Dagur - 05.05.1967, Blaðsíða 4

4
S
Skriíslofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-1166 og 1-1167
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Bjömssonar h.f.
HVAÐ ÞARF TIL ÞESS,
AÐ ÞEIR ROÐNI?
NÚVERANDI fjarmálaráðherra,
Magnús Jónsson, flutti nýlega ræðu
á landsfundi Sjálfstæðisflokksins suð-
ur í Reykjavík. Völdum kafla úr
þeirri ræðu hefur verið dreift út hér.
Þar stendur m. a.: „Á þessu tíma-
bili hefur það ger/.t, sem sérstök
ástæða er til að gleðjast yfir, að efna-
hagskerfið hefur þróazt mjög í þá
átt, sem við (þ. e. Sjálfstæðismenn)
höfum ætíð talið liappasælast að
stefna í, og í annan stað, að fengin er
ótvíræð staðfesting og reynsla fyrir
því, að rétt er stefnt í meginefn-
um-----. Ég er þeirrar skoðunar, að
Sjálfstæðismenn geti KINNROÐA-
LAUST gengið fram fyrir dóm þjóð-
arinnar.“
„Sá er svalur“, segja unglingarnir
stundum á máli atomaldar. Magnús
veit, livað liann og aðrir viðreisnar-
menn sögðust ætla að gera í ársbyrj-
un 1960. Þeir ætluðu að koma á stöð-
ugu verðlagi og festa verðgildi krón-
unnar. Til þess sögðu þeir, að við-
reisnarráðstafanirnar væru gerðar.
Þeir ætluðu að tryggja atvinnuveg-
unum traustan rekstrargrundvöll.
Svo ætluðu þeir að spara fé ríkis-
sjóðs. Spamaðarloforðin 59, sem fyrr
verandi og núverandi fjármálaráð-
herra stóðu að fyrst og fremst, urðu
landsfræg. En hvemig er nú komið?
Vísitala framfærslukostnaðar hefur
hækkað um helming, þ<) að vömverð
sé á þessu ári greitt niður með 700—
800 milljónum og húsnæðiskostnað-
urinn talinn rúmlega 1000 kr. á mán
uði. Verðgildi krónunnar hefur hrap
að svo mjög, að stjórnin sér sig
neydda til að lýsa yfir fyrir kosning-
ar, að hún stefni ekki að gengislækk-
un. Útflutningsuppbótakerfið færist
í aukana. Hver ber sér nú í munn, að
rekstrargrundvöllur atvinnuveganna
sé traustur í dag? Er ekki verið að
stöðva síldarflotann nú um sinn?
Ríkisútgjöld og álögur á þjóðina em
komin upp í 5000 milljónir sam-
kvæmt fjárlögum en voru innan við
900 milljómr, þegar núverandi stjórn .
arflokkar tóku við. Tollvörum er
hrúgað inn í landið, svo að innlend-
ur iðnaður riðar til falls af því að
fjármálaráðherrann vantar peninga í
verðbólguhítina. Það getur kannske
gengið á þessu ári, en hvað svo? Hvað
verður í gjaldeyrisvarasjóðnum um
næstu áramót, ef afla- og markaðs-
góðærið breytist í venjulegt ár?
En fjármálaráðherra landsins bið-
ur menn að „gleðjast“ yfir því sem
skeð hefur á „þessu tímabili“. Er það
ekki til of mikils mælzt, t. d. fyrir þá,
sem verða að binda báta og loka
vinnustöðum? Hann ,segir, að á
(Framhald á blaðsíðu 7)
80 ára
Stöndmn á verðinum
Hannes Krisfjánsson Víðigerði
STUTT AFMÆLISSPJALL
HANNES KRISTJÁNSSON er
fæddur í Víðigerði í Hrafnagils
hreppi 28. apríl 1887. Foreldrar
hans Kristján Hannesson og
Hólmfríður Kristjánsdóttir Ás-
mundssonar voru þá búandi
hjón í Víðigerði, búin miklum
mannkostum enda af góðum
bændaættum bæði úr Þingeyj-
ar- og Húnavatnssýslum. Á
þeim tímum var ekki auðgert
fátæklingum að útvega sér góðr
ar staðfestu til búskapar, enda
var Víðigerði þá að sögn kunn-
ugra mesta örreytis kotbýli, illa
byggt að húsum og túnið ekki
stærra en fóður fengist handa
tveimur kúm. Utan túns voru
hins vegar allgóðir móar og
mýrarsund, ekki ógrösugt, sem
biðu sins tíma.
