Dagur - 02.08.1979, Page 5

Útgefandi: ÚTGAFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Simi auglýsinga og atgreiðslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): ERLINGUR DAVÍÐSSON
Blaöamaöur: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl, og afgr: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Bjornssonar h(
Fjórðungsþingið
Fjórðungsþing Norðlendinga
verður næst haidið á Daivík og
hefst 2. september. Þingið sækja
fulitrúar allra sveitarfélaga og
sýslufélaga á Norðurlandi og rétt
til setu á Fjórðungsþingi eiga yfir
90 fuiltrúar, auk alþingismanna í
norðlensku kjördæmunum.
Meginmál þessa þings verða
iðnþróunarmálin og framhalds-
menntunin á Norðurlandi og verða
þessi stórmál bæði tekin til ræki-
iegrar skoðunar. Á vegum Fjórð-
ungssambandsins og undir stjórn
Áskels Einarssonar, fram-
kvæmdastjóra þess, hafa verið
haldnir 22 fundir nú undanfarið og
var Byggðadeild Framkvæmda-
stofnunar aðili að þeim. Fundir
þessir hafa verið haidnir með
sveitarstjórnarmönnum í þessum
landshluta. Umræðuefnið var iðn-
þróun og atvinnuval í sveitum.
Þessa fundi sótti nær helmingur
allra sveitarstjórnarmanna á
Norðurlandi.
Fjórðungssambandið, ásamt
menntamálaráðuneyti og í sam-
vinnu við fræðsluráðin, vinnur nú
að skipulagningu og samræm-
ingu framhaldsmenntunar norð-
anlands. Tvær nefndir, sín frá
hvoru fræðsluumdæmi, hafa unn-
ið að þessu máli sérstaklega og
leggja samræmda stefnu fyrir
væntanlegt Fjórðungsþing í byrj-
un næsta mánaðar.
Olíukreppan
Hálfur heimurinn kippist við þegar
olía er nefnd á nafn. Verðhækk-
anir á þeirri vöru kunna að valda
heimskreppu, að áliti sumra hag-
fræðinga. Víst er, að stórfelld
hækkun verðs á olíum og bensíni,
skerðir lífskjör þeirra sem þeim
vörum eru háðir. Hins vegar hefur
á því borið, að stjórnmáiamenn
afsaki of margt sem miður fer með
olíukreppunni. Sem betur fer eru
íslendingar ekki háðir olíumörk-
uðum í eins ríkum mæii og ýmsar
aðrar þjóðir vegna þess hve mikið
af vatns- og hitaorku er til í landinu
sjálfu. Hinn stóri skipafioti verður
þó að sætta sig við olíunotkun og
una sparnaðarráðstöfunum, sem
margir hafa verið vonum seinni að
tileinka sér.
Oiíusparnaður og aukin raf-
orkuframleiðsla eru hin einu
skynsamlegu viðbrögð þjóðarinn-
ar í þessu stórmáli. Þá hlýtur
verðjöfnun að koma til álita. En
olíuna verður að greiða því „hók-
us pókus“ aðferðin, sem of oft
hefur verið gripið til, kemur ætíð í
bakseglin og á naumast rétt á sér.
„Við framleiðum eftirsóttar ullarvörur og megum
ekki tapa erlendum mörkuðum“
segir Ingi Tryggvason fyrrverandi alþingismaður
Ingi Tryggvason, bóndi á Kárhóli í Reykjadal og fyrrverandi al-
þingismaður hefur lengi verið áhugamaður um framleiðslu búvara,
vinnslu þeirra óg sölu, innanlands og utan. Hann hefur síðan í
fyrrahaust starfað hjá Útflutningsmiðstöð iðnaðarins og einkum
unnið að skipulagningu og sölu ullar- og skinnavara til hinna ýmsu
markaðslanda.
Þessi grein islensks iðnaðar á um þessar mundir i vök að verjast.
Leitaði biaða fregna af því máli hjá Ingva Tryggvasyni og fer sam-
talið hér á eftir.
Hverju sinnir Útflutningsmiðstöð
iðnaðarins helst á vettvangi búvar-
anna?
Útflutningsmiðstöð iðnaðarins
veitir útflytjendum iðnaðarvara
ýmiskonar þjónustu og leiðbein-
ingar. Ullar- og skinnaverkefni er
sérstakur þáttur í starfsemi hennar.
