Dagur - 08.09.1987, Blaðsíða 8

8 - DAGUR - 8. september 1987
Gagnfræðaskóli Akureyrar:
Skólasetning
í Akureyrarkirkju
- föstudaginn 4. september 1987 kl. 14.00
Háttvirta samkoma, gestir
skólans, starfsmenn og nemend-
ur!
Þið munið eflaust - enda flestum
í fersku minni - sönglagakeppni
sjónvarpsstöðva Evrópu í vor og
alla eftirvæntinguna, sem ís-
lenska lagið vakti. Þorri íslend-
inga óskaði þess heitt, að þetta
fallega lag næði langt í keppn-
inni, helst af öllu vildum við, að
það sigraði, og margir gerðu sér
vonir um það í alvöru. Víst er um
það, að lagið er fallegt og ljúft og
smaug inn í hvers manns hug. En
tókuð þið eftir hinu, hve textinn
var góður, látlaus og ljóðrænn?
Mér þótti hann á sinn hátt ekki
síðri en lagið. „Einu sinni, einu
sinni enn...“ bergmálar í hug-
skotinu.
Já, - „einu sinni, einu sinni
enn“ hefjum við skólastarf, þegar
haustið nálgast og lætur glytta í
fyrstu hvítu vígtennurnar á
fjöllum. Einu sinni enn komum
við saman undir merkjum skól-
ans og í skjóli kirkjunnar okkar
með það í huga að auka kunnáttu
okkar, færni og hæfni í ýmsum
greinum, svo að við séum betur
en ella búin undir átökin á
orrustuvelli lífsbaráttunnar, þeg-
ar sá tími kemur.
„Einu sinni enn“ hittast gamlir
vinir og félagar til upprifjunar
fornra kynna og upplifunar nýrra
ævintýra. Nýr tími fer í hönd,
tími starfs og leikja í hæfilegum
hlutföllum, tími, sem vonandi
verður okkur öllum góður og
gjöfull, veitull á gleði og framför
og sigra. Einu sinni enn heilsar
skólinn ykkur, einu sinni enn
fögnum við nýju starfsári. Verið
öll hjartanlega velkomin í
skólann, nemendur, kennarar og
aðrir starfsmenn!
Horfur eru á, að nemendur
verði fjölmennari á komandi
skólaári en þeir hafa verið um
langt skeið, eða rösklega 500
talsins. Nákvæma tölu er ekki
unnt að nefna fyrr en endanlegt
manntal hefir farið fram. í 9.
bekk verða 8 deildir, í 8. bekk 6
deildir og í 7. bekk 7 deildir.
Flestar deildirnar eru mjög fjöl-
mennar, sumar mannfleiri en
góðu hófi þykir gegna, en af því
leiðir vitanlega góða nýtingu á
kennslukvóta skólans, þó að hitt
sé efamál, að það leiði af sér betri
árangur náms og kennslu. 9.
bekkur verður nú fjölmennari en
nokkru sinni áður, en í honum
verða 185 nemendur. Hins vegar
eru árgangarnir, sem á eftir
koma, snöggt um fámennari.
Svo undarlega horfir við á
þessari stundu, við þessa skóla-
setningu, að ég get ekki nefnt
nákvæma eða endanlega tölu
kennara, en þegar þetta er talað,
eru þeir 37. Ég man ekki til, að
jafnilla hafi gengið að ráða fólk
til kennslustarfa, og kann ég ekki
einhlíta skýringu á því. Ekki er
þó vonlaust, að takast muni að
manna meginþorra kennslu-
stunda, sem áætlaðar eru, þó að
þunglega horfi á þessari stundu,
en þó er sennilegt, að fresta verði
líffræði 7. bekkjar til næsta
vetrar. Sumt annað er í tvísýnu,
en allt kapp er og hefir verið lagt
á, að ráða fram úr vandanum, og
vonandi tekst það að mestu leyti.
Það ber til nýlundu á þessu
hausti, að stundaskrá skólans er
ekki nema að litlu leyti handunn-
in, heldur gerð í tölvu Mennta-
skólans eftir norsku forriti. Að
þessu er mikill tímasparnaður og
allmikill peningasparnaður. Af
hálfu Gagnfræðaskólans unnu að
undirbúningi verksins Hugrún
Helgadóttir kennari og Magnús
Aðalbjörnsson yfirkennari, en af
hálfu Menntaskólans kennararnir
Gunnar Frímannsson og Valde-
mar Gunnarsson. Ég kann þeim
öllum bestu þakkir fyrir gott verk
og vandað og vona, að þessi
fyrsta vélunna stundaskrá skól-
ans reynist vel nemendum og
kennurum.
Nokkrir kennarar hafa horfið
frá skólanum, sumir eftir langa
og dygga þjónustu, svo sem Álf-
hildur Pálsdóttir og Arnar Ein-
arsson, sem tekur við stjórn
Húnavallaskóla á þessu hausti.
Auk þess vil ég nefna Önnu Lilju
Sigurðardóttur, Bjarka Hrafns-
son, Jakob Kristinsson, Kristínu
Haraldsdóttur, Nönnu Þórsdótt-
ur og Ragnheiði Haraldsdóttur.
Öllum þessum kennurum þakka
ég störf þeirra og óska þeim góðs
gengis á nýjum vettvangi náms
eða starfs.
