Dagur - 21.01.1967, Blaðsíða 4

«
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERJLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgrciðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
BYGGÐAJAFNVÆGIS-
SJÓÐUR
FRAMSÓKN ARFLOKKURINN
hefir gert það að tillögu sinni á Al-
þingi, að Byggðajafnvægissjóður fái
til umráða 2% af tekjum ríkissjóðs
ár hvert. Miðað við áætlun fjárlaga
fyrir árið 1967 yrðu þessar árstekjur
Byggðajafnvægissjóðs um 94 millj.
kr. en myndu breytast í hlutfalli við
ríkistekjumar, sem á að tryggja það,
að starfsgeta sjóðsins minnkaði ekki,
þótt verðlag breyttist. Verður það
varla talið frekt í sakirnar farið, þó
að lagt sé til, að ríkið verji árlega
2 aurum af hverri krónu til að skipu
leggja sókn gegn ríkjandi öfugþróun
°g tryggja framtíð þeirra byggða,
sem alið hafa upp mikinn hluta þess
fólks, sem starfað hefir að uppbygg-
ingu landsins til þessa eða nú er á
starfsaldri. Jafnframt er gert ráð fyr-
ir, að sjóðurinn fái lántökuheimild
allt að 200 millj. kr. á ári í 5 ár með
ríkisábyrgð.
Gert er ráð fyrir, að f járframlög úr
Byggðajafnvægissjóði verði aðallega
veitt sem lán, enda hafi aðrir láns-
möguleikar verið fullnýttir og að
stjóm sjóðsins ákveði sjálf lánskjör-
in hverju sinni. Er þá hægt að miða
þau við greiðslugetu. M. a. er gert
ráð fyrir að lán verði veitt til kaupa
á atvinnutækjum og að sveitarfélög
fái viðbótarlán til að koma upp íbúð
um, þar sem íbúðarskortur kemur í
veg fyrir æskilega fólksfjölgun. Til
þess er ætlazt að Byggðajafnvægis-
sjóður geti gerzt meðeigandi í at-
vinnufyrirtækjum ef sérstaklega
stendur á. Óafturkræf framlög koma
til greina, ef fimm af sjö nefndar-
mönnum samþykkja.
í lagafmmvarpi Framsóknar-
manna er gert ráð fyrir þeim mögu-
leika, að einstakir landshlutar geti,
ef sveitarstjómir og sýslunefndir sam
þykkja, fengið í sínar hendur ráð-
stöfun byggðajafnvægisfjár á hlutað-
eigandi landsvæði svo og áætlana-
gerð, en annars er til þess ætlazt að
Byggðajafnvægissstofnun ríkissins
hafi rannsóknir og áætlanagerð með
höndum, og að ráðstöfun fjár styðjist
við gerðar áætlanir. Gert er ráð fyrir
sérstökum skyndiráðstöfunum, þar
sem hætta er yfirvofandi á þvx, að
byggðarlag eyðist.
Algengt er, að komið sé upp at-
vinnufyrirtækjum með fjárhagsleg-
um stuðningi ríkissjóðs, t. d. með
ríkisábyrgð eða ríkisláni. Æskilegt
er, að byggðajafnvægissjónarmið
komi til greina við staðsetningu
slíkra fyrirtækja. Þess vegna leggja
Framsóknarmenn til, að slík ríkis-
aðstoð sé hverju sinni því skilyrði
bundin, að Byggðajafnvægisnefnd
liafi látið í ljós álit sitt um mögu-
leika á því að koma staðsetningunni
í samræmi við þau sjónarmið. □
Dettifoss.
