Dagur - 08.10.1969, Blaðsíða 4

4
Skrifstofur, Hafnarstræti 90, Akureyri
Símar 1-11-66 og 1-11-67
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
ERLINGUR DAVÍÐSSON
Auglýsingar og afgreiðsla:
JÓN SAMÚELSSON
Prentverk Odds Björnssonar h.f.
SÍÐASTA dag septembermánaðar
var útvarpað og sjónvarpað viðræð-
um formanna tveggja stærstu stjóni-
málaflokkanna, þeirra Ólafs Jóliann-
essonar prófessors og Bjama Bene-
diktssonar forsætisráðherra, um at-
vinnumál. Ólafur Jóhannesson kvað
fjóra þætti hafa verið áhrifamesta í
þeirri óheillaþróun, sem verið hefði
síðustu árin.
Hann nefndi hrun togaraflotans
meðan aðrar þjóðir smíðuðu nýja
og stórbætta togara. Eiskvinnsla
væri aðalstoð atvinnulífsins. Nú
væru aðeins til um 20 gamlir og úr-
eltir togarar. Árið 1964 hefðu 23 tog-
arar verið gerðir út frá Reykjavík,
nú væru þeir 13. Þetta segði sína
sögu. Endumýjun fiskiskipaflotans
með þátttöku og örvun ríkisvaldsins
væri brýn, t. d. ætti ríkið að láta
smíða nokkra togara, er legðu upp
afla á ýmsum stöðum til atvinnu-
jöfnunar.
Samdráttur iðnaðarins. Fyrir ára-
tug var töluvert margþættur iðnaður
að rísa á legg, en hann þoldi ekki þá
óheftu samkeppni, sem ríkisstjórnin
stefndi honum í, og fjöldi iðnfyrir-
tækja gafst upp. Ólafur kvaðst álíta,
að takmarka ætti innflutning þess
iðnaðarvamings, sem þjóðin gæti
framleitt jafngóðan, að minnsta
kosti meðan eins stæði og nú í at-
vinnumálum. — Þessu kvaðst forsæt-
isráðherra andvígur, kvaðst ekki
vilja loka iðnaðinn innan hafta-
múra, heldur opna lionum stærri
markað erlendis. Gengislækkanimar
hefðu og mjög stutt iðnaðinn.
Óskynsamleg fjárfesting. Ólafur
kvað atvinnuástandið á síðasta ári
stafa mjög af því, að hinu takmark-
aða framkvæmdafé þjóðarinnar
hefði verið varið óskynsamlega og
með lítilli fyrirhyggju. Brýn nauð-
syn væri að verja því skipulega til at-
vinnuaukandi framkvæmda, ef
menn vildu koma í veg fyrir atvinnu
leysi. — Forsætisráðherra kvað auð-
vitað mega um það deila, hve skyn-
samlega framkvæmdafé væri varið,
en fé leitaði þangað, sem arður væri
mestur.
Loks nefndi Ólafur sem fjórða
meginþátt þessarar óheillaþróunar,
verðbólguna, sem hefði farið sem
eyðandi eldur um grundvöll atvinnu
lífsins síðustu árin. Ólafur lýsti þeirn
glundroða, sem ríkti í stuðningi við
atvinnulífið, öllum þeim ráðum,
nefndum, sjóðum og bönkum, sem
forsjármenn atvinnumála yrðu að
hrekjast á milli og minnti á frum-
varp Framsóknarmanna um heildar-
skipulag þessara mála og eina at-
vinnumálastofnun, þar sem ákvarð-
(Framhald á blaðsíðu 7)
t |
| Jakob Frímannsson sjötugur I
HANN er fæddur á Akureyri
7. október 1899. Hér hefir hann
dvalizt ævilangt. Við Eyiafjörð,
fagran og friðsælan, batt hann
ungur tryggðir, sem aldrei hafa
brostið. Gamalt spakmæli segir,
að umhverfið móti manninn.
Brautir sálfræðinnar eru hálar.
Ég hætti mér ekki út á þær. En
mér finnst, að skapgerð og yfir
bragð Jakobs Frímannssonar sé
einkennilega og skemmtilega
eyfirzkt.
Foreldrar hans: Sigríður
Björnsdóttir og Frímann Jakobs
son voru bæði Eyfirðingar.
Móður hans, sem látin er fyrir
nokkrum árum, þekkti ég meira
af orðspori, en kynningu. Hún
var yfirlætislaus, en frjálsleg í
framkomu, góðleg og greindar-
leg. Jakob hefir verið sá ham-
ingjumaður að eiga bæði góða
móður og góða konu, en það eru
líklega dýrustu gjafirnar, sem
örlátt lífið getur gefið nokkrum
manni.
