Dagur - 27.11.1980, Page 4

SMfiUM.
Útgelandi: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur: Tryggvabraut 12. Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Simi auglýsinga og afgreiðslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaðamaður: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÖHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Vá fyrir
dyrum
Ríkisstjórnin hefur nú fengið í
hendur áætlun sem Þjóðhags-
stofnun hefur tekið saman um
þróun launa, kaupmáttar og verð-
lags á næsta ári. í þessari áætlun
er gert ráð fyrir að fylgt verði
óbreyttu kerfi verðbótagreiðslna á
laun, framkvæmd verðlagsmála
verði óbreytt frá því sem verið
hefur og að gengið verði lækkað
til þess að mæta áhrifum inn-
lendra kostnaðarhækkana á hag
útflutningsatvinnuveganna, en til-
lit þó tekið til hugsanlegra hækk-
ana á afurðaverði. Myndin sem
blasir við ef ekkert verður aðhafst
er ógnvekjandi og hlýtur að vekja
meira að segja örgustu íhalds-
menn í efnahagsmálunum af
dvalanum.
í stuttu máli eru niðurstöðurnar
þær, að verðbólgan mun verða
70% á næsta ári. Á sama tíma
munu kauptaxtar í landinu hækka
um 60% og kaupmáttarrýrnunin
því verða 5-6%, þrátt fyrir að tekið
hafi verið tillit til þeirra kaup-
hækkana sem urðu með nýgerð-
um kjarasamningum. Þá er talið
líklegt að erlendur gjaldeyrir
hækki milli áranna 1980 og 1981
um 55-60%, sem jafngildi 35-38%
lækkun á gengi íslensku krón-
unnar — vel að merkja á gengi
íslensku nýkrónunnar.
Það þarf enga efnahagsspek-
inga til að sjá að hér er alvara á
ferðum og að grípa verður í taum-
ana svo fljótt sem auðið er. Það er
ábyrðarleysi að láta þessi mál
þróast svo til óáreitt. Þó enn hafi
ekki verið tekið á verðbólgumál-
unum af fullum krafti, hefur ríkis-
stjórninni tekist að halda í horfinu
og raunar heldur betur. Á hinn
bóginn er Ijóst að enn vantar mik-
ið á að fyrirheitinu um niðurtaln-
ingu verðbólgunnar á svipað stig
og í nágrannalöndum okkar verði
náð. Því verður ekki náð á kjör-
tímabilinu nema hafist verði
handa strax í byrjun næsta árs.
Þessi áætlun sýnir glögglega að
rjúfa verður vítahring verðbólg-
unnar og gera gagngerar breyt-
ingar á því sjálfvirka kerfi sem nú
er við lýði. Það ætti að vera laun-
þegum og forsvarsmönnum þeirra
sérstakt áhugamál að þessu kerfi
verði breytt, því að kaupmáttar-
rýrnunin undanfarið sýnir að það
er launþegum óhagstætt. Þetta
kerfi er öllum atvinnurekstri
þungur baggi og horfur eru á að
húgbyggingar dragist verulega
saman vegna þessa sjálfvirka
kerfis.
Takist ríkisstjórninni ekki að
ráða við þennan vanda er vá fyrir
dyrum því annar kostur á stjórn-
arsamstarfi er ekki í augsýn.
PÉTUR BRYNJÓLFSSON:
Að teygja hálsinn,
sperra stél og ropa
Greinarkorn tilkomið eftir lestur á
grein Jóns Bjarnasonar frá Garðs-
vík í Degi 18. nóv. 1980.
J.B.f.G. segist hafa orðið yfir sig
undrandi er hann komst að því að
innan vébanda dýraverndunar-
samtakanna skuli finnast menn er
játa það kinnroðalaust að þeir fari
með byssu á veiðar. Ég tel sjálfan
mig hiklaust til þess hóps og full-
yrði að þeir sem kynnst hafa veið-
um og skynsamlegri nýtingu dýra-
tegunda eru manna líklegastir til að
fylgjast með vexti og viðgangi
stofnana. Þó tel ég sennilegra að
vísindamenn sem sérhæfa sig í at-
hugunum, t.d. á rjúpu, öðlist
gleggri og hlutlausari yfirsýn en
þeir sem stunda veiðarnar. J.B.f.G.