INN AF ÖXARFIRÐI gengur
láglendi nokkurt, milli fjall-
garða tveggja, er liggja norður
frá aðalhálendinu, að vestan út
á Tjörnes, en að austan út að
Melrakkasléttu. Vegna lögunar
mætti fremur kalla Öxarfjörð
flóa en fjörð. Breidd hans innst
er ca. 30 km. og sú strönd er í
aðalatriðum bein lína. Láglend-
ið upp frá sjónum er marflatt,
framburðarland Jökulsár, sem
kemur að sunnan meðfram fjall
garðinum að austan. Þeim meg
in er landspilda sem Jökulsá
hefur myndað ca. 20 km. breið
en mjókkar eftir því sem vestar
dregur svo að við Tjörnesfjall-
garðinn að vestan er framburð-
arlandið innan við 3 km. á
breidd. Þar skiptir í tvö hom
um yfirbragð þessa lands, því
Jökulsá fer stundum hamförum
við landsköpunina. Sextándu og
sautjándu öldina og nokkru
lengur, flutti hún jökulhlaup
yfir meirihluta þessa lands,
ruddi óhemju magni af stór-
grýti, möl og sandi yfir áður
gróið land. Þetta land er enn
grýttir eyðimelar og sandar, en
Sandgræðsla ríkisins hóf fyrir
nokkrum árum landnám þar.
Önnur svæði framburðarlands-
ins eru að meirihluta vel gróin,
skiptast þar á valllendi, mýrar,
bakkagróður, víðir og melur.
Upp af framburðarlandi Jök-
ulsár tekur við hraun fjalla á
milli, sem smáhækkar móti
suðri, allt til sýslumarka. Taka
þá við lönd Mývetninga að aust
an, en Þeistareykjaland að vest
an. Framburðarland Jökulsár
skiptist milli sveitanna Keldu-
hverfis og Öxarfjarðar og ræð-
ur áin löndum, en hraunlendið
tilheyrir Kelduhverfi. Byggðin
í Kelduhverfi er á norðurbrún
hraunlendisins austur og vestur
eða þar í grennd. Sums staðar
standa bæimir nokkrir saman.
Liggur þjóðvegurinn með
byggðinni. Hraunlendið er æva
gamalt, jarðvegi hulið og al-
gróið nema þar sem klettar
standa upp úr. Þetta hraun-
lendi, sem er heimalönd og af-
rétt Keldhverfinga og einu
nafni kallað heiðin, er mikil
víðátta, á að gizka 400—450 fer
kílómetrar og mun enga hlið-
stæðu eiga á landi hér, algróið
óunnið land. Þarna vex fjöl-
breytt lyng og víðir og á nokkr
um stöðum eru leifar af birki-
skógum. Á milli vaxa heilgrös
og fjallajurtir. Vatn er óvíða á
þessu svæði, nema í gjám djúpt
í jörð. Fjölbreytni landslags
og litskrúð gróðurs er næstum
óendanlegt í þessari víðáttu-
miklu gróðurparadís, sem hefur
verið umfarendum að mestu
lokuð vegna vegleysu, þar til á
síðustu árum, að ruddir hafa
verið sex vegir fyrir bíla frá
byggð suður að sýslumörkum
15—28 km. langir. Vegir þessir
voru flestir gerðir í þeim til-
gangi að auðvelda fjallskil í
Kelduhverfi, en auk þess opna
þeir í þurrviðrum almenningi
áður ókunn skoðunarsvæði.
Not af heiðinni hafa aldrei ver-
ið önnur en beit fyrir sauðfé
Keldhverfinga (að frátaldri við
artekju áður fyrr). Og þessi not
fara fremur minnkandi en hitt,
því sauðfé gengur nú lengur í
heimahögum haust og vor en
áður var. Svo virðist sem mögu
leikar séu fyrir langtum meiri
notum af þessu landi. Veruleg-
ur hluti þess er ræktunarhæft
land, auðvelt og ódýrt í vinnslu.
Gæti hér verið um að ræða tug
þúsundir hektara ræktunar-
lands.
í austurhluta umrædds land-
svæðis, nágrenni Jökulsár, eru
svo þeír nafntoguðu skoðunar-
staðir svo sem Ásbyrgi, Hljóða-
klettar, Vesturdalur, Hólma-
tungur, Hafragil og fossarnir í
Jökulsá, svo aðeins hið stærsta
sé nefnt. Að lýsa þessum furðu
smíðum náttúrunnar er hæpið
fyrirtæki, sem ekki verður lagt
út í hér. Sjón er þar sögu ríkari.
