Dagur - 23.06.1978, Page 5

Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreiöslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): ERLINGUR DAVlÐSSON
Blaöamaöur: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÓHANN KARL SIGUROSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf
Er undir-
staðan trygg?
Sveitarstjórnarkosningarnar gáfu
til kynna, að stjórnarandstæðing-
um hafi tekist að ná umtalsverðri
fyigisaukningu, með sínum nei-
kvæða málflutningi.
Helst lítur út ffyrir, að kjósendum
hafi gleymst að kanna, á hvers-
konar grunni stjórnarandstæð-
ingarnir byggja málflutning sínn.
Þeir tala til dæmis um kauprán
fiokka, þótt fyrir liggi, að þeir hafi
sjálfir staðið að svipuðum að-
gerðum þegar þeir áttu aðild að
ríkisstjórn, Alþýðuflokkur 1959 og
Alþýðubandalag 1974. Og einnig,
þrátt fyrir það, að þessir sömu
flokkar hafi nú verið staðnir að því
enn á ný, að loforð þeirra séu
haldiaus, samanber kaupgreiðsl-
ur hjá Reykjavíkurborg.
En hvað kalla Reykvíkingar
stjórnarandstöðuflokkana í dag,
þá, sem þar hafa tekið við völd-
um? Eða eru þeir ekki orðnir
kaupránsflokkar, miðað við öll
loforð þeirra fyrir kosningarnar og
vanefndirnar nú?
Stjórnarandstæðingarnir reyna
að gera hosur sínar grænar fyrir
bændastéttinni og sumir láta
glepjast af málflutningi þeirra. En
einkennilegur er málflutningur
þeirra, þegar hann er skoðaður
miður í kjölinn. Annars vegar tala
þeir um bág kjör bændanna, sem
þeir vilja ieiðrétta hið allra fyrsta,
fái þeir til þess þingstyrk. En til-
lögur þeirra á Alþingi hafa allar
gengið út á það, að þrengja kjör
stéttarinnar, næðu þær fram að
ganga, og um þær má segja, og
efnahagsmálin yfirleitt,, að þær
séu botnlausar. Þeir krefjast fullra
verðlagsbóta á öii laun, sem
myndi verka eins og olía á verð-
bólgueldinn. En jafnframt eiga
þeir ekki nægilega sterk orð til að
lýsa þeim ræfiishætti stjórnvalda,
að minnka ekki verðbólguna. Þeir
tala um að lækka alla skatta og að
draga úr heildargjaldtöku ríkis-
sjóðs, en vilja þó stórauka fram-
kvæmdir í landinu, á vegum hins
opinbera, hækka tryggingar,
greiða niður skuldir rfkissjóðs við
Seðlabankanna og auðvitað erl-
endar skuldir einnig. Ætla mætti,
að talsmenn þessara flokka geti
notað hverja krónu oftar en einu
sinni, jafnvel oft.
Því miður hafa of margir hlustað
á hæpinn og handahófskenndan
málflutning stjórnarandstöðunnar
og jafnvel lagt trúnað á neikvæðan
jafnvel bölmóðskenndan áróður,
þótt lífskjör þjóðarinnar hafi aldrei
verið betri og menn komist ekki á
mílli húsa eða bæja án þess að sjá
verkin tala um þróttmikið athafna-
líf og framfarir.
Endurhæfingarstöð Sjálfsbjargar
Theodór A. Jónsson
Viðhorf atvinnuveitenda
hafa litlum
breytingum tekið
Nítjánda þing Sjáifsbjargar,
landssambands fatlaðra, var
haldið í Hrafnagilsskóla fyrir
skömmu. Alls sóttu þingið um
40 fulltrúar. Aðalmál þess var
húsnæðismál og flutti Sigurð-
ur E. Guðmundsson, fram-
kvæmdastjóri Húsnæðismála-
stofnunar ríkisins, erindi um
þau mál á þinginu. Formaður
landssambandsins er Theodór
A. Jónsson og hittum við hann
að máli á fyrsta degi þingsins.
Theodór var í upphafi inntur
eftir því, hvort Sigurður E.
Guðmundsson hefi haft eitt-
hvað nýtt fram að færa.
