Dagur - 18.08.1965, Síða 5

4
5
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Súnar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar hi.
Hve lengi er hægt
a§ heimta af
bændum?
BÆNDUR byggðu upp þjóðfélag
okkar og hafa verið haldreipi þess
frarn á þennan dag. Úr röðum bænda
stéttarinnar koma hinir dugmestu
forystumenn þjóðfélagsins í flestum
greinum þjóðlífsins, svo og þeir,
sem hafa skapandi gáfur á sviði bók-
mennta og lista. Tæknibúskap til-
einkuðu bændttr sér á ótrúlega
skömmum tíma, svo nú standa þeir í
því efni að ýmsu leyti mjög framar-
lega meðai landbúnaðarþjóða. Slíkir
hlutir, sem eru ævintýri líkastir, geta
ekki átt sér stað nema til komi mikil
atorka, jiar sem í mörgum tilvikum
er um starfsafrek að ræða.
Án góðrar almennrar menntunar
bændastéttarinnar hefði jietta ævin
týri heldur aldrei átt sér stað. I»ess
eru engin dæmi, að ómenntað fólk
tileinki sér véltækni og myndarlegan
viðskiptabúskap á fáum áratugum.
Og án bændastéttar hefur ekkert
þjóðfélag jnifist. Bændur eru hvar-
vetna hin óbrigðula kjölfesta jjjóð-
anna og virtir samkvæmt því hjá öll
um menningarþjóðum.
Bændum fækkar hér á landi en
framleiðsla landbúnaðar vex ört. —
Um þetta efni eru opinberar skýrsl-
ur sannfróðar. í heild hefur jiví
bændastéttin losað gífurlegt vinnu-
afl, sem hún skilur öðrum starfsgrein
um þjóðfélagsins. Sjá allir hvers virði
þetta er í jrjóðfélagi, sem vantar
vinnufúsar hendur á óteljandi starfs-
sviðum. En njóta bændur jiá ekki
iðju sinnar og atorku?. Hverjir hagn
ast á því, aðrir en þeir sjálfir, að hafa
margfaldað stærð ræktarlanda, stækk
að bústofninn með hjálp vélanna og
framleiða nú helmingi meira, hver
maður, en áður var? Það væri æski-
legt að geta svarað jtessum spurning-
um játandi og afdráttarlaust. En það
er þjóðfélagið í heild, sem nýtur af-
reka bændanna, en ekki bændur sér
staklega eins og eðlilegt mætti teljast
jiví samkvæmt lögum skulu bændur
hafa sömu tekjur og verkamenn, sjó
menn og iðnaðarmenn. I tekjulegu
tilliti hefur bændum ,með lögum
þessum, verið kippt afturábak, jafn
óðum og Jieir hafa bætt aðstöðu sína
til hagstæðari afkomu. En jiótt bænd
ur hafi lylt Jtjóðfélaginu á margan
Iiátt, ekki síður efnalega en andlega,
finnst sumum ekki nóg að gert og
heimta meira af bændastéttinni og
virðist þeirri kröfugerð, lítil takmörk
sett. Að því verður vikið í næstu for
ystugrein blaðsins á laugardag-
inn.