Hér og þar um heiðina, eink-
um austantil, eru jarðföll og
landsig, sem minna á Ásbyrgi
en smærri í sniðum.
Auk þess lands, sem frá er
sagt hér að framan, framburðar
lands Jökulsár og hraunlendis-
ins, tilheyra Kelduhverfi austur
hlíðar Tjörnesfjalla. Eru tak-
mörk sveitarinnar þessi: Frá
ósi Jökulsár með ánni að Detti-
fossi, þaðan í Eilífshnjúk, það-
an um Gangnamannaskarð
sunnan Hrútafjalla, réttsýnis á
Bunguvegg vestur, þar norður
Bunguvegg á enda, frá Bungu-
veggsenda norður á Eyjólfshæð,
þaðan vestur á Lönguhlíðar-
enda syðri, þaðan í Rauðhól,
þaðan í Sæluhúsmúla, þaðan í
Olnboga í Jóhannsgili, þaðan
norður í vestustu vörðu á Bisk-
upsás, þaðan í Hnaratá á Tjör-
nesi norður. Er þá rakið frá sjó
í sjó. Samkvæmt lauslegri mæl
ingu á landabréfi er flatarmál
Kelduhverfis um 500 ferkíló-
metrar.
Umhverfis Kelduhverfi er
fagur og víður fjallahringur og
mjög fjölbreytilegur. Öxarfjarð
arfjöllin bera af, stílhrein og
fögur. Og „Norðrið er opið, þar
ægir hlær“. Víða má fá fagra
sýn yfir Kelduhverfi af um-
ferðarleiðum. Af Gerðisbrekk-
um á Tunguheiði mun einna
stórfenglegust yfirsýn, en nú er
sú heiði hætt að vera þjóðleið.
Hægt er að nálgast sveitina í
bifreið eftir fimm leiðum og þó
raunar sex; norðan fyrir Tjör-
nes, sunnan af Reykjaheiði,
sunnan með Jökulsá að vestan
og austan, austan af Öxarfjarð-
arheiði og norðaustan frá Núpa
sveit. Fjölbreytta yfirsýn má í
góðu veðri fá á öllum þessum
leiðum, en verður hér ekki nán
ar rakið.
Hefðarkona ein sagði um
skáldið Byron lávarð látinn:
Hann var fagur eins og draum-
sjón. Myndir gefa enga hug-
mynd um fegurð hans. Mér er
nær að halda, þó ólíku sé sam-
an að jafna, að eitthvað svipað
mætti segja um sveit mína,
Kelduhverfið. Hvorki orð né
myndir geta fulltúlkað útlit
hennar.
Fyrir um það bil 40 árum var
31 jörð í byggð í Kelduhverfi.
Af þeim eru nú 7 komnar í
eyði, og hafa fimm þeirra farið
úr byggð á þremur síðustu ár-
unum, allar miðsveitis. Á þessu
árabili hafa aftur á móti verið
stofnuð 15 nýbýli, sem orðið
hafa til á þann hátt, að eldri
jörðum hefur verið skipt. Þann
ig eru nú aðeins 37 byggð býli
í sveitinni eða sex fleiri en voru
fyrir 40 árum. íbúatala hefur að
kalla staðið í stað þessa áratugi,
verið um 240, aðeins farið lækk
andi hin síðustu ár.
Aðalbúgrein Keldhverfinga
hefur frá upphafi verið sauð-
fjárrækt. Mjólk er framleidd til
heimilisnota, en sáralítið til inn
leggs vegna samgönguörðu-
leika. Búfjártala Keldhverfinga
hefur staðið í stað síðustu ára-
tugi, en aðeins lækkað síðustu
árin. Byggingarframkvæmdir
hafa verið sáralitlar í sveitinni
síðasta áratuginn. Árlega stækk
ar ræktað land nokkuð, en hey
fengur vex ekki. Ástandið má
túlka með einu orði, kyrrstöðu.
í Kelduhverfi hefur í áratugi
verið kyrrstaða í búskap miðað
við það, sem víða annars staðar
gerist. Eðlilegt er að spurt sé,
hvað valdi.
