Dagur - 11.12.1980, Blaðsíða 7

Dagur - 11.12.1980, Blaðsíða 7
DM3W Útgefandi: ÚTGAFUFÉLAG DAGS Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri Ritstjórnarsimar: 24166 og 23207 Sími auglýsinga og afgreiöslu: 24167 Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON Blaðamaöur: ASKELL ÞÓRISSON Augl. og afgr.: JÖHANN KARL SIGURÐSSON Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf. Blönduvirkjun Málefni Blönduvirkjunar eru nú mjög í sviðsljósinu á ný í kjölfar fundar Rafmagnsveitna ríkisins með heimamönnum, þar sem fjallað var um málið, og vegna undirskriftalista frá oddvitum fjögurra hreppa sem land eiga að Blöndu. í undirskriftarskjalinu segir meðal annars að undirritaðir íbúar sveitarfélaga, sem upp- rekstur eigi á Eyvindarstaða- og Auðkúluheiði geti ekki fallist á fram komnar hugmyndir um Blönduvirkjun, en jafnframt er skorað á iðnaðarráðherra að hlut- ast til um að hafist verði handa við virkjun Héraðsvatna við Villinga- nes. Þessir undirskriftarlistar hafa verið gagnrýndir harðlega, m.a. fyrir það, að nær þriðjungur þeirra sem skrifa undir eigi ekki upp- rekstrarrétt og hafi því engra hagsmuna að gæta, en einnig fyrir það, að í formála listanna hafi verið villandi upplýsingar og tveimur óskyldum málum blandað saman. Ekki verður annað séð en að þessi gagnrýni vegi þungt á met- unum og að þarna hafi verið um miður heppilegt innlegg að ræða og ekki til þess fallið að skýra málin og gefa rétta mynd af af- stöðu fólks. Er miður að slíkum meðulum skuli beitt í þessu mikil- væga máli. Blönduvirkjun er hag- kvæmasti virkjunarkosturinn utan eldvirkra svæða, liggur vel við dreifikerfinu og miðlunarlón norðan heiða eykur öryggið í vatnsbúskapnum. Hún er því hag- kvæmur kostur fyrir allt landið og ekki síst fyrir Norðuriand, sem þarfnast aukinnar orku. Er skemmst að minnast mikillar díselkeyrslu vélasamstæðu Lax- árvirkjunar á Akureyri um þessar mundir vegna rafmagnsskorts á orkuveitusvæði Landsvirkjunar. Nógu illa horfir með að Blöndu- virkjun verði næsta stórvirkjun, ef marka má það sem sagt er um áhuga sumra ráðamanna orku- mála á Fljótsdalsvirkjun, þó ekki sé verið að gefa ranga mynd af þeim ágreiningi sem er um Blönduvirkjun og stafar að mestu leyti af því að ekki hefur verið gengið í það af krafti að ná sam- komulagi um bætur fyrir iands- spjöll. Á fundi Rafmagnsveitna ríkisins, sem áður er nefndur, kom fram ótvíræður vilji heimamanna til að ná samningum um bæturnar svo að virkjun Blöndu geti orðið að veruleika. Virkjun við Villinga- nes er ekki á dagskrá, sem einn af hagkvæmustu virkjunarkostunum í dag, enda myndi slík virkjun ekki fresta virkjunarþörfinni nema um eitt ár. Sú virkjun tengist því á engan hátt virkjunaráformum við Blöndu. THEODÓR GUNNLAUGSSON, FRÁ BJARMALANDI: Ein spurning til umhugsunar í október s.l. var — í annað sinn, lagt fyrir Alþingi frumvarp til laga um fuglaveiðar og fuglafriðun. Það eru skiptar skoðanir um þau mál eins og glöggt má sjá í tillögum þeirra mörgu nefnda, er fjölluðu um málið, og