Dagur - 26.03.1969, Blaðsíða 5

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
Alvara eða blá bók
í SEINNI TÍÐ hefur verið venja
Sjálfstæðisflokksins í borgarstjóm
Reykjavíkur að gefa út svokallaða
„bláa bók“ fyrir bæjarstjómarkosn-
ingar. Þetta er áróður í máli og
myndum um þær framfarir, sem
flokkurinn telur sig hafa staðið fyrir
á liðnum tímum eða hafa í hyggju
að beita sér fyrir, ef hann fái að
halda meirihluta. Brosa sumir að en
aðrir láta sér vel líka.
Fyrirheit ríkisstjómarinnar um
Norðurlandsáætlun á fjögurra ára
afmæli á næsta sumri. í alþingis-
kosningunum 1967 lýsti fjármálaráð
herra því yfir, að áætlunin kæmi á
því ári, en úr því varð ekki. Aðspurð-
ur á Alþingi næsta vetur, sagði hann,
að hún kæmi á árinu 1968, en það
brást. Og enn er hún ókomin. Sumir
segja, að þetta sé eðlilegt, því áætl-
uninni sé það eina hlutverk ætlað,
að vera hin „bláa bók“ Sjálfstæðis-
flokksins á Norðurlandi í næstu
kosningum.
Að svo stöddu verður að gera ráð
fyrir, að loforðin um Norðurlands-
áætlun sé einskonar kosningakukl,
fremur en andleg deyfð þeirra, sem
loforð gáfu um liana. í þriðja lagi
gæti verið um það að ræða, að þeir
vissu ekkert hverju þeir lofuðu.
Meðal hagfræðinga er í þessu sam-
bandi talað um tvennskonar áætlan-
ir: Líkindaáætlanir og stefnuáætlan-
ir. Líkindaáætlanir em eins og veð-
urspár, í því fólgnar að gera sér grein
fyrir því, hver þróunin muni verða
án sérstakra nýrra aðgerða. Slík áætl-
un er fræðileg og væri lítils virði
fyrir Norðurland eins og á stendur.
Sú Norðurlandsáætlun, sem menn
hafa vonazt eftir, er stefnuáætlun,
og þá gert ráð fyrir að stefnan sé sú,
að skapa skilyrði til þess á tiltekn-
um tíma, að fólki geti fjölgað eðli-
lega í þessum landshluta þannig, að
afkoma þess verði almennt eins góð
og bezt gerist í landinu.
Áhugasamir starfsmenn hjá Efna-
hagsstofnuninni, sem héldu fimdi
með sveitarstjómum á sínum tíma,
virtust hafa mikinn áhuga á því, að
bættar yrðu samgöngur á landi og
sjó og var það í samræmi við það,
sem gerðist á Vestfjörðum. Þeir
ræddu einnig um fræðslu- og félags-
starfsemi hér norðanlands og um at-
vinnumál. Af þessu hafa menn ráð-
ið, að Norðurlandsáætlunin myndi
fjalla um vega- og hafnargerðir,
skólabyggingar, félagsmálafram-
kvæmdir og atvinnufyrirtæki á til-
greindum stöðum, m. a. fjölgun
fiskiskipa. Um þetta o. fl. þarf norð-
lenzk stefnuáætlun að f jalla. Og ekki
(Framhald á blaðsíðu 7).
JÓNAS JÓNSSON, ráðunautur:
Nokkur orð fil upprifjunar um .Deltifosshreyfingu'
Á ÁRUNUM 1960—1966 var
mjög mikið barist fyrir því að
rannsakaðir yrðu virkjunar-
möguleikar við Jökulsá á Fjöll-
um með það fyrir augum að
hrinda í framkvæmd stórvirkj-
un nálægt Dettifossi.
Fjöldamörg félagasamtök og
einstaklingar sýndu áhuga á
málinu. Stuðningur við það
virtist mikill í öllum Norðlend-
inga_ og Austfirðingafjórðung-
um.