Fyrir 30 árum var Keldu-
hverfi í fararbroddi um fram-
kvæmdir, einkum byggingar.
Þá var mikill framfarahugur í
bændum hér. Síðan kom mæði-
veikin og tók frá okkur nokkur
ár. Sú plága varð þó yfirstigin
vonum fyrr. En jafnskjótt sem
bændur réttu við að mæðiveik-
inni afstaðinni tók við önnur
plága sínu verri en sú fyrri. Það
má kalla þessa plágu verðstöðv
un sauðfjárafurða og hefur stað
ið hátt á annan tug ára. Kunn-
ugt er um hvemig þetta gerðist.
Verðlagsútreikningi búgrein-
anna í landinu var ruglað sam-
an á furðulegan hátt og hag-
rætt eftir geðþótta einni bú-
grein til hagsbóta en annarri til
tjóns. Sauðfjárbændur lentu í
minnihluta í þeim hráskinna-
leik og misstu ráð yfir sinni bú-
grein. Viðbrögð sauðfjárbænda
urðu þau, alls staðar sem við
var komið að fækka sauðfé, en
taka upp eða auka mjólkur-
framleiðslu í staðinn. Á þann
hátt gátu þeir jafnað að nokkru
leyti tjónið í sauðfjárræktinni.
Þessi leið var Keldhverfingum
lokuð eins og öðrum afskekkt-
um sauðfjárræktarsveitum, af
ástæðum, sem áður er að vikið.
Með verðstöðvun á sauðfjáraf-
urðum var rekstrargrundvelli
búgreinarinnar algjörlega burt
kippt. Búgreinin stóð svona lið-
lega undir útlögðum kostnaði,
en fyrir vinnu bændanna og
skylduliðs þeirra fékkst sára-
lítið. Sauðfjárbúin voru rekin
með halla, og því meiri halla,
sem búin voru stærri. Áform
um stækkun búanna voru sjálf-
fallin. Þetta ástand byrjaði um
1950. Menn hertu á mittisólinni
og spöruðu það sem sparað
varð. Það hrökk ekki til. Þá var
KELDUHYERFI
5
farið í bankann. Bændur höfðu
nú að mestu greitt byggingar-
lánin og kreppulánin og lítið
sem ekkert tekið af nýjum lán-
um. Þeir fengu því áheyrn í
Búnaðarbankanum, „ræktunar
lán“ út á umbætur allmargra
síðustu ára. Þeir peningar slétt
uðu rekstrarhallann af sauð-
fjárræktinni í bili svona í 2—3
ár. En brátt tók fyrir þetta úr-
ræði af eðlilegum ástæðum, Þá
brugðu Keldhverfingar á það
ráð að auka atvinnuleit, aðal-
Björn Haraldsson í Austurgörð
um skrifar meðfylgjandi ágæta
grein um hið fagra Kelduhverfi
og þakkar blaðið hana.
lega út úr sveitinni. Það var
oftast stopul vinna, sem þeir
náðu í, en menn höfðu í sig og á
eins og það er kallað. Búskap-
urinn varð meir en áður hjá-
verkum.
Nú er svo komið að Keld-
hverfingar, sem enn teljast
vera, taka meir en helming ár-
legra tekna sinna fyrir margs-
konar vinnu, búskapnum óvið-
komandi. Þeir eru nú orðnir
launþegar og verkamenn frem-
ur en bændur. Vinnutekjurnar
eru að jafnaði sóttar út úr sveit
inni, oft í fjarlæg héruð. Þetta
er ekki holl þróun fyrir búskap
inn í sveitinni, enda er hún
skýringin á kyrrstöðunni eða
réttara sagt hnignuninni.
