Dagur - 02.06.1978, Qupperneq 5

Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreiðslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): ERLINGUR DAVÍÐSSON
Blaöamaöur: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Vinnum
með vorinu
Eftir ákafa bæjarmálabaráttu,
kosningar og skýringar á niður-
stöðum, verður örlítið hlé, á undan
óveðri alþingiskosninga 25. júní.
Þetta vor tvennra kosninga hef-
ur verið sæmilegt til lands og sjá-
var. Sauðburði er að Ijúka um land
allt. Frjósemi ánna er orðin mjög
mikil því tveir þriðju lambanna og
jafnvel þrír fjörðu þeirra eru tví-
lembingar. Sunnanlands og vest-
an, svo og á Vestfjörðum, hefur
vorið verið mjög votviðrasamt og
kait, en mun betra á Norður- og
Austurlandi. Hvarvetna er gróður
skammt á veg kominn, en víðast
eru tún ókalin eftir veturinn, þótt
eldri kalskemmdir séu enn veru-
iegar. Síðan sú stefna varð ráð-
andi í sauðfjárbúskap, að fóðra og
kynbæta til hámarksafurða, eru
búin fóðurfrek og ær, einkum tví-
lembur, látnar ganga á ræktaðri
jörð á vorin þar til verulegur gróð-
ur er kominn í úthaga. Sem betur
fer áttu bændur mikil og góð hey á
síðustu haustnóttum og þurftu því
ekki að spara fóður. Hvergi hefur
heyrst um heyleysi, en hins vegar
var fiutt út nokkuð af heyi til
Noregs og nú er talið athugunar-
vert að selja meira hey þangað á
næstu árum og einnig til Færeyja
og Grænlands. Getur þetta farið
vel saman við þær áætlanir, að
takmarka framleiðslu þeirra bú-
vara, sem að hluta þarf að selja úr
landi og sýnist mun hagstæðara
að selja heyið beint fyrir sæmilegt
verð, en að framleiða úr því verð-
litiar vörur til útflutnings.
Talið er, að í vor séu settar niður
mun meiri kartöflur en fyrirfarandi
ár, og er rétt að stefna að nægri
ræktun fyrir innlenda markaðinn,
en á það hefur mjög skort. Þótt
ræktunarmenning sé ekki á háu
stigi talin, hér á landi, kunna
margir kartöflubændur vei til
verka og framleiða góða og næst-
um árvissa vöru. Kartöflurækt,
rófnarækt og matjurtarrækt er
einnig heilbrigt og þroskandi
tómstundagaman, bæði fyrir börn
og fullorðina, og auk þess mikil
búbót á heimilum. En verkkunn-
átta í þessum efnum er ekki
nægilega almenn og virðing fyrir
nytjaplöntunum virðist mönnum
ekki í blóð borin. Stutt námskeið í
nokkrum undirstöðuatriðum væru
einkar þörf og hið sama má segja
um skógrækt og ennfremur al-
menna skrúðgarðarækt. En hvar
sem við erum á vegi stödd í póli-
tíkinni og ræktunarstörfunum,
eigum við öll að vinna með vori og
gróanda.
Kristveig Magnea Hallgrímsdóttir
F. 20/6 1911 — D. 22/5 1977
Fyrir ári síðan þ. 28/5 1977 var
útför hennar gerð. Frá þeim degi
hefur sú hugsun orðið æ áleitnari
að mér bæri að minnast hennar,
en fann vanmátt minn til þess að
gera það eins vel og vert væri og
ég hefði kosið.
Þennan sólheita vordag fyrir ári
síðan, er hún var kvödd af ást-
vinum, vissi ég að við máttum
ekki trega hana, hún hafði loks
fengið lausn frá þjáningum eftir
tveggja áratuga baráttu við
kvalafullan, ólæknandi sjúkdóm.
Er ég nú hugsa um þennan dag,
þegar öll nátturan skartaði sínu
fegursta, en myrkur sorgar og
trega grúfði yfir okkur, finn ég að
þessi elskulega kona var alla ævi
barn vorsins og öll persóna
hennar minnti á mátt vorsins.
Fegurð, birta og gleði voru sam-
ofin persónuleika hennar. Að
minnast hennar er eins og að
finna vorblæinn, mildan og hlýj-
an strjúka vangann. Slíka auðlegð
gaf hún okkur. Ferskleiki æsk-
unnar fylgdi henni til æviloka.