„Nei, ekki er hægt að segja það,
en Sigurður gat þess m.a. að
Húsnæðismálastofnunin veitti
lán út á breytingar á íbúðum
þegar öryrkjar og eldra fólk .á í
hlut. En það kom líka fram að ef
maður, sem er mikið fatlaður,
kaupir íbúð og þarf að láta breyta
henni, fær hann annað hvort
hefðbundið lán vegna kaupanna
eða lán til breytinga. Það kemur
ekki til greina að fá bæði lánin, en
hins vegar er það svo að yfirleitt
þarf að breyta gömlum íbúðum
svo þær henti öryrkjum“, sagði
Theodor. „Við getum illa sætt
okkur við þetta fyrirkomulag og
var Sigurður á okkar bandi, en
stjórn Húsnæðismálastofnunar-
innar eða öllu heldur ríkisvaldið
hefur lagt annan skilning í málið
en samtökin. Sigurður hvatti samt
sem áður til, að viðkomandi aðil-
ar tækju upp náið samstarf um
þessi mál“.
Það eru alls 1400 aðalfélagar í
landssambandinu og um 1100
styrktarfélagar. og skiptast þeir
niður i þrettán félög. Reykjavík-
urfélagið er stærst með 535 aðal-
félaga. Fatlaðir eru mikið fleiri en
framangreindar tölur gefa til
kynna, en staðreyndin er sú að
margir þeir öryrkjar og fatlaðir
sem hafa átt auðvelt með að sjá
sér farborða, hafa ekki séð ástæðu
til að ganga í félagið. Theodor
sagði þetta vera óæskilega þróun,
enda er það svo að viðkomandi er
oft í aðstöðu til að geta unnið að
framgangi ýmissra hagsmuna-
mála fatlaðra.
Það kom fram í viðtali við
Heiðrúnu Steingrímsdóttur, að
fatlaðir væru ekki gjaldgengir á
hinum almenna vinnumarkaði.
Theodor tók undir þessi orð
Heiðrúnar og sagði viðhorf
margra atvinnuveitenda hafa
sáralítið breyst frá því sem áður
var. Hins vegar væri það stað-
reynd, og það sönnuðu ótalmörg
dæmi, að fatlaðir væru mun
stöðugri vinnukrafturen þeir sem
heilbrigðir eiga að teljast.
Fyrr í vetur rak landssambandið
mikinn áróður fyrir breyttum
byggingarstil og m.a. var gefið út
veggspjald, en á því var mynd af
manni í hjólastól er stóð á stiga-
palli og yfir henni stóðu þessi orð:
„Skyldi arkitekt komast hér niður
í hjólastól“? Theodór sagði, að
áróður sambandsins á þessu sviði
hefði þegar borið nokkurn
árangur, en enn væri langt í land
áður en markinu væri náð. Hann
benti á, að hin Norðurlöndin
væru yfirleitt mun framtakssam-
ari hvað málefni fatlaðra varðar
Verður fullkomnasta
stöð sinnar tegundar
Fyrir rúmu ári var hafist handa
við byggingu endurhæfingar-
stöðvar á vegum Sjálfsbjargar
á Akureyri, en eins og flestum
er kunnugt hefur félagið starf-
rækt endurhæfingarstöð í
Bjargi sl. átta ár. Sú stöð er
hins vegar orðin of lítil, enda
hefur aðsóknin aukist dag frá
degi. Nýja stöðin er við
Sindragötu í Glerárhverfi og
stefnt er að því, að öll aðstaða
til sjúkraþjálfunar og endur-
hæfingar standi a.m.k. jafn-
fætis því, sem best þekkist
annarsstaðar á landinu. Sund-
laug og þjálfunarsalir verða
t.d. í hinni nýju byggingu. Hér
er um að ræða gífurlegt átak og
má furðulegt teljast ef Sjálfs-
björg kemur húsinu upp án
aukinnar aðstoðar bæjarfé-
lagsins, sem hagnast hvað
mest á tilveru endurhæfingar-
stöðvarinnar.
„Þegar verktakinn varð að
hætta vinnu í haust vegna vetrar-
veðra, var búið að framkvæma
jarðvegsskipti, slá upp fyrir
sökklum og steypa þá“, sagði
Baldur Bragason, varaformaður
Sjálfsbjargar á Akureyri. „Við
byrjuðum aftur í maí og síðan
hefur verið unnið að því að steypa
upp neðri hæðina og það er byrj-
að að slá upp fyrir plötunni.