Á þremur síðustu árum fara
5 jarðir í eyði eins og áður er
sagt, af 42 alls. Á nokkrum
hinna 37 býr roskið fólk ein-
göngu. Það mun sitja sínar jarð
h- meðan líf og heilsa endist, en
hvað tekur svo við? Eru líkur
til, að nýir ábúendur komi úr
þéttbýlinu á þessar jarðir að
óbættum skilyrðum til búskap-
ar? Ég held varla. Fleiri jax-ðir
en roskna fólksins eru í hættu
með að fara úr byggð, þegar
eldri kynslóðarinnar nýtur ekki
lengur við. Ekki vantaði ungt
fólk þegar jarðirnar fimm fóru
í eyri, en það vantaði atvirmu-
skilyrði, grundvöll fyrir lífs-
afkomu. Síðasta áratuginn hef-
ur meirihluti uppvaxandi æsku
fólks flutt burt úr Kelduhverfi,
sérstaklega þegar að því kom
að stofna heimili. Það vildi ekki
byggja framtíð sína á búgrein
með fyrirfram öruggum halla-
rekstri, það er því varla láandi.
Atvinnuleit í fjarlæg héruð til
uppbótar rýrum tekjum af bú-
skap, er hreint neyðarúrræði.
Og þéttbýlið býður gott kaup
og öll þægindi dugandi fólki.
Talað er um ræktarleysi þessa
fólks, slíkt tal er ómaklegt og
sprettur af skilningsleysi. Spor
þeirra, sem burtu flytja úr sveit
inni, eru þung yngri sem eldri
og ekki stigin af neinni léttuð.
Lífsins gæði eru hátt metin nú
á dögum. Það er spurningin um
afkomu og þægindi, sem mestu
íæður um búsetu fólks í borg
og byggð.
Hér áður ræddi ég um mikla
íæktunarmöguleika á afréttar-
landi Keldhverfinga, auk þess
eru allvíða ónotaðir slíkir mögu
leikar heima við bæi. En það
eru í þessari sveit möguleikar
fyrir enn stórfenglegri fram-
kvæmdum en ræktun lands.
Syðst og austast í landareign
Keldhverfinga er Dettifoss í
Jökulsá með hagstæðustu virkj
unarskilyrðum á íslandi. Og í
gagnstæðu hoi-ni er Fjallahöfn
og Lónslón., þar sem sennilega
er hægt að gera góða höfn fyrir
stærstu hafskip.
Einhver mundi spyrja, þarf
nú öll þessi ósköp til að rétta
Kelduhvei"fið við, er ekki nóg
að veita sauðfjái-ræktuninni
réttlátan rekstrargi-undvöll?
Virkjun Dettifoss og mögu-
leg útflutningshöfn í Keldu-
hverfi varða ekki Keldhverf-
inga fremur en alla íslenzku
þjóðina. Slíkar framkvæmdir
hafa alþjóðlega þýðingu.
Til þess að tryggja og efla
byggð í Kelduhverfi, reista á
landkostum sveitax-innar þarf
að gei'a tvennt: Veita sauðfjár-
búskapnum réttlátt afurðaverð
og endurgreiða bændum það
sem af þeim hefur verið tekið
með vanx-eiknuðu afui-ðaverði í
hálfan annan tug ára. Mætti
hugsa sér, að sú endui-greiðsla
kæmi sem opinbert framlag til
stækkunar búarma og stofn-
unnar nýrra, sem væru í sam-
ræmi við það sem hagkvæmast
er talið til rekstrar, hvað stærð
og tilhögun snerth-. Þá mundi
Kelduhverfið skipta um svip.
Það verður með einhverjum
hætti að bæta upp árin sem
fóru í kyrrstöðu, að því leyti
sem hægt er að bæta þau. Ef
Keldhverfingar hefðu síðan
1950 fengið réttlátt verð fyrir
sína fx-amleiðslu, hefði það fé,
sem á vantaði farið í bústofns-
auka og aðra eflingu búskapar-
ins. Um að greiða þetta nú má
segja, að betra er seint en
aldrei. Með einhvei-jum hætti
verður að bæta saxxðfjárræktar
mönnunum upp það fé, sem af
þeim var haft með of lágu verði
afurða í mörg ár. Smávegis lag-
færing á verðlaginu tvö síðustu
árin er aðeins brot af eðlilegri
hækkun.