I upphafi var meginþáttur hans
skilgreindur þannig, að það væri til
hans stofnað til þess að auka og efla
framleiðslu og úrvinnslu ullar og
skinna í þeim tilgangi að auka arð-
semi í þessum iðngreinum og auka
þar með útflutningstekjur. Á und-
an mér hafa þeir Ólafur Haralds-
son og Sveinn Hallgrímsson veitt
þessu verkefni forstöðu, en ég tók
hér til starfa í nóvember á s.l. ári.
Úlfur Sigurmundsson hefur verið
framkvæmdastjóri Útflutnings-
miðstöðvarinnar frá upphafi og frá
upphafi hefur fyrirtækið notið
starfskrafta margra ágætra manna.
Hvernig hefur gengið að ná pess-
um markmiðum?
Útflutningur ullarvara hefur stór
aukist á undanförnum árum og
eftirspurn hefur aldrei verið meiri
en nú. Markaðurinn í Sovétríkjun-
um hefur verið mikill, þótt hann
dragist verulega saman á síðasta
ári. Mjög mikil söluaukning hefur
orðið í Vestur-Evrópu og Norður-
Ameríku, enda hefur farið fram
vönduð og markviss sölustarfsemi í
þessum löndum, sem nú ber sívax-
andi árangur. Þess má geta, að
prjónavörur okkar eru nú seldar
miklu víðar en áður, meðal annars í
Japan og Ástralíu. Giskað er á, að
verðmæti ullarvöruútflutnings á
þessu ári verði yfir 25 milljónir
dollara eða 8-10 milljarðar ísl-
enskra króna, ef hægt verður að
sinna eftirspurn.
Sérstaða islensku ullarvaranna og
ástœður þess, að þœr seljast betur en
aðrar ullarvörur?
íslenskar ullarvörur seljast vel
vegna eðlisgæða ullarinnar. I
kynningarstarfsemi er lögð áhersla
á séreinkenni ullarinnar, svo sem
hve loftmikil og hlý hún er og
hversu vel hún hrindir frá sér vatni.
Þá eru hinir breytilegu sauðarlitir
eftirsóttir og ýfing ullarinnar setur
sérstakan svip á íslensku ullarvör-
umar. Gerð minstra, hönnun og
frágangur eru meðal undirstöðu-
atriða. 1 kynningarstarfsemi er
saga, náttúra landsins og atvinnu-
hættir tengd framleiðslu ullarvar-
anna.
Mikið er nú rœtt um erfiða af-
komu ullariðnaðarins. Hvað viltu
um það mál segja?
Verðlistum hinna ýmsu ullar-
vöruútflytjenda er dreift á síðustu
mánuðum ársins og verðlag gildir
óbreytt í eitt ár í senn. Ekki þýðir
fyrir okkur að skrá verð varanna í
íslenskum krónum, heldur á verði
gjaldmiðils þess lands, þar sem sal-
an fer fram, eða miða við einhvern
þekktan gjaldmiðil, svo sem doll-
ara. Verð á vörum, sem ákveðið var
í nóvember eða desember 1978 var
vel viðunandi, miðað við kaupgjald
þá og skráningu gengis. Síðan hef-
ur allur kauptilkostnaður, hráefni,
vextir og opinber þjónusta hækkað
meira en skráð gengi erlends
gjaldeyris gagnvart íslenskum
krónum. Þess vegna stendur ullar-
iðnaðurinn frammi fyrir miklum
fjárhagsvanda eins og er. Auðvitað
er þessi staða afleiðing verðbólg-
unnar. Krónunum í kring um
framleiðslu hverrar flíkur er stór-
fjölgað, án þess verðmæti flíkur-
innar hafi aukist og hið skráða
gengi breytist ekki í samræmi við
krónufjölgunina. Það óvissuástand,
sem verðbólgan veldur, kemur hart
niður á allri viðleitni til að reka
traustan útflutningsiðnað, þar sem
fullunnar iðnvörur úr ull, sem við
flytjum úr landi er fyrst og fremst
vinna, vinna bóndans, iðnverka-
mannsins og allra annarra, sem að
framleiðslu og vinnslu koma. Fjár-
magnskostnaður og hráefniskostn-
aður vega tiltölulega lítið, miðað
við ýmsa aðra atvinnuvegi og þess
vegna er nettó-gjaldeyrisöflun í
ullariðnaði tiltölulega mikil.
Ullariðnaðurinn er verulegur
þáttur atvinnulífsins?
Giskað er á, að kringum 1500
manns vinni í ullariðnaði, sölu-
starfsemi og í öðrum störfum, sem
tengjast ullariðnaðinum beint.