Hún átti sitt bjarta bros til hinstu
stundar.
Kidda, en svo var hún ávallt
nefnd af ættingjum og vinum, var
fædd og uppalin á Akureyri.
Foreldrar hennar voru Matthild-
ur Grímsdóttir, ljósmóðir, og
Hallgrímur Helgason, bátasmið-
ur og beykir. Systkini hennar
voru Þórhallur Eyfjörð, sem lézt
úr berklum í blóma lífsins, og
systurnar Anna og Helga. Þær
systur hafa alltaf búið í næsta ná-
grenni við heimili Kiddu og voru
alla tíð mjög samrýmdar. Börn-
um Kiddu og barnabjörnum eru
þær systur traustir félagar og vin-
ir, sem aldrei bregðast. Hálfbróð-
ir Kiddu, sonur Hallgríms af fyrra
hjónabandi, var Sigfús bóndi á
Hóli í Kaupvangssveit. Hálf-
bróðir hennar, sammæðra, var
Herluf Hansen, sjómaður. Hann
var þeim systrum nærgætinn og
umhyggjusamur bróðir. Hann
kvæntist Þuríði Jónu Magnús-
dóttur á Dalvík. Féll hann frá
löngu fyrir aldur fram frá konu og
tveimur kornungum dætrum.
Ég kynntist Kiddu fyrir fjórum
áratugum. Hún var þá nýgift
frænda mínum, Indriða Jakobs-
syni. í lítilli leiguíbúð í gömlu
húsi í innbænum höfðu þau búið
sér heimili, sem mér fannst ætíð
vera fullt af sólskini. Þó var ekki
auður í búi þar frekar en á öðrum
alþýðuheimilum í þá daga, en fá-
breyttum húsmunum var vel og
smekklega fyrir komið og þarna
var að finna hlýju og öryggi, ein-
hverja töfra, sem orkuðu þannig
að öllum leið vel, sem inn á
heimilið komu. Þessi áhrif, sem
voru svo auðfundin en ekki er
hægt að skýra, þannig heimili
þráum við öll að eiga. Ég átti
þarna skjól vetrarlangt og björt-
ustu minningar æskuáranna eru
frá þeim tíma.
Ég minnist þess ekki að hafa
kynnst samrýmdari hjónum.
Heimili þeirra bar alltaf svip þess
að vera ekta en ekki tilbúið og þar
réð einfaldleikinn en ekki kapp-
hlaup um fánýta hluti. Þarna
fæddist fyrsta barn þeirra hjóna,
Edda Sigurlaug, 24/10*36. Hún
var snemma hraust og tápmikil
og sýndist vera þarna mikill
skörungur á ferðinni, sem og kom
á daginn, er hún varð skauta-
drottning Islands tvö ár íjjjð 14
og 15 ára gömul. Einum áhorf-
endanum varð þá að orði, að það
sem á kynni að skorta á tæknina
Minning
hjá þessari ungu stúlku, það fór
hún skapinu. Það er vert að hafa
það í huga að þá voru þjálfarar
íþróttamanna nærri óþekkt fyrir-
brigði hér.
Á aðfangadag jóla ‘38 fæddist
Þórhallur Helgi. Þegar hann var
tveggja ára kom sorgin inn á
heimili Þeirra hjóna, „því sorgin
gleymir engum.“ Litli drengurinn
veiktist skyndilega og lézt. Ég
minnist Kiddu á þessum þung-
bæru stundum. Hún rakti ekki
raunir sínar né gaf sig örvænting-
unni á vald, og Indriði, þetta
drenglynda karlmenni, bar ekki
harm sinn á torg.
Árin liðu og tíminn, þessi mildi
læknir, græddi sárin. Þann
24/6*43 fæddist þeim annar son-
ur, Öm, og árið 1947 þ. 16/8
fæddist Hallgrímur Þór Þá búa
þau í Aðalstræti 42. Þar uxuJDörn
þeirra upp við ástríki foreldra og
frænda og eru öll mikið mann-
dómsfólk, þeim kostum búin, sem
foreldrar óska og þrá að finna hjá
bömum sínum. Þau eru öll bú-
sett á Akureyri og halda nánu
sambandi við föður sinn. Edda er
gift Helga Hallssyni, bygginga-
meistara, og börn þeirra eru:
Anna Margrét, skrifstofustúlka, f.