tjáir sig með sannfæringu hins al-
vitra manns og gefur í skyn van-
hæfni vísindamanna til skoðana-
myndunar í þessum efnum. En sem
kunnugt er hafa þeir um langt ára-
bil staðhæft með gildum rökum að
veiðar á rjúpu hafi ekki afgerandi
áhrif á stærð stofnsins. Sem áhuga-
maður um íslenska náttúru tel ég
öruggara að hlusta á fuglafræðinga
en J.B.f.G. jafnvel þótt hann hafi
nú tvívegis í röð sótt aðalfundi
Sambands dýraverndunarfélags Is-
lands.
Jón segir frá því hróðugur mjög
að nýlega hafi hann lagt þá þraut
fyrir einn hinna „skotglöðu“
manna að sanna fyrir sér og þjóð-
inni allri að fugl sá sem skotinn er
að hausti sé líklegur til að koma
upp mörgum ungum á næsta vori.
Þarkom stórabomban! Hverhefur
ekki heyrt að því rýmra sem verð-
ur um sumar dýrategundir þeim
mun meiri verður viðkoman hjá
þeim cinstaklingum sem eftir lifa.
Níels A. Lund, fyrsti varaþing-
maður Framsóknarflokksins í
Norðurlandskjördæmi eystra,
flutti fyrir nokkru jómfrúarræðu
sína á þingi í fyrirspurnartíma,
er hann tók þar sæti fyrir Ingvar
Gíslason, menntamálaráðherra.
Níels bar fram þá fyrirspurn til
iðnaðarráðherra, hvað liði
framkvæmdum Rafmagnsveitna
ríkisins á Melrakkasléttu, svo-
kallaðri Blikalónslinu. í grein-
argerð hans kom eftirfarandi
mcðal annars fram:
„Á Vestur-Melrakkasléttu frá
Blikalóni eru tólf bæir í byggð, þar
af um 7 á svokallaðri Leiruhafnar-
torfu, sem stendur um I5 km. fyrir
norðan Kópasker á leiðinni að
Blikalóni og Raufarhöfn.
Árið 1966 var fyrir mikla for-
göngu heimamanna sjálfra lögð
rafmagnslína á Leirhafnarbæi, sem
gjörbreytti aðstöðu bænda þar.
Meðalvegalengd milli bæja í þeirri
línu var aðeins I.5 km. og var hún
því hagstæð, miðað við 6 km.
mörkin, en Orkuráð lagði til á sín-
um tíma að allir bæir innan þeirra
marka yrðu rafvæddir frá sam-
veitu.
Nú eru aðeins eftir um 30 bæir á
öllu landinu innan þessara marka,
sem enn ekki hafa fengið ríkisraf-
magn að því er mér er tjáð. Af
þessum 30 bæjum eru fimm á
Vestur-Sléttu frá Leirhöfn að
Ef mig brestur ekki minnið og hef
tekið rétt eftir nú í haust þá heyrði
ég eða sá einn af fiskifræðingum
okkar lýsa því að þegar síldar-
stofnarnir við Suðurland fóru að
rétta við eftir hrunið hafi komið í
ljós að fiskurinn þarf nú mun styttri
tíma en áður til að ná kynþroska.
Pétur Brynjólfsson.
Annað dæmi: Fyrir nokkrum
árum heyrði ég náttúrufræðing
segja við eyfirska og þingeyska
bændur á bændaklúbbsfundi að
þvi fleiri tófugreni sem unnin yrðu í
ár þeim mun fleiri yrðlingar litu
dagsins ljós, í þeim grenjum sem
ekki vinnast, á næsta ári. Þessu til
stunings vitnaði hann í rannsóknir í
nágrannalöndunum. En því miður
hafa rannsóknir á lífríki lands okk-
ar setið í hakanum fram að þessu
og munu gera áfram ef menn eins
og J.B.f.G. fá að ráða ferðinni,
Blikalóni. Meðalvegalengd í fyrir-
hugaðri Blikalónslínu, þ.e. Leir-
höfn að Blikalóni, er 4,8 km., og þvi
ersú lína miklu óhagstæðari lína en
fyrrgreind Leirhafnarlína þar sem
meðalvegalengdin var aðeins 1.5.
