Dagur - 12.08.1980, Blaðsíða 5

BAGUR
Útgefandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreiöslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaðamaður: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÚHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Að byggja á
reynslunni
Enginn er óskeikull og oftar en
ekki er þörf á að endurskoða
ákvarðanir manna, jafnvel þó
teknar hafi verið samkvæmt bestu
vitund. Áður en ráðist er í að end-
urskoða og breyta fyrri ákvörðun-
um er þó yfirleitt látið reyna á
hvernig til hafi tekist. Sem dæmi
um þetta má nefna ákvörðun
Steingríms Hermannssonar, sjáv-
arútvegsráðherra, um að draga
enn frekar úr þorskveiðum á
þessu ári, þar sem reynslan á fyrri
hluta ársins hefur sýnt, að ef ekki
verður frekar að gert muni þorsk-
aflinn fara langt fram úr því sem
fyrirhugað hafði verið.
í landbúnaðarmálunum horfir
þetta nokkuð öðruvísi við. Sett
voru lög um búmarkskerfi, öðru
nafni kvótakerfi, til að draga úr
óhagkvæmri umframframleiðstu
landbúnaðarvara. Löngu áður en
nokkur gat ætiast tii þess að ár-
angur búmarkskerfisins kæmf í
Ijós, ákvað Páimi Jónssort,
landbúnaðarráðherra, að bæta
um betur og leggja á 200% fóður-
bætisskatt til að draga úr fram-
leiðslunni. Nú hefur komið í Ijós,
að þar sem bændur hafa aðlagað
framleiðslu búa sinna búmarks-
kerfinu, hefur orðið verulegur ár-
angur. Einkum á þetta við um
Norðurland, en svo virðist sem
norðlenskir kúabændur hafi nær
einir bænda dregið úr framleiðsl-
unni með hliðsjón af búmarks-
kerfinu. Þessir bændur verða nú
fyrir enn auknu tekjutapi vegna
þess, að hlaupið er úr einu í annað
í stjórnunaraðgerðum.
Þessi tilraun til stjórnunar, að
leggja á fóðurbætisskatt ofan á
allt annað, virðist hafa verið lítt
hugsuð og með öllu óþörf. Hún
kemur mjög misjafniega niður á
bændum og er líkieg til að valda
aukningu í framleiðslu sauðfjáraf-
urða, en ekki verður séð að það sé
nein lausn, að færa vandann á
milli búgreina.
Bent hefur verið á það, að
seinagangur í framkvæmd bú-
markskerfisins hafi valdið því, að
ekki hefur náðst eins mikill ár-
angur og búast hefði mátt við.
Nokkuð hefur þegar verið dregið í
land með fóðurbætisskattinn og
réttast væri að leggja hann niður,
en taka í hans stað upp skömmtun
á fóðurbæti miðað við afurðaein-
ingu og skattleggja síðan um-
frammagnið. Einnig verður að
leggja áherslu á að hraða útreikn-
ingi á búmarkskerfinu, þannig að
hver framleiðandi viti um það,
hversu mikið megi framleiða,
þannig að hann geti hagað gerð-
um sínum á þann veg sem honum
er hagstæðast, í samræmi við
búmarkið.
„Þau eru verst
hin þöglu svik...“
Þegar kvikmyndin Óðal feðranna
var sýnd hér á Akureyri ekki alls
fyrir löngu, var ég til þess hvattur
að sjá myndina. Lét ég til leiðast
en bjóst þó ekki við miklu, eftir að
hafa séð myndina Blóðrautt sól-
arlag tvívegis í sjónvarpinu, en
faðerni þessara verka mun vera
eitt og hið sama og sannast þar
hið fornkveðna, að margt er líkt
með skyldum.
Ekki var annað að sjá en að
hlutverk þess eða þeirra er stóðu
að myndatökunni væri tæknilega
séð, mjög vel af hendi leyst.
Einnig þóttist ég sjá að framlag
leikara væri með ágætum. Látið
var að því liggja að þeir væru
óvanir þessum störfum og nánast
gripnir upp af götunni og sendir á
sviðið. Auðvitað er þetta ofmælt.