Um þetta vitnar fjöldi sam-
þykkta og ályktana frá sveitaiv
stjórnum, sýslunefndum, bæjar
stjórnum, fjórðungsþingum,
bændafélögum og búnaðarsam-
böndum, frá stóru kvenfélaga-
sambandi, og síðast en ekki sízt
má vitna til einróma samþykkt
ar frá fundi 20 þingmanna, sem
þá áttu þingsetu sína að þakka
atkvæðastuðningi úr nefndum
fjórðungum.
Það var því ekki að ófyrir-
synju að Gísli Guðmundsson,
alþingismaður, nefndi sameigin
lega baráttu allra þessara aðila
fyrir stórvirkjun í Jökulsá
„Dettifosshreyfinguna“.
Það gerði hann m. a. í mjög
yfirgripsmikilli þingræðu 4.
apríl 1966, í uim-æðum um ál-
bræðsluna í Straumsvík, í
þeirri ræðu rakti hann, á
gleggri og fyllri hátt en mér er
kunnugt um að gert hafi verið
í annan tíma, öll atriði Detti-
fossmálsins og sögu þess.
Af meðferð og afdrifum þessa
sameiginlega baráttumáls fjórð
unganna, sem fjærst liggja frá
höfuðborginni, og þar með frá
stjómarstofnunum, banka og
peningavaldi, hygg ég að margt
megi læra.
Þetta ættu þeir að kynna sér
vel sem nú vilja hefja sóknina
að nýju.
Með undirskrift álsamning-
anna 1966 var lokið einni orustu
í vamarbaráttu jafnvægis-
manna við miðsóknarvaldið og
því miður lauk henni með ósigri
þeirra fyrrnefndu. Ekki fullum
þó, því að nokkuð kann að hafa
áunnizt óbeint fyrir Norður-
land. Því miður verður einnig
að líkja viðleitni jafnvægis-
manna við „varnarbaráttu",
þeir hafa enn ekki náð því
marki að snúa vöm í sókn. Þó
er þetta barátta þeirra manna,
sem eru svo bjartsýnir að þeir
láta sér detta í hug að við get-
um haft skynsamlega stjóm á
þróun byggðar í landinu. Stjórn
sem miðar að meiri velferð allra
íbúanna. Þeir vilja beita skyn-
samlegu mati út frá ákveðnum
heildarstefnumörkum, þegar at
vinnurekstri er vralinn staður í
landinu, og sérstaklega þegar
um stórar atvinnuehiingar er
að ræða.
Þeir vilja að þá ríki framsýni
en ekki skammsýni. Höfuðmark
miðið á þá að vera sem hag-
kvæmast búsetu, til nýtingar
auðlinda landsins. Hún á að
tryggja mesta velferð íbúanna.
Þjóðfélaginu er þá einnig skylt
að veita þegnunum jafna aðbúð
hvar sem þeir búa þó að það
virðist eitthvað dýrara á einum
stað en öðrum reiknað á hvern
ibúa.
Baráttunni fyrir Dettifoss-
virkjun, sem er einn liður í
þessari framfarasókn, er ekki
lokið þó að hopa þyrfti í fyrstu
lotu.
Nú er réttur tími til að auka
liðsöfnuð og endurskipuleggja
bai'áttuna, því ber að þakka að
umræður eru hafnar um málið,
og sérstaklega greinar eins og
þá sem Björn Friðfinnsson bæj
arstjóri á Húsavík skrifaði í ís-
lending 6. tölubl. í vetur.
Rétt er til glöggvunar að
rekja í fáum orðum upphaf
baráttunnar.
Á þinginu 1959—1960 fluttu
þeir Gísli Guðmundsson, Kai'l
Kristjánsson og Garðar Hall-
dórsson á Rifkelsstöðum þings-
ályktunartillögu um fullnaðar-
áætlun um virkjun Jökulsár á
Fjöllum og athugun á fram-
leðslumöguleikum í sambandi
við hana.
Tillagan varð ekki útrædd á
því þingi.
Á næsta þingi var svipuð til-
laga og hin fyrri samþykkt, hún
var borin fram af öllum þing-
mönnum úr Noi'ðurlandskjör-
dæmi eystra.