járnsmíðameistari
MINNING
Fátækiin leiðir fil uppreisnar
ÞAÐ var enginn kalkvistur, eða
feyskið sinustrá sem féll að
foldu þann 26. júlí sl. og lá eftir
í ljáfari dauðans, því er hann
skáraði að morgni þess dags,
nei, þar mætti örlögum sínum
græn grein, í fullu blaðskrúði
með rótarsafa traustra erfða ó-
skertan í æðum og taugum Karl
var fæddur þann 23. júní 1910
að Gilhaga í Lýtingsstaðahreppi
í Skagafirði, og var þannig rúm
lega 55 ára að aldri er hann lézt
Foreldrar hans voru: Monika
Jóhannesdóttir, Einarssonar,
Böðvarssonar frá Breiðstöðum í
Gönguskörðum og Magnús Jóns
son bóndi í Gilhaga Jón faðir
hans var Ásmundsson, Ásmund
arsonar hins ríka. Karl hlaut í
vöggugjöf hina beztu eiginleika
úr báðum ættum. Monika móðir
hans var 10. ættliður frá Guð-
brandi biskup Þoxdákssyni, en
hann var svo sem alþjóð veit,
oddhagur með afbrigðum og
skar út í tré alla upphafsstafi í
biblíu þeirri sem við hann er
kennd og gefin var út á Hólum
í Hjaltadal 1584. Glöggt auga og
hög hönd hafa verið erfðir þeirra
ættliða sem frá Guðbrandi eru
komnir, og þótt ég kunni þar
ekki full skil á vil ég benda á
að móðurbróðir Karls heitins,
Steindór Jóhannesson starfaði í
Akureyrarbæ um áratugi sem
Járnsmiður, við hin.n ágætasta
orðstí, og synir hans Stefán og
Steindór hafa fetað sömu braut
og eru alþekktir og mikilsvirt-
ir iðnaðarmenn hér í bæ. Heima
í héraði var Einar móðurbróðir
Karls þekktur hagleiksmaður á
tré, og hafi maður í huga hið
fornkveðna „að móðurbræðrum
séu menn líkastir“ þarf ekki
frekari vitna við, um hvert Karl
heitinn sótti hagleikinn. Föðui’-
ætt Karls er einnig vel þekkt í
Skagafirðinum fyrir atorku,
greind og hagmælsku. Mér er
tjáð að flest eða öll börn Magn-
úsar séu hagorð, en landsþekkt
ir hagyrðingar eru þeir Jóhann
kenndur við Mælifellsá, og Þor
steinn faðir Indriða rithöfundar.
Þegar Karl var fimm ára gam-
all missti hann föður sinn. —
Móðir hans flyzt þá til bróður
síns Einars á írafelli, og dvelj-
azt þau mæðgin þar unz Einar
deyr 1922, en flytjazt þá að
Brúnastöðum. — Nokkru fyrir
1930 kemur Karl til Akureyr-
ar, og hóf þá nám í, járnsmíði
hjá Steindóri Jóhannessyni móð
urbróður sínum, hann tekur
.sveinsbréf í þeirri iðn 10 júní
1932 og vinnur hjá meistara sín
um næstu árin. 1936 fer Karl á
vélstjóranámskeið Fiskifélags ís
lands og varð hann á prófi efst
ur sinna skólabræðx'a. Á þessum
fyrstu Akureyrar árum gerist
hann félagi og einn af brauti'yðj
endunum í Svifflugfélagi Akur
eyrar, og vann því félagi mikið
starf og gott, og átti upp frá
því marga vini meðal þeirra sem
gerðu flugvélastjórn að atvinnu
sinni, síðar gerist hann félagi í
ferðafélagi Akureyrar, og þar
Iigg33 eftir hann óbrotgjörn
störf, bæði sem stjórnarmann og
almennan félaga, þá er hann um
skeið í stjórn Skagfirðingafélags
ins í Akureyri og nú síðast í
stjórn nýstofnaðs félags sem
hlaut nafnið Bi'agverji. Árið
1941 eða 1942 ræðst Karl til Vél
smiðjunnar Odda hf. og starfaði
þar upp frá því, og sem verk-
stjóri í Ketil og plötusmíða-
deild fyrirtækisins frá áramót-
um 1946, en á því ári leysir hann
meistarabréf í ketil og plötu-
smíði, hann hafði því verið verk
stjóri í sama stað nær 20 ár við
vaxandi tx-aust og vinsæidir. —
Árið 1936 kvæntist Karl eftir-
