Dagur - 07.07.1981, Blaðsíða 8

Stjórnstöð Byggðalínunnar á Rangárvöllum:
Krafla gegnir lykilhlutverki í
rekstri Byggðalínunnar
„Með þessu tölvukerfi getum
við fylgst með Byggðalínunni
allri frá Vatnshömrum í Borg-
ritstjóri látinn
Jón Helgason, ritstjóri Tím-
ans, varð bráðkvaddur á
laugardag, 67 ára að aldri.
Hann fæddist á Akranesi,
sonur hjónanna Helga Jónsson-
ar. bónda í Stóra-Botni í Botns-
dal. Borgarfirði. og konu hans
Oddnýjar Sigurðardóttur.
Eftirlifandi kona Jóns er
Margrét Pétursdóttir.
Jón Helgason stundaði nám
við Alþýðuskólann á Laugum
og í Samvinnuskólanum. Mest-
an hluta ævi sinnar starfaði
hann við blaðamennsku og
önnur ritstörf. Hann var blaða-
maður við Nýja dagblaðið árið
1937 og 1938, en það ár hóf
hann störf á dagblaðinu Tím-
anum og starfaði þar fyrst til
ársins 1953. Síðan varð hann
ritstjóri Frjálsrar þjóðar um sjö
ára skeið. Jón varð ritstjóri
Tímans árið 1961 og var það til
dauðadags,
Ýmis rit liggja eftir Jón og má
m.a. nefna Borgarfjarðarsýslu
sunnan Skarðsheiðar, íslenskt
mannlíf í 4 bindum, Öldin átj-
ánda í 2 bindum, öldin sext-
ánda og Tyrkjaránið, auk smá-
sagnasafna og fjölda þýðinga.
arfirði og norður um allt austur
að Hryggstekk á Héraði. En við
getum ekki aðeins fylgst með
línunni og þeim stöðvum sem á
henni eru, heldur getum við
einnig stjórnað rofum og annast
innsetningu þeirra ef þeir fara
út, án þess að nokkur maður
þurfi að fara á vettvang. Þetta
getur gerst þegar eldingum lýst-
ur niður eða samsláttur verður,
en ef um meiri háttar bilun er að
ræða á línunni og hún t.d. slitn-
ar, þá verður að sjálfsögðu að
senda menn á vettvang. Þessi
tæki og sérstakar sveiflusjár
sem við höfum, gerir okkur hins
vegar kleift að staðsetja bilun-
ina með mjög mikilli nákvæmni
eða svo skiptir aðeins nokkur
hundruð metrum. Það sem áður
var spurning um klukkutíma við
innsetningu rofa er nú aðeins
spurning um mínútur og nú tek-
ur nokkrar klukkustundir að
finna bilanir og gera við sem
áður gat tekið sólarhringa.“
Þannig fórust Ásgeiri Jónssyni,
starfsmanni hjá Rafmagnsveitum
ríkisins orð þegar Dagur fór í
heimsókn í stjórnstöð Byggðalín-
unnar á Rangárvöllum fyrir ofan
í endanlegum tölum um mann-
fjölda á íslandi 1. des. 1980
kemur fram að aðeins 16% allra
íslendinga búa á Norðurlandi
öllu meðan að á stór Reykjavík-
ursvæðinu einu búa rúmlega
51% landsmanna.
Skiptingin eftir svæðum Norð-
anlands er sú, að við Eyjafjörð búa
18.545 þar af 13.420 á Akureyri,
1.269 á Dalvík og 1.195 á Ólafsfirði.
Akureyri, en hann annast daglegan
rekstur byggðalínunnar, ásamt
tveimur vaktmönnum. Tölvukerfið
sem Ásgeir nefndi er svokallað
fjargæslukerfi og með því má, eins
og áður sagði, fylgjast mjög náið
með línunni og stjórna rofum og
spennum og fleiru slíku með fjar-
stýringu. Þá er hægt að fylgjast með
og stjórna spennuflæði á línunni,
svokölluðum megavörum, en ef of
lítið er af þeim verður spennufall
og getur orðið spennuaukning upp
úr öllu valdi ef ekki er hægt að eyða
umfram megavörum.
Þá er hægt að sjá í þessu kerfi hve
mikil orka streymir inn á línuna á
hverjum stað og þegar viðtalið við
Ásgeir var tekið streymdu 9 mega-
wött frá Kröflu, svo dæmi sé tekið.
Annars er Kröfluvirkjun ekki enn-
þá komin fyllilega inn í þessa
mynd, en að því er stefnt, ásamt
með Djúpavogi, Höfn í Hornafirði
og raforkustöðvum á Vestfjarða-
kjálkanum. Þetta kerfi hefur verið í
notkun í tvö ár og reynst ákaflega
vel og sagðist Ásgeir fullyrða, að
straumleysi, t.d. á Akureyri. hefði á
síðustu árum verið mun minna en
áður, einfaldlega vegna tilkomu
þessa eftirlits- og fjarstýribúnaðar.
Hann sagði að s.l. vetur hefði verið
mjög erfiður og rafmagnsleysi á
I S-Þing. búa 5.387 þar af 2.414 á
Húsavík, í N-Þing. búa 1.768, í V-
Hún. búa 1.571, í A-Hún 2.571 og í
Skagafirði 6.489 þar af 2.188 á
Sauðárkróki og 2.003 á Siglufirði.
Samtals búa því á Norðurlandi öllu
36.331 af 229.187 sem á landinu
búa. Skiptingin eftir kynjum á
landinu öllu er sú að karlar eru
50,40% en konur 49,60%. En á
Norðurlandi er skiptingin sú að
karlareru 51.03% en konur 48.97%.
