Dagur - 31.07.1980, Blaðsíða 4

Dagur - 31.07.1980, Blaðsíða 4
Útgefandi: ÚTGAFUFÉLAG DAGS Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207 Sími auglýsinga og afgreiöslu: 24167 Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON Blaðamaður: ÁSKELL ÞÓRISSON Augl. og afgr.: JÓIHANN KARL SIGURÐSSON Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf. Dagur í lit Dagur hefur nú tekið í notkun við- bótartæki við prentvél sína, sem gera kleift að prenta blaðið í fjór- um litum og allt upp í 24 síður að stærð. Áður var aðeins hægt að prenta í vélinni átta síðna blað og aðeins svartan lit. Þetta mikla spor markar enn ein þáttaskil í mikiili framfarasókn blaðsins síð- ustu árin. Dagur markaði sér sér- stöðu meðal landsbyggðablað- anna árið 1977 þegar útgáfan var aukin úr einu blaði á viku í tvö, en fyrr á því ári hafði blaðið eignast mjög fullkomna offset-prentvél. Næsta skref var útgáfa sérstaks helgarblaðs fyrr á þessu ári. Það hefur komið út mánaðarlega, en vonir standa til að það verði í framtíðinni þriðja blaðið í viku hverri. Þörf fyrir lands- byggðablöð Þessi árangur blaðsins segir sína sögu og er sérstaklega athyglis- verður þegar litið er til þeirrar staðreyndar, að Dagur hefur ekki, fremur en önnur landsbyggða- blöð, notið mikilla styrkja til út- gáfunnar, eins og raunin er með flest dagblöðin í Reykjavík. Styrk- urinn til Dags á þessu ári nægir ekki til þess að gefa út eitt tölu- blað. Það er svo hins vegar væg- ast sagt undarleg tilhögun, að hægt skuli vera að gefa út dagblað í Reykjavík nær eingöngu með opinberum styrkjum, bæði bein- um og óbeinum í formi opinberra auglýsinga, á sama tíma og landsbyggðablöðin njóta svo til einskis í þessum efnum. Vel- gengni Dags sýnir svo ekki verður um villst, að mikil þörf er fyrir al- mennt frétta- og auglýsingablað í Norðlendingafjórðungi og vafa- laust í öðrum landsfjórðungum einnig. Krafa um jafnrétti Sú krafa hlýtur að vera gerð, að sé á annað borð veitt opinbert fé til blaðaútgáfu á íslandi, þá gjaldi landsbyggðablöðin ekki fjarlægð- arinnar frá Reykjavík og kerfinu, heldur njóti sömu aðstöðu og Reykjavíkurblöðin. Þetta er krafa um jafnrétti, og hefur ekkert að gera með spurninguna um það, hvort opinberir styrkir Skuli veittir til blaðaútgáfu. Það kannast víst flestir Akur- eyringar við lítið, svart og vinalegt timburhús sem stend- ur við Aðalstræti 54 og líklega hefur meirihiutinn einhvern tírnann heimsótt það. Þetta er bemskuheimili Nonna, eða Jóns Sveinssonar rithöfundar, og nefnist Nonnahús. Þegar blaðamaður Dags rölti þar upp að, barst á móti honum hug- Ijúfur söngur. Það var finnski unglingakórinn Pudas sem þarna var í heimsókn og söng að lokum lagið „Hafið bláa hafið“. Þegar unglingakórinn var farinn voru safngestir frekar fáir svo undirrituð not- aði tækifærið og fékk annan safnvörðinn til að ganga með sér um húsið og upplýsa eitt og annað. Nonni fæddist að Möðruvöll- um í Hörgárdal árið 1857. Hann fluttist með foreldrum sínum til Akureyrar 1865, í svokallað Páls- hús og nefnt hefur verið Nonna- hús. Nonni bjó ekki í þessu húsi nema í fimm ár