Dagur - 10.11.1965, Blaðsíða 4

Dagur - 10.11.1965, Blaðsíða 4
4 Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri Símar 1-1166 og 1-1167 Ritstjóri og ábyrgðarmaður: ERLINGUR DAVÍÐSSON Auglýsingar og afgreiðsla: JÓN SAMÚELSSON Prentverk Odds Björnssonar h.f. Þjóðvegakerfið LENGD allra þjóðvega hér á landi samanlagðra eftir hinum nýju vega- lögum er nú talin 9477 km. Þjóð- vegakerfið skiptist samkvæmt i'ögun- um í HRAÐllRAUTIR (A og B), ÞJÓÐBRAUTIR og LANDS- BRAUTIR. Hraðbrautir skulu þeir þjóðvegir teljast, þar sem „innan 10 ára má bú- ast við“ 1000 bifreiða umferð eða meira á dag „yfir sumarmánuðina“. Varðandi hraðbrautir í A-flokki skal „stefnt að fjórfaldri akbrant 'með varanlegu slitlagi“. En varðandi hrað brautir í B-flokki skal „stefnt að tvö- faldri akbraut með varanlegú slit- lagi“. Með „varanlegu slitlaöi“' mun átt við steypu eða malbik, en ekki mun úr því skorið hvort olíumÖl telst varanlegt slitlag. Varðandi þjóðbrautir skal ;,stefnt að malarvegi með tvöfaldri akbraut". En varðandi gerð landsbrauta eða að hverju skal þar „stefnt“ eru engin ákvæði í tegalögunum, en yfirleitt er á Jieim vegum nú um eina akbraitt að ræða, þ. e. bifreiðir geta ekki mætzt nema á „útskotum“. En svo er að sjá, að á þjóðbrautum öllum eigi bifreiðir að geta mætzt hvar sem er þegar þær hafa verið gerðar og þær. komnar í J>að horf, sem að er „stefnt“. í vegaáætluninni eru allir Jijóðveg- ir nú flokkaðir samkvæmt ákvæðúm vegalaganna, en að þeirri flokktiii hafa vegamálastjóri og verkfræðing- ar hans unnið. Þar kemur í ljós, að hraðbrautir (A og B) eru 148.5 km og þjóðbrautir 2960.9 km, en hrað- brautir og Jrjóðbrautir samtals þá rúml. 3100 km. Þetta er nálega Jiriðj- ungur Jijóðveganna í heild. Af hrað- brautunum eru aðeins 10 km hér í Norðurlandskjördæmi eystra og eru Jrað vegarspottar við Akureyri. En Jjjóðbrautir hér í kjördæminu eru rúml. 573 km og landsbrautir rúml. 756 km. Þjóðbrautir hér eru Ólafs- fjarðarvegur, N orðurlandsvegur, Kinnarbraut og Þingeyjarsýslubraut. Nú er nýbúið að leggja 38 km hrað- braut (B) suður á Reykjanesi og kostaði samkv. upplýsingum ráðherra um 270 millj. kr. eða rúmlega 7 millj. kr. hver kílómetri. Stofnkostn- aður allra hraðbrautanna (145 km) myndi á sama hátt reiknað verða 1000—1100 millj. kr. Fyrir einn km í liraðbraut mætti að líkindum byggja upp 15—20 km í venjulegri Jijóðbraut, ef miðað er við Keflavík- urveginn. Fyrir J>á upphæð, sem 145 km í hraðbrautum kosta, er án efa liægt að fullgera á viðunandi hátt, samkv. vegalögum, allt Jyjóðbrauta- kerfið, sem nú er eins og fyrr segir (Framhald á bls. 2.) FERÐASÖGUBROT AF SLÚÐUM ISLENÐINGA I VESTURHEIMI Viðtal við séra BENJAMÍN KRISTJÁNSSON og BJARNA SIGURÐSS0N -j í GRAND FORKS Nú verður að fella niður lang • an og merkilegan kafla um austurför okkar Bjarna gegnum ' Saltvatnsborg og Montana, bangað til við komum til Grand -’Forks í Norður Dakota. Þar r.utum við hinnar höfðingleg- - ustu gestrisni hjá ræðismarmin- um dr. Richard Beck, prófessor " og hans ágætu frú. Fyrst byrj- ■aði hann á því eins og miskunn- sami Samverjinn að taka okkur úpp á sinn eigin eyk, eða rétt- ara sagt eyk Jóhanns