Dagur - 11.03.1986, Qupperneq 6

6 - DAGUR - 11. mars 1986
11. mars 1986 - DAGUR - 7
Björgunar-
sveitin
Garðar
með
Stjörnu-
geim á
laugar-
dagskvöld
Um tíu ára skeið hefur sú
almesta meiriháttar sam-
koma sem haldin er í
Húsavíkurbœ verið sam-
eiginleg árshátíð Björgun-
arsveitarinnar Garðars og
Kvennadeildar Slysa-
varnafélagsins. I fyrsta
sinn er þessi hátíð var
haldin hlaut hún nafnið
Stjörnumessa, síðar kom
Stjörnunótt, Stjörnusam-
koma, Stjörnustríð,
Stjörnuhátíð o.fl. og 15.
mars nk. verður haldið
Stjörnugeim.
Mjög hefur verið vand-
að til þessara árshátíða og
björgunarsveitarmenn
sýnt að þeir eru ekki að-
eins fœrir um að skipu-
leggja björgunaraðgerðir,
heldur geta einnig skemmt
sér og öðrum konunglega.
Örn Jensson erformað-
ur skemmtinefndar þetta
árið, hann segir að rosaleg
vinna sé við undirbúning-
inn og barátta að fá
skemmtikrafta. Skemmti-
nefndarstörfin komi oft á
sömu mennina, en hópur-
inn sé samstilltur og þeir
væru ekkert að þessu ef
þeim þætti það ekki
gaman.
Örn var svolítið leynd-
ardómsfullur yfir
skemmtiatriðunum í ár og
sagði að sum þeirra
myndu koma á óvart, en
hann upplýsti þó að Sig-
urður Hallmarsson yrði
veislustjóri. Hákon Aðal-
steinsson myndi skemmta
og Einar G. Einarsson
einnig, hljómsveit yrði
Casa Blanca.
Örn og félagar eru
komnir með hugann á ball
svo best er að forvitnast
um hjá formanninum
hvaða björgunarsveitar-
brölt þetta er í mönnun-
um. , 1M
Formaður Björgunarsveitarinnar Garðars er Hörður
Þórhallsson hafnarvörður. Hann er fæddur og uppalinn á
Húsavík og hefur lengst af stundað sjómennsku, útgerð og
skipstjórn. Faðir Harðar var Þórhallur Karlsson skipstjóri
og móðir hans Hrefna Bjarnadóttir var formaður
kvennadeildar Slysavarnafélagsins á staðnum um fjórtán ára
skeið. I þá daga var ekki starfandi björgunarsveit og oft
hafði Hrefna forgöngu um eða afskipti af leitum að bátum.
Skipbrotsmenn gistu einnig stundum á heimilinu. Störf
foreldranna mótuðu Hörð og gerðu honum grein fyrir hvert
akkeri björgunarsveit er þegar eitthvað kemur upp á.
- Hörður, hvað hefur þú verið
formaður sveitarinnar lengi?
„Um það bil þrjú ár, ég tók við
af Vilhjálmi Pálssyni sem verið
hafði formaður frá stofnun og
unnið mjög mikið og óeigingjarnt
starf.“
- Er björgunarsveitin ekki
öflug á landsmælikvarða?
„Ég held mér sé óhætt að full-
yrða að hún sé mjög öflug, t.d.
höfum við aðgang að sextíu
mönnum. Vanalega eru tuttugu
til þrjátíu virkir, en við getum
kallað út sextíu. Ungir menn fara
að byggja og ýmislegt og sinna þá
störfum í sveitinni lítið eða ekki á
þeim tíma, en koma svo aftur
þegar hægist um. Við mætum öll
fimmtudagskvöld í björgunar-
skýlið og algeng mætingartala er
þetta milli tuttugu og þrjátíu
manns, þó ekki sé kallað út sér-
staklega til að vinna að ákveðnu
verkefni."
- Við hvað er unnið á þessum
kvöldum?