en þá bauðst honum að fara til náms í Jesúíta- skólann í Amiens í Frakklandi. Síðar vígðist hann prestur Jesúítareglunnar. Nonni ferðaðist út um allan heim, lærði, stundaði trúboðsstörf, kenndi og skrifaði. Hann dó í Köln í Þýskalandi árið 1944 og er grafinn þar. Hann kom einungis tvisvar til íslands eftir að hann sem drengur fór utan til náms. í fyrra sinnið 1894 og 1930 kom hann á Alþingishátíðina í boði ríkisstjórnarinnar. i þeirri ferð var hann gerður að heiðurs- borgara Akureyrar. Á 100 ára afmæli Nonna, 1957, var Nonnahúsið opnað sem safn. Það er eign og í vörslu Zonta- klúbbsins á Akureyri. Það var nánast í niðurníðslu þegar klúbburinn tók það að sér, gerði það upp og opnaði sem safn. Bak við húsið er stór kartöflugarður og er hann aðaltekjulind hússins, auk skemmtana og flóamarkaða sem Zontaklúbburinn gengst fyr- ir til að standa straum af rekstri hússins. Auk þess lætur bærinn og ríkið einhverja styrki af hendi rakna. NONNAHÚS „Nonni og Manni“ á 17 tungumálum Á neðri hæð hússins eru tvær stofur, eldhús og búr. í eldhúsinu getur að líta forna eldavél, leirtau i rekkum og búsáhöld svo eitt- hvað sé nefnt. í stofunum er fátt um húsgögn en meðfram veggj- unum eru gerborð og þar í eru bækur Nonna á hinum ýmsu tungumálum. Bækur hans voru þýddar á um 40 þjóðtungur og í safninu er m.a. bókin „Nonni og Manni“ á 17 tungumálum. Bæk- ur Nonna urðu alls tólf, flestar skrifaðar á þýsku og kom sú fyrsta út árið 1906. Á veggjum eru myndir af Nonna í starfi og leik og nokkrar eru þær af honum umkringdum börnum. Þarna er brjóstmynd af honum sem útgefandi bóka hans í Þýskalandi, Herder Dorneich, gaf safninu. Einnig er þarna eftir- mynd af styttu sem Nonnavina- félagið í Köln gaf safninu og er hún af dreng sem situr við gos- brunn og les bók, væntanlega eina Nonnabókina. Á neðri hæð hússins er skáli sem byggður var við húsið eftir að það var gert að safni. Þar, á veggjunum, eru teikningar eftir ýmsa höfunda og eru fyrirmyndirnar að sjálfsögðu atvik úr Nonnabókunum. Á efri hæð hússins eru þrjú svefnherbergi, öll lítil og undir súð. í herbergi Nonna, sem gjarnan er nefnt bláa herbergið, eru fáir munir. Rúm, borð með skrifpúlti, stóll, kolaofn og kista sem Nonni hafði alllaf á ferðalögum sínum um heiminn. Hin herbergin eru svipuð, með rúmum, borðum og stólum en þar getur einnig að líta gamla saumavél, veggklukku og þvotta- borð. Og fyrir framan eitt rúmið eru sauðskinnsskór. Mest aðsókn Þjóðverja Safngestum var nú farið að fjölga all verulega og tæplega rúm fyrir mikið fleiri á loftinu. Þegar blaðamaður hafði klöngr- ast niður stigann aftur var neðri hæðin einnig full af ferðamönn- um á öllum aldri og af mörgum þjóðernum. Það er líka sunnu- dagur og þrátt fyrir gott veður notar fólk frídaganá til annars en sleikja sólskinið. Lítil stelpa kall- aði yfir sig hrifin á pabba sinn: „Pabbi, komdu ogsjáðu myndina af Nonna og Manna í bátnum.