bróður ■ síns, og óku þeir bræður okkur heilan dag um þvera og endi- ■ langa Norður Dakota. Síðan bauð hann okkur í geysilegan kvöldverð í veitingahúsi, sem mig minnir að héti Westward Ho, eða eitthvað því um líkt, og er það eins konar minja- gripasafn um Ðakota Indiána. Eru þar fram bornar stærstu steikur í heimi. Eftir það fór hann með okkur á fínasta gisti hús bæjarins, þar sem helzt gista ekki aðrir en þjóðhöfð- ingjar, tók upp denar og sagði við gestgjafann: A1 þú önn fyr- ir þeim og allt, sem þú kostar meiru til, skal ég borga þér, þegar ég kem aftur. Er það venja dr. Richards, þeg ar fullt hús er hjá honum sjálf- ■ um, að fara þannig með íslenzka ferðalanga, sem heimsækja hann. En það er eins og að ’ koma í föðurhús að koma til hans, og þó mest vert um alúð fjör og gleði þessa síunga manns, sem búinn er að arga sér út við háskólakennslu og óendanlegt annríki milli 30 og 40 ár, án þess að á honum sjái elli eða þreytu. Það er dýrmætt fyrir ísland að eiga annan eins fulltrúa í Vesturheimi. MINNEAPOLIS Annar maður, sem helzt kemst í samjöfnuð við dr. Beck um gestrisni er Valdimar Björns son fjármálaráðherra í Minnea- Polis. Komum við bæði við hjá honum á vestur- og austurleið, og er þar ætíð fullt hús af ís- lendingum. Bæði eru þar að jafnaði margir námsmenn heimagangar, og eins koma þangað allir eða flestir ferða- menn, sem fara þar um garð, og þeir eru margir. Er jafnan líf og fjör umhverfis þau hjónin og heimilishættir svo óþvingað- ir að allir kunna vel við sig. Þegar ég kom þangað hið síð- ara sinn var rétt kominn af ís- landi Sverrir Þórhallsson, son- arsonur forsetans, og ætlar hann að, stunda efnavei-kfræði þar við háskólann. Allt í einu var hann kominn fram í eldhús til að fást við uppþvott með heimasætunni og virtist mér hann una lífinu forkunnarvel. AÐSUNNULÆK Seinasta stórveizlan var hjá Hannesi Kjartanssyni ambassa- dor í New York og hans yndis- legu konu Elínu, sem er dóttir fornvinar míns séra Jónasar Sigurðssonar. Sú veizla var haldin í höll þeirri, sem þau hjónin eru nýlega flutt í, og stendur hún að ég held nálægt Bronx um 40 mínútna ferð frá stöðvum Sameinuðu þjóðanna. Er þar hið fegursta landslag skógi vaxið og skírðum við bæ- inn að Sunnulæk. Bjarni var kominn til Washing ton D. C. þegar þetta var, áleið- is til Florida ásamt konu sinni, Kristjönu, sem kom til móts við hann í New York, til að koma honum á hvíldarheimili í Miami eftir þetta skokk okk- ar um meginland Norður- Ameríku. Varð eins og gefur að skilja mikill fagnaðarfundur, því að mér þótti fjarska gam- an að sjá hana, hvað þá Bjarna. Var hún nefnilega eitt sinn hjá okkur á Laugalandi og komst með naumindum lífs af. Hef ég aldrei lofað guð meira, en þegar ég fékk von um að hún mundi hverfa aftur til þessa heims. En nú er að segja frá veizl- unni. Ég naut þess, að ráðherr- ar margir voru í heimsókn vestra, bankastjórar og önnur stórmenni, svo og fulltrúar á þingi Sameinuðu þjóðanna. Am- bassadorinn sendi bíl eftir okk- ur á hótel nokkurt, er var snertuspöl frá stöðvum Sam- einuðu þjóðanna. Voru ráðnir í bílinn auk mín Steindór Stein- dórsson, menntaskólakennari, og Kristján