24/2*58, Indriði Hallur, iðnnemi,
f. 24/4*59, og Helga Sigríður, f.
11/8*61. Öm er húsasmiður
kvæntur Sólveigu Gunnarsdótt-
ur, ritara, og böm þeirra eru:
Anna Kristveig, f. 7/12*66, og
Margrét, f. 28/1*68. Hallgrímur
Þór er skógfræðingur, kvæntur
Kristínu Aðalsteinsdóttur, kenn-
ara. Þeirra böm eru: Berglind, f.
2/10*68, og Aðalsteinn, f.
25/11*76.
Jól fyrir nær 40 árum eru skýr í
huga mínum. Þá starfaði ég hér í
bæ og kom í minn hlut að vinna
fram á kvöld aðfangadags. Að
starfi loknu myndi ég eyða
kvöldinu í leiguherbergi alein,
þar sem húsráðendur voru fjar-
verandi. Þá komu boð frá Kiddu
og Indriða. Vildi ég koma til
þeirra að vinnu lokinni. Ég þáði
það með þökkum. Frá vinnu-
staðnum heim til þeirra var um
hálfrar klukkustundar gangur.
Himininn var heiður og stjömu-
bjart. Fannbreiða var yfir öllu og
kuldamarr i snjónum við hvert
fótmál og frostnepjan beit. Engin
lifandi vera sást á ferli, en ég vissi
að í hverju húsi bak við birgða
glugga var haldin hátíð. Á þessari
stuttu leið hef ég fundið þá mestu
einsemd, sem ég hef lifað alla
ævi. Þreyta eftir annasaman dag,
minning um jól í foreldrahúsum í
glöðum og áhyggjulausum syst-
kinahópi og sú staðreynd, að sá
tími var liðinn og kæmi aldrei
aftur. Tign og fegurð þessa eftir-
minnilega aðfangadagskvölds var
köld og án miskunnar. Við lág-
reist hús í aðalstræti 44 kvaddi ég
dyra. Móttökunum þar gleymi ég
aídrei. Þegar ég steig yfir þrösk-
uldinn fann ég skil tveggja heima,
inni ríkti sönn jólagleði, innilegar
móttökur eyddu á augabragði
einmanakennd og söknuði
Indriði, frændi minn og vinur,
heimili þitt verður áfram það
skjól og sú vin í eyðimörkinni,
sem veitir öryggi og hlýju. Afa-
börnin þín munu rata þangað
heim létt í spori með glaða eftir-
væntingu í svip. Þau skynja með
næmi barnsins hvar hin raun-
verulegu verðmæti er að finna.
Megi hver dagur með þeim verð
þér uppspretta gleði og hamingju.
Akureyri, 22/5 1978.
Freyja Eiríksdóttir.
Ingvar Gíslason alþingismaður
Við framsóknarmenn lítum á það
sem forgangskröfu í kjara- og
velferðarmálum verkafólks og
annarra launþega að ríkisvaldið
sjái til þess að haldið sé uppi fullri
atvinnu í landinu. Þá kröfu ger-
um við síðan til ríkisvaldsins,
hagsmunasamtaka launþega og
vinnuveitenda sameiginlega að
samið sé þannig um kaup og kjör
að sem mestrar launajöfnunar sé
gætt. Þessi krafa er ekki síður
mikilvæg.
Okkar stefna er því launajöfn-
un og full atvinna.
Hvað snertir atvinnumála-
stefnu okkar þá kemur hún
gleggst fram í því að síðustu 7 ár,
sem framsóknarmenn hafa verið
í ríkisstjórn, er einhver mesti
framfaratími á fslandi frá upp-
hafi vega. Það hefur ekki einasta
verið nœg atvinna, heldur að
sumra dómi of mikil atvinna.
Framsóknarmenn ráða ekki
kjarasamningum út af fyrir sig.
Að formi til hefur ríkisvaldið
heldur engin áhrif á gerð kjara-
smninga á almennum vinnu-
markaði. Hins vegar væri það
dauf ríkisstjórn og varla af þess-
um heimi, ef hún léti eins Og
kjarasmningar komi henni ekki
við. Ríkisstjórnin ber a.m.k.