Frímann, faðir Jakobs, var
trésmiður að mennt og stundaði
iðn sína lengi hér á Akureyri.
Um aldamótin var bærinn ört
vaxandi, og reis þá hér mikið
af stórum og á þeirra tíma vísu
veglegum timburhúsum. Standa
mörg þeirra, er Frímann byggði,
enn í dag og bera færni hans og
smekkvísi órækan vott. Jakob
á ekki langt að sækja hand-
lagni og listaskyn, en það er
honum hvort tveggja í blóð bor
ið. Mér er næst að ætla, að ef
Jakob hefði gengið menntaveg-
inn, eins og menntaskóla- og
háskólanám var þá kallað, hefði
hann orðið læknir — og líklega
forláta handlæknir. En hvað
sem öðru líður, var það gæfa
Kaupféiags Eyfirðinga, að mál-
in réðust á annan veg.
Jakob hefir vafalaust, ásamt
systkinum sínum, Maríu, Svan-
birni og Lovísu, alizt upp á
góðu og menningarlegu alþýðu-
heimili, þar sem hvorki hefir
gætt lamandi skorts né hégóm-
legs íburðar. Hófsemi og öfga-
leysi í lifsvenjum og skoðunum
hafa snemma orðið honum fylgi
spakir förunautar — og fylgja
honum enn.
Óvenjulega ungur fer hann í
Gagnfræðaskólann á Akureyri
og lýkur gagnfræðaprófi vorið
1915, aðeins fimmtán ára gam-
all, en slíkt var mjög fágætt. Úr
gagnfræðingahópnum 1915
komu margir þjóðkunnir menn.
Þeir komu saman í gamla skól-
anum sínum eftir hálfa öld,
1965, og stofnuðu þá myndar-
legan minningarsjóð um látinn
skólameistara sinn, Stefán Stef-
ánsson.
Um þessar mundir er Kaup-
félag Eyfirðinga í örum vexti.
Framkvæmdastjóri þess var
hugsjónamaðurinn og braut-
ryðjandi samvinnustefnunnar á
íslandi, Hallgrímur Kristinsson.
Til hans réðist Jakob þegar eft-
ir gagnfræðapróf. Hefir búðar-
maðurinn ungi vafalaust orðið
fyrir djúpstæðum áhrifum frá
þessum sívökula og sókndjarfa
leiðtoga, og hingað, 64 ár aftur
í tímann, er að rékja fyrstu
kynni Jakobs af samvinnustefn
unni og Kaupfélagi Eyfirðinga.
Auðvitað hyggur hann á lang
skólanám að hætti margra
bekkjarbræðra sinna og jafn-
aldra. Næsta vetur er hann
heima á Akureyri og býr sig
undir menntaskólanám, stundar
m. a. byrjunarnám í latínu hjá
séra Jónasi frá Hrafnagili, er þá
var kennari við Gagnfræða-
skólann.
En um þessar mundir er hart
í ári fyrir námgjarna, íslenzka
æsku. Heimsstyrjöldin fyrri
geisar. Óldur dýrtíðarflóðsins
skella yfir landið. Það er þröngt
um atvinnu og lítil kauphækk-
un. Óhugsandi er, að vinna fyr-
ir sér í löngu námi. Jakob hverf
ur frá því, fer í Verzlunarskól-
ann og lýkur þaðan prófi vorið
1918. Þá ræðst hann þegar til
Kaupfélags Eyfirðinga. Síðan
hefir hann starfað þar óslitið í
meira en hálfa öld, nema vetur-
inn 1921—’22, er hann vann á
skrifstofu SÍS í Leith.
Fyrstu árin vinnur hann und
ir stjórn Sigurðar Kristinssonar,
er naut, líkt og Hallgrímur bróð
ir hans, almennra vinsælda og
trausts í Eyjafirði. í ársbyrjun
1924 tekur Sigurður við for-
stjórastarfi Sambandsins, en
Vilhjálmur Þór, síðar svili
Jakobs, verður framkvæmda-
stjóri kaupfélagsins. Varð Jakob
þá fyrsti fulltrúi þess og gegndi
því starfi til 1938, er Vilhjálmur
hverfur til mikils ábyrgðar-
starfs vestur um haf. Síðan hef-
ir hann verið framkvæmda-
stjóri Kaupfélags Eyfirðinga.
Vilhjálmur Þór og Jakob Frí-
mannsson eru jafnaldrar og
voru aðeins 24 ára, er þeim var
falin framkvæmdastjórn kaup-
félagsins. Ekki veit ég, hvort
slíkt er einsdæmi, en áreiðan-
lega er það fágætt. Man ég líka,
að ýmsum þótti þetta furðu
djarft og spáðu misjafnt um. En
óræk reynslan hefir sýnt, hve
vel þar var ráðið.