“ Svo það er ekki liðin tíð að börn hafi gaman af Nonnabókunum. Safnvörður sagði að aÓ8o>knin væri nokkuð mikil. Erlendir ferðamenn eru að vísu í miklum meirihluta og ber þar mest á Þjóðverjum. Innlendir ferða- menn láta sitt heldur ekki eftir liggja. Akureyringar koma nú ekki oft í safnið, helst með að- komufólki og svo sem :börn. En það er orðin föst venja að fimmti bekkur barnaskólanna ; komi og skoði húsið. I stuttri grein er aldrei hægt að gefa nema örlitla hugmynd um hvernig umhorfs er í safni sem Nonnahúsið er. Þó að hú§ið sé gamalt og safnmunir eklu mangiil þá upplifir maður einhvernveg- inn í huganum þá ánægju seni maður sem barn hafði af Nonna- bókunum. Kjörnir fulltrúar - lýðræöislegt vald í skýrslu sinni til aðalfundar Sambandsins 11. og 12. júní sl. gerði Valur Arnþórsson, stjórn- arformaður, hina lýðræðislegu stjórnun í samvinnuhreyfing- unni að umtalsefni og sagði þá m.a.: „Hinir kjörnu fulltrúar kaupfé- laganna, Sambandsins og sam- starfsfyrirtækjanna eru að sjálf- sögðu lykillinn að hinu lýðræðis- lega valdi í samvinnuhreyfingunni sem vissulega ber að efla og styrkja og gera sem virkast. í þessu sam- bandi skal rifjað upp að á aðal- fundum 25 kaupfélaga í landinu, sem eru deildaskipt, situr 1.341 að- alfundarfulltrúi, auk þess sem 17 kaupfélög eru ódeildaskipt og þar eiga allir félagsmennirnir, 4.026 að tölu, sæti á aðalfundum með full- um réttindum. Stjórnarmenn í kaupfélögunum, sem að sjálfsögðu eru kosnir af aðalfundunum, eru 218 og kaupfélögin í landinu halda um 400 stjórnarfundi á ári. Aðal- fundir kaupfélaganna kjósa 114 fulltrúa á aðalfund Sambandsins, sem aftur kýs 9 manna stjórn Sam- bandsins, auk þess sem starfs- mannafélög Sambandsins kjósa tvo fulltrúa í stjórn þess. Búvörudeild heldur sérstakan ársfund með fulllrúum afurðasölufélaganna, Valur Arnþórsson. sem kýs sérstaka samstarfsnefnd, hið sama gerir Osta- og smjörsalan og kýs sér sérstaka stjórn. Sjávaraf- urðadeild heldur sérstakan ársfund með fulltrúum SAFF-frystihús- anna og þar er kosin stjórn. Á að- alfundum samstarfsfyrirtækjanna mæta mörg hundruð manns, og í stjómum samstarfsfyrirtækjanna eiga sæti 83 menn. Stjórnarfundir í samstarfsfyrirtækunum eruyfir 100 á ári. Sé samvinnuhreyfingin dregin saman í hnotskurn má segja að 42 þúsund félagsmenn kjósi fast að l'.OOO félagskjörna trúnaðarmenn, þegar með eru taldar deildastjórnir, en féiagskjörnir stjórnarmenn úr þeim hópi ráða síðan 150 fram- kvæmdastjóra kaupfélaganna, Sambandsins og samstarfsfyrir- tækjanna. Sé dreginn saman fjöldi deildafunda og stjórnarfunda í kaupfélögunum, Sambandinu og samstarfsfyrirtækjunum eru þetta alls um 750 fundir á ári, en allt er þetta rifjað upp hér til þess að benda á að hið fclagskjörna og lýðræðislega vald í samvinnu- hreyfingunni er mjög víðtækt og mjög virkt, og það gegnir ákaflega þýðingarmiklu hlutverki í allri stefnumótun og ákvarðanatöku samvinnuhreyfingarinnar. Vissulega eru til dæmi þess, til- tölulega fá, að sömu menn sitji í stjóm fleiri en eins samvinnufélags eða fyrirtækis og á það sér sínar eðlilegu skýringar. Utanaðkom- andi aðstæður hafa ráðið því að þegar ráðist var í ýmsar nýjar starfsgreinar á undanförnum ára- tugum varð að skipuleggja þær í sérstökum samstarfsfyrirtækjum fremur en að gera þær að hreinum deildum í