Með sparsemi, nýtni og ein-
stakri elju, tókst þó þrátt fyrir
örðugt árferði, að ala upp fjög-
ur mannvænleg börn þeirra og
koma til andlegs og líkamlegs
þroska, enda orðið góðir og dug
andi þjóðfélagsþegnar.
Eiztur þessa barna er Hannes,
sem bóndi hefir verið í Víði-
gerði um hálfrar aldrar skeið,
en hann tók við jörðinni eftir
að foreldrar hans hættu bú-
skap. Eins og algengt var í þá
daga, unnu börnin heima og
heiman, þar til þau hófu sitt
sjálfstæða lífsstarf. Þegar Hann
es. Kristjánsson hóf búskap
hafði hann lokið gagnfræða-
prófi frá Akureyrarskóla. Eins
og aðrir hinna svonefndu alda-
móta- og ungmennafélaga-
manna þeirra tíma, hafði hann
brennandi áhuga fyrir sköpun
nýrra tíma, nýrra átaka. Gera
að veruleika þann hugsjóna-
neista, sem þegar var vaknaður.
Hefjast handa til hagsmuna fyr
ir bændastéttina og allan al-
Laugum 5. maí. Flestum mun
þykja, að með sumarkomunni
hafi brugðið til hins verra með
veðráttuna. En síðustu daga
vetrarins var hiti mikill og leys
ing, svo að ár flæddu yfir bakka
sína kolmórauðar. Þótt sólfar
sé flesta daga er loftkuldi svo
mikill, að nær engu munar á
fönnum og gróður lifnar ekki.
Það er óskandi að vel vori. Hey
fengur bænda mun vera með
minnsta móti eftir óhagstætt
sumar og harðan vetur.
Sólskinsblettir á sína vísu
hafa orðið við komu góðra gesta
hér í sveit. Þeir voru Leikfélag"
Húsavíkur, sem sýndi Lukku-
riddarann á Breiðumýri og
leikflokkur úr Mývatnssveit,
sem sýndi skopleikinn Leir-
hausinn eftir Þorgrím Starra á
gamansaman hátt og ekki án
ádeilu. Hvor tveggja sýningin
var merkisatburður, hin fyrri
sökum þess að þar var tekinn
til meðferðar einn af þekktustu
höfundum leikbókmenntanna,
menning til aukinnar og bættr-
ar afkomu efnalega og menn-
ingarlega.
Hannesi var ljóst eins og fleir
um, að hver einn orkaði ekki
stórræðum, en sameiginlega
mikið. Sá hann fljótt að kaup-
félögin og samvinnustefnan var
sú undirstaða sem byggja varð
á ef um árangursríkar umbæt-
ur ætti að vera að ræða. Enda
var Hannes langt árabil deildar
stjóri Harfnagilsdeildar KEA.
Auk þess að vera í hreppsnefnd
árum saman, var hann kjörinn
til fjölda starfa fyrir sveit sína,
sem ekki verða hér talin, enda
var Hannes vel til slíkra starfa
fallinn vegna gætni, trú-
mennsku og trausts fylgis þess
er til framfara horfði.
Jörðin Víðigerði ber líka
glöggt vitni eins og hún er þeg-
ar Hannes hættir búskap fyrir
nokkrum árum hver þar hefði
á haldið, méð stórfelldi'i ræktun
og byggingum yfir fólk og allan
búpening. Sérstakt gleöiefni
veit ég líka að Hannesi er, að
enginn afturför mun þar verða
í því efni í höndum sonar hans.
