Dagur - 07.01.1985, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - 7. janúar 1985
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR:
STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI
SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 180 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 25 KR.
RITSTJÓRI OG ÁBYRGÐARMAÐUR:
HERMANN SVEINBJÖRNSSON
RITSTJÓRNARFULLTRÚI:
GÍSLI SIGURGEIRSSON
BLAÐAMENN:
eirIkur st. EIRlKSSON og gylfi kristjánsson
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRlMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASlMI: 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
Fjármálastjóm veikasti
hlekkur stjórnarsamstarfs
í áramótagrein sem Ingvar Gíslason, alþing-
ismaður, skrifar í Dag fjallar hann m.a. um
stjórnmálaástandið og segir stjórnarand-
stöðuna, eins og hún leggi sig, fjarri því að
vera álitlegan valkost fyrir kjósendur, enda
sundrað lið margra smáflokka, sem auk þess
séu ekki samstæðir innbyrðis hver um sig.
Síðan segir Ingvar:
„Ekki síst í ljósi þess hversu stjórnarand-
staðan er ógæfuleg eins og sakir standa er
æskilegt að núverandi ríkisstjórn haldi áfram
um sinn, þótt hún þurfi að endurmeta stöðu
sína og aðferðir til þess að ná þeim árangri
sem henni ber, áður en efnt verður til alþing-
iskosninga, enda skortir ríkisstjórnina ekki
þingfylgi. “
Ingvar segir að viðunandi árangri sé hægt
að ná á þessu ári ef forystulið stjórnarflokk-
anna fer að með gát og sýni skilning á hag
hins almenna launamanns. Hann ræðir síðan
um efnahagsmálin og segir:
„Fjármálastjórn og skattamál er veikasti
hlekkurinn í stjómarsamstarfinu. Ef eitthvað
gæti flýtt fyrir falli þessarar ríkisstjórnar, þá
er það stefnuleysið í fjármálum ríkisins, sem
sjálfstæðismenn bera ábyrgð á, en hafa ekki
náð samstöðu um að bæta úr vegna ólíkra
viðhorfa innbyrðis um ríkisfjármál og tekju-
öflunarleiðir fyrir ríkissjóð. Þessi óeining sjálf-
stæðismanna innbyrðis um svo mikilvægt mál
er óneitanlega bagaleg fyrir ríkisstjórnarsam-
starfið, enda óvíst hvaða afleiðingar hún
hefur.
Eftirtektarverðast er að æ fleiri taka sér nú
í munn samlíkinguna um að á íslandi búi
„tvær þjóðir". Sumir nota hugtakið „tvær
þjóðir" til þess að tákna muninn sem er á milli
ríkra og fátækra almennt í landinu, aðrir eiga
við þá gjá sem er að myndast milli Stór-
Reykjavíkur annars vegar og hins vegar
landsbyggðarinnar í heild utan höfuðborgar-
svæðisins. Sannleikurinn er sá að þetta hug-
tak getur sem best átt við hvort tveggja, þótt
ekki sé um sama fyrirbæri að ræða í sjálfu sér.
Það fer ekki á milli mála að efnahagur manna
á íslandi er gróflega mismunandi, tekjumun-
ur hins hæst launaða og hins lægst launaða er
gífurlegur og jafnvel svo, að tekjumunur vex
æ því meira sem ákafar er talað um að draga
þurfi úr tekjumismun í samningum um kaup
og kjör.
Hitt er líka jafnvíst að bilið milli lands-
byggðar og Stór-Reykjavíkur fer breikkandi
og ef svo heldur áfram gæti það endað með
því að „tvær þjóðir" byggju í landinu," sagði
Ingvar Gíslason m.a. í áramótagrein sinni.
Náttúruverndarráð:
Varar við mengun
frá fiskeldi
A undanförnum árum hafa
veriö settar á stofn fjölmargar
fiskeldisstöðvar hérlendis og er
Ijóst, að allmargar stöðvar eru
nú í undirbúningi, sumar
hverjar mjög stórar. Náttúru-
verndarráð hefur sent frá sér
varnaðarorð vegna þessarar at-
vinnugreinar og telur ráðið
nauðsynlegt að minna á 29.
grein laga um náttúruvernd,
sem hljóðar svo:
„Valdi fyrirhuguð mann-
virkjagerð eða jarðrask hættu
á því, að landið breyti varan-
lega um svip, að merkum nátt-
úruminjum verði spillt eða
hættu á mengun lofts eða
lagar, er skylt að Ieita álits
Náttúruverndarráðs, áður
en framkvæmdir hefjast.