„Yfirleitt er unnið að viðhaldi
á húsum og búnaði, síðan fer
fram umræða um málefni björg-
unarsveitarinnar. Þetta eru mjög
óformlegir fundir, rætt er um að
hverju þurfi að hyggja, hvað
vanti og um björgunarmál. í
fyrra var 151 mætingardagur
skráður í dagbókina, þó veit ég
að menn trassa stundum að skrifa
sig, þótt þeir séu að vinna. Eins
eru menn stundum að vinna úti t'
bæ á vegum sveitarinnar. Svo ég
fullyrði að að meðaltali er ein-
hver að gera eitthvað fyrir björg-
unarsveitina annan hvern dag allt
árið. Þessi þáttur í almannavörn-
unt á Húsavík er lagður fram í
sjálfboðavinnu, auk þess styðja
bæjarbúar okkur hvað peninga-
hliðina varðar. Enda værum við
löngu búnir að gefast upp ef við
fyndum ekki þennan góða
meðbyr. Ef við þurfum einhvers
nteð eru allir boðnir og búnir til
aðstoðar.“
- Eru ekki fleiri en ein deild
innan sveitarinnar?
„Meginsveitirnar gagnvart
björgun eru tvær, þótt við allir
tökum þátt í verkefnum þeirra
beggja. Svokölluð fjallasveit hef-
ur verið mjög öflug hjá okkur
undanfarið, þó að fyrst og fremst
hafi þetta verið sjóbjörgunarsveit
og hún var stofnuð sem slík. Fyr-
ir 26 árum komu hingað fluglínu-
tæki og línubyssa og menn fóru
að þjálfa sig í notkun þessara
hluta. Vegna flotans okkar og
allra smábátanna var stofnuð
þessi sjóbjörgunarsveit. Fyrir
nokkrum árum gekk í sveitina vel
þjálfaður maður sem hafði starf-
að annars staðar, mikill fjalla-
maður. Hann hefur unnið að
þjálfun svo að við eigum orðið
góða sigmenn og allgóðan búnað.
Allir höfum við tekið þátt í átta-
vitaæfingum, snjóflóðaleitaræf-
ingum og fyrir stuttu vorum við
að aðstoða Björgunarhundasveit
íslands sem var við æfingar hjá
Laxárvirkjun. Landssveitin sér
um snjósleðana okkar og snjóbíl
sem Rauði krossinn á en við höf-
um aðgang að.“
- Það er stórt landsvæði sem
þið sinnið útköllum á, alveg upp
að Vatnajökli.
„Já, en það ertrt jörgunarsveit-
ir hér í sveitunum í kring t.d.
mjög góð sveit í Mývatnssveit.
En þegar farið er í stærri leið-
angra höfum við virkað svona
sem móðursveit, enda méð best-
an búnað og kannski mesta þekk-
ingu. Við höfum því oft verið
kallaðir til aðstoðar og einnig
fáum við aðstoð. Samstarf björg-
unarsveitanna hér er mjög gott
og hefur farið mjög batnandi. Nú
eru starfandi hér í nágrenninu
Hörður Þórhallsson formaður Björgunarsveitarinnar Garðars:
að geta flóðlýst svæði án mikillar
fyrirhafnar."
- Nú er þetta heilmikill og dýr
búnaður, hvernig fjármagnið þið
þetta?
„Mest af fjármagninu höfum
við fengið frá kvennadeild Slysa-
varnafélagsins á staðnum. Auð-
vitað eru þetta allt peningar sem
koma héðan úr bænum. Okkar
stærsti tekjupóstur er hin árlega
stjörnumessa, og við höfum feng-
ið árvisst framlag frá Bæjarsjóði
Húsavíkur, sem verulega munar
um. Björgunarsveitin verður
aldrei betri en bæjarbúar vilja
hafa hana.
Nú er að koma ný gerð björg-
unarbáta og fjórir þannig bátar
eru þegar komnir til landsins.
Þetta eru svokallaðir harðbotns-
bátar sem eru að hálfu leyti harð-
ir og að hálfu leyti pylsu- eða
gúmmíbátar, þeir eru mjög nota-
drjúgir við hinar ýmsu aðstæð-
ur. Framtíðardraumurinn okkar
er að eignast svona bát. Það er
stórt fyrirtæki og ég þori ekki að
nefna neinar tölur, en bátur eins
og við mundum vilja hafa hér
væri talsvert lokaður. Hér eru
norðanveður og þá mundum við
helst þurfa að nota hann.“
- Hafið þið von um að eignast
hann á næstu árum?
„Ég ætla að segja já. Ég reikna
með að við förum að reyna með
einhverju móti að glíma við það,
þó fjárhagsdæmið sé erfitt.“
- Nú er Húsavík á hættusvæði Hörður Þórhallsson.
hvað jarðskjálfta varðar. Á
hverri stundu má búast við stór-
skjálfta á sprungu rétt utan við
bæinn. Er björgunarsveitin til-
búin að mæta honum?