Albertsson rithöf- undur, sem báðir voru fulltrú- ar á þingi Sameinuðu þjóðanna, svo og Kristín Björnsdóttir, sem vinnur á skrifstofu hjá Sam- einuðu þjóðunum, mikil dugn- aðarkona. Þekktumst við lítils- háttar fyrir fjöritíu árum, þeg- ar það var til siðs að fara á „stefnumótin fyrir sunnan Frí- kirkjuna", en höfðum varla sézt síðan og margt drifið á daga beggja. Nú ökum við af stað í sól- skinsskapi, en þegar við kom- um á miðja leið uppgötvast það öllum til hrellingar, að með okkur átti að vera skrifstofu- stúlka frá ræðismannsskrif- stofunni í Washington og höfð- um við steingleymt henni. Þetta var auðvitað bæði hneyksli og | SÍÐASTA GREIN | okkur til minnkunar, en eftir nokkra umræðu töldum við að ekkert mundi þýða að snúa við, því að hún mundi ekki bíða okkar svo lengi á ákvörðunar- stað. Vorum við því heldur nið- urlútir, er við komum til Hann- esar. En þá var stúlkan búin að hringja og klaga okkur. Kom hún þó seinna um kvöldið með járnbrautarlest. En aldrei mun Sigrún Þórhallsdóttir. hún fyrirgefa okkur þessa yfir- sjón, sem engin von er til. Er það skemmst af að segja, að þarna voru húsakynni og viðtökur allar hinar stórmann- legustu og veitt af frábærri rausn. Stóð þessi fagnaður allt til miðnættis eða lengur. Tungl óð í skýjum og varpaði töfra- birtu yfir þessa dýrlegu sveit í heimsborginni miðri. Þarna var og margt manna, er búið hafði um áratugi í New York, sem gaman var að hitta, og kannað- ist ég við sumt frá liðinni tíð. Ollum var fagnað af sömu alúð- inni. Slíkar stundir gleymast ekki. SEINASTI DAGUKINN í NEW YORK Daginn eftir kom Daisy eins og bjartur sólargeisli inn í til- veru mína, þar sem ég var að rolast aleinn í einhverri af þess um þúsund vistarverum, sem nefnast Times Square Hotel. Ég hafði farið snemma á fætur um morguninn til að skrifa áríðandi bréf og fór síðan út með það til að koma því á pósthúsið. Eng- inn, sem ég spurði, vissi hvar pósthúsið væri. Á heimleiðinni gekk ég gegn- um stóran hóp af blaðamönn- um og prenturum, sem voru í verkfalli. Þeir höfðu labbað þarna fram og aftur nokkra daga og nokkrar nætur með stórletraðar auglýsingar á bak- inu, sem líktust mjölpokum til að sjá. Aldrei vissi ég hvaða gagn þessi hópganga gæti gert, en helzt skildist mér á þeim, að með þessu atferli reyndu þeir að vekja meðaumkun með sér. Þessir krossberar voru ógnar- lega mæðulegir á svipinn, og fór ég að hugsa um, hvað Eyfirðing- ar mundu segja, ef þeir Erlingur Davíðsson og Jakob O. Péturs- son tækju upp á því að ganga upp og ofan Kaupvangsstræti með svona skilti og halarófu af prenturum á eftir sér. Daisy heitir reyndar Sigrún og er ættuð frá Akureyri. Hún var í Húsmæðraskólanum á Laugalandi fyrir tíu árum og hefur mér alltaf þótt undurvænt um hana síðan. Nú er hún gift bankamanni í New York og hlýtur að líða vel í hjónaband- inu, því að aldrei hefur hún verið fallegri en nú. Hún er ein af þessum englum, sem himna- faðirinn sendir einstöku sinnum niður í táradalinn til að gleðja dapran heim. Nú tilkynnti hún mér, að hún ætlaði að vera mér til huggunar allan þennan dag, og var það henni líkt að vera ekki smátæk í góðgerðastarf- seminni. Fyrsta