Dagur - 10.05.1974, Blaðsíða 1

MIKIL tíðindi hafa gerst á AI-
þingi. Stjórnarfrumvarp um
efnahagsmál, einkum viðnám
gegn verðbólgu, var lagt fram
á Alþingi síðasta dag aprílmán-
aðar. Björn Jónsson fylgdi ekki
frumvarpinu og sagði af sér.
Forsætisráðherra 'fól þá Magn-
úsi Torfa Ólafssyni mennta-
málaráðherra félags- og sam-
göngumálin.
Raflínan fil
Varmahlíðar
HIN margumtalaða raflína á
milli Akureyrar og Va-rmahlíð-
ar var tekin í notkun á mið-
vikudaginn, en ákvörðun um
lagningu línu þessarar var tek-
in 1972. Er því orðið samtengt
raforkukerfi frá Strandasýslu
til Þórshafnar, sem er um 500
km vegalegnd. Nýja línan getur
flutt 50 megavött. Á vestan-
verðu Norðurlandi reka Raf-
magnsveitur ríkisins dísilraf-
stöðvar á fjórum stöðum: í
Hrútafirði, við Laxárvatnsvirkj-
un, á Skagaströnd og Sauðár-
króki. Með tilkomu línunnar
milli Eyjafjarðar og Skagafjarð-
ar þarf ekki að reka þrjár þess-
ara stöðva að staðaldri, þar sem
unnt er að miðla Laxárrafmagni
vestur yfir sumarið, og nætur-
rafmagni að vetrinum, þegar
virkjunin er aflögufær. Laxár-
virkjun getur einnig fengið raf-
orku að vestan, þegar á þarf að
halda, eftir því sem í útvarps-
fregnum segir. Getur þessi miðl-
un eflaust komið sér vel, þótt
raforku vanti bæði á Norður-
landi vestanverðu og á Norð-
austurlandi. En allar rafstöðvar
á Norðurlandi, 15 að tölu, fram-
leiða 36 megavött.
Kostnaður við raflínuna milli
Eyjafjarðar og Skagafjarðar
var, að spennistöðvum meðtöld-
um, nær 140 milljónir króna. —
Þegar ákvörðun um lagningu
línunnar var tekin, kostaði olía
til dísilstöðva kr. 4,40 lítrinn, en
kostar nú kr. 16,00. □
Hannibal Valdimarsson og
Karvel Pálmason Iýstu sig þar
eftir andvíga ríkisstjóminni, og
hafði stjórn Ólafs Jóhannesson-
ar þá tapað meirihluta sínum á
Alþingi.
Eldhúdagsumræður fóru
'frárn 2 .maí og var þéim út-
varpað. Stjórnarandstæðingar
neituðu þá þinglegri meðferð
efnahagsmálafrumvarpisns, en
heimtuðu, að forsætisráðherra
segði af sér fyrr sína hönd og
stjórnar sinnar. Mun það eins-
dæmi í sögu þingsins, að neitað
sé þinglegri meðferð mikilvægs
máls, og meira ábyrgðarleysi
en þekkst hefur á Alþingi.
Forsætisráðherra óskaði eftir
því við stjórnmálaflokkana alla
að taka þátt í myndun þjóð-
stjórnar, er hefði það megin-
hlutverk að leysa aðsteðjandi
efnahagsvanda og að kosning-
ar færu svo fram í haust. Taldi
hann þjóðarnauðsyn að leysa
þetta verkefni nú þegar, og enn-
fremur taldi hann það verðuga
afmælisgjöf til þjóðarinnar, að
stjórnmálaflokkarnir allir
leystu málið friðsamlega á þjóð-
hátíðarári. Á þetta féllust stjórn-
arandstæðingar ekki og heimt-
uðu þess í stað, að forsætisráð-
herra segði af sér.