Þessu greinarkomi má nú
þegar vera lokið. Margt er ósagt
um Kelduhverfi, efni í heila
bók, saga sveitarinnar, saga
íbúanna og gerð, samspil lands
og lýðs — blóðböndin — menj-
ar og minningar, barátta til
þroska og menningar, sigrar og
ósigrar, sæla og sorgir, ást og
hatur. Allt þetta og fjölmargt
fleira hefur orðið á hakanum,
þótt hugnæmara væri og kær-
ara en sumt af því, sem um var
rætt. Ég hef skrifað um það,
sem fastast sótti á hugann
vegna óttans. Óttans við það, að
þetta allt sem okkur er kærast,
hætti að vera til, þurrkist út.
Hverja mundi það særa nema
fyrst og fremst Keldhverfinga 1
sjálfa, unga og gamla, að vita
sveitina sælu auða og yfir-
gefna? Og hversu mundi okkar
niðjum koma það að glata sinni
fortíð, óðali og ætt, glata sínum
uppruna, bernsku, æsku og ást-
vinum, glata sveitinni sinni,
þola ekki að sjá hana oftar?
Þetta má ekki þannig fara.
Verum á verði Keldhverfingar,
heima og heiman, stöndum sam
an. Hrindum fávísu glamri um
ræktarleysi og flótta. Vekjum
skilning góðra manna og vit-
urra á rétti okkar og þiggjum
fylgi þeirra til að endurheimta
hann. Munum að mest er um
það vert, að eiga málstaðinn
góðan.
- Kosning bæjarstjórans á Ak.
(Framhald af blaðsíðu 1)
bæjarstjóra milli allra fundar-
manna, sem hver um sig mætti
fyrir hönd flokksbræðra sinna
í bæjarstjórn.
Það var svo ekki fyrr cn ein-
um eða tveimur dögum fyrir
síðasta bæjarstjórnarfund, þ. e.
á þriðjudaginn í þessari viku,
að Sjálfstæðismenn tilkj’nntu,
að þeir, þrátt fyrir fyrri yfir-
lýsingar sínar, sjái sér ekki fært
að kjósa Bjarna Einarsson.
Kaupið væri of hátt! Sjálfsagt
eru allfr sammála um, að um-
samið kaup sé hátt, og það lief-
ur þeim Sjálfstæðismönnum og
öðrum eflaust fundizt, sem réðu
til sín bæjarstjóra eftir kosn-
ingamar á síðasta vori og
þurftu að láta bæjarsjóði sína
greiða hliðstæð Iaun.
Umsamin laun bæjarstjórans
eru: Fastalaun þau sömu og nú
verandi bæjarstjóri hefur, tæp
Guðrún Þ. Björnsdóffir,
garðyrkjukona, áttræð
GUÐRÚN frændkona mín, frá
Veðramóti, á áttræðisafmæli í
dag, 14. janúar. Það er langur
lífsdagur, mikið unnið og vel
unnið.
Um aldamótin, á uppvaxtar-
árum Guðrúnar, var mikið
mannval af ungu fólki í Skaga-
firði. Mér eru sérstaklega
minnisstæð þrjú fyrirmyndar-
heimili, þar sem uxu upp 10
mannvænleg ungmenni: Mikli-
bær í Blönduhlíð, Höfði í Hofs-
hreppi og Veðramót í Skarðs-
hreppi.
Þá var mikið starfað, mikið
lært, mikið sungið og mikið
dansað í Skagafirði. Fyrstu
kynni okkar Guðrúnar voru, er
ég gerðist kaupakona, ungling-
urinn, hjá frændfólkinu á
Veðramóti 1891. Þá var Guð-
rún á 5. ári. Þau eru því orðin
75 árin, sem við höfum haldið
hópinn með vináttu og sam-
starfi, ef svo mætti segja.
Um aldamótin hleypti Guð-
rún heimdraganum og sótti
kennslu í Kvennaskólanum á
Akureyri. Minntist hún þeirrar
veru jafnan með mikilli ánægju.
En það dró ský fyrir sólu, er
húsmóðirin, móðir mörgu barn-
anna á Veðramóti, Þorbjörg
Stefánsdóttir frá Heiði, andað-
ist 1903. Þá varð Guðrún að
taka að sér forystuna, þó ung
væri. Fórst henni það vel úr
hendi sem önnur störf á lífs-
leiðinni.