lifandi konu sinni Halldóru Jóns
dóttur, Kristjánssonar kennara
í Blönduhlíð í Skagafirði. Þau
hjónin eignuðust þrjú börn: -—
Rannveigu Helgu, Einar og
Heiðu. Þetta er þá í mjög stór-
um dráttum umgjörðin um
manninn Karl Magnússon, en
hvernig var maðurinn sjálfur,
myndin í umgjörðinni. Hann var
hár vexti og svaraði sér vel um
gildleika, fríður í andliti, dökk
ur á brún og brá og með ótrú-
legan geislandi hýi'leika í and-
liti, þegar hann hlýddi á smellna
frásögn, hvort heldur hún var
í lausu máli eða ljóði. Sjálfur
var hann ágætlega hagorður, og
hraðkvæður ef því var að
skipta, sagði einnig ágætlega frá
atburðum, og urðu þeir í með
ferð hans eyrnagaman. Hann
haföi rithöfundar hæfileika í rík
um mæli, en rækti þá lítt. Hann
unni hestum og átti hesta um
skeið, og ferðaðist á þ-eim lang-
leiðir, en mesta lífsnautn hans
hygg ég þó að verið hafi ferða-
lög um fjöll og óbyggðir, og þá
hitt að svífa fjöllum ofar á
vængjum vindanna, sjá í einni
sjónhending öræfin sem hann
unni svo mjög, og rifja upp öx'-
nefni, staðfæra þau og gera sér
þess grein, að fjallið sem var svo
tignarlegt séð af láglendinu, og
geigvænleg gnípan, urðu næsta
lítilfjörleg séð þaðan ofanað, —
þetta kenndi þau lífssannindi að
það er ekki sama frá hvaða
sjónarhól málefni eða hlutir eru
skoðaðir. Karl var ekki lang-
skóla genginn, en sjálfsnámið
varð honum notadrjúgt, þannig
las hann bæði ensku og þýzku,
auk norðurlandamálanna og jók
þannig drjúgum við þá þekk-
ingu, sem hið bóklega iðnnám
hafði veitt. Hann var ágætur
smiður og hugmyndai'íkur, af-
kasta maður til vinnu ef á þurfti
að halda, sagði skilmerkilega til
verka, og talaði enga tæpitungu
finndist honum þörf á tilbreyt-
ingu í hversdagsmollunni, held
ur af frjórri uppsprettu íslenzkr
ar orðgnóttar, og varð þá vart
misskilið við hvað var átt. Karl
var hinn ákjósanlegasti ferðafé
lagi, sem stytti langa leið með
kveðskap eða kíminni sögu. —
Eitt sinn er við komum frá aust
uröræfum og renndum upp Jök-
uldalsheiðina fram hjá eyðibýl
unum þar, og þar með Vetur-
húsum, sem sagt er að Kiljan
hafi að fyrirmynd, en kalli Sum
arhús, þá orti Karl þessa stöku:
Hvort sem Laxness líkar það
lyfta margir krúsum.
Bruni þeir um bæjarhlað
Bjarts í Sumarhúsum.
Já það er bjart yfir minning-
unni um Karl og samverustund
unum með honum. — Á glaðri
stund, í góðra vinahópi, gat Kai'l
lyft g'asi og stóð þar fyrir sínu
sem annarsstaðar, en jafnan var
gengið hægt um þær gleðinnar
dyr og án eftirkasta. Að lokum
vil ég þakka fyrir að hafa kynnst
Karli og átt hann að kunningja
og vini um áratugi, og fyrir þær
samvinnustundir er báðir unnu
að sama verki, og deildum sama
svefnstað mánuðum saman. —
Sumum kann að finnast, sem lít
illar viðkvæmni gæti í þessum
minningar orðum, það skiptir
mig ekki miklu, því ég þekkti
Karl að því að vera karlmenni,
sem skildi, „Að hjartað getur
verið — viðkvæmt og varmt —
þótt varirnar fljóti ekki í gæl-
um.“
Það slær og bjarma á minn-
inguna um Karl, að minnast
þess að hann fæddist í sólmán-
uði og hné að foldu við Bjarkar
lund er sólmánuður 1965 taldi
út. Slíkt eru góðsvitar um far-
sæla för til lífsins landa. Og við
leiðai'lokin kveðjum við þig,
ferðafélagarnir frá austuröræf-
unum, Ólafur Árnason, Jón G.