ábyrgð á efnahagsmálum, og
kjarasamningar skipta miklu máli
fyrir efnahagslífið.. Það hefur þvi
skeð ótal sinnum í áratugi að
efnahagsaðgerðir hafa haft áhrif
á kjarasamninga. Slíkt er engan
veginn æskilegt, en getur verið
nauðsynlegt, sbr. máltækið
„nauðsyn brýtur lög“, sem er
gamall alþýðuorðskviður og
stendur vel fyrir sínu, sem vitur-
Iegt spakmæli. Það er því sannast
mála að framsóknarmenn treysta
sér ekki til að útiloka þann
möguleika að aldrei geti komið til
þess að þeir verði að standa að
efnahagsaðgerðum, sem hafi
áhrif á kjarasamninga. Það
minnir líka á gamlan orðskvið,
sem segir að menn verði stundum
að gera fleira en gott þykir.
En þegar þannig stendur á, að
ekki verður komist hjá að hafa
uppi aðgerðir gegn óheillaþróun
efnahagslífsins, þá er það stefna
framsóknarmanna að slikar aö-
gerðir komi sem minnst við hag
láglaunafólksins. Hinu getum við
ekki lofað að slíkar aðgerðir
kunni ekki að snerta hagsmuni
þeirra, sem betur mega sín.
Við framsóknarmenn höfum
beitt okkur fyrir því að láglauna-
fólk njóti betri verðbóta- eða
vísitölukjara en þeir, sem hærri
hafa launin. Okkur finnst það
ekki réttlætismál að verðbætur til
þeirra, sem hafa 300 þús. á mán.
séu hlutfallslega jafnháar og til
verkamanns með 115 þús. kr. Við
framsóknarmenn höldum fram
launajöfnunarstefnunni hvenær
og hvar sem er. Það kom m.a.
fram í sambandi við efnahagsað-
gerðir vorið 1974 í lok vinstri
stjórnar, þessi stefna okkar var
áréttuð í kjarasamningum 1977
og aftur s.l. vetur, þegar
efnahagsráðstafanir voru nauð-
synlegar. Og þessi stefna okkar í
launajöfnunarmálum kemur
fram í bráðabirgðalögum ríkis-
stjórnarinnar frá síðasta mánuði,
þar sem vísitöluréttur láglauna-
fólks er stóraukinn.
Allt þetta vil ég árétta, því að
mér ofbýður hversu pólitískir
andstæðingar afflytja stefnu okk-
ar og viðhorf í kjaramálum. Ég
held að þessir herrar ættu að láta
sér nægja að reyna að útskýra
sína eigin stefnu, ekki er hún svo
ljós, en láta ógert að hafa uppi
fasistiska mistúlkun á skoðunum
annarra.
Ingvar Gíslason alþm.
Grænlenskir ungiingar til
Akureyrar?
Fyrir nokkru barst Akureyrarbæ
bréf frá Narsak á Grænlandi, en
Narsak er vinabær Akureyrar. f
bréfi þessu er þeirri hugmynd
varpað fram, að komið verði á
gagnkvæmum heimsóknum ungl-
inga milli bæjanna. Fyrirkomulag
þessara heimsókna er ekki full-
mótað en yrði væntanlega þannig
hagað að hingað til Akureyrar
kæmu 2-3 unglingar á aldrinum
14-18 ára og dveldu hér í t.d. mán-
aðartíma á heimilum þeirra ungl-
inga sem yrðu Grænlendingunum
síðan samferða til Narsak og
dveldu á heimilum grænlensku
unglinganna í svipað langan tíma.
Bæjarstjórn Akureyrar vildi
gjarnan greiða fyrir því að af þess-
um heimsóknum gæti orðið. Á
undanförnum árum hafa átt sér
stað ýmis samskipti við íbúa Nar-
sak, en hér væri um nýjan þátt að
ræða, sem er vel til þess fallinn að
auka samskipti og vináttu Græn-
lendinga og fslendinga.