frumvarpinu fylgja. Þar togast á eigin hagsmunir og al- menningsheill, eins og löngum. En til að skýra betur þessar andstæður skal tekið dæmi: í þessu sama máli voru eitt sinn lagðar fram tillögur, þar sem farið var fram á að leyft væri að skjóta spóa, fyrsta ágúst sumar hvert og einnig síðar hrossagauka, því þessir fuglar væru stráfelldir í vetrar- heimkynnum sínum. Sjónarmið þeirra sem töldu þá — aftur á móti — svo mikla unaðsgjafa fyrir okk- ur hér heima að þeir ættu vissu- lega annað skilið en að vera skotnir fyrir það að skemmta okkur. Skoð- anir þeirra höfðu líka betur í þeim átökum. Síðan hefur mikið vatn runnið til sjávar og oft gengið tals- vert á. Þó hygg ég að nálega allir íslendingar í dag geti verið sam- mála um það, að þarna hafi ráðið róleg yfirvegun og lofsverður skilningur á því, hvort gaf lífinu meira gildi að skjóta spóa eða hrossagauk en að njóta söngvanna þeirra. í þessu sambandi flýgur mér fyrst í hug fimmta grein þessara laga sem enn gilda, frá 26. apríl 1966. Þar hljóðar önnur málsgrein á þessa leið: „Öllum íslenskum ríkisborgurum eru fuglaveiðar heimilar í afréttum og almenning- um, utan landareigna lögbýla, enda geti enginn sannað eignarrétt sinn til þeirra.“ Hver sem gefur sér tíma til að gaumgæfa vel þessi lagafyrirmæli og hvaða afleiðingar hljóti að hafa — og sem létu heldur ekki á sér standa — kemst ekki hjá því að undrast og harma, að slík ákvæði skyldu hljóta samþykkt hæstvirtra Alþingismanna. Þar við bætist svo sú árétting, sem fellst í c-lið áttundu greinar, sömu laga. Þar eru taldar þær tegundir fugla, er skjóta má frá 1. sept. til 31. marz, ár hvert. 1 þeim hópi eru margar endur. Með- al þeirra er bæði duggönd og há- vella. Nú vita það allir sem eitthvað hafa kynnt sér fuglalíf á hálendi íslands, t.d. yfir 300 m. yfir sjó, að þar eru flestir dugganda- og hávelluungar, í venjulegu sumri, ófleygir 1. sept., og sumir ekki svipað því fullvaxnir. Því miður er ég hræddur um, að á meðal okkar íslendinga séu enn sárafáir veiðimenn, er sýna þá til- litssemi, við fugla, að gefa þeim kost á því að fljúga, þegar þeir eru komnir í gott færi. Þetta þekkja rjúpnaskyttur — í öllu falli vel — eftir að hafa kynnst því hvað á gengur, þegar þær þyrpast margar saman, á takmarkað veiðisvæði, hvað kappið getur þá orðið óvið- ráðanlegt, til að góma sem flesta fuglana. Þegar því er svo gefinn laus taumurinn og án nokkurra takmarkana, á heiðum uppi, eins og gert er með áður nefndum lög- um, verður ekki annað sagt, en með þeim sé lagður hlemmivegur til að framkvæma miskunnarlausar árás- ir og þar með stefnt að gjöreyðingu á þeim öndum, sem lengst hafa haldið tryggð við uppeldisstöðvar sínar í óbyggðum landsins. Eftir þessu að dæma virðist sárasjaldan hafa hvarflað að þeim, er þar réðu málum að sá ógnvaldur minkurinn, sem þá hafði fengið landvistarleyf- ið sem aldrei skyldi verið hafa yrði þessum sömu andategundum sá ógnvaldur að ekki væri á bætandi. Síðan hafa líka margar harmsög- umar gerst bæði í byggð og óbyggðum. Þegar komið