Dagur - 13.05.1986, Blaðsíða 7

13. maí 1986 - DAGUR - 7
itt að horfast í augu við stað-
reyndir lífsins en það höfum
við íslendingar þó verið að
gera nú síðustu árin í æ ríkari
mæli,“ sagði Eyjólfur Konráð
Jónsson alþingismaður á ráð-
stefnu Lífs og lands.
Sagði Eyjólfur að í sínum huga
léki enginn vafi á því að öll
byggðarlög landsins eigi eftir að
eflast á næstu árum því að mönn-
um er að lærast að laga sig að
breyttum aðstæðum. Nefndi
Eyjólfur nokkur dæmi þar um og
byrjaði á samþykkt Alþingis um
að hverfa frá flóknu og illskiljan-
legu sjóðakerfi og koma afrakstri
sjávarútvegsins beint til fólksins.
Auk þess sem æðstu ráðamenn í
peningamálum hafi lýst yfir þeirri
afdráttarlausu skoðun sinni að
stefna þeirra væri að draga á
næstunni úr bindingu innlends
sparifjár, en með þeirri aðgerð
eykst starfsfé íslendinga og leitar
inn á arðvænlegar brautir, sagði
Eyjólfur.
I erindi sínu lýsti Eyjólfur yfir
þeirri skoðun sinni að atvinnulíf
mætti stórefla í öllum byggðar-
lögum landsins og gæti það víða
gerst með tiltölulega lítilli fjár-
festingu. Vék Eyjólfur sérstak-
lega að fiskirækt og nefndi að í
Kelduhverfi hafa staðið yfir ýms-
ar tilraunir á því sviði í sex ár í
samvinnu við Norðmenn og hafa
þær borið góðan árangur þannig
að nú er verið að stórauka rekst-
urinn á mörgum sviðum. Sagði
Eyjólfur að aðstæður til
fiskiræktar væru góðar í Keldu-
hverfi, en að ekkert hérað væri til
á íslandi sem ekki gæti fóstrað
öfluga fiskirækt. -mþþ
Þurfum að jafna
möguleika til
menntunar og
menningameyslu
- sagði Signý Pálsdóttir
Signý Pálsdóttír leikhússtjóri á
Akureyri hélt erindi á ráð-
stefnu Lífs og lands þar sem
hún fjallaði um menningu og
mikilvægi frumkvæðis heima-
manna á því sviði. „Mann-
jöfnuður milli bæjarfélaga og
þá einkum Reykjavíkur og
„hins íslandsins“ er farinn að
ganga of íangt á köflum. Þykir
okkur landsbyggðarmönnum
oft auðmýkjandi hvernig borg-
arbúar klappa okkur á kollinn,
ef þeim virðist við vera með
einhverja tilburði til menning-
ar.“
Sagði Signý það nærtækt að
álykta að stjórnvöld stunduðu
meðvitaða menningarpólitík af
þeim síauknu styrkjum ríkis og
bæjarfélaga til menningar utan
höfuðborgarsvæðisins. Það væri
hins vegar nær sanni að öll menn-
ingarstarfsemi landsbyggðarinnar
væri til orðin fyrir frumkvæði ein-
staklinga á viðkomandi stöðum
og að opinberir styrkir hafi ekki
fengist fyrr en starfsemin væri
búin að sanna gildi sitt.
Signý rakti tilurð og þróun
þriggja listastofnana á Akureyri
máli sínu til sönnunar, en það
voru Myndlistaskólinn, Tónlist-
arskólinn og Leikfélag Akureyr-
ar.
Árið 1973 stofnaði Myndlistar-
félag Akureyrar Myndsmiðjuna,
en ári síðar var ákveðið að leggja
skólann niður og var þess farið á
leit við Akureyrarbæ að hann tæki
að sér rekstur skólans, en því var
synjað. Þegar Helgi Vilberg
núverandi skólastjóri Myndlista-
skólans og Aðalsteinn Vestmann
ákváðu að stofna Myndlistaskól-
ann á Akureyri og halda starfinu
áfram, fékkst smástyrkur frá
bæjarfélaginu, en þegar svo skól-
inn fór að sanna ágæti sitt stóð
ekki á styrkjum frá bæjunum. Nú
er svo komið að Akureyrarbær
greiðir 50% reksturskostnaðar
skólans og ríkið 35%. Sagði
Signý að stórfelldar hækkanir
hefðu orðið á ríkisstyrk og nefndi
sem dæmi að á árunum 1983—4
hækkaði ríkisstyrkur til skólans
um 84%. Við skólann starfa 12
kennarar og nemendur eru um t
200 á hverju ári. „Og þetta tel ég
beri að þakka bjartsýni og dugn-
aði myndlistarmanna, sem í stað
þess að yfirgefa heimabæ sinn og
stefna suður, sköpuðu listgrein
sinni vaxtarskilyrði í heima-
byggð.“
Tónlistarskólinn á Akureyri
var stofnaður árið 1946 og síðan
hefur þróunin verið geysimikil.