„Hefir hann stjörnu“, er
mælt, að verið hafi orðtak
Napoleons mikla, er hann svip-
aðist eftir mönnum í trúnaðar-
stöður. Kaupfélagi Eyfirðinga
hefir fylgt sú heillastjarna, að
eiga jafnan úrvalsmenn að fram
kvæmdast j órum.
Fjölþættu og umsvifamiklu
starfi Jakobs Frímannssonar við
Kaupfélag Eyfirðinga verður
ekki lýst hér, þó að reyndar
þykist ég hafa af því glögg
kynni. En ég veit, að náinn sam
starfsmaður Jakobs mun skrifa
sérstaklega um það hér í blaðið.
Einn er þó sá þáttur í fari hans,
sem ég verð sérstaklega að
minnast, því að hann hefir löng
um verið mér undrunarefni og
ekki sízt áður en ég kynntist
honum jafn vel og ég nú þykist
hafa gert. En það eru vinsældir
hans í starfi, sem ætla mætti,
að oft væri miður vinsælt.
í stuttri grein er ég skrifaði
fyrir tíu árum vék ég nokkuð
að þessu. Síðan hefi ég um
þetta „ekkert lært og engu
gleymt“, eins og einu sinni var
sagt. Því hefi ég það sama að
segja nú:
„Ég hugði, að enginn, sem
dæmdur er til mikilla manna-
forráða og þeirrar skyldu við
stofnunina, sem honum er trúað
fyrir, að verða oft að segja nei,
gæti orðið vinsæll. Þetta tekst
líka fáum, en Jakobi Frímanns-
syni hefir áreiðanlega auðnazt
það. Auðvitað þykist ég vita, að
í hópi þúsundanna, sem við
hann hafa skipt, hljóti einhverj
um að vera kalt til hans. En ég
held, að þeir séu ótrúlega fáir.
Að minnsta kosti hefi ég naum-
ast orðið þeirra var. Hvað veld-
ur? Persónulegar slóðir eru hál
ar og vandrataðar. Ég hætti mér
ekki langt út á þær brautir. En
það veit ég, að ríkur þáttur í
vinsældum hans er yfirlætis-
leysi og alúðlegt viðmót. Hann
hefir efni á að taka hverjum
manni sem jafningja án þess að
glata virðingu sinni. Þetta er
dýrmætur eiginleiki, en „fátt er
svo gott, að galli né fylgi“. Ein-
mitt af þessum ástæðum leita
margir fundar hans og ekki
alltaf með brýn nauðsynja-
erindi. Mig hefir oft furðað á,
hvernig Jakob hefir getað sinnt
öllum þeim, er til hans leita, og
greitt fyrir þeim. Það eru „ekki
auðskeft almanna spjör“, sagði
Egill forðum daga, og það er
jafnsatt nú og það var fyrir tíu
öldum.
Annað, sem veldur því, hve
margir sækja fund hans, er það,
að Jakob er skemmtilegur mað-
ur. Einn af frægustu rithöfund-
um veraldar sagði: „Menn eru
ekki misjafnlega gáfaðir, en
þeir eru misjafnlega skemmti-
legir“. Ég er brezka stórskáld-
inu innilega ósammála, enda
ólíklegt, að það hafi sagt þessa
eftirminnilegu setningu í
alvöru. Menn eru áreiðanlega
misjafnlega gáfaðir. Hitt er
annað mál, að skynsamur mað-
ur er ekki ævinlega skemmti-
legur, en enginn er skemmti-
legur nema hann sé gáfaður.
Það er ótrúlega mikils virði, að
sá, sem umgengst marga, sé
skemmtilegur“.
Yfirlitsgáfa Jakobs Frímanns
sonar er óvenjuleg. Ég hefi eng
um kynnzt, er átt hefir hana í
ríkari mæli. Allt, sem varðar
Kaupfélag Eyfirðinga, og það er
ærið margt, virðist hann þekkja.
Otrúlegur sægur af síbreytileg-
um tölum eru honum leikur, og
hann virðist kunna þær á fingr-
um sér. Um þetta ætti ég að
vera dómbær, því að árum sam
an hefi ég þráspurt fyrirvara-
laust um fjölda atriða og talna
úr rekstri þessarar marggreindu
og fjölþættu stofnunar og ná-
lega ævinlega fengið svar um-
svifalaust. Og ég gekk fljótt auð
veldlega úr skugga um, að þau
voru rétt. Þessi leikni er auð-
vitað áunnin að nokkru með
þrotlausri vinnu á langri leið,
en að einhverju leyti er hún
áskapaður hæfileiki.