Forsætisráðherra tók sér
stuttan umhugsunarfrest. En í
sameinuðu þingi, eftir linnu-
lausa þingfundi miðvikudaginn
8. maí, tilkynnti forsætisráð-
lierra þingheimi, og las um það
forsetabréf, að hann ryfi þing
og alþingiskosningar færu fram
30. júní.
Svo sem kom fram í útvarpi
og sjónvarpi síðustu daga
þingsins, voru stjórnarandstæð-
B-LISTINN, listi Framsóknar-
manna á Akureyri beitti sér
fyrir þeirri nýjung að efna til
hverfisfunda um bæjarmál. —
Fyrsti fundurinn var haldinn á
þriðjudagskvöldið í Pálmholti,
næsti hverfisfundur var í Barna
skólanum í Glerárhverfi, og sá
þriðji og síðasti á Hótel KEA á
fimmtudagskvöldið.
Dagskráin var auglýst hin
sama á öllum fundunum. Sig-
urður Oli Brynjólfsson flutti
inngangserindi um bæjarmála-
ingar orðnir mjög taugaveikl-
aðir og notuðu síðast málþóf á
Alþingi til þess eins að tefja
tímann. Geir, Hannibal og Gylfi
lögðu fram vantrauststillögu,
sa*n ekki kom þó til kasta
þingsins að afgreiða, þar sem
forsætisráðherra rauf þingið,
sem fyrr er sagt. Q
stefnu Framsóknarflokksins og
Stefán Reykjalín kynnti nýja
a'ðalskipulagið, en það hefur
verið samþykkt í bæjarstjórn,
sem tillögur til skipulagsstjóra
ríkisins.
Að því loknu sátu allir bæjar-
fulltrúar Framsóknarmanna
fyrir svörum frá fundarmönn-
um. Fundirnir þóttu takast vel
og var sérstök ánægja látin í
ljós af íundarmönnum með
þessa nýjung. □
Ólafur Jóliannesson forsætisráðherra
IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIISEIIIIIIIIIII
ÞINGROFIÐ
ÞEGAR Ólafur Jóhannesson tilkynnti þingrof og nýjar kosningar
í sameinuðu þingi, eftir langa og litríka fundi í þingdeildum og
tvær Maraþonræður tveggja íhaldsþingmanna, las hann forseta-
bréf um þingrof, sem hljóðaði svo:
„Forseti íslands gjörir kunnugt: Forsætisráðherra hefur tjáð
mér, að einn stuðningsflokkur ríkisstjórnarinnar hafi slitið sam-
starfi á Alþingi og engar horfur séu á því, að hægt sé að mynda
meirihluta, er staðið gæti að starfhæfri ríkisstjórn, málefni í al-
gerri sjálfheldu á Alþingi, og stjórnarandstaðan fáist ekki til að
afgreiða aðkallandi og mikilvægar efnahagsráðstafanir, og stjórnar-
málaflokkarnir almennt óski auk þess eftir kosningum, beri brýna
nauðsyn til að rjúfa Alþingi. Samkvæmt þessu er Alþingi hér með
rofið nú þegar.
Gert í Reykjavík 8. maí 1974.
Kristján Eldjárn. - Ólafur Jóhannesson.
Því næst las forsætisráðherra forsetabréf um alþingiskosningar,
sem fram eiga að fara sunnudaginn 30. júní, — og forsetabréf um
umboð til forsætisráðherra til að rjúfa Alþingi, 94. löggjafarþing,
nú þegar.