Ef einhverjir bæjarbúar eða
nærsveitamenn hefðu áhuga á því
að taka þátt í skiptum af þessu tagi,
þá er þeim bent á að hafa samband
við Harald Hansen framkvæmda-
stjóra Dynheima, sem veitir allar
nánari upplýsingar.
fslandsmeistarar f blaki öldunga, Skautafélag Akureyrar. Standandi frá vinstri: Guðjón
Guðmundsson, örn Indriðason, Guðmundur Pétursson, Haukur Haraldsson og Árni Ingi
Garðarsson liðsstjóri. Krjúpandi frá vinstri: Bergur Ingólfsson, Brynjólfur Ingvarsson,
Magnús H. Ólafsson þjálfari, Ásgrímur Ágústsson og Vilhelm Arthursson.
Leiðrétt æfingatafla KA
Fyrir skömmu var hér greint
frá æfingartöflu KA í knatt-
spyrnu í sumar. í Ijós kom,
að æfingarnar rákust á og
varð að gera á töflunni
nokkrar breytingar og er
hún því birt hér á ný eftir
leiðréttinguna.
Kvennaflokkur.
Mánudaga og miðvikudaga
kl. 20.15. Þjálfari Guð-
mundur Lárusson.
6 flokkur.
Þriðjudaga og fimmtudaga
kl. 14.00. Þjálfarí Jóhannes
Atlason.
5 flokkur.
Þriðjudaga og fimmtudaga
kl. 16.00. Þjáifarar Jóhann-
es Atlason og Eyjólfur
Ágústsson.
4 flokkur.
Mánudaga og miðvikudaga
kl. 18.30. Þjálfari Einar
Pálmi Árnason.
3 flokkur.
Þriðjudaga og fimmtudaga
kl. 19.15. Þjálfari Rafn
Benediktsson.
2 flokkur.
Þriðjudaga og fimmtudaga
kl. 20.45. Þjálfari Gunnar
Gunnarsson.
1 og meistaraflokk-
ur.
Eftir ákvörðun þjálfara
Jóhannesar Atlasonar.
Allar æfingar fara fram á
æfingarsvæðum KA á
Lundstúni og á Mennta-
skólavellinum.
Knattspyma
I þriðju umferð fyrstu deildar í
knattspyrnu urðu nokkur
óvænt úrslit. Lið Fram vann
nokkuð auðveldan sigur á
Breiðabliki, og mjög óvænt
unnu Þróttarar Víking. Þá
tapaði eins og áður greinir
KA fyrir Akurnesingum með
einu marki gegn engu, og
Valur vann Keflavík með
tveimur gegn einu. Leik fBV
og FH er ekki lokið þegar
þetta er skrifað en svo virðist
sem færrl mörk verði skoruð í
þriðju umferðinni en þeim
tveim fyrstu. f fyrstu umferð
keppninnar voru skoruð 17
mörk, og 22 í annari umferð-
inni. Þegar einum leik er
ólokið í þriðju umferð er að-
eins búið að skora 8 mörk.
Vonandi táknar þetta ekki að
liðin fari að spila minni sókn-
arleik, en greinilegt er að
flest liðin í deildinni eru mjög
jöfn og ekkert afgerandi best.
Þá hlýtu hlýtur það að vekja
athygli hvað nýliðar deildar-
innar. KA og svo þróttur, hafa
komist vel frá sínum leikjum.
(Framhald á bls. 7).
Þau eru verst hin þöglu svik að
þegja við öllu röngu.
Það eru ekki nema á milli 30 og
40 ár síðan ég átti tal við kjötsala.
Hann sagði mér, að konurnar bæðu
um einhver kíló af kjöti, en það
heyrði til undantekninga ef ekki
fylgdu tvö orð með; „ekki feitt'*. Og
síðan hefur andúð manna á feitu
kjöti aukist að mun. Það er vitað
mál, að allir sem þurfa að selja eitt
hvað, leitast við að hafa það eins og
kaupendur vilja að það sé.
Nú skulum við athuga, hvað
framleiðendur íslensks lambakjöts
hafa gert í þessu.
íslenskir sauðfjárbændur hafa
um margra ára skeið, keppst við að
hafa sem allra feitast kjöt og unnt
er. það eru margar leiðir til þessa.
Ærnar eru aldar eins vel og hægt er
yfir veturinn á töðu og mat og svo
er hert á að mun um sauðburð-
inn.Síðan er beitt á gróandi tún um
lengri eða skemmri tíma. Þá er
sleppt í afrétt eða heiðalönd. Að
haustinu þegar lömbin koma heim
og eru þá mun feitari en neytendur
vilja að kjötið af þeim sé. En þótt
einkennilegt sé, virðast bændur
ekki skeyta þessu. Nú er sem sagt
farið að fita lömbin fyrir alvöru.