Pólitísk völd og metorð hafa
aldrei freistað Jakobs Frimanns
sonar, og hefði hann þó áreiðan
lega átt þeirra kost, ef hann
hefði eftir þeim sótzt. Enda
mundi fjölhæfni hans og traust
og örugg þekking á fjárhags- og
atvinnumálum hafa notið sín
þar vel. En holhljómurinn í lófa
klappi háttvirtra áheyrenda hef
ir aldrei seitt hann út í tog-
streitu valdabaráttunnar. Má
auðvitað um það deila, hvort
sú hlédrægni hans og margra
annarra gáfaðra manna er æski
leg eða óheppileg. En hún er
staðreynd.
Þó hafa Jakobi verið falin
ýmis trúnaðarstörf, önnur en
forstaða Kaupfélags Eyfirðinga.
Hann er formaður í stjórn Sam-
bands íslenzkra samvinnufé-
laga, og fleiri ábyrgðarstörf
hafa samvinnumenn falið hon-
um. í bæjarstjórn Akureyrar
hefir hann setið samfleytt í 27
ár og var um skeið forseti henn
ar. Er víst um, að áhrifa hans í
bæjarmálum hefir mikið og
víða gætt. í sóknarnefnd hefir
hann lengi setið og látið sig mál
efni kirkjunnar miklu varða.
I stjórn Flugfélags íslands hefir
hann átt sæti frá stofnun þess.
Sænskur vararæðismaður frá
1941 og síðan.
Þessi upptalning, sem þó er
hvergi nærri tæmandi, sýnir
glöggt, að hve mörgum menn-
ingarmálum hann hefir unnið
og hvers trausts hann hefir
notið.
Jakob kvæntist árið 1926
Borghildi Jónsdóttur Finnboga-
sonar, bankaritara, er var lengi
vel þekktur og vel metinn borg
ari hér í bænum. Einkadóttir
þeirra, Bryndís, greind og list-
ræn, er gift Magnúsi Guðmunds
syni frá Hvítárbakka og búsett
i Reykjavík. Þau eiga tvö mann
vænleg og elskuleg börn, Jakob
og Borghildi, sem mig grunar,
að stundum munu vera aufúsu-
gestir í Þingvallastræti 2.
Jakob Frímannsson hefir oft
verið fengsæll í happdrætti lífs-
ins, en heppnastur var hann, er
hann hlaut frú Borghildi. Og
það veit ég líka, að Jakob sjálf-
ur telur. Háttprúð, virðuleg, en
hlédræg, að hætti gáfaðra og
góðra kvenna, er hún húsmóðir
á einu fallegasta og vistlegasta
heimilinu, sem ég hefi kynnzt
um ævina. Ekki vegna íburðar
eða stórra salarkynna, heldur
vegna óbrigðular smekkvísi og
listræni, sem vakir þar hvar-
vetna. Forn, íslenzk og alúðleg
gestrisni liggur þar í loftinu.
Þangað er alltaf gott að koma.
Það geri ég oft, og það gera
margir. Þetta glæsilega heimili
og veglega risna er að jafn-
miklu leyti verk frú Borghildar
og Jakobs. Kaupfélag Eyfirð-
inga á henni mildar þakkir að
gjalda. Gengi þess og metnaður
eru henni hugðarmál.
Góði vinur, Jakob Frímanns-
son. Þessar línur eru ekki skrif
aðar fyrst og fremst af því, að
atvikin hafa hagað því svo, að
ég er um sinn formaður Kaup-
félags Eyfirðinga, enda minnist
stjórn félagsins starfa þinna við
það annars staðar í blaðinu.
En þær eiga að sýna daufan
lit á því, að ég minnist langrar
vináttu og trausts, er þú hefir
jafnan sýnt mér og mér þykir
mjög vænt um, og ég mun
ávallt muna og meta mikils.
Þú átt enn mörgu að unna og
margt við að una.
Njóttu þess alls vel og lengi.
Brynjólfur Sveinsson.