Sambandinu. Hefðu þessar starfsgreinar hins vegar ver- ið hreinar deildir í Sambandinu hefðu þær að sjálfsögðu heyrt beint undir framkvæmdastjórn, forstjóra og stjórn Sambandsins, og síðan aðalfund. Þótt utanaðkomandi að- stæður hafi gert æskilegt eða nauðsynlegt að skipuleggja þessar starfsgreinar sem sérstök fyrirtæki eru þær eftir sem áður greinar á meiði samvinnustarfsins, draga að- alnæringu sína úr rótum sam- vinnustarfsins og verða að fylgja þeim meginlínum sem hið lýðræð- islega vald í samvinnuhreyfingunni leggur. Það er því ekki bara æski- legt heldur nauðsynlegl að stjorn Sambandsins og æðstu trúnaðar- menn þess hafi aðstöðu til beinna áhrifa í samstarfsfyrirtækjunum, þannig að í aðalatriðum sé sam- ræmdri heildarstefnu samvinnu- hreyfingarinnar fylgt, eins og hún er mótuð á hverjum tíma. Um þetta hef ég ekki fleiri orð en vil fullyrða að lýðræðisleg stjórnun og stefnu- mótun sé víðtækari og virkari í hinni íslensku samvinnuhreyfingu en í samvinnuhreyfingum annarra þjóðlanda, og hún stenst fyllilega samanburð við aðrar fjöldahreyf- ingar í þessu landi. Ég ítreka svo nauðsyn þess að félagslega kjörnir trúnaðarmenn samvinnuhreyfing- arinnar fái sem besta aðstöðu til að þroskast og þjálfast í störfum sínum fyrir hreyfinguna og þá m.a. með þátttöku í námskciöshaldi Sam- vinnuskólans sem er til sérstakrar fyrirmyndar og ber hiklaust að halda áfram og efla eftir föngum.“ 4.DAGUR tÞórgunnur Lárusdóttir F. 31. júlí 1947 - D. 19. júní 1980 Þórgunnur Lárusdóttir, húsfreyja í Arnarfelli í Saurbæjarhreppi and- aðist í Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri 19. júní, eftir löng og ströng veikindi og var jarðsungin frá Akureyrarkirkju 1. júlí. Margir fylgdu hinni 33 ára gömlu konu til grafar. Foreldrar Þórgunnar voru Vil- borg Pálmadóttir frá Gullbrekku í Eyjafirði og Lárus Haraldsson pípulagningamaður á Akureyri, sem látinn er fyrir allmörgum ár- um. Þórgunnur vann hjá Kaupfélagi Eyfirðinga á Akureyri um árabil, fyrst í Stjörnu-Apóteki. Hún var framúrskarandi að starfhæfni og dugnaði og voru störf hennar að verðleikum metin af þeim sem til þekktu. Árið 1972 flutti Þórgunnur að Arnarfelli og hóf búskap með manni sínum, Jóni Eiríkssyni, sem þar átti heima. Hann keypti jörðina og þau stunduðu mjólkurfram- leiðslu fyrstu árin en breyttu svo búskap sínum í fugla- og svína- kjötsframleiðslu, byggðu sér gott og smekklegt heimili og lék allt i lyndi þau ár. Börn þeirra Jóns og Þórgunnar eru: Sunna Vilborg 9 ára og Eiríkur Ingvi 5 ára. Saga Þórgunnar varð ekki löng, en hún var björt og hamingjurík á meðan dagur entist og veikindin höfðu ekki kvatt dyra á þann óvægilega hátt sem síðar varð. En í þjáningafullum veikindum varð sagan einnig hetjusaga Þórgunnar og sýndi bæði þroska hennar og geðstyrk í ríkum mæli þegar m'est- reyndi á og öllum var ljóst hvert stefndi. Um leið og ástvinum eru sendar samúðarkveðjur vegna fráfalls hinnar mikilhæfu og góðu konu, ber mörgum að þakka bjartan og trúan starfsdag og hetjulund, allt til þess er hvítir vængir dauðans báru hana til nýrra heima. E.D. t Aðalbergur Stefánsson