Þegar fór að rýmast til á
heimilinu, sótti Guðrún skóla
hjá Stefáni skólameistara,
frænda sínum á Akureyri, og
upp úr því réðist svo, að hún
færi til Noregs til garðyrkju-
náms. Garðyrkju hafði Guðrún
stundað með góðum árangri
heima á Veðramóti. Tókst nám
ið í Noregi ágætlega, og varð
Guðrún fyrsta lærða íslenzka
garðyrkjukonan.
Eftir heimkomuna 1915, tók
Guðrún svo að sér kennslu við
vomámskeiðin í Gróðrastöð
Ræktunarfélagsins við Akur-
eyri, en þau námskeið voru sótt
af konum og körlum á Norður-
landi. En til þess að fá umferðar
kennara til leiðbeininga í gai'ð-
yrkju, sem mikil þörf var fyrir,
þurfti kennslan að ná yfir sum
arið og haustið líka. Og fyrir
áeggjan Sambands norðlenzkra
kvenna komst það á, að 1—2
stúlkur fengu árlega fræðslu í
Gróðrarstöðinni vorið, sumarið
og haustið. Reyndist sú fræðsla
affarasæl. Grundvöllur traust-
ur og vel lagður hjá Guðrúnu.
Á þessum Akureyrarárum
Guðrúnar (nánar tiltekið 1919)
efndi hún til garðyrkjusýning-
ar, sem mun hin fyrsta þeirrar
tegundar hér á landi. Fékk hún
tvær kennslustofur í Gagn-
fræðaskólanum. Þar voru til
sýnis allskonar matjurtir og
blóm, fjölbreytilegt úrval, sum
af heimilum Akureyringa, þeir
eru þekktir fyrir fögur blóm.
Þetta þótti skemmtileg nýjung.
Sýningin var vel sótt. Inngangs
eyrir 25 aurar.
Guðrún starfaði og stjórnaði
í Gróðrarstöðinni í 9 ár (1915—
1923). Þá giftist hún Sveinbirni
Jónssyni, byggingameistara, og
stofnuðu þau hjón nýbýlið
Knarrarberg í Kaupangssveit.
Þar kom Guðrún upp garð-
yrkjustöð og tók stúlkur til
kennslu, sem einnig voru send-
ar út um land til leiðbeininga i
garðyrkju.
Knarrarbergs, litla, fallega
heimilinu þeirra hjóna, Guð-
rúnar og Sveinbjarnar, er tnér
sérstaklega ljúft að minnast..
Þar átti ég sumardvöl ár eftir
ár, eftir að ég flutti til Reykja-
víkur, vegna kennslu í handa-
vinnu í Kennaraskólanurh. En
ársritið „Hlín“ fékk ég prentað
á Akureyri öll ár, og þá var gott
að eiga athvarf á Knarrarbergi
og geta hjálpað svolítið til við
heyskapinn um leið. Fyrsta árið
bjó ég í tjaldi, og var einka-
sonurinn, Björn, stundum hjá
mér í tjaldinu, þá á 1. ári (f.
1925). Þá var verið að ganga
frá innréttingu bæjarins.
Búskapui'inn og öll umgengni
var fyrirmynd, garðyrkjan að
sjálfsögðu í fyrirrúmi. Það væri
ástæða til að skrifa langt mál
um Knarrarberg, þann yndis-
lega stað, og um veru þeirra
hjóna þar. Á Knarrarbergi var
víðsýni mikið um hinn fagra
Eyjafjörð og ræktunarskilyrði
góð, enda voru þau hagnýtt til
hins ýtrasta.
Mér telst svo til, að þau hjón
hafi búið á Knarrarbergi í 10
ár (1925—1935).
Eftir að Gróðrarstöðin var
tekin í annað og Guðrún Bjöms
dóttir fluttist burt af ræktunar
svæðinu, hrakaði garðyrkju á
Norðurlandi.
Nú er það von Guðrúnar og
okkar allra, að nýr garðyrkju-
skóli rísi í Gróðrarstöðinni í
náinni framtíð.