var að mörgum fjallavötnum á fyrstu tugum aldar- innar, á björtum vornóttum, þegar vindarnir dottuðu, og numið staðar á bökkum þeirra og tyllt sér niður, þurfti sjaldan lengi að bíða, þar til duggendur nálguðust, á hraða- sundi og lífsglaðir óðinshanar lögðu leið sína meðfram bökkum þeirra, í næstum seilingarfæri frá þessum nýju gestum. Allir, sem notið hafa slíkra unaðsstunda, við fjallavötnin fagurblá, gleyma þeim ekki. Þegar svo komið var að þess- um sömu vötnum, á síðasta vori, sem þó var óvenjumilt, sást þar engin önd, aðeins hrafnar og svart- bakar á sveimi, í von um að rekast á eitthvað í gogginn, annað hvort dautt eða ósjálfbjarga. Á aðeins hálfri öld hefur þessum íbúum óbyggðanna því fækkað svo, að ekki verður með tölum talið og þar með hafa töfrar þeirra tapað dýr- mætum streng af þeirri hörpu er veitti gestum sínum bæði sælu og sálarró. Það eru mörg vandamálin, sem við Islendingar þurfum að horfast í augu við í dag. Þó verða þau enn fleiri sem bíða þeirra er landið erfa. Gætum við sem höfum reynslu — en getum ekki lengur gutlað árum til gagns gefið einhver ráð til bóta, þá er okkur þáð bœði ljúft og skylt, fyrir það að við vitum ósköp vel hve auðvelt það er að mæla fagurt en erfitt að breyta eftir því. í áður greindu frumvarpi ef vel er athugað, leynir sér ekki hve ólíkum augum bæði menn og félagasamtök líta á þessi mál og hve skoðanir eru skiptar um ýmis atriði laganna. Það virðist því ekki úr vegi að vitna í álit einstakra manna fyrir t.d. fimmtíu árum. Þá trúðu því sumir, að rjúpur væru svo orkulitlir flugfuglar, að þær legðu naumast í að fljúga yfir mjóa firði, nema ísi lagða. Og enn I dag er trú sumra svo voldug, að þeir fullyrða að veiðar á þeim við V,núverandi aðstæður, hafi engin áhrif á rjúpnastofninn.“ Það er ekki von að vel fari á meðan sú volduga trú nýtur fylgis í náttúruvemdarmálum. Reynsla okkar Islendinga í skiptum við bæði fugla og fiska ætti þó — fyrir löngu — að hafa gengið frá henni undir grænni torfu. En — hún er lífseig svo af ber og hefur löngum verið meistari í því að koma fyrir sig fótum þótt sannleikurinn hafi oft komið á hana svo hnitmiðuðu klofbragði, að hún hefur legið kylliflöt, en eftir fá augnablik er hún þotin á fætur og farin að beita nýjum brögðum, því orka hennar virðist órþjótandi og þrjóskan tak- markalaus. Við vitum það ósköp vel að allt þarf að hafa sín takmörk frelsið eins og annað. Það orð mun þó mest misnotað í skiptum okkar við ferðafélagana, hvort sem þeir eru fleygir eða ófleygir í sjó eða á landi. Engir skilja þetta betur en þeir, sem þrá að njóta hvíldar og næðis í örmum óbyggðanna, þar sem þeir nema staðar hjá gömlu tjaldstæði, þar sem eitt sinn ríkti ilmur blóma og svanasöngur barst að eyrum, en nú er þessi sami blettur sundur- skorinn af bifreiðahjólum og þar liggur einnig ýmislegt drasl. Það virðist ekki hafa hvarflað að þeim, sem þannig hafa farið með fagran stað, að slíkur viðskilnaður yrði til þess að knýja þá, sem vilja fegra og græða landið, að loka alveg sílkum stöðum