5
IAfmæliskveðia |
KAUPFÉLAGSSTJÓRINN okk
ar, Jakob Frímannsson, er sjö-
tugur í dag. Sjö áratugir er ekki
langur kafli í lífi þjóðar, en í
lífi einstaklingsins hlýtur það að
teljast býsna langt tímabil. Ég
hygg þó, að nokkuð sé það mis-
jafnt, hvað hverjum og einum
sjötugum manni finnst um
lengd tímabilsins — að lengdin
sé sennilega afstæð. Vel gæti ég
trúað, að sjö áratugir séu lengi
að líða hjá þeim, er litlu áorkar
og lítið skapar, en horfir þess í
stað hlutlausum augum á sam-
tíð sína líða framhjá í litlausri
lognmollu — að fyrir „svefnug-
an segg er sjötugur hjarir“ sé
þetta óratími. Fyrir hugskots-
sjónum hins, er miklu áorkar
og mikið skapar og er öflugur
þátttakandi í lífi og starfi sam-
tíðarinnar á hverjum tíma lífs
síns, efast ég hins vegar um, að
sjötíu ár &é svo ýkja langur tími
— að þau líði nærri „sem leiftur
á nótt“. Ekki kæmi mér á óvart,
þótt Jakobi Frímannssyni þætti
ekki svo mjög til um lengd lífs-
hlaups síns fram til þessa, enda
óvenju lit- og viðburðaríkur
æviferill að baki — eitt spenn-
andi ævintýri.
Fyrir okkur, er nærri stönd-
um Jakobi í daglegu lífi og
starfi, er það einnig svo, að
næsta virðist ótrúlegt, að þess-
um tímamótum — þessum háa
aldri í mannsins ævi — sé náð,
svo árvakur sem hann er og
fullur lífsorku í sínum óbilandi
áhuga og umhyggjusemi fyrir
starfinu, fyrir stofnuninni KEA,
fyrir samvinnusamtökunum í
heild, og að maður ekki gleymi
heimabæ hans, Akureyri, og
Eyj afj arðarbyggðum öllum og
velferð þeirra. En ekki verður
staðreyndum neitað — við erúm
öll dæmd undir þá vissu frá fæð
ingu að eiga fyrir okkur að eld-
ast, ef líf endist — og kaup-
félagsstjórinn okkar er ómót-
mælanlega sjötugur í dag. Á
þessum merkisdegi í lífi hans
finnst vafalaust ýmsum, að mér
beri allt að því skylda til, sem
nánasti aðstoðármaður hans í
KEA, að senda honum afmælis-
kveðju á opinberum vettvangi
— að skrifa um hann a. m. k.
smá greinarkorn. Það skal þó
skýrt tekið fram, að ekki er það
skyldurækni, sem rekur mig til
þess að skrifa þessar línur, held
ur geri ég það vegna þess, að
mér er það einkar ljúft, því fáa
núlifandi menn met ég og virði
meira en Jakob Frímannsson.
Það hefur verið mér ómetanleg
reynsla að starfa undir leiðsögn
hans undanfarin fjögur ár —
ganga í háskóla lífsreynslu og
almennrar stjórnvizku —
reynsla, sem óefað mun koma
mér til góða á ókomnum árum
og óförnum leiðum, kunnum
eða ókunnum.
Þegar ég nú sting niður
penna til þess að rita þessa af-
mæliskveðju, er mér hins vegar
Ijóst, að mér er mikill vandi á
höndum. Ekki eingöngu vegna
þess að ég er óvanur ritun af-
mælisgreina, heldur miklu frem
ur vegna hins, að erfitt er að
rita afmælisgrein um Jakob Frí
mannsson án þess að bera á
hann verulega hástemmd lofs-
yrði, en fátt er honum meira á
móti skapi en að heyra sjálfum
sér hælt eða þakkað. Þessum
þætti í skaphöfn hans hef ég
glögglega veitt athygli við ýmis
tækifæri, t. d. á fundum eða
mannamótum, þar sem honum
hefur verið þakkað og hann
lofaður, og mætti margur sá
minnast, er finnst Jakob vera
spar á lofsyrði fyrir unnin störf.
En það er um Jakob sem marga
aðra stórbrotna menn, að þeim
finnst nóg, að verkin tali — orð
séu óþörf, ef þá ekki til hreinna
óþurfta. Undir þetta finnst mér
ég geta tekið, en einmitt þess
vegna virðist mér allt að því
óþarft að skrifa afmælisgrein
um Jakob sjötugan — mér virð-
ist, að verk hans tali svo skýrt,
þau blasa allsstaðar við, í heima
byggð hans, víðsvegar í Eyja-
firði, og reyndar víðar. Satt að
segja finnst mér það nærri líkj-
ast því að benda Eyfirðingum á
tilvist Vaðlaheiðarinnar, eða
önnur álíka augljós sannindi, ef
fara ætti að telja upp verk
Jakobs Frímannssonar — svo
kunn eru þau öllum almenningi
hér — og mun ég því forðast all
ar upptalningar á verkum eða
unnum sigrum hans. Ég get
hins vegar ekki stillt mig um, í
örfáum orðum, að minnast á þá
persónudrætti Jakobs, sem mér
virðist eftir fjögurra ára sam-
starf, að öðru fremur hafi ráðið
þeim mikla árangri, sem hann
óumdeilanlega hefur náð í lífs-
starfi sínu. Palladómui' verður
þetta enginn, enda tel ég mig
ekki til þess kjörinn að dæma.