Albertsson, Hai'aldur Skjóldal
og undirritaður og þökkum sam
fylgd og samveru. Við munum
minnast þín hvenær sem hálf-
gagnsætt ágúströkkrið sígur á
Herðubreið, og mildar og máir
út hvassan svip klettariðanna,
hvenær sem hvítur kollur Snæ
fells lýsir upp í haustmyrkrinu,
og magnþrungin kyi'i’ð öræfa-
næturinnar flytur okkur inni í
draximaland, já hvenær sem við
lítum þessar slóðii', eða ferðumst
um þær, þá munt þú koma okk
ur í huga .Óbi’otgjarnari minnis
varða mun erfitt að finna.
Konu Karls og börnum fær-
um við samúðarkveðjui'.
(Framhald af blaðsíðu 8).
sýslu illa klæddu fólki aðgang
að dansskemmtunum, sem nán
ar var auglýst. Þetta hefði þótt
ótrúleg auglýsing á tilhaldsár-
um þeirra, sem nú eru á miðjum
aldri. En þá var fólk spariklætt
á dansleikjum, og þótti ekki
annað sæma. Klæðnaður fór þó,
eins og ætíð, að nokkru eftir
efnahag, en hver og einn tjald-
aði því, sem til var. Nú veitist
flestum auðveldara að afla sér
góðra klæða, en sú tízka hefur
orðið töluvert áberandi, að ungt
fólk klæðist druslulega á dans-
leikjum, konur eru í ósmekk-
legum síðbuxum og karlar bind
is- og oft einnig jakkalausir. —
Þetta er sóðalegt og í stíl við það
ómenningarlegasta, sem títt er
rætt í skemmtanalífinu. Félags
heimili landsins og önnur sam-
komuhus æítu að fara að dœmi
Þingeyinga og krefjast sæmi-
legs klæðnaðar.
HÆTTA
Meðfram Skarðshlíð í Glerár-
hverfi, beint upp af Nesti, er
knattspyrnuvöllur. Þarna eru
oft börn að Ieik, einnig fullorðn
ir og er það allra virðingarvert
að slík svæði séu tiltæk til tóm
(FrarriHald af bls. 8.)
ing verður að byggjast upp af
tungumálinu sem undii'stöðu. —
Vandamálið er, að samræma
þessi tvö tungumál.
Eru þá kynþáttavandamál á
milli þessara tveggja þjóðflokka
sem þér nefnduð?
Nei, það er aðeins tungumál-
ið, sem strandar á. Allir þjóð-
flokkarnir, —- þeir eru fjórir á
eyjunni — eru af sama stofni, og
litarháttur eða yfirbragð er til
tölulega eins, en ekki hvítir
menn og svartir eins og í Banda
ríkjunum.
Hvernig er með landbúnað-
inn?
Þar vantar vélar til alls. Við
getum ekki verið fjárhagslega
sjálfstæð þjóð án þess að hafa
vélar. Það hefur ekkert verið
byrjað á að vélvæða hvorki land
búnað né iðnað. Stjórnin er lít-
ill hagsipunahópur, sem hefur
meiri áhuga ó að vernda útlend
stórfyrirtæki en innlend, til þess
að fá aurana í vasann. Eg skal
segja þér eitt lítið dæmi.
Innlendir menn stofnuðu skó
verksmiðju og fengu engan
stuðning frá ríkinu. Eftir stutt-
an tíma lognaðist fyrirtækið út
af 'vegna þess, að stói'a fyrirtæk
ið spillti fyrir sölumöguleikum
og varan seldist ekki.
Árið 1956 fóru 60 milljónir
í-úpía út úr landinu sem beinn
ágóði útlendu fyx'irtækjanna. —
í skýrslu frá sameinuðu þjóð-
unum 1961 sagði, að mánaðar-
laun plantekruvei'kamanns á
Ceylon væri 4£ (ca 480 kr.).
Það endar með því, að fyrr eða
seinna gera Ceylonbúar upp-
reisn vegna þess, að stjómin
leysir ekki vandamálin. Fátækt
miðað við aðrar þjóðir, hefur
stundagamans, en sú hætta fylg
ir þarna, að bæði mörkin eru
búin til úr sveruni járnrörum,
en standa þó sjálfstæð. Það er
leikur barna að velta þessum
mörkum við og geta allir hugs-
að sér þá liættu, sem þessum
leik eru samfara. Það er því
mikil nauðsyn, að mörk þessi
séu fest niður þannig að þau
verði ekki hreyfð af börnum.