Ótrúlegur fjöldi fólks, úti á landi,
einsog þeirsegja i höfuðborginni.
fæst við leiklist í meiri og minni
mæli í heimabyggð sinni á vetri
hverjum og lang oftast með til-
sjón þaulvana leikara. Sagt er mér
að í hópa slíkra áhugamanna,
hafi leikliðið verið sótt.
En þegar til „skáldskaparins"
kemur, eða texta myndarinnar,
tekur gamanið að grána. Það er
bæði, að nokkuð er liðið síðan ég
sá myndina og svo snerti hún mig
það slælega, að mér er ekki f.ært
að rekja efni hennar í smærri
atriðum, svo rétt sé frá öllu skýrt,
enda finnst mér varla taka því.
Þama var ekkert frumlegt að sjá
né heyra. Virtist mér sem sumt
væri sótt til Laxness og auðvitað
ýkt og afskræmt eftir þörfum. Má
þar tilnefna laxa-greifann, svo og
kaupfélagsstjórann. Að honum
vík ég síðar. Meiru mun þó hafa
verið hnuplað frá reyfurum á
Jón frá Garðsvík
skrifar um
Óðal feðranna.
lágu plani. Rúmsins vegna, hlýt
ég að fara fljótt yfir sögu. Þarna
var sneplóttu folagreyi skellt nið-
ur til vönunar. Að sjálfsögðu
þjónar það hinu neikvæða, eins
og flest annað í þessari mynd, að
bregða þeirri athöfn tvívegis á
tjaldið. Aðeins í eitt skipti bregð-
ur fyrir atviki, sem ekki er á veg-
um ljótleikans. Ung stúlka, sak-
laus og barnaleg, sem ekki gengur
að öllu heil til skógar, unir hug-
fangin í herbergi sínu við að
hlýða á tónlist, af plötuspilara.
Helst er að sjá að svo hugljúfri
senu hafi verið upp skotið sem
leikbragði til nauðsynlegs mót-
vægis gegn holskeflu nauðgunar-
innar, sem er á næstu grösum og
mun eiga að vera glansnúmer
verksins. (Furðulegt má kalla, að
höfundurinn skyldi tíma að fá
öðrum i hendur hlutverk nauðg-
arans, en ekki hlaupa í verkið
sjálfur, slíka alúð sem hann legg-
ur við þetta atriði.)
Ekki nenni ég að hræra í forar-
polli þessum frekar, en þó verður
varla hjá því komist að fara ör-
fáum orðum um þann son ekkj-
unnar sem ekki hleypur upp á
þak í æði og drepur sig til hálfs.
Honum er lýst sem svo saklausum
og einföldum sveitapilti, að
lengra verður ekki náð. Dreng
sem hvert varmenni sem kýs, nær
að véla. Og svo er sveinn þessi,
eins og hendi sé veifað, orðinn
bílþjófur sem ekur ljóslaust út i
myrkrið og hafnar á staur. Þessu
er ekki hægt að trúa. Hugmyndin
er ekki langt sótt. Að sjálfsögðu er
hún þar upp gripin sem drukknir
unglingar í höfuðborginni eru að
spana hver annan til óhæfuverka
og liggja þá bílastuidir næst fyrir.
Þetta er orðið lengra mál en ég
ætlaði að rita, en nú skal að því
vikið sem kom mér til að setjast
við skrifborðið. Ég hef kynnst
allmörgum kaupfélagsstjórum
um dagana og haft spurnir af
öðrum. Engum þeirra svipar hið
minnsta til þess furðufugls, sem
tekinn er til sögu í Óðali feðr-
anna. Honum er lýst sem sam-
viskulausum hrappi sem liggur
yfir því að sölsa undir sinn væng
eignum hrekklauss fólks og auð-
trúa. Löngum hafa misvitrir
menn og grillum haldnir, klifað á
því að kaupfélögin hafi alþýðu að
féþúfu. Hér er gengið enn lengra
og kaupfélagsstjórinn látinn sópa
hinum rangfengna mammoni í
eigin vasa. Líkt og öllum að óvöru
og í einum svip, er kaupfélagið
komið á hausinn og innstæður
(Framhald á bls. 7).
