Dagur - 24.03.1981, Blaðsíða 4

Útgefandl: ÚTGAFUFÉLAG DAGS
Skrifstofur: Tryggvabraut 12, Akureyri
Ritstjórnarsímar: 24166 og 23207
Sími auglýsinga og afgreiöslu: 24167
Ritstjóri (ábm.): HERMANN SVEINBJÖRNSSON
Blaðamaður: ÁSKELL ÞÓRISSON
Augl. og afgr.: JÖHANN KARL SIGURÐSSON
Prentun: Prentverk Odds Björnssonar hf.
Hver jir stjórna?
Hverjir stjórna landinu? Þeirrar
spurningar hefur oft verið spurt
undanfarin ár. Það er engin furða
þó slíkar spurningar vakni, því svo
virðist sem ýmsir geti haft meiri
áhrif á gang máia en þjóðkjörnir
fulltrúar. Embættismannavaldið
hefur oft verið nefnt í þessu sam-
bandi og það er aiveg Ijóst, að
miklu getur ráðið um afdrif mála
hvernig embættismennirnir eru
innstilltir hverju sinni. Hvernig má
það til dæmis vera, að þrátt fyrir
það að ríkisstjórn, sem á að heita
framkvæmdavaldið í þessu þjóð-
félagi, hafi tekið ákvörðun um
kaup á Þórshafnartogaranum
svonefnda, þá skuli embættis-
menn geta tafíð og flækt málið í
það óendanlega. Þjóðin hefur
aldrei kosið embættismennina til
að hafa eftirlit með stjórnarat-
höfnum, heldur eru þeir ráðnir til
að framkvæma þær.
Tökum nýlegt dæmi. Ákveðið
hefur verið að ráðast í byggingu
útvarpshúss. Skófiustungan er
tekin en ekkert gerist í framhaldi
af því, þrátt fyrir það að æðsti
maður menntamála í landinu vinni
baki brotnu að því að máiinu Ijúki
ekki með lítilli rispu í jörðinni og
stórri vatnsfylltri holu í kjölfar-
ið. Embættismenn í einhverri
bremsunefnd stöðva framkvæmd-
ir þvert gegn vilja framkvæmda-
valdsins. Enn á ný taka stjórnvöld
ákvörðun um framkvæmdir, að
þessu sinni á hálfrar aldar afmæli
Ríkisútvarpsins. Auglýst er útboð
vegna fyrsta áfanga hússins, en
þá kemur einhver bremsunefnd til
skjalanna, samstarfsnefnd um
opinberar framkvæmdir, og segir
að auglýst hafi verið án samráðs
við nefndina. Hún hafi sko alls
ekki gefið grænt Ijós á þetta útboð
og einhver embættismaður í
nefndinni segir að jafnvel sé verið
að brjóta lög með því að ganga
fram hjá honum, honum sjálfum
væri kannski nær að segja.
Ingvar Gíslason, menntamála-
ráðherra, segir í viðtaii við Vísi um
þetta mál, á dögunum: „Að mínum
dómi er það alger misskilningur
og mistúlkun á lögunum, að þetta
mál þurfi að fara fyrir samstarfs-
nefnd um opinberar framkvæmdir.
Við erum að ráðstafa fjármunum
sem Ríkisútvarpið á og ég mun
aldrei viðurkenna að það eigi að
ganga fyrir samstarfsnefnd. Það
er búið að ákveða að þetta hús
skuli byggja og málið er auðvitað
á mínu valdi sem ráðherra,“ sagði
Ingvar.
Vonandi er að Ingvari Gíslasyni,
menntamálaráðherra, takist að
koma þessu merka og nauðsyn-
iega máli, sem Vilhjálmur Hjálm-
arsson, forveri hans hóf, á þann
rekspöl, að embættismenn fái
ekki stöðvað það. Þó svo fari er
spurningunni um það, hverjir ráði
í þessu þjóðfélagi, ekki endanlega
svarað. Það mái þarf að ráða til
lykta. Það má ekki koðna niður í
einhverri nefnd embættismanna.