verkefnið var að raða niður í töskurnar, en við það hef ég ævinlega verið einstakur klaufi. Voru þær nú orðnar svo úttroðnar af skjölum, myndum og bókum, að lítil von sýndist að unnt yrði að koma þeim saman, unz Sigrún fann það heillaráð að setja töskurnar upp á stól. Síðan hlammaði hún sér ofan á þær og pressaði þær þangað til okkur tókst að pína þær saman. Þá lustum við upp sigurópi. Var nú ekið af stað með tösk- urnar á vagnstöðina, en því næst fórum við út að fá okkur að borða. Eftir það fórum við niður í Sameinuðu þjóðirnar að hitta Mrs. dr. Cucci, sem þar er túlkur og kann tuttugu tungu- (Framhald á blaðsíðu 7). 5 Óheillaþróun, sem þarf að stöðva Framsöguræða GÍSLA GUÐMUNDSSONAR alj>m. í neðri deild Aljiingis 25. okt. sl„ um fmmvarp til laga um sérstak- ar ráðstafanir til að stuðla að jafnvægi í byggð landsins. andi fjárlög og fjárlagafrumvarp- ið, sem fyrir þinginu liggur. Við leggjum enníremur til, að jafn- Herra forseti! Énn flytjum við sex þingmenn Framsóknarflokksins í þessari háttv. deild frumvarp til laga unt sérstakar ráðstafánir til að stuðla að jafnvægi í byggð landsins, og enn í méginatriðupt með sama sniði og áður. þótt sumurn ákvæð- um hafi verið breytt nokkuð til samræmis við nýtt tímatal og vax- andi þörf. Ég hefi oft áður hcr á hinu háa Alþingi vikið aö því mikla vanda- niáli, sem er tilefni. þessa frv. og mun ekki ffytja latiga framsögu- ræðu að þessu sinni. En þetta vil ég segja í upphafj máls míns: Því aðeins getur ísland haldið áfram að vera sjálfstætt ríki, að íslend- ingar haldi áfram að byggja land sitt. Við íslcndingar erum um þessar inundir ekki nema rúmlega 190 -þúsuridir. Meira en helnting- ur þessarar litlu þjóðar hefur nú safnazt saman á því takmarkaða svæði, sem skipulagsfræðingar höf- uðborgarinnar kalla Stór-Reykja- vík. Hér er að skapast tiltölulega fjölmennasta borgarsvxði í heim- inum rniðað við þjóðarstærð. Þró- unin virðist stefna í þá átt, að á þessu svæði vaxi upp stórborg — með næstum óvæntum hraða og að aðdráttarafl þessarar stórborg- ar eyði allri annarri landsbyggð að meira eða minna leyti — en sjálf bíði hún tjón af. Þessi örfá- menna þjóð getur ekki gert tvennt í senn: Að byggja upp stór- borg með hraða og að halda áfram að byggja landið og efla lands- byggð sína. Við, sem stöndum að flutningi þcssa máls viljttm ekki hindra eða ákveða bústaðaskipti fólks með lagaboði eða binda menn við átt- haga sína, það er æskilegt, að fólk ráði sjálft búsetu sinni. Við vilj- um fara aðra leið. Við viljum fá þjóðfélagið til að leggja sig nú fram af alefli og með nýjum hætti — eins og gert hafa suniar aðrar þjóðir í seinni tíð — til þess að bæta úr því, sem á skortir, til þess að hin dreifða landsbyggð til sjáv- ar og sveita verði fýsilcgri til bú- setu en mörgum þykir hún nú vera. Þetta viljum við að þjóðfé- lagið geri í samráði og samstarfi, og svo scm unnt er að fengnu frumkvæði hinna einstiiku lands- hluta og byggðarlaga, ‘og að jafn- framt sé skiptilega að því unnið, að opna augu manna fyrir nýjum möguleikum og skapa aukinn skilning á hinum dreifðu lands- gæðum og auðlindum, öllu því sem þetta fagra, heilnæma og