Tillagan var þannig: „Alþingi
ályktar að skora á ríkisstjórn-
Jónas Jónsson, ráðunautur.
ina, að láta hraða gerð fulln-
aðaráætlunar um virkjun
Jökulsár á Fjöllum, og athugun
á hagnýtingu orkunnar til fram
leiðslu á útflutningsvöru og úr-
ræðum til fjáröflunar í því sam
bandi“. Þessi tilaga var sam-
þykkt á Alþingi 22. marz 1961
sem ályktun.
Um þetta leyti rignir yfir
ályktunum frá allskonar sam-
tökum, sem ég nefndi hér í upp
hafi. Ein hin fyrsta var gerð á
Fjórðungsþingi Norðlenginga á
Húsavík í júní 1960. Nefna má
af ályktunum sem síðar komu,
samþykkt fundar í Bændafélagi
Fljótsdalshéraðs í febrúar 1962,
sem bendir á að slík stórvirkj-
un með þeirri atvinnu og stór-
iðnaði, sem fylgir slíkum fram-
kvæmdum „mundi öðru fremur
jafna aðstöðuna í byggðum
landsins og mundi flestu öðru
fremur vinna á móti þeirri þró-
un, sem alþjóð hefir viðurkennt
að er óheppileg, að meirihluti
þjóðarinnar safnist á eitt horn
landsins, þar sem stórvirkjun á
Suðurlandi mundi örva þá þró-
un.“
í apríl 1962 var haldinn fund-
ur í Alþingishúsinu með öllum
þingmönnum úr Austfirðinga-
og Norðlendingafjórðungum, 15
voru mættir af 20, 5 boðuðu for
föll. Þessi fjórðimgur þing-
heims, ákvað að boða til fundar
með öllum þingmönnum á
Norður- og Austurlandi (20 að
tölu) og fulltrúum frá öllum
bæjarstjórum og sýslunefndum
á Norður- og Austurlandi.
Sá fundur var svo haldinn á
Akureyri, og áttu þar setu full-
trúar 16 bæjarstjórna og sýslu-
nefnda af svæðinu frá Hrúta-
fjarðará — að Skeiðarársandi,
sem nær yfir meira en Hólm-
ann hálfan, auk 20 þingmannaj
þriðjungs þingheims.
Ekki verður annað sagt en að
þarna væri sterk hreyfing á
ferðinni sem líkleg væri til að
ná fram máli sínu. Ályktuxi
fundarins var eindregin, hún
hófst svo: „Fundur fulltrúa frá
sýslunefndum og bæjarstjórn-
um á Norður. og Austurlandi,
þar sem einnig eru mættir al-
þingismenn þessara landsfjórð-
unga, haldinn á Akureyi'i 8.
júlí, lýsir yfir því að hann
treystii' því og leggur á það
áherzlu, að framkvæmdur verði
á þessu ári yfirlýstur vilji Al-
þingis samkv. þingsályktunar-
tillögu 22. marz 1961 . . . . “
Og síðar í ályktunni segir:
„Krefst fundurinn þess að fram
kvæmd þingviljans, sem kemur
fram í þingsályktunartillögunni
verði látin sitja fyrir undirbún-
ingsathöfnum annars staðar, af
sama tagi, enda verði ekki tek-
in ákvörðun um staðsetningu
stórvirkjunar í landinu fyrr en
þessar áætlanir eru fullgerð-
ar ....“
En það kom annað merkilegt
fram á Akureyrarfundinum,
þar voru mættir fróðir menn
að sunnan, raforkumálastjóri
og formaður, þá nýlega stofn-
aðrar stóriðjunefndar. Norðan-
og Austanmenn munu hafa boð
að þá til þess að fá svör við
tveimur höfuðspurningum:
Hvort baráttumál þeirra, Detti-
fossvirkjun, væri svo hagkvæm
að hægt væri að ráðast í hana?
Og þá til hvers ætti að nota ork
una, sem þar fengist? Þetta
væru spurningarnar sem þeir
þyrftu að fá svör við. Þeir væru
að berjast fyrir þessari virkjun
í þessum landshluta í ákveðn-
um tilgangi, — til eflingar
byggðar í meira en hálfu land-
inu, til að vinna gegn ákveðnu
vandamáli, ójafnvæginu, sem
almennt væri viðurkennt sem
vandamál alþjóðar.