Þessu næst mælti forsætisráðherra: „Samkvæmt þessu umboði
lýsi ég því yfir, að Alþingi íslendinga, 94. löggjafarþing, er frá og
með þessari stundu rofið og störfum þess lokið.“
IIIIIIIBIIIEIEIIIIIIEEIIIIIIIIBIIIIIIIIIIIEIIIIIIIIIIIIIglIIIIEIiEIEIliaiailII
Hveriisfyndir Framsóknar
Frjálslyndlr slitu samstarfinu
UM HÁDEGI á mánudag
barst sú frétt, að þá um morg-
uninn hefði verið samþykkt á
þingflokksfundi Frjálslyndra og
vinstri manna, að þar sem Björn
Jónsson ráðherra hefði séð sig
tilneyddan að segja af sér em-
bætti, sökum ágreinings um
efni og flutning frumvarpsins í
efnahagsmálum, lýsi þingflokk-
urinn því yfir, að flokkuririn
geti ekki lengur átt aðild að
ríkisstjórninni.
Magnús Torfi Ólafsson
menntamálaráðherra var þessu
ekki fylgjandi og sagðist styðja
stjórn Ólafs Jóhannessonar og
frumvarpið um efnahagsmálin.
Sagðist hann ekki hvika frá
meginstefnu í stórmáli, sem svo
miklu gæti varðað um hag þjóð-
arinnar og hlyti að standa við
fyrri afstöðu sína. Hann kvaðst
og leggja niður starf í þing-
flokknum vegna þessa ágrein-
ings .
Magnús Torfi Ólafsson tók á
mánudaginn við embætti félags-
og samgöngumálaráðherra til
viðbótar við menntamálin, sem
hann hafði áður.
Eftir hádegi sama dag var
þingfundi útvarpað.: Þar gerði
Hannibal Valdimarsson grein
fyrir brotthlaupi sínu og með-
þingmanna sinna úr ríkisstjórn-
inni, nema Magnúsar Torfa Ól-
afssonar. Magnús Torfi lýsti yf-
ir stuðningi sínum við efnahags-
málafrumvarpið og að hann
hyrfi úr þingflokki frjálslyndra.
Er þetta lá fyrir, kvaddi for-
sætisráðherra sér hljóðs og lýsti
því yfir, að eftir að þeir þre-
menningar, Hannibal Valdimars
son, Karvel Pálmason og Ben-
óný Arnórsson (varaþingmaður
Björns Jónssonar) hefðu slitið
stjórnarsamstarfið, hefði stjórn-
in ekki lengur þingmeirihluta.
Myndi hann því velja á milli
þeirra tveggja kosta að rjúfa
þing og efna til kosninga — eða
segja af sér.
Það liggur ljóst fyrir, sagði
forsætisráðherrann m. a., hverj-
ir það eru, sem slíta stjórnar-
samstarfið, sem nú hefur staðið
um nær þriggja ára skéið. Ráð-
herra bætti því yi$, að ástæður
þær, er bornar hefðu veriö fram
af hendi þremenniganna, væru
tylliástæður.
Ég hef aldrei farið í fjölmiðla
með viðskipti innan ríkisstjórn-
ar, sagði Ólafur Jóhannesson,
og aldrei borið þau á torg. —
Hinsvegar gerðist það í eldhús-
dagsumræðum, að háttvirtur
þingmaður, Hannibal Valdimars
son, flutti orðsendingu frá Birni
Jónssyni. Það þótti ,mér heldur
köld kveðja og gefa ranga hug-
mynd af því, sem raunverulega
hafði gerst.
Það verður ekki vefengt, að
frumvarpið um efnahagsmál er
stjórnarfrumvarp, samþykkt af
sex ráðherrum .Það getur eng-
inn haldið því fram, að neinn
einn ráðherra hafi eitthvert
neitunarvald. Sá ráðherra, sem
í minnihlutanum er, getur gert
sína fyrirvara, og í þessu stjórn-
arfrumvarpi er tekið fram í
greinargerð, að hinir einstöku
stjórnarflokkar hafi óbundnar
hendur um einstök atriði þess.
Þessa gat ég mjög skýrt í fram-
söguræðu. En þessa fyrirvara
taldi Björn Jónsson ekki full-
nægjandi. Hann hefur nú feng-
ið lausn frá embætti.
Hver maður skilur, að eng-
(Framhald á blaðsíðu 4)