Fyrsti áfanginn er samtals 900
fermetrar að stærð“.
Heildarkostnaður við fyrsta
áfanga er áætlaður um 93 millj-
ónir króna, en þá er gert ráð fyrir
að hann sé fokheldur. Fullfrá-
genginn, án tækja, er áfanginn
helmingi dýrari. En það á að
halda áfram, og Baldur sagði, að
ekki yrði staðar numið fyrr en
búið væri að byggja samtals 1700
fermetra hús. Hvenær það getur
orðið að veruleika ræðst af því
fjármagni, sem Sjálfsbjörg getur
aflað sér heima í héraði og af því
sem ríkisvaldið og bæjarfélagið
láta af hendi rakna.
„Þann 22. mars var byggingar-
kostnaður orðinn 34 milljónir
króna og í sambandi við fjár-
mögnun má geta þess að hún er
m.a. bundin við 7. grein laga um
endurhæfingu frá 1970. Þar segir
að veita skuli fé til endurhæfing-
arstöðva úr erfðafjársjóði. Hvað
félaginu viðvíkur þá hyggst það
19. þlng Sjðlfsbjargar var haldlð f Hrafnagilsskóla. Reyndlst aðstaða þar hln besta og tiltölulega lltlu þurtti
að breyta svo hægt væri að aka á hjólastólum um húslð.
og t.d. eru „verndaðar íbúðir“ í
fjölbýlishúsum ekki óalgengt fyr-
irbrigði. Með vernduðum íbúð-
um er átt við íbúðir sem eru
hannaðar með þarfir faltaðra
fyrir augum og samkvæmt upp-
lýsingum frá Danmörku, hefur
ríkiskassinn sparað sér háar fjár-
hæðir með því að byggja íbúðir af
þessu tagi, í stað þess að hýsa
viðkomandi á sjúkrahúsum eða
hælum. Hins vegar krefst þetta
fyrirkomulag þess, að heimilis-
hjálp sé fyrir hendi.
Theodór ræddi ýmis fleiri
hagsmunamál fatlaðra, en því
miður er hér ekki rými til að gera
frekari grein fyrir þeim að sinni,
að öðru leyti en því að minnast
lítillega á smámál - sem í rauninni
er stórmál fyrir þann sem getur
ekki brugðið fyrir sig tveimur
jafnfljótum. Stjóm öryrkja-
bandalags Islands skoraði eitt
sinn á heilbrigðis- og tryggingar-
málaráðherra að sjá svo um að
talstöðvar í einkabíla hreyfi-
hamlaðra yrðu viðurkenndar sem
hjálpartæki og styrktar sam-
kvæmt því.
Á fundi sem forráðamenn fé-
lagsins sátu með tryggingarráði
°g tryggingaryfirlækni felldi
Tryggingarráð málið þó svo að-
eins væri beðið um 12 talstöðvar
sem Hjálpartækjabankinn ætti og
lánaði svo út. Vildir þú vera
staddur á fáförnum vegi - það er
úrbrædd vélin - og þú ert afllaus í
fótunum. Það er ekki von til að
nokkur eigi leið framhjá næstu
klukkustundirnar og þú getur
ekki látið neinn vita af ferðum
þínum. Já, er það ekki dásamlegt
hvað við íslendingar erum skiln-
ingsríkir?
Sumir hafa kall-
að markmiðin
skýjaborgir,
segir Heiðrún Sfeingrímsdóttir
„Sjálfsbjörg á Akureyri verður
tvftug n.k. haust og allt frá
upphafi hefur félagið sett
markið hátt, en á fyrsta ári þess
hófst bygging Bjargs", sagði
Heiðrún Steingrímsdóttir, for-
maður Sjálfsbjargar á Akur-
eyri. „Á stofnþingi samtakanna
í Reykjavík árið 1959 bauðst
féiagið á Akureyri að halda
annað þing samtakanna í sínu
eigin húsnæði á Akureyri. Fé-
lagarnir stóðu við þessi orð sín
og þingið var haldið hér í júní
1960.“
Fullgildir félagar í Sjálfsbjörg á
Akureyri eru alls 225 og þar að
auki eru tæplega 200 styrktarfé-
lagar. Æfifélagar eru sjö talsins.