Lofsyrði skal ég forðast, en eng
inn getur álasað mér fyrir að
fara með það, sem mér virðast
umbúðalausar staðreyndir.
Fyrst vil ég þá leiða fram á
sjónarsviðið þann skaphafnar-
þátt Jakobs, sem ég oft hef
dáðst hvað mest að, en það er
óbilandi hugrekki. Ég veit, að
mörgum mun koma það spánskt
fyrir sjónir, að ég skuli fyrst til
nefna þennan þátt, og er það
skiljanlegt, því almenningur
skilur vafalaust ekki nema að
takmörkuðu leyti eðli slíks
starfssemforstjórastarfs í KEA,
eða álíka stórfyrirtæki, en það
gerir tvímælalaust miklar kröf-
ur til hugrekkis og áræðis. Slíkt
starf er án efa oft á tíðum
býsna einmanalegt, sérstaklega
á tímum stórra og erfiðra
ákvarðana, því þótt stjórnand-
inn geti leitað ráða hjá aðstoðar
mönnum og sérfræðingum um
þau mál, sem til meðferðar eru
hverju sinni, þá verður hann þó
að lokum að taka sínar ákvarð-
anir upp á eigin ábyrgð og
standa og falla með þeim. Það
þarf áreiðanlega mikið hug-
rekki til þess að taka ákvarð-
anir, sem snert geta hag hundr-
aða starfsmanna, þúsunda fé-
lagsmanna og e. t. v. fjölda ann-
arra, og hugrekki getur þurft
til fyrr en ákvörðunin er af
þeirri stærðargráðu, er ég nú
nefndi, því stundum getur verið
óhjákvæmilegt að taka ákvarð-
anir, sem fyrir fram er vitað, að
verði miður vinsælar. Þá er það
líka oft með stórbrotna menn og
gáfaða, að þeir hafa gjarnan
skoðanir, er ekki fara saman við
skoðanir fjöldans, og það getur
þurft skapfestu og hugrekki til
þess að standa á sérstæðum
skoðunum, einkum ef horfast
þarf í augu við ólíkar skoðanir
fjöldans í heitum umræðum á
fundum og mannamótum.
Aldrei hef ég séð Jakobi verða
hugrekkis vant, hvorki til þess
að taka nauðsynlegar ákvarð-
anir — jafnvel óvinsælár — né
til þess að standa á skoðunum
sínum. Þar um gæti ég nefnt
fjölda dæma, en læt nægja að
minna á þá ákvörðun, sem tek-
in var af óhjákvæmilegri nauð-
syn vorið 1966, að fresta út-
borgun eftirstöðva mjólkur-
verðs til framleiðenda. Það
þurfti áreiðanlega hugrekki til
þess að leggja til við stjórn fé-
lagsins að fara þessa leið, en ég
efast ekki um, að Jakob sá af
skarpskyggni sinni, að þetta var
óhjákvæmilegt, ekki eingöngu
til þess að vernda hagsmuni
samlagsins og félagsins, heldur
einnig, og ekki síður, til þess að
kný'ja fram lausn frá ríkisvald-
inu á þeim hnúti, sem málefni
mjólkurframleiðenda þá voru
komin í. Lausnin fékkst, a. m. k.
að hluta, og dómur sögunnar
um afstöðu Jakobs og stjórnar
félagsins verður áreiðanlega
hagstæður. Mér finnst, að hér
sem oftar hafi afstaða Jakobs
mótazt all-mjög af sama við-
horfi og skáldsins, sem sagði:
„Lífið hafi áþekkt er
ætíð bak við hafrót sér
leynir byr og blíða,
og gegnum stríð til sigurs
liggur leið. —“
í meðferð og lausn þess máls,
er ég nefndi, kemur fram annar
þáttur í persónugerð Jakobs, er
mér finnst mikið létta honum
starf hans — þáttur, sem að
sjálfsögðu er nátengdur góðum
gáfum, eða ávöxtur þeirra —
en það er rökfesta og rökfimi.
Hugrekki til þess að standa á
skoðunum, sem ekki voru fjöld
ans, .samfara rökfestu og rök-
fimi til þess að vinna skoðun-
unum fylgi, hafa áreiðanlega
fært -honum margan sigur.