Ef það er vanrækt, getur
Náttúruverndarráð krafist at-
beina lögreglustjóra til að
varna því, að verk verði hafið
eða því fram haldið. Virkjanir,
verksmiðjur og önnur stór
mannvirki skulu hönnuð í
samráði við Náttúruverndar-
ráð. Sama gildir um vegalagn-
ingu til slíkra mannvirkja.
Nánari fyrirmæli samkv. þess-
ari grein setur menntamála-
ráðuneytið í reglugerð.“
Ekki fer á milli mála, að þetta
ákvæði í náttúruverndarlögunum
á við klak-, eldis- og hafbeitar-
stöðvar. Slíkum stöðvum fylgir
ætíð jarðrask, mismikið að sjálf-
sögðu. Frárennsli frá slíkum
stöðvum er mjög mengað lífræn-
um leifum, og getur þessi meng-
un á stundum verið varhugaverð.
Merkar náttúruminjar eru víða
um land, og er augljóst að þeim
getur stafað hætta af fiskeldis-
stöðvum, sem oft er valinn staður
á ströndum eða í fjarðarbotnum
þar sem er auðugt og fjölbreytt
lífríki.
A næstunni kemur út endur-
skoðuð útgáfa náttúruminja-
skrár, hin 4. í röðinni, sem Nátt-
úruverndarráð hefur sett saman.
Tilgangur náttúruminjaskrárinn-
ar er að gefa „heildaryfirlit yfir
þau svæði eða staði sem hafa eitt-
hvað það til að bera sem þjóðinni
er mikils virði að eiga og vart eða
ekki verður bætt, sé því raskað.
Slík skrá markar m.a. stefnu í
friðlýsingarmálum, og undirbýr
jarðveginn fyrir viðræður rétt-
hafa um þau efni. Pað er og
mikilvægt fyrir þá, sem leggja á
ráðin um ný mannvirki og hvers
konar breytingar á landi, að vita
hvar síst má raska náttúrunni,
um leið er henni ætlað að vera
leiðarvísir varðandi skipulag og
nýtingu lands.“
Pví miður hefur orðið talsverð-
ur misbrestur á því, að forsvars-
menn fiskeldisstöðva hafi leitað
álits Náttúruverndarráðs áður en
stöðvar eru reistar eins og þeim
ber þó skylda til samkvæmt
lögum. Þess eru jafnvel dæmi að
fiskeldisstöðvar séu reistar á
svæðum sem eru á náttúruminja-
skrá og styrktar af opinberum
sjóðum án þess að leitað hafi ver-
ið álits Náttúruverndarráðs, eins
og lög gera ráð fyrir.
Tekið skal fram, að þegar leit-
að hefur verið álits Náttúru-
verndarráðs vegna fiskeldis hefur
ráðið í flestum tilvikum ekki gert
athugasemdir við staðsetningu
eða rekstur stöðvanna. f öðrum
tilvikum hafa framkvæmdaaðilar
og Náttúruverndarráð komið sér
saman um ýmis atriði, þannig að
báðir hafa vel við unað. Til
undantekninga heyrir að fram-
kvæmdaaðilar séu ófúsir til þess
að virða óskir Náttúruverndar-
ráðs um að sérstökum svæðum
eða stöðum sé hlíft við raski eða
mengun.
Náttúruverndarráð vill hér
með eindregið hvetja alla þá,
sem eru með fiskeldisstöðvar í
uppbyggingu eða undirbúningi,
en hafa ekki leitað til Náttúru-
verndarráðs að gera það hið
fyrsta. Jafnframt er skorað á þá,
sem nú starfrækja fiskeldisstöðv-
ar án þess að tilskilið samráð hafi
verið haft við Náttúruverndarráð
að hafa þegar samband.
Pað er þjóðinni fyrir bestu að
leitast sé við að sú starfsemi sem
hún rekur taki mið af þeim lög-
málum sem landið setur, segir í
greinargerð Náttúruverndarráðs
um þetta mál.