km. Hins vegar, ef það hefði verið
strax árið 1966 lögð öll línan,
Kópasker/Blikalón, hefði meðal-
vegalengdin verið mun styttri, eða
u.þ.b. 2.7 km. Það er því augljóst að
á sínum tíma var aðeins tekin ung-
inn úregginu þegar fyrrgreind lína
Kópasker/Leirhöfn var lögð. Nú
má ekki taka það svo að ég sé að
setja út á þá framkvæmd, það sæti
síst á mér. Heldur er ég aðeins að
benda á þá staðreynd að nú eru
liðin um 14 ár síðan þessi lína var
Níels Á. I.und.
vegna vitrana í véfrétta stíl varð-
andi náttúrufar landsins.
Annað atriði sem kom J.B.f.G. í
uppnám var spjall við Sigurð
Blöndal skógræktarstjóra I Tíman-
um 11. okt. síðastl. Þar varð
J.B.f.G. það á að geta ekki farið rétt
með fyrirsögn úr Tímanum og
komið henni óbrenglaðri á prent í
Degi — þó ekki muni miklu er það
samt nóg til að breyta blæbrigðum
fyrirsagnarinnar sér í hag. Ein-
hvem veginn hef ég það á tilfinn-
ingunni að skógræktarstjóri viti
hvað hann er að segja þegar hann
lýsir því hiklaust yfir að rjúpur séu
geysilegur skaðvaldur í trjám. Ég
hef séð það sem skógræktarstjóri
lýsir í fyrrgreindu spjalli gerast í
skóginum ofan við Laufás í
Höfðahverfi. Það var komið undir
kvöld og við höfðum dokað við
fram undir rökkrið tveir veiði-
félagar. Þarna upp í fjallinu var
hörkufrost stillt og bjart vetrarveð-
ur eins og fegurst getur orðið á
jólaföstu. Skyndilega heyrðist
hvinur í lofti og hver rjúpnahópur-
inn af öðrum kom og settist í efstu
hríslur og runna skógarins. Furðu-
legt var að sjá fimi fuglanna er þeir
renndu nefinu eftir fremstu endum
birkigreinanna og hreinsuðu þær
gjörsamlega af sprotum og reklum.
En nóg um það. í fyrrgreindu
spjalli segir skógræktarstjóri um
hreindýrin að hann og margir aðrir
myndu gráta þurrum tárum þátt
hreindýrum fjölgaði ekki frá því
sem nú er og mætti þeim heldur
fækka. Þessu líkir J.B.f.G. við er
Matthías lætur Skugga Svein segja
„drepum, drepum." Ef til vill hefði
J.B.f.G. skiiið aðalinntakið úr
margnefndu spjalli ef hann væri
lögð, og ekki bólar ennþá á frekari
framkvæmdum og sé spurt, er
svarið í þá áttina að Blikalónslína
sé óhagkvæm vegna þess hvað
meðaltalsvegalengd sé löng.“
í svari iðnaðar- og orkumálaráð-
herra, Hjörleifs Guttormssonar
kom eftirfarandi fram:
„Af sveitarafvæðingarfé hefur á
ári hverju einnig verið greiddur
kostnaður við tengingu á nýjum
bókum, sem liggja á gömlum
veitusvæðum, og hafa þau þá
einnig greitt heimtaugagjöld, sem
koma inn til frádráttar útlögðum
kostnaði.
Samkvæmt áætlun, sem orkuráð,
gerði á sínum tima um rafvæðingu
sveita, er eftir að leggja rafmagn til
þriggja bæja, þar sem meðalfjar-
lægð að hverju býli er um eða inn-
an við fjórir km....
Áætlun II. nær lil raflagna á
býlum þar sem meðalfjarlægð er á
bilinu 4-5 km. Hér er um 9 býli að
ræða. Samkvœmt áœtlun III. hjá
orkuráði er um að ræða raflagnir til
15býla, þar sem meðalfjarlægð er á
bilinu 5-6 km.... Samtals er
þannig um að ræða innan þessarar
áætlunar orkuráðs 27 bœi, og
kostnaður við lagningu raflína til
þeirra, miðað við núverandi verð-
lagereitthvað nælægt 700millj. kr.