„í þessu sambandi er björgun-
arsveitin einn liðurinn eða hlekk-
urinn í almannavarnakeðjunni.
Hér er starfandi almannavarna-
nefnd og það er til sérstakt
almannavarnaskipulag, þar eig-
um við að gegna ákveðnu hlut-
verki. Það væri ef til vill nauösyn
að hrista oftar rykið af þessu
skipulagi en við erum vel rneðvit-
aðir um þessa hluti og reynum að
hafa þá í huga ekki síður en
annað. Sýslumaður er formaður
almannavarnanefndar á staðnum
og í sambandi við þennan þátt
má geta þess að hér á Húsavík er
sérlega gott samstarf lögreglu og
björgunarsveitar."
- Eru áætlanir almannavarna
fyrir Húsavík þá í góðu lagi?
„Neyðaráætlun var gerð fyrir
allmörgum árum, fyrst og fremst
í sambandi við jarðskjálftahættu.
Ég veit að lögreglan skoðar hana
oft en það mætti kannski kynna
betur fyrir bæjarbúum hvernig
þeir eiga að bregðast við, hvar
þeir ciga að halda sig í húsum
sínum og annað, þannig að þeir
gætu verið búnir að leiðbeina
börnum sínum og heimilisfólki
hvernig bregðast skuli við slíkum
hlutum ef til kæmi til að hægt
væri að bjarga þvf sem bjargað
yröi.“
tvær sveitir er starfa undir merkj-
um Landssambands Hjálpar-
sveita skáta. Við höfum alfarið
hafnað því að blanda okkur í það
sem kalla má samkeppni milli
björgunarsveita og ákveðið að
aldrei skuli koma fyrir að við för-
um að hafa samkeppni um slysin,
það er mjög neikvætt.“
- f fyrra þegar óhapp varð á
Vatnajökli, var talsvert rætt um
að björgunarsveitir víða af land-
inu hópuðust að, vantar skipulag
eða finnst björgunarsveitum gott
að fara í svona leiðangra til
æfingar?
„Þarna vantar verulega hcild-
arskipulag á. Þarna kom mjög
fljótt í ljós að ekki var endilega
um líf eða dauða að tefla þannig
að ástæða væri til að láta svona.
Þannig að það hefði aðeins mátt
setjast niður og athuga og vinna
þetta betur. Við vorum við tal-
stöðvar reiðubúnir til að veita
aðstoð. Fyrst og fremst er mjög
nauðsynlegt í meiriháttar útköll-
um að til sé samræmingarafl er
hafi heildaryfirsýn svo menn viti
hver af öðrum. Forustumenn
samtakanna hafa nú komið betra
lagi á þessi mál. Það kom í ljós
þarna að talstöðvar voru hver
með sína tíðni. Við rákum okkur
einnig á þetta í sambandi við
stóra æfingu sem haldin var á
Þeistareykjum. 1 henni tóku þátt
sveitir frá fleiri samtökum. Þá
vantaði okkur nógu örugga sam-
skiptarás.
Björgunarsveitarmenn huga aö tækjabúnaði sínuni. Myndir IM.
Það er ekki hægt að neita því
að stundum þegar ekki er bein-
línis um líf og dauða að tefla er
svolítil freisting að prófa sig, það
er kannski ástæðan til að fleiri
fóru af stað. Menn vilja reyna
sinn búnað og vera fyrstir, sú
staða getur komið upp þó ég eigi
ekki von á að slíkt gerist hér.“
- Hvaða búnað hefur Björg-
unarsveitin Garðar?
„Lykilbúnaðurinn við skip-
strand verður alltaf línubyssan og
björgunarstóllinn. Síðan um
aldamót hafa verið dregnir í land
mörg hundruð ef ekki þúsund
sjómenn með þeim búnaði. Við
eigum þrjá slöngubáta og höfum
nýlega endurnýjað alla mótora á
þeim. Við eigum mjög góðan
fjórhjóladrifsbíl sem tekur 12
menn, tvo nýja snjósleða sem eru
mjög góð tæki. Síðan crum við
með svokallaða þurrbúninga á
bátasveitina okkar og búninga á
alla sveitina, auk þess ýmsan
smærri búnað eins og til fjalla-
ferða.