Hins er þá líka að geta, að vin-
ur minn Hannes hefir ekki ver-.
ið einn að verki, hans góða og
dugmikla kona Laufey Jóhann-
esdóttir á sinn hluta af árang-
ursríku ævistarfi, og böm
þeirra fjögur, meðan þau
dvöldu í föðurgarði.
Svo að lokum kæri vinur
vil ég þakka þér allar samveru
stundir og samvinnustundir um
langt árabil. Þakka heilræði þín
og órofa vináttu mér og mínum
til handa. Einlægar hamingju-
óskir færi ég þér á þessum tíma
mótutn ævi þinnar, svo og konu
þinni og börnum.
hin síðari sökum þess, að þar
kom fram frumsamið verk frá
hendi heimamanns í Mývatns-
sveit. Mun það verk fyllilega
standast samanburð við ýmis-
legt, sem fjölmiðlunartækin
bera á borð fyrir almenning.
G. G.
MERKJA- OG BÓKA-
SALA UNGLINGA-
REGLU I.O.G.T.
KYNNINGAR- og fjáröflunar-
dagur bamastúknanna er á
sunnudaginn. Þá verða boðin
til sölu merki og barnabókin
„Vorblómið". Hún kemur nú út
í fjórða sinn og eru í henni
bamasögur og skemmtileg ævin
týri.
Hér í bænum eru starfandi
þrjár bamastúkur. Þess er
vænzt að bæjarbúar taki sölu-
börnunum vel eins og jafnan
áður. □
Guðríður Eiríksdóttir sagði í
upphafi máls síns, að það hlyti
að vera skylda allra kjósenda
við sjálfa sig' og lýðræðið í land
inu að íhuga vandlega, hvaða
afstaða skuli tekin til þeirra
málefna, sem efst væru á baugi
með þjóðinni. Þetta ætti ekki
sízt við þann hóp, sem nú gengi
að kjörborðinu í fyrsta sinn.
íhugun þessara mála væri þó
ekki alltaf sérlega auðveld,. því
að margir stjórnmálaflokkar
feldu sín raunverulegu mark-
mið með orðskrúði, rósamáli og
hugtakaruglingi.
Guðríður kvaðst vilja styðja
þann flokk, sem hún treysti
bezt til að standa vörð um and-
Guðríður Eiríksdólíir.
legt sjálfstæði þjóðarinnar, en
sjálfstæðið yrði ekki tryggt
nema með sannri menntun allra
landsins barna og jafnvægi í
byggð landsins. Þá minnti hún
á söguna um það, er Norðlend-
ingar undir forystu Einars Þver
æings neituðu á öldum áður að
láta Grímsey af hendi við Nor-
egskonung. Enn væri svo kom-
ið, að erlent vald bæði um
hlunnindi, að þessu sinni afl fall
vatnanna og íslenzkar hendur
til að mala fyrir sig gull. Við
óskuðum þess og bæðum, að
gerðir samningar við erlenda
auðhringa yrðu ekki sá litli-
fingur, sem höndin öll síðan
fylgdi, og léttara yrði mörgum
um hjartáð, ef íslendingar gætu
sjálfir reist sín orkuver og mið
að þáu meira við eigin þarfir.
Því væri borið við, að til slíks
skorti þjóðina fjárhagslegt bol-
magn. Þessu væri þó erfitt að
trúa, sagði Guðríður, því að sú
þjóð, sem árlega eyddi stórfé í
áfengi og skemmtanir svo og
óþarfan innflutning hlyti að
eiga næga peninga til stórfram
kvæmda. íslenzku þjóðinni hef
ur ekki tekizt að halda áttum í
för sinni til fyrirhéitna landsins,
sagði Guðríður Eiríksdóttir, —
þangað sem enginn líður neyð
og enginn malar gull sjálfum
sér og öðrum til ófarnaðar unz
skipið sekkur. Þess í stað hefði
verið dansað í kring um gull-
kálfinn. Hér þyrfti hugarfars-
breyting að koma til.