Nemendur við skólann eru nú um
480 og kennarar 25, þannig að
skólinn er næststærsti tónlistar-
skóli á landinu. Mikil hljómsveit-
arstarfsemi fer fram í skólanum.
Sagði Signý að skólinn nyti þess
að til væru lög um tónlistarskóla
sem tryggja skólanum launa-
greiðslur kennara og skiptast þær
jafnt á milli ríkis og bæjar.
„Framtíðarsýn Tónlistarskólans
er að stofna kennaradeild við
skólann og að hér verði sett á
laggirnar kammerhljómsveit
atvinnumanna. Því til að tryggja
búsetu tóniistarmanna á svæðinu
þurfa að- vera atvinnutækifæri
fyrir þá í listgrein sinni.“
Þriðja dæmið um frumkvæði
áhugasamra heimamanna er leik-
félagið, en það þróaðist í
atvinnuleikhús árið 1974. Sagði
Signý að árið 1985 hafi sýningar-
gestir leikfélagsins verið rúm-
lega 17 þúsund á 85 sýningum og
hafði þeim þá fjölgað um 3000
manns á ári tvö ár í röð. „Það
gildir svo sannarlega um leikfé-
lagið að auknir opinberir styrkir
hafa náðst smám saman með
aukinni sönnun á tilverurétti
félagsins. Akureyrarbær styður
nú dyggilega við bakið á leikfé-
laginu á margvíslegan hátt, enda
hafa stuðningsmenn þess getað
notað það sem röksemd að leik-
félagið dragi fólk af öllu landinu í
bæinn, sem aðrir aðilar í bænum
eins og verslanir, hótel og
skemmtistaðir njóta góðs af.
Þannig getur menning líka skap-
að atvinnutækifæri og jafnvel út-
flutning. Á síðustu 4 árum hafa
um 200 manns starfað á einn eða
annan hátt í launuðum störfum
fyrir leikfélagið. Og hvað leikfé-
laginu viðvíkur a.m.k. virðist
byggðapólitík nú eiga upp á pall-
borðið hjá ráðamönnum fyrir
sunnan. Þannig jukust fjárveit-
ingar frá ríkinu til leikfélagsins
um 56% frá árunum ’82-’86 á
meðan þær drógust saman um
32% til Þjóðleikhússins.“
Signý sagðist hafa rakið sögu
þessara listastofnana á Akureyri
vegna þess að með því að efla
menningu og listir í heimabyggð-
um, eflist sjálfstraust heima-
manna og dragi um leið úr minni-
máttarkennd þeirra gagnvart
ofurefli höfuðborgarsvæðisins í
menningarmálum. „Ef við ætlum
að halda áfram að vera ein þjóð í
einu landi, verðum við að þekkja
sögu okkar, vernda tunguna og
ekki síst hafa jafna möguleika til
menntunar og menningarneyslu,
hvar sem við búum. Þar þarf að
koma til ekki einungis meiri
skilningur ráðamanna á mikilvægi
menningar heldur jafnvel frum-
kvæði,“ sagði Signý, en fyrr í
erindi sínu sagði hún að því mið-
ur hefði reyndin oft verið sú að
hæfir og vaxandi listamenn úr öll-
um greinum flykktust úr sínum
heimahögum þegar þeir finna
kröftum sínum ekki viðnám
heima. „En það vill oft gleymast
að búið er að mennta þetta fólk
með fyrirhöfn og metnaði. Og
viljum við gjarnan sjá fram á
þann dag að listir sem önnur
menning geti dafnað fullgild á
heimaslóðum listamannsins.“
-mþþ —
Að skreyta sig
með annarra blómum
- Kolbrún Þormóðsdóttir er 4. maður á lista framsóknarmanna
við bæjarstjórnarkosningar á Akureyri 31. maí nk.