F. 20. ágúst 1927 - D. 4. júlí 1980 Hinn 14. júlí sl. var Aðalbergur Kristján Stefánsson starfsmaður á Kristneshæli til moldar borinn frá Akureyrarkirkju, aðeins 53 ára gamall. Hann var Skagfirðingur, fæddur á Hjaltastöðum 20. ágúst 1927. Foreldrar hans voru hjónin Stein- unn Jónsdóttir og Stefán Jónsson, en þeirra börn urðu tíu. Elstir voru tvíburarnir Aðalbergur og Sigurður Jón, Reykjavík, Erla Kristín, hús- móðir Keflavík, Jón Haukur, múr- ari, Reykjavík, Halla Engilráð, húsmóðir syðra, Rögnvaldur Skag- fjörð og Kristbjörg Munda bæði hjúkrunarfræðingar. Þrír drengir, Rögnvaldur Skagfjörð, Ámundi og Björn dóu ungir. Fátæk var fjölskyldan og dvaldi á ýmsum stöðum svo sem Hjalta- stöðum, Framnesi, Flugumýrar- hvammi, Miðgrund og Kúskerpi, en þaðan lá leiðin til Bolungarvík- ur, þar sem dvölin varð þrjú ár og síðan til Reykjavíkur. Aðalbergur vann fyrir sér á sumrin frá sjö ára aldri á Bolungarárunum og síðan var hann einhver sumur á Snæ- fellsnesi eftir að fjölskyldan hafði flult til höfuðborgarinnar og þar mun hann þá hafa hugsað sér framtíð þótt af því gæti ekki orðið. Á fermingaraldri lá leiðin á ný til Skagafjarðar og til nítján ára aldurs var hann að mestu leyti á Hofi í Vesturdal hjá frændfólki sínu. Um þessi uppvaxtarár sín var Aðalbergur jafnan fremur fáorður en á ýmsu mátti skilja að hann hefði verið í misjöfnum vistum og mun það ekki ofmælt. Þegar hér var komið sögu urðu þáttaskil. Aðalbergur og Ragn- heiður Gísladóttir skagfirsk myndarkona, stofnuðu heimili á Akureyri og áttu þau þar eða í ná- grenni heima síðan. Þar vann Aðalbergur á verkstæðum og í verksmiðjum eða var bílstjóri og sex ár stýrðu þau hjónin búi sona sinna í Bitru í Glæsibæjarhreppi. Síðustu árin unnu þau á Kristnes- hæli og áttu þar einkar snyrtilegt heimili. Aðalbergur Stefánsson var mjög bráðþroska unglingur, víkingur til vinnu, fjölhæfur verkmaður og þvi eftirsóttur. Hann var gerðarlegur í sjón, hreinskiptinn og vinfastur. I tómstundum sínum ól Aðalbergur upp og tamdi marga góðhesta þeirra hjóna, sem bæði voru hest- elsk og áttu þau oft úrvalshesta á sýningum. Þau Aðalbergur og Ragnheiður eignuðust þrjá syni: Pálma Bjartmar, lögregluþjón í Keflavík, Andrés Vigni, smið og bónda í Akurseli í Öxarfirði og Stefán verkamann á Akureyri. Mjög ungur lenti Aðalbergur út á óheillabraut ofnotkunar áfengis. En með karlmannlegu átaki hóf hann sig upp úr óreglunni og brást í því efni hvorki sjálfum sér né öðr- umeftirþað. Ég er þakklátur fyrir að hafa kynnst jafn heilsteyptum manni og góðum dreng og Aðalbergur Stefánsson var. Það er mikil birta yfir niinningu hans. E.D. Alfreð og Arni í K.R. Það mun nú vera afráðið að handboltamennirnir Alfreð Gíslason úr KA og Árni Stefánsson úr Þór sem báðir verða við nám í Reykjavík næsta vetur, gangi til liðs við KR-inga. Vitað var að mörg féiög á Reykjavíkursvæðinu reyndu að fá þá félaga í sínar raðir, en sennilega hefur þeim litist best á vistina hjá vesturbæjarliðinu. Hilmar Björnsson mun þjálfa KR liðið en hann er eins og menn vita einn besti þjálfari sem við íslendingar eigum. Hann þjálfaði landsliðið