Þá vék ungfrú Guðríður að
því, að dreifbýlið hérlendis
berðist nú víðast hvar fyrir lífi
sínu. Sú barátta yrði þó enn
erfiðari, þegar Búrfellsvirkjun
risi og álbræðslan í Straumsvík,
sem hvort tveggja drægi til sín
fólk og fé hvaðanæfa af land-
inu. Við þetta allt bættist svo
það, að höfuðatvinnuvegir þjóð
arinnar ættu nú allir við sívax-
andi erfiðleika að stríða, þar eð
ríkisstjórnin fengi engan veg-
inn ráðið við verðbólgudraug-
inn.
Að lokum sagði Guðríður
Eiríksdóttir, að ljóst væri, að.
stefna ríkisstjórnarinnar í garð
dreifbýlisins, svo og stefna henn
ar í efnahagsmálum væri stór-
lega varhugaverð, og sama væri
H. G.
Leikflokkar sýna í Reykjadal
Ágætir fundir Framsóknarmanna
að segja um störf hennar í
mennta- og heilbrigðismálum.
Því yrði nú að breyta til, og
eina leiðin til þess væri að
styðja Framsóknarflokkinn.
Biðraðir í bönkiiimm
Sigurður Jóliannesson, verzl-
unarmaður, talaði næstur. í upp
hafi máls síns vitnaði hann í
ályktun 14. flokksþings Fram-
sóknarmanna, sem haldið var í
marz sl., þar sem segir, að taka
verði upp skipulega stjórn á
fjárfestingarmálum þjóðarinn-
ar undir forystu ríkisvaldsins í
samstarfi við fulltrúa samtaka
atvinnulífsins. Jafnframt eigi
að vinna eftir áætlunum, sem
tryggi að mikilvægustu fram-
kvæmdir sitji í fyrirrúmi, en
megináherzla verði þó lögð á
skipulega uppbyggingu atvinnu
lífsins og byggingu nauðsynlegs
íbúðanhúsnæðis. Eftir að þessi
ályktun hefði komið fram,
hefðu andstæðingar Framsókn-
arflokksins rekið upp mikið her
óp, talið þetta haftastefnu. Slíkt
væri þó hin mesta firra, með
ályktuninni væri aðeins sagt, að
skipuleggja ætti framkvæmda-
þol þjóðarbúsins. Síðan vitnaði
Sigurður í orð Gylfa Þ. Gísla-
sonar frá 1953 um það, að hafta-
og skömmtunarkerfið hér á
landi hefði verið verk Sjálf-
stæðisflokksins, enda hefði sá
flokkur ætíð viljað nota höft,
þegar hann gæti grætt á þeim.
Benti Sigurður síðan á, að höft
þau, er Sjálfstæðisflokkurinn
legði nú á, birtust í lánsfjár-
skorti, enda væru biðraðirnar
nú við dyr bankastjóranna ekki
minni en á árum áður við vefn
aðarvöruverzlanir eða smjör-
- ’
jP *V i
•í U
p
hækkun kaupmáttar í nágranna
löndunum og vaxandi þjóðar-
tekjur. í staðinn hefði hér kom
ið sífellt lengri vinnudagur.
Auðvitað yrði líka að búa þann
ig að atvinnuvegunum, að þeir
gætu borgað hærra kaup, en
það hefði stjómin ekki gert. Nú
væri mikil nauðsyn að koma á
fót hagstofnun á vegum laun-
þegasamtakanna, þannig að þau
samtök hefðu nægilegar upp-
lýsingar í höndunum í samskipt
um við ríkisvald og atvinnu-
rekendur. Þannig mætti leið-
rétta mikinn misskilning.
Að lokum sagði Sigurður, að
núverandi ríkisstjórn hefði aug
ljóslega ekki tekizt að stjórna
þjóðarbúskapnum á viðunandi
hátt. Hins vegar væri stefna
Framsóknarflokksins raunhæf-
ari og heppilegri leið til að veita
frjálshuga og stórhuga þjóðfé-
lagi möguleika til að ná þeim
menningarlega þroská og því
efnahagslega sjálfstæði, sem
þjóðinni væri samboðið.
Verndum samvinnu-
samtökin
Stefán Valgeirsson, bóndi í
Auðbrekku, tók næstur til máls.