kostaríka framtíðarland getur boðið börnum sínum. Sér í lagi teljum við, að bregða þurfi skjótt við þar sem eyðingarhættan er á næsta leiti, en í hlut eiga lífvæn- leg byggðarlög, og að þjóðfélagið verði svo sem unnt er og hag- kvæmt að beita áhrifum sínum í jafnvægisátt, í sambandi við stofn- un meiri háttar atvinnufyrirtækja og aðrar stofnanir, sem það á hlut að. Við teljum, að hér þurfi ntik- ið fjármagn til að koma og á sem skemmstum tíma, og að hér verði að koma upp, svo sem fordæmi er fyrir meðal grannþjóða, sjálf- stæðri og öflugri þjóðfélagsstofn- un, jafnvægis- cða landsbyggðar- stofnun, til að sjá um að jietta fjármagn fái þann skapandi mátt, sem jiví cr ætlað að hafa, svo og í því sambandi nauðsynlegar framtíðaníætlanir. Við leyfum okkur að leggja það til, að ríkið láti 2% af árlegum tekjum sínum samkvæmt ríkis- reikningi renna í jafnvægissjóð þann, sem gert er ráð fyrir að stofna, cn það svarar til 70—75 millj. kr. á ári ntiðað við núgild- vægisnéfftd verði í næstu heimilað að taka ríkisábyrgðarlán til starfsemi sinnarog að slík lán- taka megi nema alit að 200 millj. kr. á ári. Er þá lialt í huga að lánsfé þetta geti numið tvöföld- um tekjum sjóðsins og að verð- bólga er í landinu. Að sjálfsögðu verður að gera ráð fyrir, að stjórn landsins, hver sem hún verður á hverjum tíma, veiti þann stuðn- ing, sem með Jiarf við öflun íáhs- fjármagnsins. Samkvæmt frum- varpinu hefur sjóðurinn og jafn- vægisstofnunin í heild 7 manna Gísli Guðmundsson, alþm. þingkjörna stjórn, sem heldur mánaðarlega fundi, en ræður sér að öðru leyti starfskrafta til að fyfSjást með byggðajjróuninni og til að framkvæma nauðsynleg rannsóknárstörf og áætlanagerð eða hagnýta rannsóknir og áætlan- ir annarra ríkisstofnana, sem að gagni koma á þessu sviði. En í frv. er jafnframt gert ráð fyrir J>ví, að þróunin geti orðið sú, að ein- stakir íandshlutar taki áætlunar- gerðina og uppbygginguna að meira eða minna leyti í sínar eigjri hendur hver á sínu svæði, og fái til J>ess eðlilegan hluta af heildar- fjármagni jafnvægissjóðsins. Við gerum ráð tyrir að jafnvægisstofn- unin ráðstafi fjármagni sínu eink- um í formi útlána, og ákveði sjálf lánskjör, en að þó geti hér einnig með nánar tilteknum skilyrðum, verið um óafturkræf framlög að ræða og að nteðeign jafnvægis- sjóðsins í atvinnufyrirtækjum komi til greina, ef sérstaklega stendur á. Jalnvægislán skv. frv. eru j>ví skilyrði bundin, að aðrir lánsmöguleikar hafi verið full- nýttir, og sams konar reglur myndu að sjálfsögðu gilda um framlög. Það er ekki ætlunin, að hinar almennu lánsstofnanir eða fjárveitingafvaldið geti dregið sig í hlé með því að vísa á jafnvægis- sjóðinn. Honum er ætlað að leggja til síðustu jnisundirnar, ef svo mætti scgja og fjármagn, sem clla myndi ekki fást, ef stjórn hans telur j>að rétt og í samræmi við gerðar áætlanir. Hið almenna skilyrði og frumskilyrði fyrir fjár- hagslegri aðstoð af jafnvægisfjár- magni er, að hún sé í samræmi við tilgang laganna, sanikv. 1. gr. frv., J>.e. „til framkvæmda og eflingar atvinnulífi í þeint landshlutum, ]>ar • sem bein eða hlutfallsleg fólksfækkun hefur átt sér stað undanfarið eða er talin yfirvof- andi.