En þeir fengu ekki svör við
spurningum sínum, heldur var
þeim sagt annað, sem þeir
spurðu þó ekki um og kom mál
inu ekki við frá þeirra sjónar-
miði, og það var það, að ef til
vill væri hægt að virkja ódýr-
ara annarsstaðar á landinu. Það
var ekki mikið talað um Jök-
ulsá á Fjöllum, heldur gerður
samanburður á því að virkja
Þjórsá og Jökulsá, það var nógu
fróðlegt út af fyrir sig að fá
þann samanburð en hann skipti
ekki máli í þessu sambandi.
Þjórsárvirkjun yrði aldrei gerð
í sama tilgangi og Jökulsárvirkj
un. En merkilegust munu erindi
þessi verða talin fyrir það, að
þarna kom fyrst fram, í þessu
máli, sú aðferð þjóna miðsókn-
araflsins, sem alltaf er notuð
til að draga úr aðgerðum til að
vinna gegn því, en hún er sú að
sýna fram á, að ódýrara sé, að
áhættuminna sé, að auðveldara
sé að láta undan því. Þama var
bent á að Þjársárvirkjun yrði
eitthvað ódýrari. Síðar kom
fram í sambandi við álsamninga
að eitthvað yrði að bjóða á móti
ef fá ætti verksmiðjuna norður
og Svissurum þætti ódýrara og
hægara að hafa hana fyrir sunn
an. Á sama grundvelli og þessi
erindi byggðu ráku stjórnar-
völd svo áróður gegn Dettifoss-
virkjun.
Aldrei kom ahnað fram en að
Dettifossvirkjun væri hag-
kvæm, og að þar mætti fram-
leiða orku í því magni, og á því
verði, sem hentaði til stóriðju,
sem sambærileg er við það, sem
erlendis gerist.
Það kom m. a. fram í skýrslu
„Harsa“ ameríska verkfræði-
fyrh’tækisins, sem orkumála-
stofnunin hefur h'aft til ráðu-
neytis m. a. við Búrfellsvirkjun,
(skýrslan er dags. 1. febrúar
1963), „að á grundvelli þehra
upplýsinga, sem fyrir lágu virt-
ist Dettifossvirkjun vera eðli-
legasta stórvirkjunarfram-
kvæmd á Norðurlandi miðað
við sölu á raforku á sanngjörnu
verði.“ Þetta var það sem spurt
var um og á þessu svari hefði
átt að byggja áframhaldandi
rannsóknir og síðan fram-
kvæmdir. Það virtist liggja ljóst
fyrir að hagkvæmt væri að
virkja 100 MW virkjun við
Dettifoss. Björn bæjarstjóri
benti á hráskinnsleikinn sem
leikinn var með það að fyrst
var talin of stór virkjun fyrir
álbræðslu, en síðan var samið
um þá sömu stærð, þ. e. 60 þús.
smálestir, sem hentaði slíkri
virkjun.
Akureyrarfundurinn var tákn
rænn, þar skipti sköpum, ekki
vegna þess að samstaða væri
ekki um það meðal allra fundíar
manna, að vinna að Dettifoss-
virkjun, heldur vegna þess, að
í ljós kom að embættismenn-
irnir og stjórnendur þeirra fyr-
ir sunnan væru ákveðnh í því
að fara sínu fram þrátt fyrir
yfirlýstan vilja Alþingis um að
láta Dettifossvirkjun og stór-
iðjuathuganir við hana ganga
fyrir í áætlunum, af því má rök
rétt ætla í framkvæmd. Því
svöruðu þeir „axarskaft“ þegar
þeir voru spurðir um möguleika
Dettifoss.
Þeir menn réðu sem minnsta
mótstöðu höfðu gegn miðsóknar
aflinu.
Síðar hefur annað slagið ver-
ið látið í það skína að næsta
stórvii'kjun ætti að vera fyrir
norðan, eða næsta albræðsla,
með „hundi“ norður yfir há-
lendið.
En gæta verður þess að sömu
aðferðum verði ekki beitt aftur
þegar til alvörunnar kemur.