„Svífur yf ir sveitinni
loðband og 10“
Þó að handprjónakunnátta á
Grænlandi hafi farið vaxandi á
síðustu árum, fer því þó fjarri
að iðnin hafi hlotið þá út-
breiðslu og það gildi sem við
þekkjum til á íslenskum heim-
ilum. Vart er þó minni þörf
fyrir hlýjan ullarfatnað i
grænlenskum vetrarhörkum,
en á fslandi. Helgina 7.-8.
febrúar s.l. átti sér stað all ný-
stáriegt framtak í Julianeháb á
Grænlandi, en þá hófust nám-
skeið í handprjóni, þau fyrstu
sem þar hafa verið sett á lagg-
irnar. Tvær íslenskar konur
voru fengnar til að kenna á
námskeiðunum og að sjálf-
sögðu var prjónað úr íslensk-
um lopa, nánar tiltekið frá
Iðnaðardeild Sambandsins á
Akureyri. Þessa sömu helgi var
opnuð sýning á ullarvörum frá
Sambandinu og við það tæki-
færi afhenti Jón Arnþórsson,
fulltrúi hjá Iðnaðardeild,
Grænlenska kvenfélagasam-
bandinu rausnarlega lopagjöf
ásamt uppskriftum, en Jón
opnaði sýninguna fyrir hönd
Sambandsins. Undirbúningur
handprjónanámskeiðanna
byrjaði strax á s.l. hausti, en
það var Grænlenska kvenfé-
lagasambandið sem gekkst
fyrir námskeiðunum í sam-
vinnu við menntamálaráðu-
neytið í Nuuk, eða Godtháb
öðru nafni.
En á sama tíma og grænlenskar
konur eru að tileinka sér þessa
ævagömlu handprjónahefð okkar
Islendinga, er jafnframt unnið að
stórátaki til að efla handprjónið
hér á landi, enda fer áhugi á
klæðnaði úr náttúrulegum efnum
stórvaxandi um allan heim. Jón
Arnþórsson sagði að nógur
markaður væri fyrir lopapeys-
urnar og að verðið væri gott. Þetta
þýddi að meira væri hægt að
borga fyrir peysurnar hér innan-
lands og hefði aldrei verið meira
borgað fyrir þær en einmitt núna.
Jón sagði að lopapeysurnar þjón-
uðu miklu hlutverki við sölu ís-
lenskra ullarvara, þar sem þær
auglýstu mjög aðrar vörur í krafti
þjóðlegra sérkenna sinna.
Grænlenskar konur á námskeiði i handprjóni.
matumuuna uppemarsineqarpoq
savat meqquitiik (§á®E!Il Lopi
assammik nuerssaanermut ilinniarssimasoq
aammalo inuutissarsiornermut
tunmjatittugu assammik nuerssakkaf
pitsaassusilerniarneqartameri
ilinniarsimagai.
ilinniartitsisoq
siulersuisoq
Svona viðurkenningarskjal fengu grænlensku konumar eftir að þær luku hand-
prjónanámskeiðinu.
Eins og getið var um hefur
stórátak verið gert í því að efla
handprjónið og stendur það
einkum í sambandi við sameigin-
leg innkaup Iðnaðardeildar Sam-
bandsins og kaupfélaganna á
lopapeysum og öðrum þjóðlegum
vörum úr lopa. Handprjónaðar
peysur berast nú svo þúsundum
skiptir til Iðnaðardeildar, en
stærstu markaðirnir eru í Skandi-
navíu, Bandaríkjunum og Mið-
Evrópu. Þetta hefur valdið stór-
aukinni sölu á lopa og verulega
auknu framboði á handunnum
lopapeysum.
Það eru einkum konur sem
vinna við að prjóna peysur í
höndunum og skipta þær hundr-
uðum yfir allt landið, en í
S.-Þingeyjarsýslu eru þær milli 40
og 50. Ástæðan fyrir því að sér-
staklega er getið handprjóna-
kvenna í S.-Þingeyjarsýslu er sú,
að einkar gott samstarf hefur
tekist milli Iðnaðardeildar og
kvennanna þar. Hefur ekki að-
eins verið skipst á peysum og
lopa, heldur hafa kveðlingar
gengið á milli og birtust nokkrir
þeirra í grein Jóns Arnþórssonar í
Samvinnunni fyrir nokkru.