“ Er J>á auðvitað ekki átt við eitt og eitt ár heldur lengri tíma. Ég leyfi mér að vekja sérstaka athygli á 1G. gr. frv. sem hljóðar svo: „Þegar komið cr upp atvinnu- fyrirtækjum með fjárhagslegum stuðningi ríkisvaldsins, skal ríkis- stjórnin leita álits jafnvægisnefnd- ar um staðsetningu þeirra.“ Það er fráleitt, að ríkisvaldið vinni á móti sjálfu sér í [>essum málum, itieð því annars vegar að leggja fram jafnvægisfjármagn og hins vegar að stuðlajýálft. að J>ví að nauðsynjalausu, að jafnvægi sé raskað með staðsetningu at-vinnu- fyrirtækja. En í sambandi við j>etta eru nú Ijótar blikur á lofti. í öðru lagi leýfi ég mér að vekja athygli á bráðabirgðaákvæði frv., sem tjallar um að gera „bráða- birgða áæthm um sérstaka aðstoð við ]>au byggðarlög, sem dregizt hafa aftur úr eða yfirvofandi hætta er á að dragist aftur úr því, sem almennt er, að því er varðar aðkallandi frantkvæmdir og upp- byggingu atvinnuvega eða fari í eyði að verulegu eða öllu leyti,“ enda séu }>ar vel viðunandi at- vinnurekstrarskilyrði frá náttúr- unnar hendi. Varðandi efni frv. að öðru leyti leyli ég mér að vísa til texta ]>ess á j>skj. 24, og greinargerðarinnar, sem }>ví fylgir á sama [>ingskja!i, svo og umræður um jafnvægismál- ið á fyrri þingum. Jafnframt levfi ég mér að vekja athygli háttv. þingmanna á tölum ]>eim um röskun mannfjöldajafn- vægisins á síðustu 24 árum, sem birtar eru í gTeinargerðinni. Fólksfjöldinn í landinu var t árslok 1940 rúml. 121 jiús. en í árslok 1964 rúml. 190 þús. Fólks- fjölgunin á þessurn 24 árum er nál. 69 þús. eða 56.6%. Meðalfjölgunin var 56.6%. En í fjórum landshlutum, j>.e. á Aust- urlandi, Norðurlandi, Suðurlandi austanfjalls og Vesturlapdi sunn- an Gilsfjarðar, var fjölgunin minnst aðeins 6.8%, og niest ekki nema 28.8% á sama tíma og í ein- urn landshluta, þæ. á -Vestfjörðum ver bein fófksfækkún um 18.7%. En í Kjalarnejhingi vestan- fjalls var fólksfjölgunin á sama tíma 127.6%. í sex samliggjandi sveitarfélögum á hinu svonefnda Stór-Reykjavíkursvæði áttu heima 1. des. sl. nál. 97.700 manns eða rúmlega helmingur ]>jóðarinnar. (Framhald á blaðsíðu 2). U M D A G í^óð' <5 V E G I N N FORN VOPN FUNDIN Margt geymir jörðin minja manna, sem fyrr á tíð, erjuðu akra frjóa og innbyrðis háðu stríð, en fallnir í kumbl sitt fengtt, til ferðar á ragna-mót, fáka með brúnum bitlum buklara, sverð og spjót. Þóttu æ furðufréttir ef fannst á einhverjum stað hausbein í heiðnu kumbli, hnífgréla, axarblað, en sjaldnast var unnt að eygja ummerki þar um nein nær öldungur sá var uppi, sem átti þau jám og bein. EM nú hefir fundizt fundur, sem fáan sinn líka á, atgeirar ævafornir, í ófærri klettagjá. Aldrei var sén, með sanni, síðan á landnámsöld, í Suður-Þingeyjarsýslu svoddan morðtóla fjöld. Nú vildu menn gjarna vita, er voru þau undur spurð, hví báru þeir brynþvara sína svo blygðunarlaust, á urð? Var þeim fleygt þar á flótta, er féndum var aðför gerð? Eða urðu þeir bara eftir við ölteiti .