Hann vék fyrst að því, að nú-
verandi ríkisstjóm hefði tekizt
að villa um fyrir fjöldanum og
koma á deilum milli stétta, enda
hefði slíkt oft verið auðvelt
vei'k. Jafnvel hefði tekizt að
koma á deilum innan einstakra
stétta, t. d. bændastéttarinnar.
Stefán spurði, hvort bændur
hefðu reynslu af því, að betur
gengi að koma hagsmunamál-
um þeirra fram, þagar þeir
væru innbyrðis sundraðir. Og
hvort það væri vænlegri leið
þegar til lengdar léti til að
h'yggja neytendum góðar og
ódýrar landbúnaðarvörur að
þrengja hag bændastéttarinnar
svo, að hún gæti ekki tekið
fyllstu tækni í sína þjónustu.
Jafnframt spurði hann, hvort
ekki hlytu að fara saman hags-
munir bænda og launfólks í
bæjunum. Vék Stefán síðan i
beinu framhaldi að því, hvort
hagur sjómanna og iðnaðar-
manna hefði kannski vænkazt
eitthvað við það að kjör bænda
væru skert. Svo væri ekki. Eng
in af fjölmennustu stéttunum í
landinu, sem öllu gætu ráðið, ef
þær stæðu $aman, hefði haft
HÉR BIRTIST ÚTDRÁTTUR úr ræðum Guðríðar Eiríksdóttur,
Sigurðar Jóhannessonar, Stefáns Valgeirssonar og Ingvars Gísla-
sonar á kosningafundununi á Húsavík og Akureyri á föstudag og
laugardag í sl. viku, en áður hafa birzt í blaðinu útdrættir úr
ræðum Eysteins Jónssonar, Jónasar Jónssonar, Björns Teitssonar.
neinn hag af þessu.
Við skulum þess vegna, sagði
Stefán Valgeirsson, láta þaö.
vera liðna tíð að fjármagnið
deili og drottni. Þeir, sem vilja
áfram hafa fjármagnið í hásæt-
inu, eiga að kjósa „viðreisnar“
flokkana, og skiptir ekki máli
hvorn flokkinn. Þeir sem hins
vegar vilja hafa manngildið í
hásætinu og vilja að stjórnað
sé með því viðhorfi, að nýta
beri auðlindir lands og sjávar
með hag allra landsins barna
fyrir augum, í trú á landið og
þjóðina; þeir hljóta að kjósa
Framsóknarf lokkinn.
Stefán kom nú að því, að að-
eins þrjár þjóðir í veröldinni
hefðu meiri verðmætaöflun á
Stefán Valgeirsson.
íbúa. Þess vegna væri fjarstæða
að tala um óhæfilega hátt kaup
gjald. Landið væri heldur ekki
neitt sérstaklega harðbýlt.
Samt hefðu búreikningar 1965
sannað, að bændur byggju að-
(Framhald á blaðsíðu 7)
Lækka verður liús-
næðiskostnaðinn
Ingvar Gíslason lagði ríka
áherzlu á það í ræðu sinni, að
kosningarnar í vor hljóti um-
fram allt að snúast um störf og
viðskilnað núverandi ríkis-
stjórnar. Sá viðskilnaður væri
slíkur, að þrátt fyrir langt og
samfellt góðæristímabil og
betra markaðsverð á afurðum
okkar en dæmi eru til í allri
landssögunni, ættu allir höfuð-
atvinnuvegir þjóðarinnar í vök
að verjast og framtíð þeirra
væri í algerri óvissu nema
breytt verði um stefnu.
Orð og efndir „viðreisnar“-
manna.
Þetta ástand er í fullkominni
mótsögn við orð og yfirlýsingar
stjórnarflokkanna, þegar þeir
settust að völdum, en dómur-
inn um viðskilnað ríkisstjórnar
innar hlýtur að verða reistur á
samanburði á orðum hennar í
upphafi valdaferils hennar og
því ástandi, sem nú ríkir í efna
hags- og fjármálum. Sá saman-
burður sýnir, að ríkisstjóminni
hefur misheppnazt forsjá lands
mála. Það, sem ríkisstjómin
Ingvar Gíslason.