hér áður fyrr með mög góðum ár- angri, og í fyrra þjálfaði hann Valsliðið sem stóð sig betur en nokkurt annað félagslið íslenskt hefur gert á erlendum vett- vangi. Þá hefir Hilmar verið orðaður við þjálfun á landslið- inu í vetur eftir brotthlaup Jó- hanns Inga. Miklar líkur eru á að Alfreð verði í íslenska lands- liðinu í vetur, og eflaust mun Ámi eiga þar möguleika líka. Íþróttasíðan óskar þeim félög- um velfarnaðar með sínu nýja félagi, en vonast til að sjá þá aftur í peysum sinna gömlu félaga, þ.e.a.s. KA og Þórs. Alfreð Gtslason. Árni Stefánsson. Enginn fótbolti um næstu helgi Um næstu helgi, þ.e.a.s. verslunarmannahelgina, verður ekkert leikið í ís- landsmótinu í knattspyrnu. Nú eru ellefu umferðir búnar og Akureyrarfélögin Þór og KA eru á toppnum með 17 stig, og hafa bæði tapað fimm stigum. Þremur stigum á eftir þeim koma næstu lið. Við Akureyringar getum því fastlega vonast eftir fyrstu- deildarleikjum á Akureyrarvelli næsta sumar. Nókkuð öruggt má telja að minnsta kosti annað liðið komist upp og mjög liklega bæði. Ef litið er á úrslit leikj- anna sem búnir eru kemur í Ijós að staða Þórs er nokkuð sterk- ari. Þeir hafa að vísu tapað öll- um sínum stigum á grasvöllum, öfugt við KA sem hefur tapað öllum sínum stigum á malar- völlum. Þórsarar hafa unnið bæði ísafjörð og Hauka á úti- velli en þessi lið eru aðalkepp- endur Þórs og KA um fyrstu sætin. KA hlaut hins vegar að- eins eitt stig út úr útileikjum sínum við þessi lið. Þór tapaði báðum leikjum sinum við KA, og einu stigi við Þrótt frá Nes- kaupstað hér á Akureyrarvelli. Útileikirnir hafa því verið sterkari hjá þeim en heimaleik- irnir. Þórsarar gestir á Ólafsvökunni Á laugardagsmorguninn síð- asta fór meistaraflokkur Þórs í knattspyrnu til Fær- eyja og lék þar einn leik við Færeyska liðið B-36. Þetta var einn af hápunktum Ólafsvökunnar sem haldin var þessa helgi, en venjan er að bjóða einu íslensku liði á Ólafs- vökuna. Fyrir nokkrum árum fór t.d. ÍBA og lék þar knatt- spyrnu. í leiknum við B-36 skoruðu Þórsarar tvö mörk, en máttu jafn oft hirða knöttinn úr eigin neti, þannig að leiknum lauk í miklu bróðerni með tveimur mörkum gegn tveimur. Þórsarar komu síðan heim á mánudag- inn. Erfiðir leikir eftir KA menn töpuðu fyrir Isfirð- ingum og Þrótti, báðum á útivelli, og gerðu jafntefli við Hauka einnig á útivelii. Þeir hafa því tapað stigum til þriggja liða, en Þór aðeins fil tveggja. Félögin eiga eftir nokkra erfiða leiki. Bæði eiga eftir að leika við Hauka og fsfirðinga hér á Akureyri, og ef KA heldur áfram að vinna heimaleiki sína ættu þessir leikir að verða þeim léttir. Þór hefur hins vegar ekki náð toppleik á heimavelli ög geta þessir leikir því orðið þeim erf- iðir. Erfiðasti leikur á útivelli fyrir KA virðist vera leikurinn við Fylki, en hjá Þór virðist leikurinn við Þrótt vera erfið- astur. Það er lengi hægt að velta sér upp úr stöðunni í deildinni, og hægt að mynda sér ýmsar skoð- anir um það. Við skulum nú láta verkin tala og bíðum spennt eftir úrslitum leikjanna. Hjá okkur aetur þú DAGUR.5

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.