Blikalónslinan telst meðal þeirra
verka sem orkuráð mælir með að
tekin verði í III. áfanga fram-
kvæmdaáætlunar orkusjóðs um
rafvæðingu sveita.... Þessari
veitulögn er ætlað að ná til þeirra
nýkominn af aðalfundi Ð.S.I. í
þriðja skipti í röð.
Þriðja undrið sem skáldið.rithöf-
undurinn ogskemmtikrafturinn frá
Garðsvík gerir að umtalsefni í grein
sinni var útvarpsþátturinn í viku-
lokin, laugardaginn 1. nóv, s.l. Séra
Bolli Gústafsson í Laufási hefur
sínar ástæður til að banna rjúpna-
veiðar í landi staðarins og hef ég
ekkert við það að athuga þar sem
um heimaland er að ræða.>Get ég
vel ímyndað mér að æruverðugur
klerkur vilji t.d. síður láta trufla hjá
sér ræðuflutning af stól Laufás-
kirkju með dúndrandi skothríð úr
brekkunni ofan við staðinn. Aftur á
móti geri ég lítið úr þeim áhrifum
sem það á að hafa á sálarlíf manna
að kynnast rjúpum á varpstöðvum
þeirra í Hrísey — a.m.k. virðist
ósvikin matarást kvikna til fuglsins
hjá sumum. Hinn 6. nóv. síðastl.
sendir fréttaritari Dags í Hrísey
pistil í blaðið sem ber yfirskriftina:
Rjúpurnar flognar í land. Eftir að
hafa sagt frá því að mikið hafi verið
af rjúpu í Hrísey í sumar tilgreinir
hann að enn séu 3 rjúpur í sínum
garði og eitthvað svipað hjá öðrum
enda skjótum við þessa vini okkar
aldrei hér í eynni,“ segir hann. Síð-
an kemur þessi óborganlega setn-
ing: „Ég kaupi t.d. alltaf mínar
jólarjúpur úr landi. Svo mörg voru
þau orð. Þannig er það og mun
verða á meðan verslun og auglýs-
ingaáróður með þennan fugl fær að
viðgangast í kapphlaupi þeirrar
gervimennsku sem jólahald okkar
íslendinga er orðið. Af einhverjum
ástæðum virðist mér J.B.f.G. hafa
látið kíkinn fyrir blinda augað því
þarna hefði hann með hægu móti
getað fundið fjórða undrið ef vilji
hefði verið fyrir hendi.
Tilraun J.B.f.G. að sá fræjum
tortryggni í garð formanns Skotv,-
fél. íslands Finns Torfa Hjörleifs-
sonar fyrir að viðurkenna að og
réttlæta elstu hvöt mannkynsins,
veiðihvötina, hljóta að mistakast.
Ennfremur er gefið í skyn að vegna
þess að Finnur Torfi var ekki
reiðubúinn að hefja útrýmingar-
strið á hendur svartbak og öðrum
ungaræningjum, vegna stöðu
þeirra í lífkeðjunni, gæti hann varla
verið sannur náttúruverndarmað-
bæja norðan Leirhafnar á Sléttu,
sem ekki hafa rafmagn frá sam-
veitu. Eru það bæirnir Grjótnes,
Núpskatla, (tvíbýli), Sigurðarstaðir
og Blikalón.
Áætlaður kostnaður við Blika-
lónslínu er 115 millj. kr., miðað við
verðlag í árslok 1980. Á næsta ári er
áætlað að koslnaður við tengingu
vegna nýrra notenda á gömlum
veitusvæðum, nema 400 millj. kr.