Á undanförnum árum hafa far-
ið talsvert miklir peningar í að
kaupa talstöðvar, bæta fjar-
skiptabúnað og við erum með
svokallaðan endurvarpa á Húsa-
víkurfjalli. Nýlega eignuðumst
við mjög góða rafstöð og hófum
útbúið mikið af ljóskösturum við
hana. Þannig að á afmörkuðum
slysstöðum s.s. við skipströnd,
snjóflóðaleit og þ.u.l. eigum við
„Prófessonnn eltí fallega
rauðklædda stúlku“
- Hver mundi gangast fyrir
slíkri fræðslu?
„Við höfum verið með alls
konar námskeiðahald t.d. vorum
við með mjög stóran fund og
námskeið um öryggismál sjó-
manna, áttavitanámskeið, Geir
Friðgeirsson læknir flutti fyrir
okkur erindi um ofkælingu og
kal, skyndihjálparnámskeið hafa
verið haldin. Okkur ber ekkert
síður að sinna fyrirbyggjandi
þættinum, þótt þetta kallist
björgunarsveit."
- Hefur ekki verið lítið um
útköll hjá ykkur síðastliðið eitt
og hálft ár?
„Ég held að segja megi að
útköll hafi verið fjögur á síðasta
ári, fyrir utan smærri aðstoðar-
beiðnir. Ég starfa sem hafnar-
vörður og spyr ekki eftir því
hvort verið er að hafa samband
við mig sem slíkan eða sem for-
mann björgunarsveitarinnar þeg-
ar verið er að spyrjast fyrir um
báta eða þvíum líkt. Utköllin
hefðu hugsanlega verið fleiri ef
ég gegndi ekki báðum þessum
störfum.
Á árinu 1984 fengum við fjórt-
án útköll og sum þeirra mjög
alvarleg og erfið. í þó nokkur
skipti var ekki hægt að koma
björgun við, þannig að slysið var
orðið þegar við komum á
staðinn. Leita þurfti að látnu
fólki og koma því til byggða."
- Nú vinnið þið þessi störf í
sjálfboðavinnu. Þið getið átt von
á að lenda í erfiðum leitum,
hættulegum björgunaraðgerðum
og stundum þurfið þið að standa
frammi fyrir miður skemmtileg-
um hlutum. Hvað hvetur ykkur?
„Fyrir unga menn þá fylgir
þessu oft spenna, mikil útivera og
margar góðar stundir. Þarna er
góður félagsskapur en félags-
skapur verður alltaf góður ef
hann er um góð málefni og
markmið. Hjá okkur þessum
eldri er kannski vissan um þörf-
ina fyrir þetta starf í okkar bæjar-
félagi. Við trúm því að fólkinu í
bænum líði betur að vera hér ef
það veit að þetta er til staðar.
Hvatning fólksins og félags-
skapurinn er fyrst og fremst
ástæðan.
Flestir meðlimir björgunar-
sveitarinnar eru starfsmenn hjá
fyrirtækjum í bænum. Ég er
þakklátur þessum fyrirtækjum
fyrir að þegar við þurfum á
mönnunum að halda til leitar eða
björgunar veit ég ekki til að laun
þeirra hafi verið skert. Það þvkir
sjálfsagt á Húsavík að þeir menn
sem vilja leggja á sig að sinna
þessum málum geri það án þess
að laun þeirra séu skert.
Útköllin geta verið ákaflega
mismunandi. Einu sinni var
ferðamannahópur í Dimmuborg-
um, fararstjórinn var ung rauð-
klædd stúlka og í hópnum var
þýskur prófessor. Hann sá fallega
rauðklædda stúlku og elti liana.
en þeirri sömu leist ekkert á blik-
una og stakk prófessorinn af og
hann varð eftir í Dimmuborgum.
Björgunarsveitin Stefán í
Mývatnssveit var kölluð út til að
leita, auk þess leitaði hópurinn
að manninum.
Þegar leið að kvöldi var mað-
urinn ekki fundinn og þá vorum
við beðnir um aðstoð. Sagt vanað
veðrið væri gott. viö þyrftum
aðeins að koma vel skóaðir og
vera fljótir. Sautján mínútum eft-
ir útkallið kom tilkynning um að
prófessorinn væri kominn fram.