Hvers eiga smábáta-
eigendur aö gjalda
Um stjórnun fiskveiða og afla-
mörk hefur margt verið ritað og
rætt á síðasta ári, og hafa mörg
misjöfn sjónarmið komið fram,
og nú á síðustu dögum hafa um-
ræður vaxið til muna. En eitt
virðast allir vera sammála um,
það er, að nauðsynleg sé stjórnun
fiskveiða. Þó virðist sú ákvörðun
stjórnvalda að stöðva allar fisk-
veiðar smábáta upp að 10 lestum
vera með öllu óskiljanleg ráð-
stöfun. Pað er jafn undarlegt
hvað fáir hafa látið í sér heyra af
smábátaeigendum, en skýringin
líklega sú, að lægst launuðu hóp-
ar þjóðarinnar eru vanir að taka
öllu sem að þeim er rétt með
þögn og þolinmæði halda bara
áfram að herða sultarólina.
Sem einn af trillukörlum lang-
ar mig að láta álit mitt í ljós á
þessum aðgerðum. í fyrsta lagi er
sameiginlegur kvóti allra báta
upp að 10 lestum algjör vitleysa,
því margir bátar af stærðinni
7-10 lestir hafa möguleika á að
vera með net og gera það, og
geta því verið búnir að fylla að
nokkru leyti í sameiginlegan
kvóta áður en handfæratími
hefst. í öðru lagi er ekki viðun-
andi að ekki sé skipting milli
landshluta því dæmin sýna að
misjöfn fiskgengd er við landið.
Skipting milli landshluta er í alla
staði nauðsynleg.
Nú síðustu 2 árin hefur afli
smábáta verið mjög lítill hér á
Eyjafjarðarsvæðinu. Elstu menn
sem stundað hafa þessar veiðar
allt frá barnæsku muna ekki slíkt
aflaleysi. Eyjafjörður var gjöfull
og ótrúlegur fjöldi manna hefur
lifað eingöngu á handfæra- og
línuveiðum á þessum smábátum
að stærð 2-5 tonn. Það er viður-
kennt af öllum að handfæra- og
línufiskur er besta hráefnið sem
að landi berst. Síðan í september
hefur verið sæmilegur afli á línu
fyrir þessa báta 5-7 tonn að stærð
miðað við undanfarin ár, en þá
eru þeir stöðvaðir með stjórnun-
araðgerðum þó þeir hafi ekki
haft neitt framan af sumri, vegna
þess að þá eru bátar í öðrum
landshlutum búnir að fylla þenn-
an sameiginlega kvóta.
Ef talað er um stjórnun fisk-
veiða þá verður manni á að
spyrja, er ekki stjórnun til þess
að reyna að vernda hagsmuni
eins þeirra smáu og þeirra stóru?
Pað væri til dæmis stjórnun - og
þeim smáu til ótrúlegra hagsbóta
ef bönnuð væri t.d. netaveiði inn-
an við línu dregna yfir norður-
enda Hríseyjar. Þótt hér sé talað
um Eyjafjörð, á þetta við um
ótrúlega marga staði á landinu.
Það er ömurlegt hlutskipti þeirra
sem eingöngu byggja afkomu
sína á handfæraveiðum á opnum
bátum 2-5 tonna trillum að horfa
á stærri báta allt upp í 80 tonn
leggja fjörðinn bókstaflega fullan
af netum, og þar með eyðileggja
afkomu litla bróður. Þessir stærri
bátar gætu auðveldlega sótt örlít-
ið lengra, sem hinir geta alls
ekki.
Það er erfitt að skilja þá stjórn-
un að banna þessum smábátum
veiðar, bæði nú og í sumar því
þótt þessum smábátum hefði ver-
ið leyfð áframhaldandi veiði er
mjög ólíklegt að sameiginlegur
afli þeirra hefði getað orðið
meiri, en sem svarar til örfárra
togarafarma. Á sama tíma eru
útlendingum leyfðar veiðar hér
við land. Er ekki nær að skerða
hlut þeirra en smábátaeigenda?
Þessar stjórnunaraðgerðir eru til
þess eins fallnar að vekja deilur
og ráðast á garðinn þar sem hann
er lægstur. Ráðast að mönnum
sem reynt hafa að standa á eigin
fótum með áhættu og erfiði,
reynt að sjá sér og sínum fyrir
lífsviðurværi, mönnum sem ekki
fá og ekki geta fengið atvinnu-
leysisbætur, og mönnum sem
ekki hafa rútinerað sig í að gera
út á sjóðakerfið. Þetta er þeirra
persónuuppbót í desember. Þetta
er þeirra félagsmálapakki.
Margt fleira mætti segja um
þessar aðgerðir og mættu trillu-
karlar því fara að athuga hvort
ekki er ráðlegt að mótmæla sam-
eiginlega slíkri aðför og á hvaða
grundvelli það er best gert, því
nú er mælirinn fullur.
Gísli Ingólfsson, Grenivík.