kafinu, að Sanne var patent vinstrimaður, og með sinni
frómustu mælsku rakti hann frægð og kosti flokks síns. . . .
F.iríkur var í dálitlum vandræðum. Svo gekk hann yfir
um til Fylkis.
— Þér gerið svo vel að fella þetta um 200.000 inn í til-
boðið og samningsuppkastið, Fylkir lögmaður.
Fylkir leit upp, augnaráð hans var sviplaust:
Já, það skal ég gera. Leit síðan niður aftur. Síðan snögg-
lega úpp aftur og glotti hálf kuldalega:
— Þér voruð duglegur, Hamar. — Ég dáist að því. —
Mikill kraftur fer í súginn með yður!
Því næst tók hann upp blýant og fór að skrifa í plögg sín.
Firíkur stóð kyrr og velti fyrir sér þessum ummælum
Fylkis. Þá kom Friðriksen til hans og sló hendi stinnings-
fast á herðar honum:
— Þá varð þó eitthvað, sem þér getið einnig fengið dá-
litla þóknun fyrir, sagði hann og hló digurbarkalega.
Eiríkur athugaði þetta í lnxga sér, — já, auðvitað, það
hlutu þeir líka að halda. Hann varð þess var að Fylkir leit
upp og glotti, og hann sagði því:
— Já, það er góður slægur fyrir mig! Þakka ykkur fyrir.
— Sælir, herrar mínir!
Síðan fór hann. — Það síðasta sem hann heyrði var að
Níelsen frá Björgvin greip fram í fyrir Sanne:
— Nei, þetta er bölvað slúður sem þér segið, Sanne. —
Eins og ég sagði við Níels Friðrik: — Slík og slík á það að
vera, slík og slík. . . .!
Úti var grátt og blautt.
Ætti Eiríkur að labba ofaní skrifstofuna núna? Nei, liann
ætti heldur að fara og hitta Bjart. Hann hélt áfram ofan
götuna.
Já, nú var stríð. — Víst var það stríð: — kerfisbundin
kænsku-forsjálni, leynifundir, mútur, undirbúningur og
snöggt áhlaup! Honum hefði þó að minnsta kosti tekizt að
takmarka sigurinn. Fn um eitt gæti hann verið viss: Nú
fengi hann uppbót og endurgjald. Nú væri hann að minnsta
kosti með í stríðinu. Og það væri ágætt útaf fyrir sig, fyrir-
tak! Hann væri nægilega vel við því búinn að mæta árás,
skyldi hann ætla. En hvaðan og frá hverjum? Þetta er sem
sé ekkert. Hrein tilviljun. Tilviljun og hálf ósjálfrátt —
eins og allflest á ævi hans. En samt — var ekki eitthvað, ein-
hversstaðar innra méð honum, einhver vissa um að þetta
myndi allt verða öðruvísi? — Bráðum? — „Mikill kraftur
fer í súginn með yður.“ — Var Fylkir svo viss um að Eiríkur
myndi hverfa frá störfum? Átti Fylkir við það, að nú væri
máttur hans og veldi orðið -svo öflugt, að hann gæti tor-
tímt Eiríki? í dag hefði þó Fylkir tapað. En Eiríki var
ljóst, að enn væru þeir ekki skildir að skiptum. —
Bjartur var ekki á skrifstofunni. Hvar var hann? Það
vissi enginn. En Eiríkur varéí að ná tali af honum. — Hja —
enginn gat sagt hvenær hann myndi koma.
Eiríkur varð gramur, en fór samt að leita. Hann fann
hann að lokum eftir langa leit, niðri á Victóríu-hóteli. Þar
sat hann með tvær konur og kampavínsflösku.
Þegar Bjartur sá Eirík, spratt hann á fætur og kom til
hans.
— Komið og setjið yður hjá okkur, Hamar, sælir, sælir!
Það var gaman að sjá yður!
Bjartur var hálffullur, og gremja Eiríks snerist í ofsa-
bræði:
— Nei, ég vil sveimér ekki tala við yður, sagði hann. En
nú er búið að halda fundinn. Yður verður sent bréf, sem
þér ættuð að ná í sem fyrst, ef þér yfirleitt hafið nokkurn
áhuga á því, hvernig þetta hefir farið, — en annars er ekki
að sjá að svo sé! En bréfið er sennilega komið á skrifstofu
yðar núna.
Bjartur var náfölur og skjálfandi og alveg að springa af
taugaæsingi. Hann nauðaði á Eiríki:
— Æ, farið ekki, Hamar, verið nú ekki reiður. Segið mér
heldur allt. Við getum vel verið hér í einrúmi.
— Nei, sagði Eiríkur, það er of langt mál til þess. Þér
verðið þó — fjandinn hafi það — að lesa bréfið sjálfur og
hugleiða það. Ef þér kærið yður ekkert um það, læg ég
þetta allt eiga sig!
— Já, en Hamar, heyrið þér mig nú. . . .
Eiríkur greip framí:
— Bjartur! Farið nú beina leið í skrifstofuna og lesið
bréfið yðar. Svo skal ég koma heim til yðar í kvöld, — og
tala við yður um þetta. — En þá verðið þér að vera ófullur!
Farið í gufubað nú undir eins!
Bjartur ákveðinn:
— Já, það skal ég gera. En þá komið þér líka áreiðanlega
klukkan 8?
— Já!-
Blinduð ljósker í hráslagalegri þokusúld eftir endilangri
götunni. Hús Bjarts stóð á hæðarbungu langt úti á Drafnar-
vegi, grá múrhöll sem nú var sveipuð Ijósgrárri þokunni.
Ljósið í gluggarúðunum var syfjandalegt, og malarstígur-
inn upp að húsinu var blaútur. í garðinum voru fjölæru
blómin vafin í striga, og lá við að þetta minnti á kirkjugarð.
Eiríkur dró djúpt andann áður en hann fór inn, en þetta
var ekkert loft, aðeins hrásiagalegur kuldi.
Hann hringdi. Roskin stúlka opnaði og tók síðan við
yfirhöfn hans og hatti. Hann kom inn í geysimikla forhöll,
þar brann bál mikið á arni, en annars var hálfmyrkvað
þarna inni, en hann sá samt að þetta var glæsilegt. Hér var
allt stórfenglegt, borðið í miðju, skáparnir tveir, málverk-
in, — allt saman í stærð og stíl sem var skringileg andstæða
alls þess, sem hann gat hugsað sér tengt Bjarti.
Eiríkur stóð kyrr og beið stundarkorn. A vinstri hönd
var auðsjáanlega salnr, en hann vildi ekki fara lengra inn,
stúlkan hafði sennilega tilkynnt komu hans.
Skyndilega kom kona á þrítugsaldri innan úr salnum.
Eiríkur sá þegar að þetta var önnur þeirra, sem verið höfðu
með Bjarti á Yictóríu fyrr um daginn. Hún var há vexti
og sælleg, mjög uppveðruð í andliti, og svipmót og yfirbragð
allt svo þrungið lífsþrá og ríkt af reynslu, og svo funzuð og
fáguð með öllum hugsanlegum fegrunarefnum og tækjum,
að Eiríkur þurfti svo sem ekki að furða sig á smekk Bjarts.
Það var annars í fullu samræmi við skoðun þá, sem hann
hafði myndað sér á Bjarti, að hann kysi sér fremur dálitið
Framhald.