Þetta fjármagn verður tekið af
sveitarafvæðingarfé næsta árs. I
fyrirliggjandi fjárlagafrumv. er gert
ráð fyrir 500 millj. kr. til sveitaraf-
væðingar á komandi ári, þannig að
ef það yrði lögfest með þeimihætti
etu aðeins um 100 millj. kl., sem
hægt er að gera ráð fyrir til nýrra
línulagna eða sem svarar tibþess að
tengja 4-5 býli. Samkvæmt fram-
ansögðu er ekki útlit fyrir að fé
verði fyrir hendi til lagningar
Blikalónslínu á næsta ári, ef fylgt
yrði framkvæmdaáætlun orkuráðs,
nema fjárveitingar til sveitaraf-
væðingar verði auknar mjög veru-
lega, eða sem svarar til um 300
millj. kr. umfram það sem er inni í
fjárlagafrumvarpinu nú.“
Þá sagði Níels ennfremur i fyrir-
spurn sinni:
„Það ætti ekki að þurfa að lýsa
því fyrir hinu háa Alþ. hve mikinn
þátt raforka á í daglegu lífi hvers og
eins. Hún er miklu fremur forsenda
nútímalífs en þægindi sem deila má
um hvort eru þörf eða óþörf. Það
hlýtur að vera markmið stjórnvalda
á hverjum tima að rafvæða alla bæi
landsins og nota íslenska raforku til
margvíslegra hluta í stað misdýrrar
erlendrar orku í formi oiíu. Sú
óvissa sem ríkir nú i heiminum i
olíuviðskiptum hlýtur ennfremur
að herða á öllum framkvæmdum
sem hníga í þá áttina að skípta á
ur. Nú er það svo að ég hef aldrei
séð svartbak taka lifandi æðarunga
en þó hlýtur hann að gera það, svo
margir fullyrða að hafa séð slíka
sjón. Ég hef aftur á móti séð sil-
unganet veiða fleiri unga en fiska.
Þó er ég ekki viss um að kenna
megi netalögnum við austurland
Eyjafjarðar um hve illa gengur að
auka eða jafnvel viðhalda æðar-
varpi í Laufási. Sennilega getur
J.B.f.G. leyst úr því er hann hefur
farið fjórum sinnum í röð á aðal-
fund D.S.Í. Ég ætlaði að leiða sem
mest hjá mér að svara þeim þætti í
grein J.B.f.G. er okkur félögum í
Skotveiðifélagi Islands er líkt við
mink í hænsnahúsi. Þó get ég frætt
J.B.f.G. og aðra sem vita vilja að
minkurinn setur sér ekki lög eða
siðareglur. Hann heldur ekki
veiðiskýrslur sem aðgengilegar eru
vísindamönnum og öðrum er skoða
vilja. Hann er ekki fús til að leggja
fram tíma, fé og fyrirhöfn íslenskri
náttúru til velfarnaðar. Inntakið í
grein J.B.f.G. er friðun og aftur
friðun. Einfalt að hafa góða sam-
visku með slíkar skoðanir.
Jón frá Garðsvík er skynsamur
kall og veit vel af því. Sigfús bóndi
Jónsson á Laxamýri er líka skyn-
samur kall. Þess vegna hefur hann
velt fyrir sér náttúru- og landnýt-
ingarmálum samanber fram-
komna þingsályktunartillögu um
nýtingu silungsvatna landsins.
Reynsla hans og annarra hefur leitt
í ljós að um algera eyðileggingu
vatna getur verið að ræða ef eðlileg
nýting fellur niður.
Þar sem um lengra mál er orðið
að ræða en í upphafi var ætlað get
ég ekki látið móðan mása um grein •
J.B.f.G. lengur. Aðeins vil ég koma
því að í lokin hvað mér finnst tján-
ingarmáti og skoðanir eins og birt-
ast í gr. J.B.f.G. minna mig á að-
ferðir hins fjaðurprúða fugls
rjúpukarrans er hann í sakleysi sínu
á vorin hreykir sér á þúfu eða
áberandi hrauk, lætur alla aðra
karra sjá að þessa hundaþúfu eigi
hann og enginn annar. Aðal vopn í
þeirri baráttu hans er að teygja
hálsinn, sperra stél og ropa.
Pétur Brynjólfsson,
Einholti 5,
Akureyri.
erlendri olíu í íslenska raforku. Þær
framkvæmdir hljóta alltaf að skila
arði.
Með tilkomu svonefnds Hafís-
vegar má í raun segja að nú tengist
Raufarhöfn vegakerfi landsins í
fyrsta skipti. Sá vegur sem fyrir var
hefurstaðið nánast óbreyttur í milli
30 og 40 ár. Á vetrum var hann
ófær fyrir snjó, á sumrum lands-
frægur ókeyrandi vegur. Þessi nýi
vegur og þeir samskiptamöguleikar
sem með honum opnast, eru því
Norður-Þingeyingum öllum kær-
komnir. Með honum batna til
muna samgöngur milli þorpanna,
Kópaskers og Raufarhafnar, svo
raunverulega má segja að með til-
komu hans sé fyrst hægt að hugsa
sér sameiginlega starfsemi þessara
byggðakjarna i einhverjum mæli.