Vill Menntaskólinn á
Akureyri ríða á vaðið
Ég hef ákveðið að reyna örlítið á
gestrisni Dags. Þetta geri ég af
því, að undanfarið hef ég verið að
koma á framfæri hugmynd, lítilli
hugmynd, um málefni fatlaðra og
aidraðra. Ég hef bæði reifað þessa
hugmynd í blöðum fyrir sunnan
og einnig á öðrum vettvangi.
Ástæðan fyrir því að ég vek
máls á þessu í Degi, er sú, að Ak-
ureyri er gamall og gróinn skóla-
bær og hugmynd mín tengist ein-
mitt skólunum. Auk þess hef ég
nokkra persónulega reynslu af
því að Akureyri er ekki aðeins
skólabær, heldur hafa ótrúlega
margar hugmyndir fæðst í skól-
um bæjarins, sérstaklega
Menntaskólanum. Þetta veit ég
vegna þess að margir kunningjar
mínir hafa farið gegnum þennan
skóla.
Gegnum tíðina virðist þessi
skóli hafa verið vettvangur lifandi
þjóðfélagsumræðu og lifandi
þjóðfélagsumræða er það fræ-
korn sem alltaf ber ávöxt fyrr eða
síðar. Þegar þetta er haft í huga,
dettur manni í hug að Mennta-
skólinn á Akureyri væri enn
reiðubúinn til að brjóta ísinn og
ekki síst vegna þess að þetta mál-
efni er eitt stærsta félagslega
verkefni íslendinga og hefur verið
vanrækt verulega undanfarna
áratugi.
Ég held að ég megi fúllyrða, að
6%, eða ef til vill meiræ af íbúum
Akureyrar séu ellilífeyrisþegar.
Fatiaðir eru sennilegai litlu færri
þó að tala þeirra sé óstöðug.
Með þeirri þróun sem verið
hefur undanfarið í þjöðfélaginu,
fer öldruðu og fötlúðu fólki
fjölgandi. Orsakir þessa eru ann-
ars vegar betri heilsugæsla og al-
mennt betri afkoma aldraðra.
Hinsvegar fjölgar öryrkjum stöð-
ugt vegna þungbærra skatta
tækniþjóðfélagsins. Varla líður
nú sá dagur, að fatlaður ein-
staklingur bætist ekki við vegna
umferðar- og vinnuslysa.
Fatlað fólk og aldrað mun nú
vera að minnsta kosti 15% af allri
þjóðinni. Stór hluti þessa fólks
býr við einhverja félagslega ein-
angrun, þrátt fyrir margvíslegar
ráðstafanir sem gerðar eru til að
leysa þann vanda.
Hrafn Sæmundsson.
Hugmynd mín er einfaldlega
sú að í framhaldsskólum landsins
verði málefni þessara þjóðfélags-
hópa tekin inn á námsskrána. Að
félagsleg aðstoð við aldraða og
öryrkja yrði hluti af námsefni
þessara skóla og allir nemendur
yrðu að vinna þetta verkefni.
Á Akureyri yrði þetta sennilega
auðveldara, tæknilega séð, heldur
en í flestum öðrum bæjum.
Vinnuhópar nemenda í Mennta-
skólanum gætu hæglega skipu-
lagt þessa starfsemi. Þannig gætu
sömu nemendur hugsanlega haft
umsjón með sömu einstaklingun-
um og aðstoðað þá við að vera í
félagslegum tengslum við mann-
lífið í bænum. Þessir vinnuhópar
myndu aðstoða aldraða og ör-
yrkja við að komast leiðar sinnar
til margvíslegrar félags og menn-
ingarstarfsemi og þessir nemend-
ur ættu einnig að hafa persónu-
legt samband við þetta fólk þess á
milli.