Árný Garðarsdóttir í Fellsseli í
Köldukinn lýsir prjónaskapnum
og hamagangurinn er slíkur að
„hriktir í hverjum rafti,“ og segir
síðan:
Svo ótt gegnum hug okkar hugmyndir þjóta,
við höfum vart undan að skapa og móta.
En karlamir heima í bólinu bíða,
og bölvandi spurja: „Hvað á ’ðetta a’þýða.“
Svo þegar póstur með peninginn kemur,
og pyngjan þyngist svo einhverju nemur,
í flýti í kaupstaðinn keyrir frúin,
kaupinu eyðir og sagan er búin.
Þorgerður Guðmundsdóttir,
hjá Iðnaðardeildinni, er eins
konar prófdómari í prjónlesinu,
eða eins og Ámý segir á einum
stað:
Gerða hún mælir, metur og vegur,
máske fram galla í dagsljósið dregur.
En Þorgerður gerir meira en
þetta, því hún á það til að yrkja.
Eftirfarandi má syngja við lagið
„Svífur yfir Esjunni...
Svífur yfir sveitinni loðband og ló
lopapeysur prjóna þær flestallar konurnar.
Allar vita að Sambandið aldrei fær nóg,
enginn má því hvílast í næði og ró.
Prjónakonur í S.-Þingeyjarsýslu saman komnar.
Bölvandi til náða gengur bóndinn sérhvert
kvöld
búinn er að missa á heimilinu völd.
Kannski þetta lagist, því bráðum koma
blessuð jólin,
burt er þá lopinn og konan eins og áður
fyrr.
Vísumar sem hér koma á eftir
eru einnig eftir Þorgerði hjá iðn-
aðardeildinni:
Hér leikur starf I hagri hönd,
hugur fylgir verki,
enda girnast önnur lönd
islensk vörumerki.
Ekki kvíða vetri vil
þó veður hamli reisu,
en keikur mæta kulda og byl
klæddur lopapeysu.
Þó fyrir peysuna greiði ég gull,
gleðin mun alls ekki hopa.
Því hún er prjónuð úr íslenskri ull,
indælis Gefjunarlopa.
4 -DAGUR
Jón Amþórsson.
Af framansögðu er ljóst, að
prjónafólk í Suður-Þingeyjar-
sýslu hefur lagt sitt af mörkum til
útflutnings Sambandsins á hand-
prjóni að undanförnu.
Jón Amþórsson sagði, að þegar
betur væri að gáð, væri hér um
áratugagamalt samstarf að ræða,
þótt með uppstyttum hafi verið.
Á fyrstu árum Sambands ís-
lenskra samvinnufélaga voru
sambandsfélögin ekki mörg, en
þeirra stærst voru Kf. Þingeyinga
og Kf. Eyfirðinga. í skýrslum
Kaupmannahafnarskrifstofu
Sambandsins frá 1915 er prjón-
less getið sem útflutningsvöru, en
aðallega munu það hafa verið
sokkar og og ullarvettlingar.
Miklu fyrr, eða á 17. og 18. öld
var prjónles mikilvæg verslunar-
vara í útflutningi landsmanna og
á ofanverðri 19. öld sýna skýrslur,
að eitt árið varð útflutningurinn
tæp 100 þúsund pör af sokkum og
um 54 þúsund pör af sjóvettling-
um. Ekki er ólíklegt að uppistað-
an í því prjónlesi sem selt var i
gegn um Kaupmannahafnar-
skrifstofuna hafi verið frá ofan-
greindum kaupfélögum og því
prjónað af formæðrum þeirra
sem nú eru hvað ötulastar við
prjónaskapinn í S.-Þingeyjar-
sýslu.
Þess má svo einnig geta, að
ullin hefur áður tengt íbúa
S.-Þingeyjarsýslu og Grænlands,
þó með óbeinum hætti hafi verið,
því upp úr 1920 var sauðfjárstofn
Grænlendinga endurnýjaður
með sauðfé úr S.-Þingeyjarsýslu.