Þetta eru þeir, sem um íþrótta-
völl þennan sjá, beðnir að at-
huga sem allra fyrst.
Vatnsskortur í Önguls-
staðahreppi
V ATNSSKORTUR er nú á
mörgum bæjum í Öngulsstaða-
hreppi og verður á sumum
þeirra að flytja neyzluvatn
handa nautpeningi í haga. Og
flytja þarf mjólk til kælingar.
Eru af þessu vinnutafir og ó-
þægindi.
Hinsvegar hefur heyskapur-
inn gengið ágætlega þar í sveit
og spi-etta víðast mikil.
Drengir frá Öngulsstöðum
unnu nýlega mink í flekk sem
þeir voru að snúa niðri á engj-
um. ,
aukizt síðustu árin og matvæla
framleiðsla þjóðarinnar eykst
ekki í hlutfalli við fólksfjölgun-
ina.
Er eyjan þá ekki þéttskipuð
vegna fólksfjöldans?
Þrátt fyrir fjölda íbúanna er
nóg landrými. Það er nóg rúm,
jörðin er frjósöm, en við vitum
ekki einu sinni hvort málmar
eru í jöi'ð, því það hefur aldrei
verið rannsakað. Það gætu ver
ið allskonar málmar án þess að
við vitum það.
Hvemig má það vera?
Við höfum verið undir evi'-
ópskri stjórn í meira en 400 ár,
en framfarir eru engar. Þegar
Bretar komu, gengu þeir að
bændum og sögðu: Hafið þið
sannanir fyrir því, að þið eigið
þetta land? Jarðirnar höfðu
gengið mann fi'am af manni,
kynslóð fram af kynslóð og
bændurnir höfðu ekki nein gögn
í höndunum til þess að sanna
eignarrétt sinn. Þá var bara
sagt: Burt með ykkur. Á sama
tíma var atvinnukreppa í Eng-
landi og verkamenn áttu ill kjör
þar.
Eg vil ekki láta fólk halda, að
ég hati Englendinga. Það væri
ekki satt, en það var sama stjórn
á báðum stöðunum.
Iívaða ráð teljið þér til úr-
bóta?
Eg er kannski ekki fi'iðarsinni
því mín skoðun er, að þegar
þarf að bei'jast fyrir frelsi, þá
verði menn að læra að bei-jast.
Draumur minn er, að engin þjóð
verði kúguð og einhvern tíma
lifi allar þjóðir saman í sátt og
samlyndi.
Er svipað ástatt um aðrar
Asíuþjóðir?
Fólk í Asíu er að vex'ða þx-eytt
á fátæktinni og búast má við
átökum úr þeirri átt innan
skamms tíma.
Viljið þér kannski segja mér,
hvaða merkingu þér og þjóð yð
ar leggur í orðið frelsi.
Frelsi er ekki bara að standa
og hrópa, ekki bara að mega
segja hvað sem menn vilja, held
ur að mega sjá börnin sín vaxa
upp, en ekki deyja á fyrsta ári
eða öðru — lausn fi'á sjúkdóm-
um — lausn fx-á hungi’i. Það er
frelsi.
Frelsi er að gera sér grein fyr
ir gildi mannsins, þ. e. heiðar
leika, hreinu og heilbrigðu líf-
erni og samvinnu manna á milli
Það er mikið talað um heims-
frið. En ég spyr; hvernig á að
vera heimsfriður, ef mikill hluti
mannkynsins sveltur?
Eg held, að fslendingar skilji
óskir annara smáþjóða um frelsi
vegna þess, að þeir hafa sjálfir
verið undir ei'lendum yfirráð-
um. Eg held, að íslendingar geti
skilið okkar óskir þrátt fyrir að
fsland hefur aðra menningu —
þrátt fyi’ir að íslendingar eru í
vestri, en við í austi'i og síðast en
ekki sízt, þó íslenzka þjóðin sé
rík, en mín fátæk.