Þetta er hugmyndin í grófum
dráttuni. Hana mætti svo auðvit-
að útfæra á ýmsa vegu með hug-
myndaflugi unga fólksins og
skólayfirvalda.
Ég er sannfærður um að slík
starfsemi yrði öllum til góðs. Hún
myndi rjúfa einangrun aldraðra
og fatlaðra að vissu marki og vera
auk þess búbót í menntun nem-
enda.
Ég tel mig hafa rökstuddan
grun um það að sjónarmið þeirra
sem stjórna þjóðfélaginu, markist
ekki lítið af því, hvort viðkom-
andi hefur þreifað á verkefninu
með eigin höndum, eða hefur
eingöngu bóklærð sjónarmið,
sem bæði eru þó nauðsynleg og
góð að vissu marki.
Það er augljós staðreynd, að í
náinni framtíð verða málefni
þeirra minnihlutahópa sem ég
hef drepið á, eitt alstærsta félags-
lega verkefnið í þjóðfélaginu. Það
er einnig staðreynd, að stór hluti
þeirra sem koma til með að reka
þetta þjóðfélag í framtíðinni,
munu koma í gegnum fram-
haldsskólana. Ef allt það fólk
hefði kynnst þessum málefnum af
eigin raun, yrði það að mínu áliti
hæfara til að taka raunsæjar
ákvarðanir. í framtíðinni gæti
þetta haft mikla og heilladrjúga
þýðingu.
Það eru bæði túristar og
heimamenn á ferli í bænum
þennan dag. Sem oftar ber
meira á túristunum, þeir bera
það með sér, að vera ferða-
menn, klæðaburðurinn og fas-
ið.
Á móts við Útvegsbankann
mæti ég gamalli konu. Hún
gengur við staf, en í hinni hend-
inni ber hún innkaupanet, er
sennilega að koma úr Kea-búð-
inni við torgið. Ég minnist þess
Á förnum vegi
Myndir
og texti:

ekki að hafa séð þessa gömlu
konu á götum bæjarins áður,
kannski hún sé úr sveitinni?
Hún er í hálfsíðri kápu, kom-
inni til ára sinna, eins og eigand-
inn. Hárið er sítt og silfurgrátt. Á
höfðinu ber hún prjónahúfu.
Ragnar
Lár.
...KANNSKl HUN
SÉ ÚK SMEiriNNI.
móbrúna. Þrátt fyrir háan aldur,
ber þessi gamla kona höfuðið hátt
og horfir beint fram.
Sú hugsun keniur ósjálfrátt
upp i hugann, hversu mörgum
vinnustundum þessi gamla kona
sé búin að skila um ævina.
Kannski hún eigi skilið að fá
orðu, jafnvel fremur en margir
aðrir.
Skyldi þessi unga stúlka eiga
eftir að líkjast gömlu konunni
sem ég mætti áðan? Skyldi hún
eiga það eftir að ganga við staf?
Hversu margar vinnustundir eru
henni ætlaðar í þessu lífi?
Það er til lítils að spyrja, þegar
svo langt er í svarið.
Gamli maðurinn með ljósgráa
hattinn er næstum því of fínn í
tauinu. Það liggur við að hann sé
sundurgerðarmaður í klæða-
bUKl HEFUK. SlTJAsíDl óöfJGdLAG.
Yfir Ráðhústorgið stikar ung
stúlka. Hún hefur sitjandi göngu-
lag. Hún er klædd samkvæmt
tískunni sem er á móti tískunni.
Karlmannajakki og pokalegar
buxur. Hún lítur hvorki til hægri
né vinstri og það lítur út fyrir að
hún viti hvert hún er að fara.
Mikið rétt! Hún heldur sínu striki
og hverfur inn um dyrnar á
Borgarsölunni.
burði. Jakkinn blár, skyrtan gul
og bindið rautt. Buxurnar eru
brúnar og skórnir svartir. Hann
gengur með hendurnar djúpt í
vösunum. Kannski hann sé
færeyskur? Hann hallar aftur
þegar hann gengur, næstum því
fattur. Um daginn var hann með
sólgleraugu á sólarlausum degi,
en nú er hann sólgleraugnalaus á
sólardegi. Hefur hann gleymt
sólgleraugunum heima?