Jafnvægismenn þurfa að læra
af þeirri reynslu, sem héi' hefur
stuttlega verið rakin.
Það verður að fá það viður-
kennt að þó það kunni að kosta
peninga í bili, að vinna gegn
miðsókninni þá sé það réttlætan
legt vegna almannaheilla.
Nú þarf að vinna að Detti-
fossvirkjun hið bráðasta og
ljúka strax nauðsynlegum rann
sóknum og kanna grundvöll
fyrir framkvæmdum.
(Framhald á blaðsiðu 7)
- Ályktun Búnaðars.
(Framhald af blaðsíðu 1)
upplýsingar um innihald sinnar
vöru. Má þar sérstaklega nefna
magn próteins, sem hingað til
hefur verið gefið upp á ýmsa
vegu og undir mismunandi
nöfnum. Þurfa þessar upplýs-
ingar að vera í samræmi við
þær leiðbeiningar, sem leiðbein
ingaþjónustan lætur bændum í
té.
Þar sem fram hefur komið á
Alþingi frumvarp um breyting-
ar á lausaskuldum bænda í föst
lán, telur fundurinn, að slík
breyting nái ekki að koma lána
málum bænda í viðunandi horf,
nema lánstíminn verðj minnst
25—30 ár og vextir ekki hærri
en 6.5%.
Ur stjórn sambandsins átti að
ganga Jón Hjálmarsson bóndi í
Villingadal, en hann gaf ekki
kost á að taka endurkjöri, þó
fulltrúar æsktu þess einróma.
í hans stað var kjörinn í stjórn
ina Sveinn Jónsson bóndi í
Kálfskinni. Aðrir í stjórninni
eru Ármann Dalmannsson, Ak.
og Eggert Davíðsson, Möðru-
völlum.
Niðurstöðutölur fjárhagsáætl
unar sambandsins voru rúm-
lega 1.5 millj. kr. Árni Kristjáns
son menntaskólakennari ræddi
á fundinum um héraðsskjala-
safn Eyfirðinga, sem verið er
að koma á fót. □
5
| SJÖTUGUR 1
t f
| Hðnnes J. Magnússon I
| fyrrverandi skólastjóri f
Hljómleikar Lúðrasveifar Akureyrar
LÚÐRASVEIT AKUREYRAR
heldur hljómleika í Sjálfstæðis-
húsinu á Akureyri fimmtudag-
inn 27. marz og hefjast þeir
kl. 21. Hljómleikarnir eru fyrir
styrktarmeðlimi, svo og aðra
meðan húsrúm leyfir.
Hljómleikar Lúðrasveitarinn
TÓNLISTARFÉLAG AKUR-
EYRAR efndi til tónleika þriðju
daginn 18. marz í Borgarbíói.
Brezki píanóleikarinn Philip
Jenkins lék og hafði sett saman
hina fjölbreytilegustu dagskrá,
allt frá ítalanum Carbonelli
(1685—1772) til Rússans
Prokofiev (1891—1953).
Það eru nú u. þ. b. tvö ár síð-
an Philip Jenkins lék í fyrsta
sinn á Akureyri, er hann kom
fram á tónleikum Tónlistarfé-
lags Akureyrar. Síðan hefur
hann einnig leikið hér með
„Trio of London“ og komið
fram sem undirleikari í nokkur
skipti. Þá lék hann fyrir
skömmu í Reykjavík með Sin-
foníuhljómsveit íslands.
Ekki getur áheyrendum
blandazt hugur um, að Philip
Jenkins er hinn færasti lista-
maður á sitt hljóðfæri, sívax-
andi í list sinni, og er fágun og
léttleiki mjög einkennandi fyrir
leik hans.