Eg óska íslenzku þjóðinni alls
farnaðar í byggingu sinni á góðu
þjóðfélagi, segir Sydney Peiris
að lokum. og við þökkum honum
viðtalið. V. V.
Albert Sölvason.
SMÁTT OG STÓRT
I RONALD FANGEN 1
EIRIKUR HAMAR
| Skáldsaga |
59 CHKHKHKHKHKHKHKt
— Já, jæja, Eiríkur. Hversvegna ætti ég að skrifa meir um
jretta. — En sjálfsmorð get ég ekki hugsað mér.
Þú sazt hér í gær og sagðir mér, að jrér finnist þú hafir
lifað „meðvitundarlaus“ árum saman. Það hefi ég ekki
getað. Ég liefi ekki getað gleymt hvorki samveru minni
með Níelsi eða með hinum. Ég var jrar alltaf sjálf, ég sem
sat í herberginu þínu, eins og þú minntir mig á, ég sem
gekk með Níelsi vorið góða, og ég sem var jrakklát eins og
krakki á afmælisdegi sínum. Ég sem var orðki svo dauð-
hrædd, að ég vissi ekki livað ég ætd af mér að gei'a. ~ Og
nú á ég að fara héðan. Ég ætti að vera glöð af jrví að ein-
hver, — að þú skulir vilja eiga mig, góði bezti Eiríkur, en
fyrst ég er nú ekki jafnoki þinn? Veiztu hvað ég er: Ég sem
hefi pínt og angrað foreldra mína, ég sem hefi skælt öðru-
hverju og beðið Guð um að fá að deyja, — hann sem hefir
neitað mér um allt, gæti jaó ekki neitað mér um Jretta, —
ég sem hefi glaðst og hlakkað yfir, Jregar ég hefi fundið
eitthvað nauða-ómerkilegt, eitthvað reglulega hlægilegt hjá
ykkur karlmönnum, — og Jrað hefir nú verið vandalaust, —
ég sem ekki hef árætt í alvöru að slá slöku við vitundina
um J>að, að ég gerði })ó einskonar góðverk, en hefi langa
lengi ekki getað komið nærri ást, — já, og margt annað. Ég
sem ekki á í brjósti neina heila tilfinningu aðra en þá að
kenna í brjóst um mönnnu og pabba. Um jrau, já. — Þér
finnst ef til vill að mamma sé lítil og mjög ungleg að útliti,
og rnjög skrafhreifin mannvera. En hún hefir borgið virð-
ingu rninni fyrir mannkindinni, megi ég orða það svo há-
tíðlega. Svona sérlega „gáfuð“ er hún víst ekki, en hún
skilur samt allt, og rneir en jrað, og hún er svo þolinmóð,
að hún getur spjallað við mig nærri Jrví án jæss að segja
nokkuð. Eg hefi þjáð Jxau með framkomu minni og fasi,
máttu trúa. — Það er aldrei hægt að segja, hve þakklátur
maður er slíkum manneskjum. Þau eru miklu meira en
„foreldrar". Og ég jrarf ekki að segja neitt.
En heyrðu nú, Eiríkur! Ég á ekkert til að’gefa Jrér, en
ég segi ekki framar eins og fyxsta kvöldið sem við töluðum
saman: að ég sé hrædd og óttist að fara kannski að elska
])ig, ég heli séð J)að á þér, að J)ú ert þrauta-tryggur. Veiztu
á hverju? Einhverju í gleði þinni, — Jregar jni hlærð og kem-
ur þanriig inri til mín, þá hefirðu með J)ér eitthvað að utan,
— eitthvað sem J)ú virðist hafa náð í, svo að ég verð forvit-
in og langar lil að spyrja: — hvað er það? Þú hefir fengið
allmörg grá hár, — farðu og líttu í spegilinn, þá muntu sjá
J)að sjálfur, en J)ii ert miklu ungiegri en áður. Ég veit að
})ú ert öruggur og traustur. En ])að er ég ekki. Hugsanir
mínar, skal ég segja })ér, íæð ég ekki framar við, ég hugsa
oft ómerkilega og illa. Og svo er ég Jneytt. Það er eins og
ég viti alls ekki hvar ég sé, hvað og hvernig.