fyrir umferð bíla og einnig fyrir tjaldstæði. Það hefur leitt til þess, að þeir, sem þrá að njóta unaðar I kyrrð og friði við skaut fóstrunnar góðu, og ávallt ganga þar um á sama hátt og í trjálundin- um við húsið sitt, hafa orðið að gjalda — alsaklausir vegna þeirra sem notað hafa frelsið til að fót- umtroða rétt þeirra og jafnframt komið I veg fyrir að þeir fengju notið þeirrar stundar, sem hverjum óspilltum manni veitir bæði ánægju og þroska. Öll munum við sammála um það hve göfgandi áhrif það hefur, bæði fyrir börn og fullorðna, að fá að kynnast og njóta félagsskapar við fuglana, eins og t.d. við Tjörnina, í Reykjavík, andapollinn á Ak- ureyri, straumendur og húsendur á Laxá í Aðaldal og síðast en ekki sízt andaparadísina í Mývatnssveit, svo aðeins fjórir staðir sem flestir hafa eitthvað kynnst séu nefndir. Ég er ekki í vafa um að þessar síðast- nefndu andategundir, sem lengi hafa verið alfriðaðar, séu nú orðnar öllum landsmönnum svo kærar, að engum verði framar leyft að bana þeim í fullu fjöri, til þess eins að fullnægja eigin hvötum. Á sama hátt mundum við tengjast fleiri andategundum, órjúfandi böndum ef þær væru alfriðaðar og fögnuðu komu okkar, í óbyggðum, með nærveru sinni, og sannfærðu okkur á þann hátt um það hve lífið getur verið dásamlegt þar þegar dísir vorsins eru snemma á ferð. Um það var líka eitt sinn farið fáum orðum í útvarpsþætti fyrir tuttugu árum. Fyrsta skilyrðið til þess að þeir tímar komi aftur er það að við hættum með öllu að taka þátt í sama verki og minkurinn. Það er víst mál til komið að víkja að spurningunni, sem var kveikjan að þessum hugleiðingum: Finnst þér ekki — lesandi minn — kominn tíma til að sýna í verki meiri tillitssemi en verið hefur við þessa fleygu vini sem veita okkur sem nú lifum og þá ekki síður eft- irkomendunum svo mikla lífsfyll- ingu þegar þeir leggja leið sína um óbyggðir landsins, sem alltaf stækka og nema staðar við blikandi vötn sveipuðum litklæðum sólroð- inna nátta? Með vinsemd og beslu óskum. Ytri-hlíð, 640 Húsavík, nóvember 1980. Theodór Gunnlaugsson, frá Bjarmalandi. i MINNING Eiríkur Sigurðsson fyrrv. skólastjóri Bridge: Sveit Stefáns Ragnarssonar hefur örugga forustu Þegar ég man Eirík Sigurðsson fyrst var hann ritstjóri Vorsins. Þegar hann lést var hann einn þriggja rit- nefndarmanna Vorblómsins, árs- rits Unglingareglunnar. — Það er í raun táknrænt. Eiríkur var vorsins maður, unnandi fagurs mannlífs og gróandi. Hann var kennari og uppeldisfrömuður af hugsjón. Hann var rithöfundur sem tók mið af því sem til heilla horfði og mannbóta. Hann var góður maður. Snemma mun Eiríki hafa orðið ljóst að ekkert spillir jafnmörgu mannsefninu sem vímuefni ýmis, einkum áfengi. Fyrir lítið kemur góð menntun ef menn gerast galeiðuþrælar fíkniefnis sem brýtur niður persónuleika þeirra og skap- höfn. — Því tók hann snemma á kennaraferli sínum að fræða og leiðbeina í þeirri grein sem séra Magnús í Laufási gaf nafnið bind- indisfræði. Hann gerðist einn for- ystumanna Unglingareglunnar en hún