Hann hafði haft vit á aö klifra
upp á hól. sá vatnið, komst á veg-
inn og fékk bílfar í Lauga. Þegar
ferðantannahópurinn kom í
Lauga og allir auðvitað niöur-
brotnir yfir týnda manninum, sat
hann nýbaðaður við kvöldverðar-
borð og leið afskaplega vel.
Hann hafði ekkert hugsað um
að láta vita af sér og að svona
útköll gætu komið. Þetta gerðist í
kvöldmatartíma í ágúst og ég var
mjög ánægður með hve fljótt
mennirnir brugðust við, því þeg-
ar farið var að hringja út og
afboða leitina sautján mínútum
eftir að beiðnin barst náði ég að-
eins tveim þeim síðustu heima af
fjórtán mönnum sem kallaðir
voru út, hinir voru komnir í skýl-
ið eða á leiðinni.
Á síðustu árum höfum við
tvisvar unnið fyrir Japani, annað
skiptið í santbandi við slys en í
hinu tilvikinu var japanska aðal-
sjónvarpið að mynda eldgos við
Kröflu.
Þeir vildu fjalla um björgunar-
sveitirnar því erlendis er það yfir-
leitt herinn sem sinnir þessum
málum. Þeim fannst alveg með
ólíkindum að ólaunaðir menn
væru tilbúnir að koma til og jafn-
vel leggja sig í hættu fyrir hvern
sem væri í nauðum staddur.“
- Um næstu helgi er stjörnu-
eitthvað hjá ykkur, segðu mér frá
því?
„Stjörnugeim heitir þessi
árlega fjáröflunarsamkoma
núna. Hún er orðin fastur liður í
bæjarlífinu. Það er alltaf vandað
sérstaklega til þessarar sam-
kontu. sem er árshátíð okkar og
Kvennadeildar Slysavarnafélags-
ins. Hefð er að taka á móti kon-
unum með blómum, síðan er
kokteill, borðhald og undir borð-
um eru skemmtiatriði og alltaf
hefur verið reynt að vanda sér-
staklega til þeirra.
Það hefur oft gert mikla lukku
að fá þá er voru duglegir að
skemmta hér fyrir tuttugu. þrjá-
tíu árum til að koma fram aftur.
Fólk úr bænum. sveitunum og
aðkeyptir skemmtikraftar hafa
komið frarn og þetta hefur þótt
takast afskaplega vel. Ýmis smá-
fyrirtæki, saumaklúbbar og fleiri
hópar halda þarna sína árshátíð
með okkur og styrkja gott mál-
efni um leið.
Þarna er alltaf happdrætti og
fvrirtæki í bænum gefa okkur alla
vinningana. Þeir hafa verið ntjög
glæsilegir og sennilega er eins-
dæmi með happdrætti á landinu
að við höfum giskað á að heildar-
verðmæti vinninganna sé ntikið
hærra en andvirði seldra ntiða.
Vinningarnir eru margir og fólk
hefur verið duglegt að kaupa
miðana. enda hafa margir borgað
ferðina sína á samkomuna og vel
það með þeim vinningum sem
þeim hafa fallið í skaut."
- Er þetta ykkar aðalfiáröfl-
unarleið?
..Já þetta er það eina sent við
beitum okkur ívrir í fjáröflun.
Þaö hefur komið fyrir að við
séunt beðnir að vinna ákveðin
verk t.d. þegar Kolbeinsey kom
úr siglingu um verslunarmanna-
helgina í sumar. Þá fengum við
vinnu við að búa skipið til veiða
vegna þess að frystihúsfólkið var
í fríi. Viö höfðum gaman af því
og það gaf okkur góðar tekjur."
- Vildirðu segja eitthvað að
lokum Hörður?
„Mér er efst í huga þakklæti til
mannanna sem starfa í þessu með
ntér og vinna svona mikið og
óeigingjarnt starf. Jafnframt vildi
ég koma á framfæri þökkum til
allra sent veita okkur stuðning.
Núna vantar okkur nauðsynlega
meira af ungu fólki til starfa í
sveitinni. Ég vil hvetja þá sem
áhuga hafa á að ganga til liðs við
okkur að hafa samband. tala við
einhvern telaganna eða koma í
skýlið á fimmtudagskvöldi. Að
lokum vil ég hvetja fólk til að
sækja samkornuna því við ætlum
að halda merkinu hátt og það fer
enginn óánægður heint af
stjörnuhátíð." 1M