þóttist vilja lagfæra, hefur hún
sízt lagað, heldur magnað og
fært úr lagi. Um þennan við-
skilnað snúast kosningarnar í
vor. Kjósendur ráða því, hvort
breyting verður á stjórnarfari
landsins. Á kjördaginn verður
úr því skorið, hvernig kjósend-
ur nota vald sitt til þess að hafa'
áhrif á landsstjórnina næsta ár.
Við Framsóknarmenn treyst-
um dómgreind kjósenda og
væntum mikils stuðnings í kosn
ingunum í vor. Að þessu sinni
er valið auðvelt.
Yfirborðsvelmegun.
Það villir e. t. v. einhverjum.
sýn um hið rétta ástand efna-
hags- og atvinnumála, að pen-
ingaveltan hefur verið mikil
undanfarin ár og skapað vel-
megun á ytra borði, þótt sjálf
undirstaðan sé holgrafin. Yfir-
borðsvelmegun er eitt af ein-
kennum síðustu ára samfara fá
heyrðri óstjórn í efnahags- og
fjármálum. Fjálrm álasiðgæðið
(Framhald á blaðsíðu 7)
Hinir ungu erfa lan dið
Sigurður Jóhanncsson.
sölur. Aðeins 54% lánshæfra
íbúða fengju nú lán frá Hús-
næðismálastjórn. Reyndar væri
athyglisvert að sjá hvernig þau
skiptust eftir stöðum á landinu:
Reykjavík og Kópavogur
fengu 1966 afgreidd um 67% af
lánshæfum umsóknum, Hafnar-
fjörður um 44%, Akureyri um
33%, Húsavík urn 25%, Hella á
Rangárvöllum 100%.
Jafnframt þessari mismunun
hefði svo ríkisstjórnin leyft alls
konar ævintýramönnum að fá
nær ótakmarkað fé í lánastofn-
unum, ef þeir aðeins hefðu haft
réttan pólitískan lit. Síðan
héfðu ævintýramennimir orðið
gjaldþrota og bankamir setið
uppi með tapið.
Sigurður Jóhannesson sagði,
að Framsóknarmenn vildu
tryggja launþegum réttláta hlut
deild í þjóðartekjunum, og
þetta yrði gert með óskoruðum
samningsrétti allra launþega.
Hins vegar væri staðreynd, að
kaupmáttur tímakaups hefði
ekki vaxið frá 1959, þrátt fyrir
GEORGE BRANDES, einn af
snjöllustu niönnum síns tíma,
sagði í aldamótartcðu suður í
Kaupmannahöfn: Unt öldina,
sern nú er að rerina upp, viturn
við aðeins eitt með vissu: Að á
þessari öld munum við öll deyja.
Með þessum orðtim flutti hann,
á hinu kaldranalega riiáli raun-
sæisstefnunnar, boðskapinn um
endurnýjun lífsins og hina
ungu, sent erfa land feðra sinna
og mæðra.
Með þessi orð í huga fletti ég
upp í októberheíti ísl. hagtíð-
indanna frá sl. ári og leit yfir
sundurliðun þjóðskrárinnar eft-
ir aldursflokkum, miðað við
bráðabirgðatölur f. des. 1965.
Mannfjöldinn í landinu var
samkvæmt þessuni tölttm rúml.
193.þús. (193.184), en endanleg
tala var raunar heldur hærri af
því að nóvembertölur um barns-
fæðingar vantaði. Sundurlið-
unin, sem ég nefndi, var miðuð
við bráðabirgðatölurnar, og
samkv. þeirn voru 1. des. 1965:
Yngri en fertugir 133,342
Yngri en þrítugir 109,951
Yngri en tvítugir 84,025
Yngri en 10 ára 45,392.
Yngri en 25 ára var rúmlega
helmingur landsmanna, miðað
við bráðabirgðatölurnar 1. des.
1965. Börn og ungliiigar yngri
en 15 ára voru nál. 66 þús.