Lagning vegarins fyrir Sléttu var
önnun af Iveimur stærstu forsend-
um fyrir því að byggð geti haldist
þar áfram. Þau býli sem við hann
standa eru í alfaraleið, og eru auk
annars mikið öryggi fyrir vegfar-
endur á langri leið þegar vetur er
setstur að. Hin meginforsendan
fyrir áframhaldandi byggð á Sléttu
er að þau býli, sem enn hafa ekki
fengið rafmagn frá samveitu verði
rafvædd. I fámennum héruðum og
sýslum veltur afkoma héraðanna
mikið á samvinnu þeirra í milii
bæði hvað varðar einstaklinga sem
fyrirtæki. Það er mikill missir að
hverjum þeim sem burtu flytur eða
því býli sem í eyði fer. Þar kemur
ekki síst hinn félagslegi þáttur inn
í.“
Að lokinni fyrirspurninni og
svörum ráðherra lóku til máls um
þetta mál þingmennirnir Stefán
Valgeirsson og Halldór Blöndal.
Lýstu þeir yfir nauðsyn þess að
þetta mál kæmist í höfn sem fyrst.
Aldnir hafa orðið
Eitt stœrsta og vinsælasta
ritsafn á Islandi, skráð af
Erlingi Davíðssyni.
Nú sendir Bókaútgáfan Skjaldborg
frá sér níundu bókina í bóka-
flokknum Aldnir hafa orðið.
Enn segja sjö aldnir frá í þessari
níundu bók, en þeir eru: Ágústa
Tómasdóttir frá Suður-Vík í Mýr-
dal, Ekkert Ólafsson bóndi í
Laxárdal N.-Þing„ Hannes
Jóhannsson frá Bárufelli í Glerár-
hverfi, Katrín Guðmundsdóttir frá
Furufirði á Ströndum, Leopold
Jóhannesson, verkstjóri, Hrauni í
Norðurárdal, Sigurður G.
Jóhannesson, kennari, Akureyri, og
Stefán Sigfússon, smiður, frá Heiði
í Mývatnssveit.
Erlingur Davíðsson rithöfundur
hefur tekið saman þessa bók og
búið til prentunar sem hinar fyrri.
Hann hefur nú látið af störfum sem
ritstjóri Dags og fæst nú eingöngu
viðritstörf. Þess má geta að Erlingur
hefur nú nær lokið skráningu 10.
bindis í þessum ágæta bókaflokki.
Þá vinnur hann að fleiri bókum
fyrir Skjaldborg sem koma vænt-
anlega út á næsta ári.
Spor á vegi
Önnur bók Aðallteiðar Karls-
dóttur frá Garði
Fyrsta bók hennar, Þórdis á
Hrauná, kom út á síðasta ári og var
henni mjög vel tekið og eignaðist
Aðalheiður strax stóran lesenda-
hóp.
Þessi bók hennar, Spor á vegi, er
bráðskemmtileg og gerist sagan að
mestu leyti í sveitinni.
Örlögin spinna sinn vef og
einsog í daglegu lífi manna skiptast
á skin og skúrir, en allt fer vel
Salómon svarti
eftir Hjört Gíslason
Salómon svarti eftir Hjört Gíslason
kom fyrst út árið 1960, náði þá
miklum vinsældum og seldist upp.
Bókin hefur því verið ófáanleg um
nokkurt árabil, en hefur nú verið
endurprentuð. Bókina má hiklaust
lelja I hópi með sígildum barna-
bókum fyrir íslensk böm, hún er
skrifuð á kjarngóðu máli og efni
hennar höfðar til allra aldurshópa.
Salómon svarti er lambhrútur
sem Skúli í Smiðjubæ á. Hann fann
móður lambsins dauða út í móa, en
lambið lifði og varð heimalningur í
Smiðjubæ. Þeir Fíi og Fói, tví-
burabræður sem búa hjá afa sínum
og ömmu í Smiðjubæ, taka miklu
ástfóstri við Salómon svarta og
saman lenda félagarnir þrír í
mörgum skemmtilegum ævintýr-
um. Þetta er frábær lýsing á
græskulausu gamni æskunnar og
meinlausum prakkarastrikum.