er elsti æskulýðsfélagsskapur íslenskur, nær aldar gamall. Og svo undarlegt sem það kann að virðast beitti hún frá upphafi þeim kennsluháttum sem nú hin síðustu missiri þykja vænlegastir til árang- urs ef temja skal unglingum að lifa lífinu lifandi — án stundarblekk- inga og gervigleði. — Síðar gerðist Eiríkur Sigurðsson einn stofnenda Bindindisfélags íslenskra kennara sem hefur um aldarfjórðungsskeið unnið mikið starf og gagnmerkt á sviði bindindisfræðslu, gefið út fjölda bóka og bæklinga og átt hlut að stefnumótun, víðsýnni og nútímalegri, í þeim málum. — Þeir munu ófáir sem Unglingareglan og Bindindisfélag íslenskra kennara hafa veitt það veganesti sem að haldi kom í hreggviðrum svipuls lífs. Eiríkur Sigurðsson var mikill skólamaður, ágætur rithöfundur og þýðandi prýðilegra skáldverka, svo sem Sandhóla-Péturs. Hann var margfróður og minnugur og skemmtilegur á mannfundum. — Kona hans, frú Jónína Stein- þórsdóttir, er um margt líkt honum, ritfær vel og skörp. Það var mann- fagnaður að þeim hjónum hvar sem þau fóru. Samúðarkveðjur flytja vinir þeirra henni og ástvin- um hans öðrum. — Þegar Eiríkur Sigurðsson fellir hurð að stöfum að baki sér er að honum mikill sjónarsviptir. — Bindindismenn sjá á bak einum traustasta, heilsteyptasta og dug- mesta foringja sínum, kennarar og aðrir uppalendur kveðja öndvegis- mann sem vildi vel og vann flestum betra dagsverk. Mér koma í hug hendingar Fornólfs og beini spurn til ungra kennara: „Viltu taka upp verkin hans og verða þar að manni?" Ólafur Haukur Árnason. Síðastliðinn sunnudag var spiluð sjöunda umferð í sveitakeppni Bridgefélags Akureyrar, Akureyr- armóti. Úrslit urðu þessi: Stefán Ragnarsson — Sigurður Víglundsson stig 20-1-5 Páll Pálsson — Magnús Aðalbjörnsson 20-1-5 Alfreð Pálsson — Zarioh Hammad 20-1-3 Jón Stefánsson — Gylfi Þórhallsson 20-1-4 Stefán Vilhjálmsson — Kári Gíslason 20-1-4 Ferðaskrifstofa Akureyrar Gissur Jónasson 18—2 Siguróli Kristjánsson — Haraldur Oddsson 14—6 Sjöunda umferð var svo spiluð sl. þriðjudagskvöld, og urðu úrslit þessi: Stig Magnús — Kári 20—0 Slefán R. — Siguróli 20—0 Jón — Sigurður V. 16—4 Páll — Alfreð 10—10 Ferðaskrifst. — Zarioh 13—7 Gissur — Gylfi 13—7 Stefán V. — Haraldur 16—4 Eftir sjö umferðir er röð efstu sveita þessi: Stig 1. sv. Stefáns Ragnarss. 134 2. sv. Alfreðs Pálssonar 122 3. sv. Jóns Stefánssonar 119 4. sv. Páls Pálssonar 118 5. sv. Stefáns Vilhjálmss. 114 6. sv. Magnúsar Aðalbjörnss. 105 7. sv. Ferðaskrifst. Akureyrar 92 Áttunda umferð verður spiluð n.k. sunnudag kl. 1 að Félagsborg. FRÍMERKI Nú þegar líður að lokum þessa árs og póststjórnin hefur skil- að öllum frímerkjaútgáfum sinum á markaðinn, bæði til venjulegra notenda og okkar hinna sem haldnir eru þeirri áráttu að safna þessum miðum sem frímerki nefnast, er ekki úr vegi að líta á útgáfurnar frá sjónarhóli safnarans. Fyrsta útgáfan kom í janúar með myndum af íslenska hund- inum og heimsskautarefnum. Myndimar eru vel gerðar en kos- ið hefði ég eðlilegan lit á hundin- um. Nokkur viðbrigði