.Markaður fyrir Mokkaskinn er mjög góður.
Ingi Tryggvason.
Þessar tölur eru ekki nákvæmar, en
unnið er að gagnasöfnun til að fá
betri upplýsingar en nú eru til um
mannafla í iðngreininni. Gildi iðn-
greinarinnar liggur meðal annars í
því, að verksmiðjumar eru dreifðar
um landið og auka því á fjölbreytni
atvinnutækifæra í mörgum sveitar-
félögum. Víða hafa saumastofurn-
ar orðið hrein viðbót við þá atvinnu
möguleika, sem til voru í sveitarfé-
laginu og nýtist vinnuafl, sem áður
nýttist að takmörkuðu leyti. Með
nokkrum rétti má þvi segja, að þeir
milljarðar, sem ullariðnaðurinn
greiðir í vinnulaun á ári hverju,
myndi tapast að verulegu leyti, ef
ekki yrði lengur fjárhagslegur
grundvöllur undir þessari atvinnu-
starfsemi.
Getur ullariðnaðurinn keppt við
aðra atvinnuvegi um vinnuafl?
Möguleikar ullariðnaðarins
liggja fyrst og fremst í því, að við
framleiðum sérstaka, vandaða, eft-
irsótta og því dýra vöru. Allir vita,
að sjávarútvegur og fiskiðnaður eru
fyrirferðarmiklar atvinnugreinar í
okkar landi og undirstaða þeirrar
velmegunar, sem við búum nú við.
Skráning íslensku krónunnar hefur
líka í aðalatriðum verið miðuð við
afkomu sjávarútvegs. Hækkun
fiskverðs á Bandaríkjamarkaði í
vetur, kom sér vel fyrir sjávarút-
veginn og hjálpaði til að draga úr
sigi krónunnar okkar. Hins vegar
hjálpaði þessi verðhækkun ullar-
iðnaðinum ekki neitt. Ég er þeirrar
skoðunar, að við getum ekki sett
allt okkar traust á öflun sjávarvara
og vinnslu þeirra. Aðrir atvinnu-
vegir þurfa einnig að geta þrifist og
við verðum að finna leiðir til þess
að svo megi verða. Ef við getum
ekki búið vinnuaflsfrekum en
orkuspörum iðnaði lífvænleg skil-
yrði, hljótum við að hverfa til
orkufreks stóriðnaðar, hvort sem
okkur líkar það betur eða verr. Við
þurfum því að ákveða hvemig at-
vinnustarfsemi á að geta þrifist, ef
möguleikar þeirra atvinnugreina,
sem við teljum rétt og skynsamlegt
að hafa í landinu, hafa mjög mis-
jafna afkomumöguleika, verðum
við að búa okkur tækjum til að
jafna milli þeirra á skipulegan hátt.
Hvað um skinnaiðnaðinn?
Hann stendur svipað og ullar-
iðnaður okkar stóð fyrir tíu árum.
Við eigum mjög góð sauðskinn til
mokka framleiðslu og markaður
fyrir slík skinn og flíkur úr þeim, er
nú mjög góður. Hins vegar seljum
við meirihluta skinnaframleiðslu
okkar lítt eða nánast óunnin. Við
höfum ekki enn náð neinni teljandi
fótfestu á erlendum mörkuðum
fyrir fullunnar flíkur úr skinnum.
Sauðskinnin okkar eru að mestu
leyti notuð í dýran mokkafatnað
erlendis. En við gætum sjálfir
framleitt þann fatnað og fengið
gangverð fyrir, gætum við unnið
eins mikið útflutningsverðmæti úr
skinnunum og nú er unnið úr ull-
inni.
Með aukinni leiðbeiningastarf-
semi og hagræðingu á vinnustöð-
um má áreiðanlega auka afköst
verulega t.d. í saumastofunum og
búa þennan iðnað betur í stakk en
nú er. Ég vil minna á að Iðntækni-
stofnun íslands og Útflutnings-
miðstöðin standa fyrir verulegri
leiðbeininga- og hagræðingarþjón-
ustu. En umfram allt verðum við að
búa fjárhagslega betur að þessum
iðnaði og veita honum öryggi. Víða
hefur verið stofnað til sauma- og
prjónastofa með það markmið eitt,
að auka atvinnufjölbreytni og auð-
vitað í þeirri von, að reksturinn geti
staðið á eigin fótum. Á meðan við
fáum svo hátt verð, sem raun ber
vitni fyrir ullarvörurnar, ættum við
fremur að geta aukið framleiðsluna
en hitt. Ef við hins vegar getum
ekki staðið við gerða samninga og
fullnægt viðskiptavinum okkar, og
verðum að draga saman seglin
vegna heimatilbúinna vandamála,
þá eigum við á hættu, að merkilegt
sölustarf sé til lítils unnið, markaðir
og traust tapist og keppinautar
okkar komi í það pláss, sem við nú
skipum í hugum hundruð þúsunda
viðskiptavina og úrvalsrúmi er-
lendra stórverslana, sagði Ingi
Tryggvason að lokum og þakkar
blaðið svör hans.