Skólamál okkar Akureyringa
þarfnast þess að á þeim verði
tekið. Ríkissjóður skuldar Akur-
eyrarbæ tugi milljóna vegna
skólabygginga í bænum. Þessir
peningar þurfa að koma strax.
Þau sjálfsögðu mannréttindi að
grunnskólanemendur geti stund-
að nám í sínu heimahverfi eru
mikið baráttumál okkar, fram-
bjóðenda Framsóknarflokksins.
Ég mun vinna að þessu heils hug-
ar á komandi kjörtímabili.
Foreldrafélög við skólana hafa
í vaxandi mæli átt þátt í að efla
samstarf heimila og skóla. Ég vil
styrkja og efla þessi félög, því ég
veit að með meiri stuðningi fá
þau enn meiru til leiðar komið.
Skólanesti sem skólinn jafnvel
sér um í samvinnu við foreldra-
félög er af hinu góða.
Margt jákvætt er að gerast í
aðhæfingu skólatíma að vinnu-
tíma foreldra. Skólaathvarfi og
vistun hluta dags er hægt að
koma á strax í haust ef vilji allra
hagsmunahópa er fyrir hendi.
Vinna verður að skipulagningu á
samfelldum skóladegi allra
nemenda, ekki síst í 1.-3. bekk, í
vor og sumar og skipuleggja
skólatíma yngstu nemendanna
með tilliti til umferðar. Athug-
andi væri að koma á vörslu við
mestu umferðargötur.
Mörg atriði þarf að laga. Sem
dæmi má nefna að brunavarnir í
Barnaskóla Akureyrar eru væg-
ast sagt litlar sem engar. Úr því
verður að bæta hið snarasta.
Heimavist þarf að rísa í tengslum
við aukið framhaldsnám á Ákur-
eyri og Amtsbókasafnið þarf að
fá viðbótarhúsnæði, ekki síst eftir
að háskóli hefur tekið til starfa.
Sundlaug í Glerárhverfi þarf að
rísa, hefja verður framkvæmdir
strax á þessu ári og ljúka á því
næsta. Mér finnst hart að horfa
upp á alls kyns ótímabærar
endurbætur á sundlaugunum í
borg Davíðs, meðan við skatt-
borgarar á Akureyri höfum ekki
lágmarkskennsluaðstæður og
nemendur njóta ekki lögboðinna
réttinda.
Akureyringar hafa látið bjóða
sér up á ótrúlegt ranglæti í skóla-
málum. Mikilvægur áfangi náðist
þegar Jónas Jónsson frá Hriflu,
menntamálaráðherra 1927-1931,
veitti Gagnfræðaskóla Akureyrar
heimild til að brautskrá stúdenta.
Framsóknarmenn hafa lengi vilj-
að koma á háskólakennslu hér.
Þegar undirbúningur var vel á
veg kominn 1983-1984 tókst
þáverandi menntamálaráðherra
sjálfstæðismanna, Ragnhildi
Helgadóttur, að svæfa málið
gjörsamlega. Ekki aðeins há-
skólamálið varð útundan, heldur
einnig ýmiss konar grunnskóla-
og sérkennsla. Á sama tíma jók
þessi menntamálaráðherra Sjálf-
stæðisflokksins á allan möguleg-
an hátt við þegar fullnægjandi
kennslu í Reykjavfk, t.d. með
því að hefja kennslu 5 ára barna
þar. Akureyringar ættu að gera
sér grein fyrir hvaða öfl vinna
gegn sjálfsögðum mannréttind-
um skattborgara bæjarins og þá
um leið gegn hamingju og velferð
Akureyringa.
Nú eru líkur á að háskóla-
kennsla hefjist á Akureyri innan
tíðar. Það ber að þakka, en við
skulum heldur ekki gleyma því
að vegna frumkvæðis og mála-
fylgju Ingvars Gíslasonar var
háskólamálið komið á fram-
kvæmdastig og lítið annað eftir
en pennastrikið. Því finnst mér
núverandi menntamálaráðherra
vera að skreyta sig með annarra
blómum þegar hann hreykir sér
af þessu máli.
Ég á fjögur börn á skólaaldri
og mun berjast fyrir menntun,
atvinnumöguleikum og hamingju
þeirra og allra annarra hér. Mér
er það Ijúf skylda.