Þau eru sett á kálakra, sem bændur
hafa sáð í rándýru fræi og ennþá
dýrari áburði að vorinu. Og mér er
sagt, að ríkisstjórnin leggi sína
blessun yfir þetta og veiti styrk, sem
kallaður er grænfóðurstyrkur. Og
bætur. Það þarf að gjörbreyta kjöt-
matinu og rækta fé, sem safnar
kjöti meira en fitu. Ég hef sjálfur
séð sænskt lambakjöt og það er
tæpast hægt að segja, að það sjáist
þyrfti lítið að flytja út. það tel ég
mjög mikils vert, því mér finnst
sjálfum, að útflutningsbæturnar
séu bændum til skammar.
Það sýndist ekki óhugsandi, að
í meira en hálfa öld með töluverð-
um árangri. Samtímis eru uppi há-
værar kröfur neytenda um fitu-
minni mjólk. Það ætti að vera hægt
að minnka fituna í kúnum, t.d. úr
Andvökuþankar á útmánuðum
jafnvel þótt sami akurinn sé notað-
ur ár eftir ár.
Á þessum kálökrum ganga
lömbin að haustinu og safna þau þá
fleiri kílóum á sig af fitu en einnig
kjöti og beinum. Svo koma bændur
með lömbin á sláturhúsið og þar er
ofsaleg keppni um að hafa sem
mesta meðalþyngd, sem kallað er.
Það virðist ekki flökra að neinum
bónda, að markaðurinn fari sí-
minnkandi, vegna þess hve kjötið
er feitt.
Síðan verður að flytja út mikið af
kjöti og ekki þykir fitan betri þar.
Að þetta skuli ganga svona ár eftir
ár og jafnvel áratugi, hljóta allir að
sjá, að ekkert vit er í að framleiða
kjötfitu í tugþúsund tonna tali, sem
enginn etur, hvorki hérlendis né
erlendis. En íslenska ríkið borgar
fleiri milljarða í útflutningsupp-
fita á því og gengur féð þar þó á
ágætu landi. Við ættum að geta
ræktað fé, sem hefur litla fitu, ekk-
ert síður en Sviar.
Mikið af því kjöti, sem lagt er inn
á haustin, er alls ekki lambakjöt,
það er hrútakjöt. Það er af hrútum,
sem eru búnir að vera kynþroska
einn og hálfan til tvo mánuði,
svellfeitir, frá 17 og upp í 30 kg. að
þyngd. Það er hreinasta lýgi, að
þetta sé lambakjöt. Og lýgin er hóra
djöfulsins, sagði Jón Meistari
Vidaín.
En hvað á þá að gera? Ég tel, að
það eigi að láta ærnar bera seinna á
vorin og jafnvel að byrja fyrr að
slátra á haustin. Gelda á öll hrút-
lömb, strax nýfædd og sleppa alveg
haustfitun lambanna, og hafa á
markaði gott lambakjöt. Kjöt-
neysla myndi stóraukast, svo e.t.v.
kjötiðnaðarmenn gætu gert úr ís-
lenska kjötinu góða rétti, sem
seldust fyrir gott verð bæði innan-
lands og utan. Þar vil ég nefna kæfu
og lifrarkæfu sem dæmi. En rétt er
að taka það fram, viðvíkjandi kál-
ræktinni, að það er minni hluti
bænda, sem hefur kál. Það eru bara
þeir, sem eru best stæðir og hafa
möguleika á að kaupa fræ og áburð
og fá svo styrk úr ríkissjóð ofan á
allt saman og stórgræða á öllu.
Kjötið af kállömbunum er miklu
lakara en annað kjöt. Það er alveg
hætt að tala um fjallabragðið, sem
í gamla daga þótti svo gott. Sumir
bændur bera á snemmslegnar ný-
ræktir og fita lömbin þar.