16% landsmanna
á Norðurlandi
„Hún lét alvegaðstjórn!“
Á laugardag hófst í Árbæjar-
safninu i Reykjavík flugminja-
sýning og meðal gripa á sýning-
unni er fyrsta sviffluga Svifflug-
félags Akureyrar.
Vél þessi var smíðuð hér á Ak-
ureyri, nánar tiltekið í „París“ í
Hafnarstræti, þar sem nú er
Klæðaverslun Sigurðar Guð-
mundssonar. Þetta var árið 1938 og
önnuðust félagar í Svifflugfélaginu
smíðina, sem var gerð eftir teikn-
ingu af þýskri flugu sem bar heitið
Grunau 9.
Eins og sjá má á meðfylgjandi
mynd var þetta heldur frumstætt
farartæki og nánast ekkert annað
en eitt skíði, sæti, vængir og stél. Sá
sem flaug gripnum fyrstur var
Björgvin Júníusson, framkvæmda-
stjóri Borgarbíós, en hann var einn
af frumkvöðlum svifflugsíþróttar-
innar norðan heiða. Þegar Björgvin
var á dögunum inntur eftir því,
hvernig hafi verið að fljúga svif-
flugunni sagði hann:
„Hún lét alveg að stjórn", og
hafði fá orð um flughæfnina að
segja umfram þétta.
Björgvin og Grunau 9.
Norðurlandi vestra, en það væri
engin spurning um það, að ástand-
ið hefði orðið mun verra, ef þessi
tæki hefðu ekki verið komin til
sögunnar.
Þeir eru margir sem ekki hafa
mikið álit á Kröfluvirkjun, enda
hefur framleiðsla orku þar ekki
verið í neinni líkingu við það sem
ætlað var í upphafi. En samkvæmt
upplýsingum Ásgeirs Jónssonar
gegnir Krafla lykilhlutverki í
rekstri byggðalínunnar. Skýringin
á því hvers vegna er flókin og
verður ekki reynt að tíunda hana
hér, en hún tengist því sem áður
sagði um megavör og spennuflæði.
Ásgeir sagði að Krafla væri lykil-
stöð í því að reka byggðalínuna sem
hagkvæmast og ef hún væri ekki til
staðar væri ekki hægt að hafa nema
smábút af byggðalínunni inni.
Ásgeir Jónsson við tölvubúnaðinn i stjórnstöð Byggðalinunnar á Rangárvöllum.
Mynd: H. Sv.
o £7
I—II 1 1 —\(—\ / 1 —>
n? j /RT 7T" ^ (5 ynr
k *
# Heimsókn % Konur með
þjóðhöfðingja sérframboð
Forseti fslands, frú Vigdís
Finnbogadóttir, mun heim-
sækja Norðurland í lok þess-
arar viku og ferðast um vítt og
breitt. Þetta verður fyrsta
heimsókn forsetans til Norð-
urlands en hann fór í sams-
konar heimsókn um Dali og
Strandasýslu á dögunum.
Heimsókn sem þessi er
ánægjulegur viðburður, til
þess fallinn að skapa vináttu,
traust og ánægjuleg sam-
skipti fólksins f landinu og
þjóðhöfðingja þess.
% Landsmótið
settá
föstudag
Eitt fyrsta verk forsetans f
væntanlegri helmsókn verð-
ur að setja 17. Landsmót
Ungmennafélags fslands á
Akureyrarvelli n.k. föstu-
dagskvöld. Á þessa miklu
íþróttahátíð mæta 1300-1400
keppendur víðsvegar af
landínu, og keppa í fjölda
íþróttagreina. Auk þessara
hefðbundnu má nefna
keppnisgreinar eins og
pönnukökubakstur, drátta-
vélaakstur, línubeitingu,
keppnf í að leggja á borð og
keppnl í hestadómum. Þá má
ekki gleyma því að fatlaðir
íþróttamenn taka nú í fyrsta
skipti þátt í keppni Lands-
móts UMFf.
Hópur áhugafólks um nýjan
framboðsllsta fyrir bæjar-
stjórnarkosningar á næsta
ári hefur boðað til fundar á
Akureyri í þessari viku, en
vilji þessa fólks er sá að
þessi listi verði skipaður
konum eingöngu eða að
mestu leyti.
Sumum kann að þykja sú
hugmynd vera tímaskekkja, á
þeim tfma þegar konur leita
æ meir eftir jafnrétti við karl-
menn, að ætla að fara að
kjúfa sig út úr þeirra röðum
og bjóða fram kvennalista.
Konur munu þá sennllega
hafna karlmanni á lista sinn
þótt hann hafi ótvíræða hæfi-
leika til þess að skipa þar
sæti og vilja til þess að gera
það. önnur rök, þeirra sem
vilja slíkan lista, eru aðallega
þau að konur séu afskiptar í
pólitískum samtökum sem
fyrfr hendi eru, og benda á að
aðeins ein kona sitji í bæjar-
stjórn á Akureyri. Vissulega
verðskulda konur meiri hlut
þar, þvf til er fjöldi kvenna
sem þar gætu gert gagn. En
skyldi ástæðan ekkl vera sú
að konur hafa ekki haft sig
hæfllega mikið í frammi.
Frumkvæðið verður jú að
vera þeirra ef þær ætla sér
verulegan hlut f pólitískri
stjórn bæjarmála. Sérfram-
boð ber hins vegar svolítinn
vott um uppgjöf - eða hvað?