voru það að fá svona lítil merki. Við erum orðnir vanir þessum stóru merkj- um, sum þeirra hafa verið of stór en vitanlega fer þetta eftir því hvaða myndefni er verið að koma á framfæri. Önnur útgáfan, Evrópumerk- in, kom út í apríl með myndum af þeim Gunnari Gunnarssyni og Jóni Sveinssyni. Merkin voru sól- prentuð i Sviss, en þau hefði ég viljað fá með djúpprentun eins og merkin með myndum af merkum íslendingum á árinu sem leið. Litur þessara merkja var heldur ekki heppilegur. í tilefni af ári trésins kom út fallegt merki með mynd af reyni- viðargrein með berjaklasa. Þetta gefur tilefni til þess að óska eftir, að aftur verði tekin upp útgáfa blómamerkja, á því syiði höfum við úr margvíslegu myndefni að velja. Nýjustu blómamerkjaút- gáfur Færeyinga og Norðntanna eru einkar snotrar. Litið finnst mér koma til Olympiumerkisins, ef það er borið saman við mjög fallegt merki sem gefið var út 1964 af sama tilefni. Norrænu frímerkin, sem komu út 9. september eru mjög falleg og vel gerð. Fornum listaverkum er FÉLAG FRÍMERKJASAFNARA Á AKUREYRI hér komið fagurlega á framfæri. Mættum við gjaman fá meira áf slíku. Næst í röðinni eru dýramerkin 16. október. Þar komu bæði lofts- og lagardýr. Kann ég slíkri blöndu illa. Hvers vegna ekki að gefa út flokka með fuglamyndum sér og fiskum í öðrum? Myndirn- ar hafa tekist vel en litavalið eða litleysið er slæmt. Hvers vegna var lundinn ekki látinn sýna lit- skrúð sitt og litur karfans er herfilegur. Ólikt betur tókst Fær- eyingum þegar þeir gáfu út merki með lundanum. Loks er síðasta útgáfa ársins, afmælismerki Landspítalans og Ríkisútvarpsins, bæði sóma sér vel. En eitt er það myndefnið, sem orðið hefur útundan á árinu. Arftaki Hólaskóla hins forna — Menntaskólinn á Akureyri — átti 100 ára afmæli á árinu. Mynd hins stílhreina skólahúss með aldamótareisn sína, myndi ekki síður sóma sér á frímerki en Landspítalinn og Alþingishúsið. Hér með er skorað á póst- stjómina að gefa út á næsta ári frímerki með mynd Menntaskól- ans á Akureyri. Þætti þessum hefur borist jóla- merki Lionsfélaga á Dalvík. Myndefnið er kirkjur í Vallna- prestakalli í Svarfaðardal. Teikn- ari er Sveinbjörn Steingrimsson en prentun annaðist Valprent h.f. Þetta eru snotur og vel gerð merki, sem mæla má með sem góðum safngripum. — Glerungur Frá Tannlæknafélagi Norðurlands: UM TENNUR Kjálkabein Tannkvlka (Taugin) Tannbein Tannslíður Æðarog taugar Tönnin Fullmynduð tönn situr í kjálkun- um eins og myndin sýnir. Bilið milli tannrótar og beins nefnist tannslíður. Það er gert úr band- vefsþráðum, sem eru örlítið teygjanlegir og tengja tönnina við beinið. Ysta lag tannkrónunnar er glerungurinn. Það er harðasti vefur líkamans. Inn um rótar- cndann liggja æðar og taugar. Inni í tönninni er tannkvikan, oft í daglegu tali kölluð taugin. Er hægt að hindra tannskemmdir? Sé miðað við lifnaðarháttu og fæðuval iðnvæddra þjóðfélaga mun reynast örðugt að koma al- gjörlega í veg fyrir tannskemmd- ir, en verulega getum við dregið úr þeim frá því sem nú er. Besta leiðin til þess, er að reyna að fækka þeim stundum á degi hverjum sem sýruáhrifa gætir við glerunginn. Þetta getum við gert með því að: 1. Hreinsa burt tannsýkluna með rækilegri tannburstun eftir máltíðir. 