Kolbrún Þormóðsdóttir.
Ásgeir Arngrímsson:
Viltu eignast húsnæði?
Með tilkomu nýrra laga um lán til
húsbyggjenda og íbúðarkaup-
enda, hefur möguleiki þinn á að
geta eignast þak yfir höfuðið
stóraukist.
Lögin sem taka eiga gildi í
haust, fela í sér gjörbreytingu á
uppbyggingu húsnæðiskerfisins,
lánsfjárhæðir hækka verulega og
geta einstök lán orðið allt að 2,1
millj. króna, vegna byggingar
eða kaupa á nýrri íbúð, og um
1,5 millj. króna vegna kaupa á
notaðri íbúð. Þessi lán miðast við
þá sem ekki eiga íbúð fyrir, en
aðrir eiga rétt á 70% af þessum
upphæðum. Lánstími er lengdur
úr 31 ári í 40 á nýjum íbúðum en
úr 21 ári í 40 ár á notuðum íbúð-
um. Lánin eru verðtryggð með
3,5% vöxtum.
Byggingarsjóði verkamanna er
ætlað að grípa inn í hjá þeim,
sem verst eru settir og eru lán úr
þeim sjóði hækkuð úr 80% í
85%, jafnframt því sem gert er
ráð fyrir skammtímafyrirgreiðslu
fyrir þá sem eiga erfitt með að
kljúfa úborgun. Lán til nýbygg-
inga skal vera afborgunarlaust
fyrstu tvö árin en endurgreiðast
síðan árlega með fjórum jöfnum
afborgunum á ári.
Til að þú lesandi góður getir
áttað þig á núverandi greiðslu-
byrði af 2 millj. króna lánum sem
eru samsett af bankalánum, líf-
eyrissjóðs- og húsnæðisstjórnar-
lánum og 2 millj. króna láni sam-
kvæmt nýja húsnæðisfrumvarp-
inu skulurn við taka dærni.
Algeng ársgreiðslubyrði af 2
millj. kr. láni í dag er um 400
þúsund, eftir samsetningu á
skammtíma- og langtímalánum
en verður samkvæmt húsnæðis-
frumvarpinu um 70 þúsund
krónur.
Hér er um algera byltingu að
ræða í húsnæðismálum enda
korninn tími til að eitthvað
mannlegt gerðist í þeim málum.
Verðtryggingarstefna undanfar-
inna ára hefur skapað andvöku-
nætur hjá mörgum íbúðarkaup-
endum og gert margar fjölskyld-
ur eignalausar, þannig aö það var
mál að linnti.
Nýja húsnæðisfrumvarpið á að
taka gildi í september í haust.
Ég vil hvetja fólk sem er í þeim
hugleiðingum að kaupa sér íbúð,
að kynna sér rétt sinn til lána,
sérstaklega ungt fólk, vegna þess
að lífeyrissjóður þinn hefur áhrif
á lánarétt þinn.
Mögulegt er fyrir þá sem búa í
hálfkláruðum íbúðum að fá lán
hjá Húsnæðisstofnun ef greinar-
gerð um framkvæmdaáætlun
fylgir með umsókn.
Ljóst er að bjartari tímar eru
framundan fyrir íbúðarkaupend-
ur en verið hafa í langan tíma.
Eftir situr sá hópur fólks (oft
kenndur við Sigtúnshóp) sem
lenti harkalega fyrir stjórnlausri
lánskjaravísitölunni, eitthvað
verður gert fyrir það fólk sem
ennþá hangir á eignum sínum,
t.d. viðbótarlán, en þeir sem
misst hafa allt sitt verða að byrja
upp á nýtt.
Húsnæðismál eru mikið áhuga-
mál hjá okkur framsóknarmönn-
um, þess vegna skalt þú lesandi
góður leita til okkar ef þú vilt vita
frekar um þessi málefni. Ég vona
þó að þessi greinarstúfur upplýsi
einhverja um hvað sé að gerast í
þessum málum. Heimilið er jú
einn af hornsteinum þjóðfélags-
ins, án trausts hornsteins er hætt
við hruni í þjóðfélaginu.
Með nýjum lögum um hús-
næðismál er búið að treysta horn-
steininn, þess vegna sjáum við
frambjóðendur B-listans fram á
bjarta framtíð þar sem manngild-
ið fær notið sín.
Ásgeir Arngrímsson.