Félagatalan er ótrúlega há og ef-
laust hafa margir ekki gert sér
grein fyrir þeim fjölda samborg-
ara okkar sem eru líkamlega fatl-
aðir á einn eða annan hátt.
Sjálfsbjörg er einungis félag
þeirra sem eiga við fötlun að
stríða ásamt styrktarfélögum, og
smám saman vaknaði áhugi fyrir
því að ráðast í viðamikil verkefni.
1968 var Plastiðjan Bjarg sett á
laggirnar, en þörfin fyrir plastiðj-
una var mikil enda eru öryrkjar
ekki hlutgengir á hinum almenna
vinnumarkaði, þó svo opinber lög
og reglur kveði á um annað.
Endurhæfingarstöðin var hins
vegar ekki stofnuð fyrr en 1970 og
er hún einnig rekin í húsi félags-
ins sem rúmar tæplega þessa tvo
þætti starfseminnar og því hefur
hin félagslega hlið orðið að gjalda
þeirra.
„Sumir hafa kallað allar hug-
myndir um framkvæmdir skýja-
borgir, en t.d. Plastiðjan Bjarg er
þess óræk sönnun að skýjaborg-
irnar verða jarðbundnar", sagði
Heiðrún. „Þessi síðasta ákvörðun
okkar um byggingu endurhæf-
ingarstöðvar hefur ekki síst mætt
gagnrýni ráðamanna og verið
talin hugarórar einir, en samt eru
hafnar framkvæmdir við endur-
hæfingarstöðina".
En er það ekki rangt að félög
s. s. Sjálfsbjörg þurfi að standa
fyrir jafnnauðsynlegri fram-
kvæmd og endurhæfingarstöð-
inni? Eru það ekki opinberir að-
ilar sem eiga í rauninni að sjá öll-
um þegnum landsins fyrir þjón-
ustu af þessu tagi hvort sem þeir
eru heilir eða vanheilir? „Okkur
finnst það ósanngjamt að áhuga-
mannafélög þurfi að standa undir
framkvæmdum sem þessum, en
við erum tilbúin, hvenær sem er,
að afhenda ríkinu þessa þætti
starfseminnar og rekstur sem væri
í samræmi við hugmyndir fatl-
aðra“, sagði Heiðrún. „En þá
verður hið opinbera líka að vera
tilbúið að framkvæma svipað og
t. d. Sjálfsbjörg á Akureyri - hins
vegar hefur ríkið aldrei tekið
fyrsta skrefið þegar málefni fatl-
aðra eru annars vegar svo sem
byggingar fyrir sérþarfir fatlaðs
fólks“.
Til þess að gefa nokkra hug-
mynd um mikilvægi endurhæf-
ingarstöðvarinnar í Bjargi, er rétt
að drepa á könnun sem Sjálfs-
björg lét framkvæma fyrir nokkr-
um árum á þeim sjúklingum sem
þangað leituðu. Athugunin náði
yfir þrjú ár, eða 1973-1974 og
1975. Alls sóttu 20 félagar í
Sjálfsbjörg stöðina á þessum
þremur árum, en nær 400 af hin-
um almenna vinnumarkaði. Yf-
irleitt þjáðist fólkið af atvinnu-
sjúkdómum af ýmsu tagi, afleið-
ingum slysa o.fl. Samkvæmt ann-
arri könnun mun sjúkrasamlagið
og Tryggingarstofnunin hafa
sparað, fyrstu 28 mánuðina sem
endurhæfingarstöðin starfaði,
samtals um 10 milljónir króna.
Sparnaðurinn fólst einfaldlega í
því að stöðin var hér í bænum,
þannig að viðkomandi þurfti ekki
að leita suður til höfuðborgar-
innar. Þegar haft er í huga að
milljónirnar eru sparaðar á árun-
um 1970 til 1971, er hreint ekki
um svo litlar fjárhæðir að ræða.
• Hvert er verksvið
stöðvarinnar?
Endurhæfing fatlaðra.
Koma í veg fyrir at-
vinnusjúkdóma og fötl-
un.