Á planinu framan við biðskýlið
er túristi að bjástra við föggur
sínar. Hann gengur frá þeim
æfðum höndum, hver hlutur er á
sínum stað. Þetta er karlmaður á
óræðum aldri, það gerir skeggið
og síða hárið.
Á höfði ber hann hattkúf og
slúta börðin. Háa klossa á fótun-
um og buxurnar girtar niður í þá
og reimað upp.
Loks þykist hann hafa gengið
nógu vel frá farangrinum, sveiflar
honum á bak sér og gengur
ákveðnum skrefum til suðurs.
Hann ber það með sér að vera á
leið úr bænum.
Á Eiðsvellinum eru krakkar að
leik, strákar spila fótbolta, en
stelpur sippa eða nostra við
brúðurnar sínar.
Lítil hnáta krýpur í grasinu og
bjástrar við skóreimina sína. Það
gengur eitthvað brösuglega hjá
þeirri stuttu og ég býð henni að-
stoð mína.
— Nei — svarar hún, ég kann
sjálf.
E12 kíÆSTun PVl OPFIHN I 'TAUlN/LJ.
... 06 6EHGUR.
'fllCVLDMUM
SKREFUM
TIL SUÐURS.
Henni tekst loks að binda
ólögulegan hnút á reimina. Hún
stendur upp, lítur stolt niður á
skóinn sinn og segir: sko bara,
og er þotin í leikinn með stöllum
sínum.
Það er stór stund í lífinu, þegar
maður hefur lært að hnýta skó-
reimarnar sínar sjálfur.
rl.
-NEI - SVflRARHUN - E6 kSAWIJ S3ALF.
■Ö3 Tj ÖJ Ti jj
| KA - Haukar : 3-0
Óskar skoraði 3 mörk
Á föstudagskvöldið léku í
annarri deild í knattspyrnu á
Akureyrarvelli KA og Hauk-
ar. Þarna var toppbarátta í
deildinni, en Haukar voru í
þriðja sæti þremur stigum á
eftir KA og Þór. Ef Haukum
hefði tekist að vinna þennan
leik hefðu þeir ógnað Akur-
eyrarfélögunum verulega.
Dæmið gekk hins vegar ekki
upp hjá Haukum og þeir urðu
að lúta í lægra haldi fyrir KA
sem vann verðskuldaðan sig-
ur i þessum þyðingarmikla
leik. KA gerði þrjú mörk á
móti engu hjá Haukum. Öll
mörk KA gerði Óskar Ingi-
mundarson, en hann er nú
orðinn markhæstur í deild-
inni.
KA hóf leikinn með sókn og
strax á fyrstu mínútum fengu
þeir tvö hörn. Eftir aðra horn-
spyrnuna small boltinn í stöng
og út fyrir endamörk. Á 5. mín
bjargaði markmaður Hauka
með mjög góðu úthlaupi. Mín.
síðar skallaði Gunnar Gíslason
yfir úr þröngu færi.
Leikurinn fór nú að jafnast
og sóknir Hauka uróu þyngri. Á
11. mín fengu þeir hornspyrnu,
en Aðalsteinn markmaður hjá
KA greip boltann af öryggi. Á
22. mín fékk Óskar Ingimund-
arson stungubolta inn fyrir vörn
Hauka; Hann reyndi síðan að
renna boltanum fram hjá
markmanninum, en hann
bjargaði mjög vel. Á 25. mín
kom fyrsta markið. Aðalsteinn
Þórarinsson tók innkast langt
inn í teiginn til Erlings, sem
renndi boltanum til Gunnars
Gíslasonar, og hann áfram til
Óskars sem skoraði örugglega.