Gæti ég bara látið })ig vita luikvccmlega, hvernig ég er.
En það get ég ekki. En ég verð að skrifa Jretta, jafn skömm-
ustulegt sem J)að er, — að viljir þú, Eiríkur, eiga Jretta vog-
rek og ræfil, ])á vil ég vera J)ín. Og })á vil ég reyna að elska.
— O.g elska þig. Þú hefðir átt að fá sterka, glögga og góða, —
svona fullkomlega hreina ást. — F.n fyrst J)ú vilt eiga mig, —
já, en þá verðurðu að vera þolinmóður. Og vona og trúa
og allt þessháttar. Og samt verðurðu að láta allt snúast
þannig, að verði ég nokkurntíma aftur sæmileg manneskja,
J)á hafi ég í rauninni aldrei verið annað! — Mikils krafist?
Og J)að þárf ég ekki að segja J)ér, að viljir J)ú ekki, ])á
er aðeins eitt sem ég bið um: að ég hafi aldrei skrifað bréf-
ið það arna. Og })að er þannig, að það myndi mér reyndar
þykja bezt. Þegar mér virðist ég geta boðið þér þetta, er
það sökum þess að þú hefir sagt, að þú elskir mig, og mér
er skylt að segja þér satt. — En geturðu elskað mig?
Ástríður.
Já, J)að gat hann.
Hann stakk bréfinu í vasann og Jraut út. Konrið var
kvöld og farið að dimma, hann gat ekki hlaupið til sjúkra-
hússins núna. En hann gat elskað hana. Hver væri hann,
og hvað væri allt Jretta líf, gæti hann ekki elskað hana!
XVI
Ástríður og Eiríkur giftust í miðjum maímánuði. En
Ástríður var ekki fullfrísk enn, og læknir hennar sagði, að
hún þyrftí að dvelja um hríð í háfjallalofti.
Þau fóru því og settust að í litlu fjallaþorpi uppundir
Júrafjöllum.*. Eoreldrar hennar óku þeim á járnbrautar-
stöðina. Móðirin var afar hamingjusöm, spjallaði í sífellu og
brýndi fyrir dóttur sinni þúsund varúðarreglur.
Storm sagðr við Eirík, meðan Jreir biðu eftir burtför lest-
arinnar: ý
— Mér hefi'r fundizt ég vera eins og kóngurinn í ævin-
týrinu, sem átti bergnumda dóttur, og enginn hafði getað
leyst hana úr álögunum. En svo kom karlssonur, — eins og
þú manst —. Já, það var gott að J)ú komst!
Móðirin hvíldi þungt á armi Storms, þegar lestin fór.
Hún var bæði klökk og glöð.
Uppeftir Júra-hlíðunum var jarðvegurinn dökkbrúnn og
sólþrunginn. En þar vóru tré og dældir og hólar og mild-
ur og svalur skuggi. Þar var gott að vera fyrri hlirta dags.
Öðru megin dalsins hillti-undir Alpafjöllin í voldugu ljós-
flæði. Hvítir fjarlægir tindar teygðu sig hátt upp í eilífan
geiminn. Vínviðurinn óx_ og þroskaðist í hlíðunum. Niðri
í dalnum voru víðir veUir, tún og akrar. Beinvaxnir espi-
lundir og hnútótt eikitré. Elfurin rann hægt eins og blátt
belti eftir dalnum endilöngum. Og báðumegin blikaði á
teinbeina sveitarvegina.
Síðdegis gengu J)au oft hægt og rólega til einhvers sveita-
Jrorpsins og fengu sér svaladrykk á kránni. Öðruhverju fóru
J)au þangað sem dansað var í rökkrinu á kvöldin. Aldréi
voru })au jafnsamrýnd og glöð eins og á heimleiðinni slík
kvöld með blikandi stjörnur himins, og hljóðfæraóminn
enn í eyrum, hlýtt kvöldloftið og kyrrt, og nóttin góð fram-
undan.