Almenn heilsurækt.
Síðan Bjarg tók til starfa
hafa hundruð manna
notið þar meðferðar á
hverju ári - fæstir hafa
verið meðlimir í Sjálfs-
björg. Opinberir aðilar
hafa því sparað tugi
milljóna, þar sem fólk
hefur ekki þurft að
sækja þessa þjónustu til
Reykjavíkur.
Um knattspyrnu
[þróttasíðunni hefur borist bréf
frá öldnum íþróttafrumherja
Guðmundi Benediktssyni frá
Breiðabóli, en hann var um
árabll einn af framámönnum
UMSE. Guðmundur skrifar
nokkra punkta um knatt-
spyrnu, og birtist bréf hans hér
eins og það er skrifað frá hans
hendi.
Hér á landi hefur knattspyma
verið stunduð alllengi við vax-
andi áhuga ungmenna og miklar
vinsældir almennings.
Mikið veltur á því að leikmenn,
og þá sérstaklega byrjendur læri
leikinn vel enda þó þeir geti lengi
bætt við hæfni sína og kunnáttu.
Það sem hér fer á eftir eru
ábendingar um fáein atriði sem
hafa verið hugföst við iðkun
íþróttarinnar. Ágæti þessarar
líkamsíþróttar kemur best fram í
góðum félagsskap og samleik
hvers liðs, sem vera ber svo sam-
stillt að fátt geti verið um áber-
andi mistök.
Knattspyrnan þroskar anda og
líkama þeirra er hana stunda.
Hún grípur til allra vöðva líkam-
ans, með hinum breytilegu hrey-
ingum, stælir og herðir alhliða.
Hún krefst skjótrar hugsunar, þar
er ákveða verður á augabragði
hvað gera skuli, hvert beri að
stefna knettinum, svo mest gagn
verði. Það dugar enginn hugs-
anadeyfð.
Leikurinn krefst snarræðis,
skjótrar ákvarðana, skarprar
dómgreindar og fullkomins
skilnings á gangi leiks og á leik-
reglum. Knattspyrnan glæðir
samtök og félagsskap þar sem
menn leggja sig fram við að ná
ákveðnu marki.
En í þessu tilfelli hlýtur tak-
markið að vera að æfa og læra
leikinn rétt. Hvenær því marki er
náð er undir þeim komið sem
leikinn iðka. Hve mikið þeir
leggja í sölumar, hve vel þeir æfa
sig og auka þrek sitt. Læra verður
að taka knöttinn í hvaða aðstöðu
sem er, læra að stöðva (drepa)
knöttinn með ilinni komi hann úr
lofti, sé hann á rás með jörðu, eða
lágt þá stöðvið hann með því að
hafa fót á lofti og gefa eftir, sem
svarar frákasti hans, og stöðvast
hann þá hjá leikmanni. Sama
gildir ef stöðvað er með brjóst eða
bol. Áríðandi er að menn noti
höfuðið, temji sér kollspymur og
vísi knettinum í ákveðna átt með
þeim.
Læra verður að reka knöttinn,
hlaupa með hann á tánum og
spyma honum síðan rétta leið til
samherja, eða á mark mótherja.
Jafnan ætti leikmaður að hafa
það hugfast að leika til samherja
áður en vöm mótherja er orðinn
honum um megn.
Markverðir verða að vera katt-
liðugir og í stöðugri þjálfun.
Til þess að knattspyman geti
farið vel fram þurfa að leika
kollspyrnumenn, knattrekar,
skotmenn og skilamenn.
Leikmenn sem ekki eru með
knöttinn skulu alltaf vera við-
búnir og vera jafnan þar sem
verða mætti liði þeirra að mestu
gagni. Taka verður tillit til veðurs
þegar leikið er. Sparka skal lágt í
stormi og jafnvel ættu leikmenn
að temja sér samspil með jörðu.
Ónauðsynleg loftspörk ætti að
varast, því þá er knötturinn það
lengi á lofti að mótherjum gefst
jafnt tækifæri að ná honum. og
hefst þá samleikur þeirra. Hvert
spark sem gert er í ákveðna stefnu
fyrirfram áætlaða vegalengd, til
samherja, eða á mark mótherja,
veitir liði von um að skora mörk.