Neytendur óska eftir magurri
mjólk, en bændur leggja mikið
kapp á að kýrnar mjólki sem allra
feitastri mjólk og hafa unnið að því
4% niður I 3% og mætti þá jafnvel
búast við að mætti spara fóður-
kostnað og smjörfjall ætti ekki að
stækka.
f vetur var undanrenningin
hækkuð mjög mikið og þjóðin rak
upp ramakvein og bændur voru
víttir í fjölmiðlum og bornir órétt-
mætum sökum. En landsmenn
þurfa að fá að heyra sannleikann
um verðið á undanrennunni. Síðan
mjólkursamlögin tóku til starfa og
farið var að selja undanrennu, var
verðið svo lágt, að í raun og veru
fengu bændur ekkert fyrir hana.
Það, sem fékkst fyrir hana fór í
flutningskostnað, vinnslukostnað
og sölukostnað.
Svo skeður það í vetur, eins og
fyrr er sagt, að undanrennan
hækkaði i verði. Hún á sem sagt að
bera a.m.k. helming af verðinu á
Jón Frlðriksson
móti rjómanum. Rökin fyrir því
eru þau, að fóðurkostnaður við að
framleiða undanrennuna, er a.m.k.
helmingur af fóðurkostnaðinum
eða meira. Má þar nefna eggja-
hvítu efnin, sem öll eru í undan-
rennunni, steinefni, mjólkursykur
og bætiefni. Allar byggingar
mjólkurstöðvanna þurfa að vera
mun stærri vegna undanrennunnar
því hún er rúmfrek, og bílar og
tankar þurfa að vera 90% stærri
vegna undanrennunnar og 90% af
kostaði flutnings á mjólk, má skrifa
á hennar reikning. En undanrenn-
an er mjög góð fæðutegund og ættu
menn að matreiða mjólk á marg-
víslegan hátt, eins og gert var frá
því land byggðist og fram á miðja
þessa öld og jafnvel lengur í sveit-
um landsins. Hitt er svo annað mál,
að smjörfitan er öllum nauðsynleg.
Talið var, á fyrsta áratug þessar-
ar aldar, um undanrennuandlit á
bömum og unglingum, sem voru
grá og guggin. Þetta orð þekkir
kannski enginn núorðið, en ég
heyrði það oft á fyrsta tug aldar-
innar, en þetta var útúrdúr. Halldór
á Hvanneyri kallaði kúna fóstru
mannkynsins og varð frægur af því.
Þetta var tekið upp í erlendum
blöðum og tímaritum. Hann sagði,
að í smjörinu væru lífefni, sem öll-
um mönnum væri nauðsynleg og
hvergi fyndust nema í mjólkurfitu.
Haft er eftir heimsfrægum næring-
arsérfræðingi, að í smjörinu séu
lífefni, sem öllum mönnum séu
nauðsynleg og þau komi í veg fyrir
hrömun. En fullkomnustu sönn-
unina fyrir ágæti mjólkurinnar,
höfðum við í annarri Mósebók: Þá
talaði guð við Móse og sagði
honum að fara með fóík sitt til
fyrirheitna landsins því þar flyti allt
í mjólk og hunangi. Ég hygg, að
mannkynið komist einhvern tíma
að raun um það, að mjólkin er
þýðingarmesta næringarefnið, sem
völ er á. Orð Guðs munu blíva.
Mjólkurframleiðslan verður að
minnka. Ég álít, að borga ætti lægra
verð fyrir mjólk, þegar komið er að
vissu framleiðslumarki. Við getum
sagt 120 þús. lítra, sem er nokkuð
meira en á vísitölubúinu. ef ein-
göngu er búið með kýr. Það mætti
lækka mjólkina töluvert, sem
framyfir væri og nota það fé, sem
þannig fengist til að jafna úr verð-
sveiflum og borga útflutningsupp-
bætur. En ég býst ekki við, að sá
sjóður muni nokkru sinni verða
stór, því menn hætta að framleiða
mjólk fyrir lágt verð og stóru búin
munu rifa seglin. Bændur verða að
axla skinn sín sjálfir og gæta hags-
muna sinna, standa saman og lát
ekki hlunnfara sig, eins og gert var
og gert er enn í sambandi við inn-
flutning á landbúnaðarvélum og
verkfærum. Það hafa verið lagðir
svo hóflausir skattar á þessar vörur,
að bændur eru búnir að borga tugi
milljarða síðan þessi innflutningur
hófst og allt til þessa dags.
Jón Friðriksson
Hömrum.
4.DAGUR
DAGUR.5