A þessu rná sjá, að aldursflokk
arnir innan við fertugt eru fjöl-
mennir og þó einkum hinir
yngstu.'E. t. v. er það af þessurn
ástæðum, sem mörgum eldri
mönnum hefur fundizt eðlilegt
að færa niður kosningaaldurinn,
t. d. niður í 18 ár og a. m. k.
niður í 20 ár. En svo kemur það
i Ijós við ópólitískar atkvæða-
greiðslur meðal fólks innan við
eða um tvítugt, t. d. í Mennta-
skólanum á Akureyri, að meiri-
hluti unga fólksins, sem í hlut á,
kærir sig ekki um þessa „réttar-
bót“. Það virðist vilja fá frest
til að stunda nám og hugsa sig
um áður en það tekur afstöðu
til stjórnmála. Hvað sem jiessu
líður, er það víst, að fyrir 84 jjús
undir barna og ungmenna inn-
an við tvítugt í þessu landi, er
]>að annað, sem meira máli skipt
ir: Að eftir þeim sé munað yfir-
leitt og þeirra framtíð, jjegar liig
eru sett og landi stjórnað.
Á jjessu vori fara frani kosn-
ingar til Aljaingis. A slíku vori
er hugsað, rætt og deilt um þjóð
mál meira en almennt gerist.
Þeim þjóðmálum, sem til um-
ræðu verða næstu vikur, má
skipta í tvennt. Þegar svona
stendur á, er venjulega mest
rætt um jrað, sem kalla mætti
dægurmál — mál, sem miklu
skiptir í svip, hverni leyst verða,
eða eru til þess fallin að hita
mönnum í hamsi. En yfir dægur
málin, jrótt oft séu mikilsverð,
gnæíir hin mikla spurning, sem
ef vel væri, ætti að vera öllutn
þeint efst í huga, sem komnir
eru til íulls þroska: Hvernig
viljunr við að umhorfs verði í
landinu, þegar hinir fertugu,
þrítugu, tvítugu og þaðan af
yngri, verða þar alls ráðandi eða
liefja lífsstarf sitt og gerast for-
sjá þeirra, sem nú eru ófæddir?
Það er án efa áhugamál
margra þeirra, sem nú er'u komn
ir á miðjan aldur eða efri ár,
að eignast og skila af sér til af-
komenda fjármunum, föstum og
lausum, fögrum heimilum og lífs
jrægindum af ýmsu tagi.
En fyrir j)á, sent eiga að erfa
landið, skiptir J)ó mestu, að j)eir
hljóti þann arf óskertan, þegar
til kemur. Það er væntanlega
])ess vegna, sem við íslendingar
leggjum áherzlu á að vera stjórn
arfarslegá, menningarlega og
efnahagslega sjálfstæð j)jóð.
Því veldur nú stórborgarjrró-
un undanfarinna áratuga, að sú
hætta vofir yfir, að til beggja
vona geti brugðið um jiennan
þjóðararf, er tímar líða — að
svo gcti farið, að íbúar byggðar-
laga og landshluta hrekist eða
sogist frá staðfestu sinni, unz hcr
verður lítil eða engin lands-
byggð, er því nafni niegi nefna,
utan borgarmúra, en auðsætt
verður þá, hvert stefnir, og skal
eigi fjölyrt um í ])ctta sinn.
Á okkur Norðlendingum hvíl-
ir sú skylda, að hafa forystu um
J)ær ráðstafanir, sem gera þarf,
til að stuðla að því, að hinir
ungu erfi land í byggð. Hvers
vegna? Vegna jiess, að hér er
meira afl til slíkrar forystu en í
öðrum landshlutum. Og vegna
j>ess að hér höfum við vissulega
„nokkuð að verja". Hér hafa
orðið miklar framfarir, jiótt enn
hrökkvi ])ær of skammt, og hér
eru ntiklir framtíðarmöguleikar
af ýmsu tagi. Vera má, að mín
kynslóð og jteirra, sem nú eru á
svipuðu aldursskeiði hafi ekki
nógu almennt verið nógu djörf
í Jteirri forystu, sent hér ltefir ver
ið þörf á í seinni tíð, ef Norður
land á ekki að bera skarðan
hlut frá borði, og þar með aðrir
landshlutar, sem mega sín
minna. Því ber að fagna, er
yngri kynslóð og yngri forystu-
menn, sem komizt liafa til
jtroska með hættuna yfir liöfði
sér eða sinna, gerast ráðandi um
meðferð mála og sýnás't líklegir
til góðrar lramgöngu á þcssu
sviði.