Spörk sem gerð eru í hugsanaleysi
án sýnilegs tilgangs, er tilefni
ósigurs þeirra sem það gerir.
Knattspyrnumenn verða að lifa
reglusömu lífi. Þeir þurfa að æfa
fimleika, þrekæfingar hlaup og
temja sér snarar, léttar og liprar
hreyfingar. Hvert knattspyrnulið
verður að vera samtaka og hver
leikmaður verður að bera fullt
traust til samherja sinna, og þá
um leið vanmeta aldrei getu
mótherjanna.
Lærið knattspyrnulögin og
fylgið réttum leikreglum.
Sýnið prúðmennsku á leikvelli
og utan hans. Virðuleg framkoma
er sómi góðra íþróttamanna og
aðalsmerki heilbrigðar æsku.
Æsku sem eftir andlegt og líkam-
legt atgerfi sitt með iðkun knatt-
spymu og hollra íþrótta. Kapp-
leika verður að vanda því þeir eru
jafnfram sýningarleikir sem fjöldi
fólks ver fé og tíma til að sjá.
Áhorfendur gera réttilega kröfu
til þess að leikir á vellinum fari
fram með þeirri reisn sem góðri
knattspymu sæmir. Þetta tekst
því aðeins ef allir starfsmenn
knattspyrnuleikja gera vel og gera
rétt. Segja má að fagur leikur á
vellinum, hrein og hnitmiðuð
markskot og oft snilldarmark-
varsla veiti leikmönnum verð-
skuldaða aðdáun áhorfenda.
Leikmenn skildu forðast að
brjóta af sér í leik því þá um leið
leggja þeir knöttinn fyrir fætur
andstæðinga sem þá nýta auka-
spyrnu til hins ýtrasta. Enda er
það oft sem skorað er eftir mistök
svo sem við hornspyrnur og al-
gengt er að marki verði náð með
vítaspyrnu. Eftir því sem knatt-
spyrnan er betur lærð og leikin,
verður hlutverk dómara og ann-
ara starfsmanna auðveldara.
Kappleikjum svo og öðrum leikj-
um á að ljúka með gagnkvæmri
vinsemd liðanna, og virðingu
fyrir glæsilegri íþrótt.
Þökk fyrir birtinguna.
Guðmundur Benediktsson.
Vormót
Undanfarlð hefur staðið yfir vormót í
knattspyrnu hér á Akureyri, en mót
þetta er haldið á vegum KRA. Þórsar-
ar hafa verið mjög sigursælir í þessu
móti, en þeir hafa unnið flesta leiklna.
Annars hafa leikirnir farið sem hér
seglr.
6 flokkur.
Þór-KAa ...................... 5-0
Þór-KAb ..................... 4-0
Þór-KAc ..................... 5-0
5 flokkur.
Þór-KAa ..................... 2-1
Þór-KAb ..................... 2-0
4 flokkur.
Þór-KAa ..................... 4-1
Þór-KAb ..................... 0-2
3 flokkur.
Þór-KA ....................... 3-1
1 flokkur.
ÞÖR-KA ...................... 3-1
Kvennaflokkur
Þór-KA ...................... 3-2
2. flokkur.
KA-Þór ...................... 2-0
selja Bjarg og nota andvirðið til
stöðvarinnar", sagði Baldur. „í ár
er framlag Akureyrarbæjar 3,7
milljónir, frá verkalýðsfélögun-
um, ásamt loforðum koma um 7
milljónir. Mörg félagasamtök
ætla að og hafa styrkt bygging-
una, t.d. Lionsklúbburinn Hæng-
ur með einni milljón og Útgerð-
arfélag Akureyrar var að tilkynna
að það ætlaði að leggja fram 2
milljónir í byggingarfram-
kvæmdirnar“.
I fyrsta áfanga er gert ráð fyrir
að verði starfaðstaða fyrir 4 til 5
sjúkraþjálfara. Einnig verður þar
endurhæfingarlæknir til húsa og
stoðtækjasmiður mun hafa
vinnuaðstöðu í endurhæfingar-
stöðinni, auk félagsráðgjafa og
annars starfsfólks.
Frá vlnstrl: Theodór, Helðrún og Baldur.
4.DAGUR
DAGUR.5