Bókin er 117 blaðsiðurmeðstóru
og skýru letri, og hana prýða fjöldi
tcikninga eftir Halldór Pétursson.
Útgefandi er Bókaforlag Odds
Bjömssonar.
Níels Á. Lund
Raforkan er forsenda
nútímalegra lífshátta
Ungs manns gaman
2. bindi æviminninga Elnars
Kristjánssonar frá Her-
mundarfelli.
Bókaútgáfan Skjaldborg sendir nú
frá sér 2. bindið í heildarútgáfu af
verkum Einars Kristjánssonar, rit-
höfundar, en hann heldur áfram að
rekja æviminningar sínar. I þessu
bindi segir hann m.a. frá dvöl sinni
á Raufarhöfn og vinnu í síldar-
verksmiðju hjá Norðmönnum, þá
segir hann frá dvöl sinni á Laxa-
mýri hjá Jóni H. Þorbergssyni, sið-
Á hestbaki, þjálfun
knapa og hests.
Höfundur Eyjólfur Isólfsson.
Utgefandi Eiðfaxi.
Bókin „A hestbaki, þjálfun knapa
og hests“ eftir Eyjólf ísólfsson er
fyrsta bókin sem Eiðfaxi gefur út.
Lengi hafa hestamenn haft við
orð að tímabært væri að skrifa bók
sem einkum tæki fyrir þjálfun ís-
lenska hestsins. Eiðfaxi hefur nú
riðið á vaðið og fengið Eyjólf Is-
ólfsson til liðs við sig. Eyjólfur hef-
DAGUR
á bókamarkaði
an frá skólaminningum sínum í
Reykholtsskóla og Hvanneyri í
Borgarfirði og koma þar margir
landskunnir menn við sögu. Þessu
bindi lýkur Einar síðan með kafla
sem heitir „Allar góðar ástarsögur
enda á hjónabandi."
I næsta bindi segir Einar siðan
frá búskaparárum sínum í Þistil-
firði, en síðan víkur sögunni til
Akureyrar, þar sem höfundur hefur
búið yfir 30 ár og býr enn.
ur löngum verið talinn afbragðs
reiðkennari og eru nemendur
námskeiða hans til vitnis um það.
Svo virðist sem hæfileikar hans
komi ekki sfður fram á þessum
vettvangi.
I bókinni er víða komið við og
höfundur leitast við að gera sem
flestum þáttum reiðhestaþjálfunar
góð skil, m.a. hinum ýmsu þáttum
stjórnar hestsins. Þjálfun gangteg-
unda, hlýðnisæfingum. Þjálfun í
* EYfOLRJR ISOLFSSON
AHES*
BAKI
rEIÐFAXI
taumhring, jafnvægisjárningum,
reiðtygjum o.fl. Höfundur gætir sín
í hvívetna á því að vera ekki með of
miklar fullyrðingar enda er það svo
að mönnum ber ekki saman í einu
og öllu í þessu sambandi. I um-
fjölluninni er jafnan getið ýmissa
aðferða sem reyna má t.d. með til-
liti til ólikra hestagerða o.s.frv.
Höfundi hefur tekist að gera
texta sinn skýran og aðgengilegan
því ætti hann að koma öllum að
gagni sem vilja bæta við þekkingu
sina og þreifa sig áfram eftir leið-
beiningum sem byggðar eru á
langri reynslu og góðum árangri. Á
þetta jafnt við um byrjendur og þá
sem lengra eru komnir. Auk hins
ritaða máls er í bökinni fjöldi
teikninga og ljósmynda sem ætlað-
ur er til nánari skýringar á því sem
rætt er um hverju sinni. Teikning-
amar gerði Pétur Bchrens. Á ljós-
myndunum sem að mestu eru sér-
staklega unnar fyrir bókina situr
Freyja Hilmarsdóttir nokkra gæð-
inga og sýnir með þeim fjölmargar
æfingar ogýmis stig þeirra. Samtals
eru 111 myndir i bókinni. For-
málsorð skrifar Reynir Aðalsteins-
son og segir þar m.a. „Bókin er
fræðilega mjög góð og rétt sem þar
kemur fram. Hún er tímabær og ég
veit að öll Evrópa bíður eftir bók
sem þessari. Það er mjög erfitt fyrir
annan en þann, sem hefur lifað í
nánu sambandi við hina öru þróun
sem orðið hefur i hestamennskunni
á síðustu árum. að skrifa svona bók,
en það hefur Eyjólfur gert.“
Vonandi mun bókin „Á hest-
baki“ koma í góðar þarfir. hún er
nýtt innlegg í þágu „hins íslenska
reiðskóla." Eiðfaxi hefur reynt að
hafa útgáfu þessa sem myndarlcg-
asta og má ætla að lesendur bókar-
innar taki henni vel. Án efa verður
hún kærkomin jólabók hesta-
manna í ár.