„Breytilegir sauðalitir eru eftirsðttir."
Mannlíf gegn eyðingaröflum
Þegar fréttamenn útvarps og
sjónvarps eru að spyrja menn ut-
an af landsbyggðinni um gang
mála á viðkomandi stað, heyrist
oft varpað fram þessari spurn-
ingu: „Hvernig er svo mannlífið
hjá ykkur?“ Mér býður í grun að
oft á tíðum viti þeir vart sjálfir
hvað fellst í orðinu mannlíf. En
eitt veit ég þó að þá eru þeir ekki
að grennslast eftir „skipulaginu“
sem kannske er verið að leggja
seinustu hönd á við teikniborð
bak við birgða glugga. Og nær því
jafnvíst er að frá því teikniborði
er ekki litið upp til að virða fyrir
sér mosavaxna klöpp eða litlar
bárum sem gjálfra í fjöru sem
alltaf hefur verið fjara síðan elztu
menn muna.
Ekki er heldur litið á lúnar
bryggjur, sem geyma spor á máð-
um fjölum, spor hundraða og
þúsunda verka- og sjómanna,
sem þar hafa gengið ýmist í
skugga atvinnuleysis eða léttstígir
vegna góðra aflabragða og nægr-
ar atvinnu. Nei slíkt á ekki heima
á pappírum ofskipulags nútím-
ans, þar sem dregnar eru beinar
línur frá einum punkti til annars.
Og vilji svo til að í veginum verða
náttúrufyrirbrigði eða gömul
mannvirki eins og Torfunefs- og
Hophnersbryggjur snertir slíkt
enga strengi í brjósti slíkra hönn-
uða. Einn stærsti þáttur mannlífs
hvers bæjar og þorps er þegar
menn og umhverfi falla hvert að
öðru án þvingunar þess skipulags
sem fellst í þeirri áráttu að fjar-
lægja allt það sem er og virðist
einhvernveginn alltaf hafa verið
og veitir börnum sínum ungum
og öldnum öryggistilfinningu
þess óumbreytanlega. Slíkt öryggi
sem byggist á gamalkunnu um-
hverfi sem á sér sína sérstöku
angan, sína gömlu sögu og er bara
þarna á jafn einfaldan og sjálf-
sagðan hátt eins og hafgolan sem
gárar „pollinn" máfarnir sem
fljúga gargandi yfir bótinni eða
áin sem skilar framburði sínum á
leirurnar.
Kannske verða þéssi nöfn:
„Pollurinn, Bótin og Leirurnar"
íTman tíðar aðeins eitthvað sem
var en ekki það sem er. Bær án
bryggju er sem andlit án augna.
Að vísu er lokið byggingu nýrrar
bryggju eða réttara sagt skipa-
lægis, því stálþil við uppfyllingu
verður aldrei bryggja! Ef gömlu
Sonja Sveinsdóttir.
bryggjurnar verða fjarlægðar sem
nær því má telja seinustu leifar
Torfunefs og þeirrar gömlu eyrar
sem bærinn okkar ber nafn af
hverfur eitthvað mikilvægt sem
aldrei verður kallað til baka.
Hvert eiga þeir þá að rölta gömlu
mennirnir sem eru hluti mann-
lífsins og setja sunnudagsblæ á
hversdagslífið þar sem þeir
standa saman á bryggjunum, gefa
hvorir öðrum í nefið og minnast
gamalla tíma.
Hvers munu þau fara á mis við
barnabörnin þeirra sem liggja á
maganum með færin sín og veiða
marhnút, kola, þyrsling og jafnvel
silung. Þarna eru ævintýri æsk-
unnar upplifuð og liðin ævintýri
ellinnar rifjuð upp.
Akureyringar, spyrjið hverjir
það eru sem hafa slíkt ofurvald að
þeir geti þurrkað út af ásjónu
bæjarinns þetta sterka svipmót.