Á fyrri hluta efnisskrár voru
prelúdía eftir Carbonelli, sónata
eftir Haydn og Abegg tilbrigði
eftir Schumann, allt áheyrileg
og indæl verk og eftir því
fallega leikin, en eftir hléið fór
þó fyrst að draga verulega til
tíðinda. Síðari hluti efnisskrár-
innar hófst með sónötu nr. 3
eftir Prokofiev. Er það allþyrrk
ingslegt verk á köflum, en bráð
skemmtilegt, aldeilis engin logn
molla, og lék Philip Jenkins
þessa sónötu af ósviknu fjöri og
öruggri tækni. Þama var vissu-
lega öllu vel til skila haldið. Þá
komu þrjár prélúdíur eftir
Debussy og svo jafnvígur sem
Philip Jenkins virðist vera á
hin ólíklegustu viðfangsefni þá
leynir sér þó ekki, að hann er
sérlega handgenginn Debussy
og t. d. Raveí. Hin fágaða, lit-
ríka franska tónlist nýtur sín
frábærlega vel í meðförum
hans. Vart er hægt að hugsa sér
öllu næmari túlkun en þá, sem
fram kom í flutningi listamanns
ins á prélúdíum Debussys, þess
um skínandi perlum.
Tónleikunum lauk með tveim
verkum eftir Chopin, Im-
promptu í Fis dúr og Ballötu
ar hafa um árabil verið vinsæll
þáttur í tónlistarlífi bæjarins og
aðsókn jafnan verið mikil.
Aðgöngumiðar verða seldir í
Gullsmíðaverzlun Sigtryggs og
Péturs miðvikudag og fimmtu-
dag og þar eru einnig skráðir
nýir styrktarmeðlimir. Ef eitt-
nr. 2 í F dúr. Var það glæsi-
legur og þróttmikill leikur, sem
hæfði vel anda þessara verka,
en Ballötur Chopins eru sann-
kölluð hetjuljóð. Ekki leyndi
sér hrifning áheyrenda, en
Borgarbíó var því miður ekki
fullskipað. Hvað veldur? Er
óneitanlega ástæða til nokkurra
hugleiðinga í því sambandi.
Philip Jenkins.
Tónlistarfélag Akureyrar mið
að starfsemi sína við það, að
viss hópur áheyrenda gerist
áskrifendur og greiði miðaverð
fyrir hálft eða heilt starfsár í
senn. Verð miða er nú 125 kr.
og hefur hver áskrifandi tvo
miða á ferna tónleika hvert
starfsár. Þetta er hinn fjárhags-
legi grundvöllur, sem Tónlistar
félag Akureyrar byggir starf-
semi sína á. Þess skal einnig get
ið, að félagið hefur notið fjár-
styrks árlega af hálfu bæjaryfir
valda og nemur sá styrkur nú
25 þús. krónum. Einnig hefur
félagið notið stuðnings sömu
aðila, er Sinfoníuhljómsveit ís-
lands hefur leikið á þess veg-
um, en þar er um kostnaðar-
samara fyrirtæki að ræða en
svo, að ekki stærra félag fái
undir risið af eigin rammleik.
Fjöldi áskrifenda miðast sem
kunnugt er við stærð Borgar-
bíós eða u. þ. b. 280 miða. Nú
standa málin þannig, að ein-
ungis 144 miðar eru greiddir
fyrir allt yfirstandandi tímabil.
Ennfremur hefur gengislækkun
raskað stórlega öllum fjárhags-
áætlunum, sem gerðar voru í
upphafi starfsárs. Kemur nú
tvennt til greina, annað hvort
hvað verður óselt af miðum,
verða þeir seldir við inngang-
inn. Stjórnandi Lúðrasveitar-
innar er Jan kisa, og eru bæjar
búar hvattir til að láta tón-
leikana ekki fram hjá sér fara.
Formaður L. A. er Sævar Vig
fússon. (Aðsent)
að skoða það sem staðreynd, að
hér í bæ sé öldungis ekki grund
völlur fyrir slíkri starfsemi, og
hljóti hún því að leggjast niður,
ellegar freisti menn þess nú að
gera nýtt átak í þessum málum.