Bókin mun fást i bókaverslunum
um land allt.
FRIMERKI
Fyrir þrem aldarfjórðungum var
danskur póstafgreiðslumaður að
vinna við afgreiðslu jólapóstsins
og þá fékk hann þá hugmynd að
ef allur þessi jólapóstur væri
svolítið skattlagður þá mætti
safna peningum til líknarmála.
Maður þessi hét Einar Holböll.
Hann kom hugmynd sinni á
þess að byggja hæli eða spítala
fyrir börn.
Árið 1904 kom fyrsta jóla-
merkið út í Danmörku og það var
fyrsta jólamerkið í heiminum.
Jólamerkið 1904 var selt á 2 aura
og fyrsta árið söfnuðust 74 þús-
und krónur. Útgáfunni var haldiö
áfram og 1907 höfðu safnast 250
stofnanir hefur nefndin styrkt
aðrar líknarstofnanir verulega.
Árið 1911 skrifaði danskur rit-
höfundur eitthvað á þessa leið:
Aldrei hefur neinni hugmynd
vcrið tekið með svo almennum
skilningi og velvild sem úlgáfu
jólamerkis. Á þeim árum seni
liðin eru síðan útgáfa þess hófsl,
hcfur það ekki aðeins orðið þjóð-
legt tákn um það að láta gott af
sér leiða með framlagi til liknar-
mála, heldur hafa önnur lönd
fctað í fótspor Dana og gefið út
jólamerki.
I Noregi var fyrsta jólamerkið
gefið út 1906, i Svíþjóð 1909 og
1912 i Finnlandi. Fyrsta jöla-
mcrkiðá Islandi kom út 1913 það
varThorvatdsensfélagið sem stóð
að því. Kvenfélagið Framtíðin á
Akureyri gaf út jólamerki 1937.
Útgefendur jólamerkja eru nú
10-12 hér á landi.
Hér verður ekki rætt um söfn-
un jólamerkja, sem er vinsælt
söfnunarsvið en bent á það. að
jólamerkin fyrir 1980 eru að
koma út. Akureyrarmerkið er
komið út og skal sérstaklega bent
á, að sjaldan hefur betur tekist
með útgáfu þess. Nú er tækifæri
til að styrkja gott málefni og
kaupa það til álímingar á jóla-
bréfin, þar með er lagður Iitill
skerfur til Elliheimiiisins á Akur-
eyri, en kvenfélagið Framtíðin
hefur frá upphafi varið öllum
ágóða af sölunni til þess.
v KvenicIagV&
Atóttcyrí
JOLIN 1980
ÍSLAND
framfæri við yfirmenn sína og
henni var vel tekið. Jólamerkja-
nefndin var skipuð og hún undir-
bjó málið og ákveðið var að gefa
út jólamerki, sem yrði til sölu
fyrir jólin og ágóðinn rynni til
þúsund og var þá ákveðið að
hefja byggingu fyrsta jólamerkja-
heimilisins í Kolding en það var
fullbyggt 1911. Alla tíð síðan
hefur jólamerkið verið gcfið út og
áhuginn fyrir hinu góða málefni
vaxið. Upplagið hefurstækkað og
var komið yfir 60 milljónir 1974
og tekjurnar orðnar um 8
milljónir. Jólamerkjanefndin
ræður nú yfir 4 barna- eða
heilsuhælum með rými fyrir um
150 börn. Auk þess að reka þessar
FÉLAG FRÍMERKJASAFNARA Á AKUREYRI
4.DAGUR
DAGUR.5