Enn vil ég til nefna mjög
áberandi drætti í persónugerð-
inni, þótt ég nú fari að stytta
mál mitt, sem þegar er orðið
margyrt, gagnstætt því, sem ég
háfði einsett mér. Samvizku-
semi, einstök samvizkusemi
samfara heiðarleika. Yfirlits-
gáfa, fádæma yfirlitsgáfa sam-
fara árvekni og áhuga til þess
einnig að gaumgæfa smáatriðin.
Skarpskyggni á tölur samfara
reynslu til þess að skynja sög-
una — það sem gerzt hefur —
á bak við tölurnar. Gætni og
þolinmæði til þess að láta tím-
ann vinna fyrir sig í stað ótíma
bærra ákvarðana. Allt eru þetta
aðalsmerki góðs stjórnanda. Já-
kvæð kímnigáfa, „húmanismi",
smekkvísi og listfengi. Allt eru
þetta þættir í eða hluti af því
rafurmagnaða segulsviði, sem
Jakob hefur um sig, segulsviði,
sem laðar. Enginn er gallalaus,
ekki heldur Jakob Frímanns-
son, en dómur sögunnar mun
skýra frá góðum manni, góðum
stjórnanda. Það er ekki tilvilj-
un, hversu áfallalítið Kaupfélag
Eyfirðinga hefur sloppið fram
hjá boðum og blindskerjum,
sem leynast í yfirborði íslenzks
efnahags- og viðskiptalífs. Fyrir
tæki, stór eða smá, stjórna sér
ekki sjálf.
Ég talaði í upphafi þessa
greinarkorns um kaupfélags-
stjórann okkar. Ég leyfði mér
þar að tala fyrir mína hönd, alls
starfsfólks KEA og félagsmanna
allra, og ég veit, að öll samein-
umst við í innilegum hamingju-
óskum, virðingu og þakklæti til
Jakobs Frímannssonar á þess-
um merkisdegi í lífi hans. Ham-
ingjuóskum okkar, virðingu og
þakklæti beinum við einnig, og
ekki síður, til elskulegrar eigin-
konu hans, frú Borghildar Jóns
dóttur, svo og til fjölskyldunnar
allrar, dóttur, tengdasonar og
dótturbarna. Ollum óskum við
þeim langra lífdaga, góðrar
heilsu. Þar sem ég veit, að ná-
inn vinur þeirra Jakobs og Borg
hildar skrifar grein hér í blað-
ið í dag, læt ég máli mínu lokið
og dvel ekki við að skrifa um
þann mikla hamingjubrunn,
sem ég veit, að heimilið er
Jakobi Frímannssyni, en ég og
fjölskylda mín sendum þeim
hjónunum okkar beztu kveðjur
og' árnaðaróskir með þakklæti
fyrir vináttu og alúð, sem þau
ávallt hafa sýnt okkur á undan-
förnum árum.
Akureyri, 7. október, 1969
Valur Arnþórsson.
|KVEÐJAFRÁ |
IframsóknarmönnumI
í ÁGÚST 1962 héldu Akureyr-
ingar hátíðlegt 100 ára afmæli
bæjarfélagsins. Var þá mikið
um dýrðir og margir gestir
heimsóttu bæinn, bæði fulltrúar
ríkisstj órnar, Reykj avíkurborg -
ar, vinabæja á Norðurlöndum
og nágrannakaupstaða. Ef ég
man rétt, þá mæddi stjórn há-
tíðahaldanna meira á öðrum en
Jakobi Frímannssyni. En ég
varð þess var, að meðal gest-
anna var það á orði haft, að
ekki settu aðrir meiri svip á
bæjarfulltrúahóp Akureyrar en
Jakob Frímannsson. Eitt skipti
kom Jakob sérstaklega fram
fyrir hönd bæjarstjórnarinnar.
Ekki virtist hér um að ræða
neitt stórvirki. Athöfnin var í
því fólgin að ávarpa finnskan
karlakór niðri í Nýja bíó. En
Jakobi fórst það þannig úr
hendi, að viðstaddir gestir dáð-
ust að og gátu þess sérstaklega,
að þeita litla viðvik hefði borið
töluvret af öðru framlagi tals-
manna bæjarstjórnarinnar við
þessi hátíðahöld, og var þó ekki
undan neinu að kvarta í því
efni nema síður væri.