2. Fækka þeim skiptum sem sætmetis er neitt. Fluor er efni sem gengur í samband við kalkefnasambönd glerungsins, en við það þolir glerungurinn betur sýruáhrifin frá tannsýklunni. Mundu að ná- kvæm tannburstun er erfið og krefst bæði tíma og fyrirhafnar. Böm undir skólaskyldualdri eru ekki einfær um tannburstun svo að gagni verði. Flúr (fluor) Flúr er frumefni sem er til staðar víða í náttúrunni. Þó í litlu magni sé, m.a. í vatni og ýmsum fæðu- tegundum. Flúr styrkir tennurnar á þann hátt að glerungur tanna sem fengið hafa flúr er harðari og leysist hægar upp í sýru en sá glerungur sem ekki hefur fengið slíka meðferð. Bæta má tennurn- ar með flúri á ýmsan hátt. A. Innan frá, t.d. með því að taka flúr töflur, eða flúrbæta drykkjarvatn. B. Utan frá, t.d. með því að nota flúr tannkrem, flúr burstun í skólum eða flúr meðferð hjá tannlæknum. Flúrhlaup eða flúrlakk það sem tannlæknar bera á tennurnar þrengir miklum flúri inn í glerunginn og styrkir hann nokkra mán- uði eftir. Tannskemmdir Fyrir áhrif tannsýklu og sykurs' koma fram tannskemmdir. Fyrst leysist glerungurinn upp, síðan tannbeinið sem liggur undir gler- ungnum. Sé ekkert að gert nær sýkingin tannkvikunni (tauginni). Þaðan getur sýkingin náð til kjáikanna gegnum rótarendann. Fyrstu merkin, sem við sjálf finnum um tannskemmdir eru kul í tönnunum og viðkvæmni fyrir súru og sætu. Ef tannkvikan sýkist fáum við oftast tannpínu og nái sýkingin til kjálkanna getur tannkýli myndast. Sykur í hvert sinn sem við setjum eitt- hvað sætt í munninn verða tenn- umar fyrir sýruáhrifum í 30 min. Síneysla á t.d. hálstöflum, kökurn eða sé oft drukkið sætt kaffi leiðir til nokkurn veginn stöðugra sýruáhrifa allan daginn. Það er ekki magn sykurs heldur tíðni sykurneyslu sem ræður því hve miklar tannskemmdir verða. Reynum því að forðast sætindi milli mála. Tannsýkla Við slælega tannburstun myndast sýklaskán á glerungi tannanna. Þessi skán er kölluð tannsýla. Aukabitar milli mála og sætindi auka á sýklamyndun. Komist sykur í snertingu við tannsýkluna myndast sýrur við yfirborð tann- anna sem eru nægjanlega sterkar til að leysa upp glerunginn. Ef þetta gerist þráfaldlega leysist glerungurinn upp í þeim mæli að holur koma i tennurnar.(tann- skemmdir). Tannsýklan veldur líka ertingu í tannholdinu og tannholdsbólgu sem er jafn al- gengur sjúkdómur og tann- skemmdir. Tannskipti Bamatennurnat eru 20 talsins, fullorðinstennurnar 32, Fyrsta bamatönnin kemur oftast við 6 mánaða aldur og sú síðasta er bamið er 2Ví> árs. Tannskipti byrja svo venjulega við 6 ára aldur og lýkur oftast á 13. aldursári. Endajaxlar koma þó síðar eða á bilinu 18-25 ára. Skýrt skal tekið fram að tímasetningar þessar eru mjög breytilegar milli einslakl- inga. 6 -DAGUR DAGUR- 7

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.