Nú er meðalþungi dilka hjá
Grænlendingum ógjarnan undir
20 kílóum, eða eins og best gerist
á Ströndum og um helmingur
ánna er tvílembdur.
Þess má einnig geta, að sami
sauðfjárstofninn er í Færeyjum,
en þar hefur einnig verið gert átak
til kynningar á íslenskum ullar-
vörum frá Sambandinu, síðast
með þátttöku í sýningu á íslensk-
um iðnvarningi í nóvember s.l.
Jón Arnþórsson sagði, að þó
ekki væri um stóra markaði að
ræða á Grænlandi og í Færeyjum,
þar sem væru annars vegar 50
þúsund og hins vegar 40 þúsund
íbúar, þá væri eðlilegt og rétt að
efla tengslin við þessa nágranna
okkar. Það væri okkur ánægja og
þeim lærdómur. Sambandið væri
tilbúið til að selja þeim lopa og
kaupa af þeim ull og gærur, en
þess utan ættu þjóðirnar margra
sameiginlegra hagsmuna að gæta
á ýmsum sviðum.
Af sýningunni, sem jafnframt var fyrsta fslenska vörusýningin á Grænlandi.
Þama er grænlensk stúlka f fslenskrí lopapeysu.
Þorgerður hjá Iðnaða.deild tekurvið peysunum.
MN *»

Jón Arnþórsson, formaður KA, afhendir, f. h. félagsins, Árna
Ingimundarsyni áletraðan heiðursskjöld.
Akureyrarmót í
kraftlyftingum
Um helgina var haldió f Lund-
arskóla Akureyrarmót í kraft-
lyftingum. Kári Elfsson setti tvö
íslandsmet, Óttar Ingvason setti
eitt Akureyrarmet, Sigurður
Gestsson setti tvö Akureyrar-
met og Sigmar Knútsson eitt
Akureyrarmet.
Ótlar Ingvason — KA —
keppti í 56 kg. flokki og lyfti í
hnébeygju 50 kg„ í bekkpressu
65 kg. (Akureyrarmet), og í
réttstöðulyftu 50 kg„ eða sam-
tals 165 kg. Kári Elísson — KA
— keppti í 67,5 kg. flokki og
lyfti í hnébeygju 220 kg. (ísl-
andsm. Akureyrarm.), í bekk-
pressu 137,5 kg. og í réttstöðu
227 kg. (Akureyrarmet), eða
samtals 585 kg. (Islandsmet).
Sigurður Gestsson — Þór —
keppti í 75 kg. flokki, og lyfti í
hnébeygju 190 kg„ í bekkpressu
120 kg„ og í réttstöðu 232,5 kg.
(Akureyrarm.), samtals 542 kg.
(Akureyrarmet). Sœvar Simon-
arson — KA — keppti í 75 kg.
flokki, og lyfti í hnébeygju 150
kg„ í bekkpressu 95 kg„ og í
réttstöðu 150 kg„ samtals 395
kg. Flosi Jónsson — KA —
keppti í 82,5 kg. flokki, og lyfti í
hnébeygju 190 kg„ í bekkpressu
115 kg„ i réttstöðu 200 kg„
samtals 505 kg. Sigurður Páls-
son — Þór — keppti einnig í
82,5 kg. flokki, og lyfti í hné-
beygju 170 kg„ í bekkpressu 100
kg„ og í réttstöðu 200 kg„ sam-
tals 470 kg. Sigmar Knútsson —
Þór — keppti í 90 kg. flokki, og
lyfti í hnébeygju 210 kg. (Akur-
eyrarmet), í bekkpressu 115 kg.
og í réttstöðu 230 kg„ samtals
555 kg. Jóhannes Jóhannsson —
Þór — keppti í 90 kg. flokki,
og lyfti í hnébeygju 170 kg„ í
bekkpressu 95 kg„ í réttstöðu
190 kg„ samtals 455 kg. Jó-
hannes Hjálmarsson — Þór —
keppti í 100 kg. flokki, og lyfti í
hnébeygju 200 kg„ í bekkpressu
105 kg„ í réttstöðu 235 kg„
samtals 540 kg. Halldór
Jóhannsson — Þór — keppti í
110 kg. flokki, og lyfti í hné-
beygju 220 kg„ í bekkpressu 135
kg„ og í réttstöðu 250 kg„ sam-
tals 605 kg.