Væri þá mjög aðkallandi að
hugleiða það, hvort ekki mætti
finna starfsemi þessari eitthvað
form, sem heppilegra reyndist
en það fyrirkomulag, sem nú er
stuðzt við. Það er augljóst mál,
að félag, sem ekki hefúr stærri
hóp að bakhjalli en 280 manns,
svo miðað sé við fulla þátttöku,
hefur ekki bolmagn til að
tryggja Akureyringum það, að
hér geti árlega farið fram viss
fjöldi tónleika með viðunan-
legri fjölbreytni í efnisvali. Hér
þurfa einfaldlega að koma til
fleiri og öflugri aðilar, og sam-
stilltara átak er skilyrðislaus
forsenda farsælla framkvæmda
í þessum efnum.
Eflaust eru margir sammála
um, að Tónlistarfélag Akureyr-
ar hafi hlutverki að gegna og
það ekkert síður, þótt fleiri
aðilar legðu hönd á plóginn.
Hins vegar hefur hin dvínandi
þátttaka greinilega sýnt, að til-
vist félagsins er hreint ekki
sjálfgefin, heldur einungis kom
in undir áhuga og virkri þátt-
töku manna. Þeir, sem vilja
eiga þess kost að geta sótt tón-
leika annað slagið, eru hér með
hvattir til þess að efla Tónlistar
félag Akureyrar svo sem frek-
ast er kostur og ennfremur að
hugleiða, hvernig færa megi
tónlistarmál bæjarins í betra og
öruggara horf.
S. G.
ÆSKULÝÐSBLAÐIÐ
fyrsta tbl. 1969 er komið út, og
var selt hér á Akureyri um
helgina. Ritstjóri er séra Bolli
Gústavsson, en afgreiðslumaður
Jón A. Jónsson, en hjá honum
og í Bókaverzl. Eddu fæst ritið
Æskulýðsblaðið er 25 síður,
myndum prýtt að vanda, gott
lesefni eftir marga höfunda,
einkum hina yngri. □
HANNES J. MAGNÚSSON f.v.
skólastjóri og rithöfundur er
fæddur á Torfumýri í Skaga-
firði 22. marz 1899. Foreldrar
hans voru Magnús Hannesson
bóndi þar og kona hans Ragn-
heiður Jakobína Gísladóttir.
Snemma hneigðist hugur
Hannesar að námi og fór hann
því í Alþýðuskólann á Eiðum,
en síðar í Kennaraskóla íslands.
Þar lét hann þó ekki staðar
numið, heldur fór tvær lengri
námsferðir til Norðurlanda og
sótti fjölmörg kennaranámskeið
hér heima á íslandi. Haustið
1930 réðist hann kennari við
Barnaskóla Akureyrar, þá ný-
kvæntur, en kona hans er Sól-
veig Einarsdóttir frá Fjarðarseli
í Seyðisfirði.
Hannes varð snemma áber-
andi maður í félagsmálum, og
má þar fyrst nefna Kennara-
félag Eyjafjarðar, en í stjórn
þess var hann kosinn 1931 og
síðar formaður. Hann var gæzlu
maður í bamastúku rúm tutt-
ugu ár, stórgæzlumaður ungl-
ingastarfs í Stórstúku íslands
1941—1948 og stórfræðslustjóri
í Stórstúku íslands 1952—1954.
Þá hefur hann einnig átt sæti
í stjórnum fjölmargra annarra
félaga.
Árið 1945 gerðist hann yfir-
kennari við Barnaskóla Akur-
eyrar og tók þar við skólastjórn
tveim árum síðar, af Snorra
Sigfússyni þáverandi náms-
stjóra. Gegndi Hannes skóla-
stjórastarfi til ársins 1964, en
ári síðar fluttust þau hjónin til
Reykjavíkur og dvelja nú í
nágrenni við uppkomin börn
sín.
Kynni okkar Hannesar J.
Magnússonar hófust haustið
1956, þegar ég fluttist til Akur-
eyrar og tók við starfi uiidir
hans leiðsögn. Brátt var mér
ljóst, að dagsverk hans var
mikið. Skólastjórn á daginn, en
ritstörf og félagsmál næstum
allan annan tíma nema blá-
nóttina. Á sumrin, þegar sólin
vermdi skólaveggina og þorri
Akureyringa dvaldi utan bæj-
ar, sat Hannes inni á skrifstof-
unni sinni í barnaskólanum og
skrifaði. Ymist voru það grein-
ar varðandi uppeldismál, eða
skemmtiefni í barnablaðið VOR
IÐ, sem hann stofnaði árið 1932
og hefur ritstýrt síðan, ásamt
Eiríki Sigurðssyni f.v. skóla-
stjóra Oddeyrarskólans. Ætti
hann einhverjar afgangsstund-
ir, skipti hann þeim milli heim-
ilisins og þess að rita eða þýða
barnabækur.