Við markið frískuðust Haukar-
rnikið og áttu þungar sóknir á
KA markið. Tvívegis áttu
Haukar rnjög gott marktækifæri
Þar munaði mjóu. Mynd: Ó.Á.
en hittu boltann í hvorugt
skiptið. Á síðustu mín. fyrri
hálfleiks var tvívegis brotið
gróflega á Elmari rétt utan við
vítateig Hauka, og tvívegis
fengu KA menn aukaspyrnu, en
Haukar komu allir í vörnina og
björguðu boltanum frá mark-
inu.
Á 5. mín síðari hálfleiks
bjargaði Magnús bakvörður
KA á línu með því að skalla
boltann í horn, en þarna skall
hurð svo sannarlega nærri hæl-
um hjá KA, því ef Haukar
hefðu jafnað í byrjun síðari
hálfleiks hefðu úrslitin getað
orðið önnur. KA sótti nú heldur
meira og það var eins og markið
lægi i loftinu. Á 14. mín fengu
KA menn aukaspyrnu rétt utan
vítateigs vinstra megin. Elmar
gaf góðan bolta fyrir markið og
Öskarskallaði í bláhornið. Þetta
mark var eins og mörkin geta
orðið fallegust í knattspyrnu.
Á 20. min varði Aðalsteinn
KA markið með glæsibrag eftir
hörkuskot frá Óiafi Jóh. Á 35.
mín. komst Óskar inn í .send-
Opið meistara
mót á Akureyri
23. ágúst
Laugardaginn 23. ágúst
verður haldið á fþróttavellin-
um á Akureyri opið Meist-
aramót Akureyrar í frjálsum
íþróttum. Er það nýlunda á
Akureyrarmóti að slíkt mót
sé opið öllum keppendum. Ef
til vill verður þetta vísir að
Akureyrarleikjum síðar meir.
Héraðssambönd og félög eru
hvött til að senda sitt besta
frjálsíþróttafólk til keppninnar.
Jafntefli hjá Þór
Það var ekki okkar dagur í
dag sagði einn leikmanna
Þórs þegar hann var spurður
um leik Þórs og Ármanns að
leik loknum. Ármenningarnir
voru greinilega mjög sáttir
við jafntefli í leiknum og
spiluðu hann þannig.
ingu milli markmanns og varn-
armanns, Iék á markmanninn og
skoraði sitt þriðja mark í leikn-
um, og innsiglaði sigur KA.
Þremur mín. síðar skallaði
Gunnar Gíslason boltann í net-
ið, en línuvörður taldi hann
rangstæðan.
Það urðu því úrslit leiksins
þrjú mörk gegn engu fyrir KA,
og þýðingarmikill sigur í höfn.
KA er nú efst í deildinni með
19 stig og einu stigi á eftir er Þór.
Þessi lið hafa nokkurra stiga
forustu og fyrstu deildar sæti í
augsýn.
Golfkennsla
Þorvaldur Ásgeirsson golfkennari
verður með síðasta námskeið
sumarsins í golfi nú á næstunni.
Námskeiðið hefst þann 15.
ágúst. Væntanlegir þátttakendur
láti skrá sig í Sport og Hljóð.
I karlaflokki verður keppt í 100,
400, 800, 1500 og 3000 m hlaupi,
kúlu og kringlukasti, hástökki
og 110 m grindahlaupi. I
kvennaflokki verður keppt í 100
og 400 m hlaupi, hástökki,
spjótkasti og 100 m grinda-
hlaupi.
Þátttökutilkynningar skulu
berast til Hreiðars Jónssonar í
símum 21588 eða 21352 fyrir 19.
ágúst.
Þeir eru i fallbaráttu og hvert
stig er þeim dýrmætt.
Þórsarar komu boltanum
hins vegar tvisvar i netið en
markið dæmt af í bæði skiptin. I
fyrri leik þessara aðila sigraði
Þór örugglega, og var sá leikur
einn besti leikur liðsins á sunir-
inu. Hann var leikinn á 65 ára
afmælisdegi félagsins.
Hreinn Halldórsson kastar kúlunni
á Akureyri fyrir tveimur árum.
Mynd: Ó.Á.
4.DAGUR
DAGUR.5