Sigurvegari varð Kári Elisson
með 424,465 stig, annai' varð
Sigurður Gestsson með 369,985
stig, og þriðji varð Sigmar
Knútsson með 332, 722 stig.
Keppt var um veglegan far-
andbikar sem Gullsmíðastofan
Skart gaf í fyrra. Þá vann Arthúr
Bogason bikarinn, en nú var
Arthúr fjarri góðu gamni.
Kárí Elisson. Mynd: Flosi.
íþróttamaður Akureyrar
Um síðustu helgi var haldið i
Lundarskóla þing ÍBA. Þar
var kj'örinn íþróttamaður
Akureyrar Haraldur Ólafs-
son (lyftingar), og hlaut hann
100 stig, eða fulit hús stiga. f
öðru sæti varð Arthúr Boga-
son (lyftingar), þriðji varð
Snæbjörn Þórðarson (sund
fatlaðra), fjórða varð Sigur-
rós Karlsdóttir (sund fatl-
aðra), í fimmta sæti varð
Haukur Jóhannsson (skfði).
Á þinginu var lögð fram árs-
skýrsla félagsins og aðildarfé-
laga þess. Þá samþykkti þingið
áskoranir til bæjaryfirvalda um
byggingu lyftu í Hlíðarfjalli, og
um endurnýjun sælgætissölu-
skúranna á íþróttavellinum, en
þeir mega muna sinn fífil fegri
Einnig var samþykkt ályktun
um tolla á íþróttavörum, sem
þykja óþarflega háir.
Karatemót
Sunnudaginn 15. mars hélt
Karatefélag Akureyrar mót í
kjallara Lundarskóla. Keppt
var í bardaga og tæknilegri
keppni. Keppendur voru 11
talsins að þessu sinni, en
verða væntanlega fleiri á
næsta móti, sem verður i lok
apríl, en það þriðja verður í
lok maí.
Hart var barist í báðum
greinunum og litlu munaði á
sigurvegurunum og næstu
mönnum. Nokkurs tauga-
óstyrks gætti í fyrstu viðureign-
unum, en hann fór fljótt af
mönnum og keppnin harðnaði.
Úrslit urðu sem hér segir. í
bardaga: 1. Hafþór Sigþórsson,
2. Kristján Skjóldal, 3. Axel
Flókason og 4. Vincente Carr-
asco. Keppnin um þessi sæti var
mjög hörð og sýndu keppendur
oft góð tilþrif.
I tænilegri keppni urðu úrslit
sem hér segir: 1. Hafþór Sig-
þórsson með 6 stig af 10 mögu-
legum, 2. Vincente Carrasco
með 5,7 stig, 3. Kristján SkjÖl-
dal með 5,7 stig. Keppnin milli
Vincente og Kristjáns var mjög
hörð og þurftu þeir hvor um sig
að sýna 3var sinnum til að hægt
væri að skera úr um hvorum
þeirra hlotnaðist 2. sætið. Fjórði
var Auðunn Þorsteinsson.
Karatemenn hafa æft vel að
undanförnu og framfarimar
hafa ekki látið á sér standa og
segja kunnugir að það verði
gaman að fylgjast með því sem
gerist á næstu mótum.
Að þessu sinni var mótsstjóri
Magnús Sigþórsson, sem jafn-
framt er þjálfari Karatefélags
Akureyrar. Magnús segir að
þessi íþrótt sé tvímælalaust á
hraðri uppleið á Akureyri og sé
hann bjartsýnn á framtíð henn-
ar. Margir stunda nú æfingar
hjá Karatefélagi Akureyrar og
væntanlega verður tekinn inn
nýr byrjendahópur í vor.
DAGUR.5