Ástríður varð frískari með hvei jum degi. Hörund hennar
varð gullinbrúnt, og hún var ekki framar svo ægilega J)unn
og visin í fötunum, augun voru björt og frísk, og nú varð
andlitið annað og meira en augun ein.
Hvað var nú orðið af ræfils-flakinu, hugsaði Eiríkur.
Hún var helzt mjög kyrrlát og stillt, en J)ó oft barnalega
leikgjörn. Einn daginn lauguðu J)au sig í ánni, og hann sá
hana synda, og eftirá hljóp hún sprett eftir árbakkanum,
allur líkami hennar var brúnn og blómlegur, og línur
hans rnjúkar og lifandi. — Hún er hreinasta undur af lieil-
br.igði, lnigsaði hann.
Og var hún ekki hamingjusöm? Hann gat ekki vitað,
hvað hún hugsaði, en honum fannst J)að. Og gæti J)að verið
eingöngu sjálfsafneitun í ]>ví, að hún gaf sig svo heil og
heit honum á vald? Var J)etta gömul ást J)eirra á milli? Svo
að J)að væri ef til vill ekki eiginlega hann? Slík hugsun brá
stundum snöggum skugga á hamingju hans: um livað hugs-
aði hún, hver var hún í rauninni innst inni stúlkan sú arna
sem hann elskaði eins og hann elskaði ljós og loft. Skuggi,
en hann gat ekki svipt hann hamingjunni, J)að hlytu að
vera takmörk, takmörk í allri ást, sem enginn kæmist yfir,
sem æðsta hrifni og innilegustu atlot árangurslaust leituðu
að: eðli gegn eðli; sameining Jress gæti aldrei orðið full-
komin. Svo að jafnvel í takmarkalausustu fullnægingu ást-
arinnar yrði alltaf eitthvað eftir sem ekki væri lokið, J)ráin
eftir hinni fullkomnu sameiningu: að hverfa í hana sem
maður elskar, eða fela hana í sínu eigin eðli. Honum skild-
ist hin kristna hugmynd: að geta aðeins orðið eitt í Guði.
Hin algilda eining var guðdómleg ákvörðun vor. Lögrnál
Guðs. Þráin eltir því var, Jregar allt er athugað, þráin guð-
dómlega, draumurinn um paradís, J)ar sem hvorki er angist
né kvíði, heldur friður og ró.
En hann elskaði hana sanrt án alls kvíða, hann óttaðist
ekki það, sem fyllti dýpstu einverukennd hennar, og hann
myndi aldrei lilotnast hlutdeild í. Hann var rnaður í ætt
við allt J)að, sem fyrir augu bar, dularfullt og órofa í ætt
við jörðina, sem hann gekk á, og við loft og ljós, og hann
var maður sem fúslega lagði sjálfan sig í sölurnar fyrir allt
sem hann unni, — og einmitt sökum Jress að hann arkaði
ekki fram albrynjaður og krafðist hamingjunnar, já ein-
mitt sökum Jress að hamingja hans var að fela í sjálfum sér
eðli liennar, þannig að hún lifði í honum, J)á vissi hann
hiklaust að hann myndi ná inn til hennar og verða lífs-
magnið í leyndustu vitund hennar, og endurminningarnar
aðeins endurminningar.
Þau lágu árdegis einn daginn uppi í Júra-hlíðum og
störðu blinduð inn í sólleiftrandi tíbrána. Ástríður sveifl-
aði örmum uppyfir höfuð sér og teygði úr sér.
— Nú hlýt ég að vera orðin alveg frísk, Eiríkur. Mér
liefir aldrei fundizt ég jafnsterk og núna.
Hann kyssti handlegg hennar. Það var sólarilmur af hon-
um:
— Það er gott. |
— Það er dásámlegt að lifa, Eiríkur.
— Svo þú segir Jrað.
(Framhald).
* Fransk-svissnesk Júi'afjöll renna saman við noiðvestan-
verð Alpafjöllin. (Þýð.)