Þegar tímaritið „Heimili og
skóli“ var stofnað árið 1942,
gerðist Hannes ritstjóri þess og
gegnir því starfi enn. Gróða-
sjónarmiðið hefur aldrei ráðið
neinu um ritstörf Hannesar,
heldur hitt, að með pennanum
tekst honum að ná til svo
margra, ungra sem aldinna, er
tileinka sér kærleiks- og trúar-
boðskapinn, sem alls staðar
glitrar í skrifum hans.
Ég álít það enga tilviljun, að
barnablaðið sitt nefndi hann
VORIÐ. Við, sem höfum haft
hann sem skólastjóra vitum, að
hann er maður vorsins, og minn
umst þess oft áður fyrr, þegar
sólargang lengdi og hlý sunnan
golan gældi við húshornin, að
þá birtist hann stundum á
kennarastofunni með þau orð á
vörum: „Skyldi vera farið að
grænka í Skagafirði"? Grunur
minn er sá, að Skagafjörður
eigi öðrum byggðum sterkari
tök í huga hans og í minning-
um þaðan sé alltaf vor.
í viðskiptum sínum við börn-
in bar hæst kærleikurinn og
virðingin fyrir mannsálinni. Oft
sagði hann við okkur kennar-
ana: „Nái ég ekki tökum á
barninu með góðu, þá' næ ég
þeim ekki“. Eftir því, sem ég
hef lengur starfað að uppeldis-
og skólamálum, hef ég fundið
betur sannleiksgildi þessara
orða. Agi er nauðsyn. En agi,
sem ekki er sprottinn af ást og
virðingu á leiðbeinandanum, er
ekki mikils virði.
Tuttugu og sjö ár hefur
Hannes J. Magnússon ritstýrt
blaðinu „Heimili og skóli“, auk
þess hefur hann að miklu leyti
skrifað eða þýtt efni þess. Það
eitt væri hverjum ærið dags-
verk. Þó hefur hann auk þess
ritað nokkrar námsbækur, frum
samið og þýtt 13 barnabækur,
skrifað þrjú bindi af æviminn-
ingum og flutt fjölmörg útvarps
erindi, sem nú hafa sum hver
birzt í bókarformi. Til viðbótar
þessu eru svo leikrit og fjöl-
margt annað efni í barnablað-
inu Vorinu, sem nú er orðið
mikið að vöxtum.
Á svo löngum ritferli myndi
mörgum hætta til að endurrita
sjálfa sig, en ég hygg, að hon-
um hafi öðrum fremur tekizt
að komast hjá því. Hann hefur
lifað og starfað á örasta þró-
unarskeiði þjóðarinnar og ætíð
haft þá festu í fortíðinni, sem
nauðsynleg er góðum leiðbein-
anda og hugsuði. Trú hans á
landi og þjóð, er samslungin
trúnni á æðstu máttarvöld og
ritgerðir hans flytja síungan
sannleika í uppeldis- og skóla-
málum.
Sjötugur að aldri, en þó ung-
ur í anda, ritar hann um við-
fangsefni dagsins og framtíðar-
innar. Uppeldis- og skólamál
breytast með hliðsjón af þjóð-
félagsháttum, tækni og þekk-
ingarkröfum. En mannsálin,
sjálft hráefnið, er þó ætíð hið
sama. Á dögum þjóðlífsbyltinga
hættir okkur, sem yngri erum,
til að miða allt við tækni nú-
tíðar og framtíðar. Vera má því,
að sumir þeir eldri gefi sér betri
tíma til að skilja sálaróstand
æskunnar í dag, að minnsta
kosti, ef þeir eru menn vorsins
eins og Hannes J. Magnússon. i
(Framhald á blaðsíðu 7)