í vöruferð? Um geiranna uppruna og aldur er örugg yissa og klár, þeir geymdust í fönn og frosti fram á síðustu ár, og vopnin er yörunierkið vandiega grafið í, enn má víst á málminum lesa þar — Made in Germany. Dvergur. FYRRUM VARÐ það hálfgerð tízka meðal bændanna að lengja jeppana, og er raunar enn. Nú er farið að lengja flugvélar á svipaðan hátt, samanber Loft- leiðavélarnar af Rolls Royce- gerð. Og nú er í undirbúningi að lengja mörg fiskiskip. Von- andi verða allar þessar lenging- ar til hagsældar. Bókaútgáfan Skálholt í Reykjavík hefur tilkynnt, að hún greiði 100 þús. kr. fyrir beztu skáldsögu í samkeppni þar um. Eru þetta mikil sögu- laun og þau hæstu, sem um get ur hjá íslenzku útgáfufyrirtæki, en hvert þúsund er minna virði en sögulaun hafa nokkru sinni verið greidd með áður. Hitlersdóttir er kona ein tal- in, sem nýtrúlofuð er Gyðingi, og kom nú heldur betur líf í fréttablöð. Það voru í eina tíð líka talin tíðindi til næsta bæj- ar, að Hitler skorti karlmann- lega frjósemi og jafnvel áhuga. Nú er þetta allt borið til baka og launbörn foringjans sögð vera hér og j>ar, og eiga J>au öll að vera af ljóshærðum og bláeygðum konum fædd, sam- kvæmt kenningum nazista um kyngöfgi. Það furðulega ástand ríkir í skemmtanalífi okkar íslendinga, að fullorðið fólk skemmtir sér með þeim hætti á opinberum dansleikjum t. d., að það varðar við lög ef unglingar innan 16 ára líta J>ar inn! En erfiðlega gengur að halda þessi lög — ef ungmenni geta greitt sinn að- gangseyri —. Lögbrot af þessu tagi hafa verið kærð (nú síðast í Degi sl. laugardag). Um réttmæti kærunnar skal ekkert fullyrt. En nauðsyn ber til, að það mál sé upplýst. Sé kæran á rökum reist, mun víð- ar pottur brotinn í sveitum. Þegar hin syfjuðu yfirvöld rumska, og það hljóta þau fyrr eða síðar að gera, þurfa þau jafnframt að kynna sér ástand- ið í höfuðstað Norðurlands í J>essu efni. En hvort þau halda áfi-am að loka augunum fyrir þeirri staðreynd, að hundruð lögbrota eru framin í meðferð áfengis í bæ og nágrenni um hverja helgi ársins og oft j>ar fyrir utan, skal ósagt látið. Ef svo vilai til, að yfirvöldin tækju rögg á sig í því efni, létu t. d. þá mörgu sem útvega unglingum áfengi, sæta þungum refsingum, eiga borgararnir að styðja þau af heilum hug. Vettlingatök fógeta og lög- reglu á áfengismálunum um langa tíð, hafa sannfært vínsala, samvizkulitla vínneytendur, svo og unga fólkið sjálft um það, að öllu sé óhætt í þessum efn- um. Á meðan svo er ástatt fara of mörg mannslíf í súginn og of mörg heimili í rúst, til þess að sómasamlegt sé að látast ekki um það vita. Meindýraeyðir bæjarins og héraðslæknir hafa nú frá því skýrt, að rottum fjölgi ískyggi- lega í bænum og hefur víst eng- inn dregið í efa þá tilhneigingu, þar sem nóg er fyrir þær að bíta og brenna. — Heilbrigðisnefnd hyggur á herferð gegn rottun- um og er verkefni hennar mik- ið. „Hestaeigendur á Akureyri eru búnir að leggja undir sig sveitina,“ sagði bóndi úr Krækl- ingahlíð nýlega, og hann bætti við: „Fyrst lauma þeir til okkar hrossunum, og svo kæra J>eir okkur fyrir að láta hross ganga meðfram vegunum.“ Nokkur sannindi munu í ásökunum þess um felast og minna þau á, að úrræði þarf að finna fyrir eig- endur 3—400 hrossa hér í bæ, sem þurfa mikið land. Q

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.