Þetta atvik og viðbrögð há-
tíðagestanna minnti á það, sem
flestir heimamenn vissu áður,
að Jakob Frímannsson er í
fremstu röð þeirra manna, sem
Akureyringar hafa kjörið til
þess að stýra málefnum bæjar-
félagsins og vera fulltrúar þess
út á við og inn á við. Okkur
Framsóknarmönnum er sæmd
að því að hafa þennan virðulega
fulltrúa bæjarins innan okkar
raða,' og við sendum honum á
þessum tímamótum í ævi hans
hugheilar þakkir fyrir störf
hans í þágu Framsóknarflokks-
ins fyrr og síðar.
Sem að líkum lætur hefur
Jakob Frímannsson notið
trausts og álits innan Fram-
sóknarflokksins, og þar hefur
hann gegnt ýmsum trúnaðar-
stöðum um lengri eða skemmri
tíma. Hann sat m. a. um árabil
í miðstjórn flokksins, en lengst
munu menn minnast þess, að
hann hefur verið fulltrúi Fram-
sóknarflokksins í bæjarstjórn
Akureyrar flestum eða öllum
lengur, eða um nærfellt þriggja
áratuga skeið. Jakob hefur ætíð
verið atkvæðamaður í bæjar-
stjórninni, og fer ekki milli
mála, að hann hefur sett mark
sitt á gerðir bæjarstjórnar Akur
eyrar þau sjö kjörtímabil, sem
hann hefur setið í bæjarstjórn-
inni. Stundum hafa verk hans
verið umdeild, enda umdeilan-
leg án efa, en aldrei hefur
ágreiningur um einstök mál orð
ið til langvarandi sundurþykkju
innan okkar hóps. A. m. k. er
víst, að Framsóknarmenn
kunna vel að meta hæfileika
Jakobs Frímannssonai' og virða
hann persónulega umfram
flesta aðra menn.
Jakob er ekki „folketaler" og
lítill málskrafsmaður á fundum.
Hins vegar kann hann að haga
orðum sínum í ræðu svo, að eft-
ir er tekið. Ber öll framkoma
hans á mannfundum og sam-
komum sem i einkaviðræðum
vitni um ágæta menntun hans
og prýðilegar gáfur. Hann er
frjálsmannlegur í allri fram-
göngu, heimsborgari í hugsun
og háttum, en fyrst og fremst
merkur og góður Xslendingur.
Ævistarf hans er öllu öðru
fremur helgað eyfirzkum byggð
um til sjávar og sveita. Á vett-
vangi eyfirzkra og akureyrskra
framfaramála haslaði hann sér
völl með svo eftirminnilegum
hætti, að persónusaga hans er
jafnframt saga héraðs og bæjar
í 30-—-40 ár. — Fyrir þetta á
Jakob ekki einasta þökk okkar
Framsóknarmanna og sam-
vinnumanna, heldur alþjóðar.
Ingvar Gíslason.
Ljósin kveikl á Ásljörn
LAUGARDAGINN 27. septem-
ber sl. voru í fyrsta sinni tendr_
uð rafljós á Barnaheimilinu Ás-
tjörn í Kelduhverfi.
Þessi áfangi markar ný tíma-
mót í sögu heimilisins, sem hef-
ir verið án slíkra þæginda í 23
ár. Síðastliðin ár hafa dvalið
milli 50—60 manns á heimilinu
og má af því marka þörfina. En
engir skilja þó betur en þeir,
sem lengi hafa verið þátttakend
ur í þessu starfi, hversu stór
kostlegur þessi áfangi er fyrir
heimilið. Ég þori líka að segja,
að án hjálpar Guðs og góðra
manna hefðum við ekki haft
kjark til að ráðast í þessa fram-
kvæmd. Hin stórmyndarlega
peningagjöf Lionsklúbbs Akur
eyrar var góð hvatning og
hrinti í rauninni málinu á stað
og færum við honum innilegar
þakkir. Einnig veitti Menningar
sjóður KEA og bæjarstjórn Ak
ureyrar styrk til framkvæmda
á þessu ári. Þá hafa einnig
nokkrir einstaklingar sent fé-
gjafir. Ólafur Jónsson, rafvirkja
meistari, Akureyri, sá um raf-
lögn í húsið og færum við hon-
um beztu þakkir fyrir mjög vel
unnið vei'k.
Öllum þeim mörgu, sem lögðu
þessu máli lið og gerðu okkur
þetta kleift, erum við þakklát
og biðjum Guð að launa ykkur
öllum.
F. h. Ástjarnar.
Bogi Pétursson.
- Þing Alþýðusamb. Nl.
(Framliald af blaðsíðu 8).
Akureyri, Jón Ingimarsson,
Akureyri, Kolbeinn Friðbjarnar
son, Siglufirði og Tryggvi Helga
son, Akureyri. —' Ennfremur
voru kjörnir 10 menn í sam-
bandsstjórn.
(Fréttatilkynning) |j