Er það vilji bæjarbúa að í stað-
inn fyrir bryggjurnar, sem eru að
verða eins konar sjálfkjörin úti-
vistarsvæði án þess að bæjaryfir-
völd þurfi að kosta milljónum
milljóna til verði þurrkaðar út og
í staðinn komi steinsteypa sem
þjóni því eina takmarki að
gera bílnum léttara fyrir að bruna
burt úr bænum okkar með
mannlífið innanborðs. Vilja nú
ekki einhverjir helzt sem flestir
láta álit sitt í ljós á þessu óhappa-
verki sem framkvæma á nú mjög
bráðlega. Við, fólkið sem byggjum
þennan bæ, hljótum að eiga
einhvern rétt. Verðum á undan
jarðýtunum og eyðingaröflum
þeim sem beina þeim brautina og
segjum hingað og ekki lengra.
Sonja Sveinsdóttir.
Frá vinstri: Vésteinn, þá Óskar og Oddur.
Þeir keppa á Norður
landamótinu
Þrír ungir og efnilegir
frjálsíþróttamenn í KA voru
valdir í landslið unglinga, til
að keppa á Norðurlanda-
mótinu sem fram fer i Osló
nú um helgina. Það eru
Oddur Sigurðsson sem
keppir í spretthlaupum og
boðhlaupum. Óskar Reyk-
dalsson sem keppir í kúlu-
varpi og sleggjukasti og
Vésteinn Hafsteinsson sem
keppir í kringlukasti.
Allir þessir menn hafa bætt
Akureyrarmet í sínum
keppnisgreinum í sumar og
búist er við að kúlan fljúgi yfir
16 metra hjá Óskari á mótinu.
Vésteinn setti nýlega Akur-
eyrarmet í kringlukasti 45.21
Hart barist við mark Þórs.
KR efstir í sínum riðli
Á þriðjudagskvöldið
kepptu í Islandsmótinu í öðr-
um flokki Þór og KR. Fyrir
leikinn voru KRingar ósigr-
aðir í þessum flokki. Þeir
héldu hins vegar sigurgöngu
sinni áfram og unnu Þór með
fjórum mörkum gegn tveim-
ur. Kr fékk óskabyrjun i
KR-Þór
4:2
leiknum er þeir tvívegis óðu í
gegnum vörn Þórs í fyrstu
mínútum leiksins og skoruðu í
bæði skiptin. Eftir það var
iafnræði með liðunum en í
fyrri hálfleik tókst Þór ekki að
skora, en þeir gerðu tvö mörk í
síðari hálfleik og KR-ingar
einnig þannig að leikar end-
uðu eins og áður sagði fjögur -
tvö fyrir Kr. Kr-ingar eru
Það var fríður flokkur Hús-
víkinga sem hélt baráttu-
glaður á jþróttamót fyrir
unglinga í Álaborg, sem
stendur yfir þessa dagana og
lýkur n.k. mánudag. Á þetta
mót koma keppendur úr 17
vinabæjum Álaborgar víðs
vegar um heim og hefur það
sakir keppendafjölda oft ver-
ið nefnt Olympíuleikar ungl-
inga. Þarna keppa 3000
unglingar á aldrinum 13-16
ára í 40 íþróttagreinum og er
þetta í annað skiptið sem
leikarnir eru haldnir, síðast
árið 1975.
Húsvíkingar sendu 33 kepp-
endur úr Völsungi, sem keppa í
handbolta, fótbolta, frjálsum
íþróttum og golfi. Húsavíkur-
bær stendur undir kostnaðar-
hlið fararinnar og fylgja bæjar-
efstir í sínum riðli í öðrum
flokki, en Þórsarar eru um
miðjan riðilinn en KA neðar.
stjóri og forseti bæjarstjórnar
keppnisfólkinu, auk þriggja
þjálfara.
Húsavík:
Úrslit í yngri
flokkum
5. flokkur
Völsungur — K.S. 2-'p
Mörk Völsungs skoruðu Svavar
Geirfinnsson og Sævar Valdcmars-
son.
4. flokkur
Völsungur — K.S. 4-1.
Mörk Völsungs skoruðu Viðar
Haraldsson 2 og Óðinn Valsson 2.
Mörk K.S. Jón Blöndal.
3. fiokkur
Völsungur — K.S. 6-0
Mörk Völsungs skoruðu Olgeir
Sigurðsson 4, Hörður Benónýson og
Jónsteinn Þorfinnsson 1 mark hvor.
Völsungar til Alaborgar
4.DAGUR