Til að knýja frarii verndun
og eílingu landsbyggðar })arf
sterkt þólitískt afl. Vegna upp-
runa síns og þjóðlegra viðhorfa
er Framsóknarflokkurinn eini
stjórnmálaflokkurinn, sem nú er
reiðubúinn til að beina afli sínu
að þessu viðfangsefni, og ein-
mitt héðan Jiarf honum að koma
vaxandi styrkur til átaka í því
sambandi. Þannig getur sú norð
lenzka forysta bezt notið sín,
sem hér er um rætt. Einnig í öðr
um flokkum er liðs áð vænta í
Jtessu máli, en því aðcins, að
nógu sterkt pólitískt afl og for-
ganga sé til staðar í Framsóknar
flokknum, og J)á fyrst og fremst
hér á Norðurlandi. Að öllum ó
löstuðum, er hér um staðreynd
að ræða, sem Jtarflegt er, að þeir
geri sér grein fyrir, sem í ein-
lægni láta sér annt um eflingu
og framtíð norðlenzkra hyggða.
Því réðu ill örlög, að hafnað
var sameiginlegri kröfu Norð-
lendinga og Austfirðinga um
stórvirkjun norðan íjalla um
Jtessar mundir, og nú er verið að
setja í gang hina nýju sogdælu
syðra, álverksmiðjuna miklu í
Straumsvík. Jafnframt er á því
ymprað af ráðamönnum, að „sú
komi tíð“, að litið verði í náð
til fólksins og fallvatnanna hér,
jafnvel, að „AIusviss" eða annað
slíkt máttarvald kunni, við nán-
ari athugun, að telja J)að borga
sig, sem áður Jiótti ófært fyrir
kostnaðar sakir. Slíkt spjall mun
um við nú í bili láta kyrrt liggja.
En ekki verður til lengdar við
Jiað unað, að raforku skorti til
almenningsnota hér í Jiessum
landshluta eða að viðunandi raf
væðing sveita, sem útundan hafi
orðið, dragist á langinn ár eftir
ár án Jiess, að vitað sé, hvers
vænta má og hvenær. Víða
standa hér hafnir ófullgerðar og
svipað má segja um flugvelli.
Til Jiess að alfaravegir hér svari
til umferðar þarf mikið fjár-
magn til að koma. Nauðsynleg
norðlenzk skólamannvirki þurfa
að komast lengra cn á pappírinn
og frá byggðajafnvægissjónar-
miði séð má J)að teljast ganga
hneyksli næst, að þjóðfélagið
láti íbúðaskort í ýmsum norð-
lenzkum bæjum og þorpum,
hindra búsetu Jieirra, er hér
vilja vera áfram eða - hingað
koma. Ríkisbákninu þarf að
dreifa við hæfi hingað og í aðra
landshluta. Með Jietta í huga
J)arf að gera gangskör að því að
treysta undirstöðu norðlenzkrar
framtíðar, enda þótt fleira en
hér er nefnt, Jiurfi samtímis og
síðar til að koma á sviði atvinnu
lífsins, og komi án efa, þegar
byggðajafnvægis- eða byggðajnó
unarlöggjöf verður sett og fram-
kvæmd í alvöru.
í sambandi við verndun og etl-
ingu landsbyggðar er við ramm-
an reip að draga. Allt tekur sinn
tíma. Þeir, sem fjallað hafa já-
kvætt um Jietta mál í ræðu og
riti undanfarin ár, hafa án efa
gert það í þeim tilgangi ekki
sízt, að eiga þátt í ])ví að vekja
og efla áliuga unga fólksins. Þaö
verður undir hinum fjölmennu
ungu kynslóðum komið, hversu
til tekst um þetta efni og önnur
slík á þeint umbrotatímum, sent
nú eru og í hönd íara.
GÍSLI GUÐMUNDSSON, alþm.