Blönduósi 14. janúar 1967
Halldóra Bjarnadóttir.
26.000 kr. á mánuði, einnig
nefndar- og stjómarstörf. Enn-
fremur 3 þús. kr. bílastyrkur á
mánuði, frítt húsnæði og upp-
hitun. Forseti bæjarstjórnar
áætlar, að samtals muni þetta
nema 43—44 þúsund krónur á
mánuði, miðað við hóflegan
kostnað þeirra kaupliða, sem á
þessu stigi er aðeins hægt að
áætla, svo sem húsaleiguna.
Það er í senn broslegt eða
é. t. v. „grátlegt“, eins og einn
Sjálfstæðismaður orðaði það,
hver ábyrgðarlausan leik Sjálf-
stæðisflokkurinn hefur hér leik
ið í þessu máli og ekki bætir
rangur fréttaflutningur þeirra
þar úr skák. Þessi furðulega af
staða Sjálfstæðismanna er auð-
vitað ekki fyrst og fremst
áhyggjuefni Framsóknarmanna,
dieldur þeirra bæjarbúa, sein
kusu í vor þá Jón Sólnes, Jón
Þorvaldsson og Áma Jónsson í
góðri trú.
Til þess að benda á, að launa
kjör Bjama Einarssonar bæjar
stjóra eru hliðstæð þeim kjör-
um, sem bæjarstjórar voru
ráðnir fyrir á síðastliðnu vori,
er ráðning bæjarstjórans í Hafn
arfirði, á vegum Sjálfstæðis-
manna. Fastakaup hans er
34.500 krónur á mánuði, auk
þess 3.500 krónu bílastyrkur og
Iaun fyrir nefndarstörf. Er því
auðsætt, að bæjarstjórinn í
Hafnarfirði fær 9.000 krónur á
móti fríu húsnæði og hita, sem
bæjarstjórinn á Akureyri fær.
IHiðstæð dæmi væri hægt að
nefna frá Húsavík, Sauðárkróki
og ísafirði.
Af þcssum samanburði er
Ijóst, að Sjálfstæðisflokksmenn
á Akureyri gátu alls ekki vænzt
þess, að bæjarstjóri, sem sam-
komulag næðist um, fengi
lægri laun en starfsbræður
hans í mun fámennari bæjum.
Það er því uppfundin ástæða á
síðustu stundu, en ekki raun-
veruleg fyrir brotthlaupi þeirra.
Nú velta menn því fyrir sér,
hver liafi beygt Jón Sólnes, sem
aftur með aðstoð Gísla beygði
Árna Jónsson. Q
KENÝA FÆR HJÁLP
VERIÐ er að hrinda í fram-
kvæmd áætlun, sem kosta mun
6.7 milljónir dollara (288.1
• millj. ísl. kr.) og miðar að því
að auka ferðamannaþjónustu í
Kenýa. Áætlunin er studd a£
Alþj óðafj ármál astofnuninni
(IFC) sem er deild í Alþjóða-
bankanum. Stofnunin hefur
ásamt bandarískum, þýzkum,
brezkum og innlendum félögum
lagt fé i nýja hótelstarfsemi,
sem m. a. mun reisa stórt hótel
í Naíróbí og bæta þjónustu alla
á hinum friðuðu svæðum, sem
eru helzta aðdráttarafl ferða-
manna í Kenýa.
Hið nýja hótel mun kosta 5
milljónir dollara (215 millj. ísl.
kr.) og hafa upp á að bjóða 210
herbergi, sem nemur einum
fjórðungi af öUu hótelrými höf-
uðborgarinnar. Eins og stendur
eru tekjur Kenýa af ferðamönn
um 20 milljónir dollara (860
millj. ísl. kr.) árlega. Einungis
kaffiútflutningurinn færir land
inu meiri tekjur í erlendum
gjaldeyri. Samkvæmt hinni
nýju áætlun er gert ráð fyrir
að tekjur landsins af ferða-
mönnum verði komnar upp í 42
milljónir dollara (1806 millj. ísl.
kr.) árið 1970. Q