Nýir kennarar, sem vitað er á
þessari stundu, að starfa muni við
skólann, eru þessir: Ásdís Sigur-
vinsdóttir (íþróttir), Eltnborg
Ragnarsdóttir (íslenska, landa-
fræði), Gerður Jónsdóttir (ís-
lenska, stærðfræði, landafræði),
Guðríður Eiríksdóttir (heimilis-
fræði), Karen Malmquist
(enska), Svanborg Magnúsdóttir
(vélritun) og Þórunn Olafsdóttir
(íslenska, enska, þýska).
Ég býð alla nýja kennara vel-
komna til starfs.
Enn höldum við í vonina um,
að fleiri kennarar fáist til starfa,
þannig að takast megi að full-
nægja þeirri fræðsluskyldu, sem á
íslenska ríkinu hvílir, svo að
nemendur skólans fái þjónustu,
sem þeir eiga rétt á og kröfu til.
Ég hefi leyft mér að tala um
„kennara“ skólans sem einn
ósundurgreindan starfshóp og
bið engrar afsökunar á því. Lög-
gjafinn hefir þó látið undan
þrýstingi stéttarsamtaka og tekið
upp nokkurs konar aðgreiningu
þess fólks, sem vinnur við skóla-
kennslu, í sauði og hafra, bæði til
launa og réttinda, þó að þessir
starfsmenn starfi hlið við hlið að
sömu verkefnum. Mér gengur illa
að kyngja þessari nýjung, enda
eru margir þeir „kennarar"
skólans, sem kallast skulu „leið-
beinendur“, með langa starfs-
reynslu og margra ára háskóla-
nám og háskólapróf í kennslu-
greinum sínum og engu síðri
menntun en hinir, sem keypt
hafa sér „bréf upp á það“ að
mega heita „kennarar“ í síma-
skrá. Mér þykir t.a.m. ekki að-
eins fáránlegt, heldur einnig
óverðskulduð auðmýking, að
skólinn skuli þurfa að knékrjúpa
einhverju fólki suður í Reykjavík
eða Kópavogi, til þess að guð-
fræðingurinn, presturinn og próf-
asturinn í Eyjafjarðarprófasts-
dæmi, séra Birgir Snæbjörnsson,
með áratuga starfsreynslu sem
prestur og uppfræðari í skólum
og utan þeirra, megi náðarsam-
legast halda áfram að segja ung-
mennum til í kristnum fræðum.
Satt að segja áttaði ég mig ekki á
þessu, fyrr en nokkuð var liðið á
sumar. Til öryggis spurðist ég fyr-
ir um þetta atriði í menntamála-
ráðuneytinu og fékk þar staðfest,
að umsóknar um undanþágu væri
þörf í þessu tilviki. Þá umsókn
sendi ég óðara til undanþágu-
nefndarinnar, en svar er enn
ókomið. Satt best að segja tel ég
ekki vafamál - og er ekki einn
um þá skoðun, - að við þessi
lagaákvæði og rekstrarskilyrði
skóla verði ekki unað stundinni
lengur og þegar hafi komið ber-
lega í ljós, að helstu annmarka
laganna um lögverndun á starfs-
heiti og starfsréttindum kennara
verði að sníða af hið allra fyrsta.
Aldrei hefir gengið jafn erfiðlega
að ráða fólk til skólakennslu og á
þessu hausti, einkum víða á þeim
hluta íslands, sem liggur austan
Elliðaáa.
Á þessu hausti verða þau tíma-
mót í skólasögu Akureyrar, að
bærinn okkar verður ekki aðeins
skólabær, heldur háskólabær.
„Háskólinn á Akureyri“ verður
settur í fyrsta sinn hér á þessum
helga stað eftir nákvæmlega einn
sólarhring. Gagnfræðaskóli
Akureyrar, sem samkvæmt ís-
lenska ríkissjónvarpinu á 125 ára
afmælisdegi Akureyrarkaupstað-
ar er reyndar ekki til, vill þó
senda hinni nýju skólastofnun
bestu heilla- og velfarnaðaróskir
og vonar, að hann verði, eins og
til er ætlast, til þess að efla og
glæða mennta- og menningarlíf,
farsæld og framfarir, í Akureyr-
arbæ, Norðlendingafjórðungi og
landinu öllu. Veri hinn nýi
háskóli velkominn í hina stóru
skólafjölskyldu bæjarins og
leiddur til sjálfsagðs öndvegis.
Já, bærinn okkar átti afmæli á
laugardaginn var, það fór ekki
leynt, því að þátttaka fólks í
afmælishátíðinni var mjög virk
og almenn. Flestir, ef ekki allir,
eru líka á einu máli um, að hún
hafi tekist vel og orðið okkur öll-
um til sóma. Margt fallegt var
sagt um bæinn okkar, ýmist opin-
berlega eða manna á milli, meðal
annars það, hve snyrtimennska
úti við væri mikil og umgengni
góð, enda ætti bærinn áratuga -
ef ekki aldagamla ræktunar- og
umgengnismenningu. Víst er um
það, að við getum sýnt á okkur
þetta snið, en því miður er stund-
um annar flötur uppi, ekki síst á
síðkvöldum og um nætur.
Hreinsunarsveitir bæjarins eru
góðu heilli árrisular og skjótar til
viðbragðs, svo að ekki ber neitt á
neinu, þegar venjulegir borgarar
fara á stjá að morgni. En fyndist
ykkur ekki ánægjulegt afspurnar,
nemendur góðir, að allir Akur-
Sverrir Pálsson skólastjóri í ræðustól.
eyringar, ungir og gamlir, tækju
höndum saman um að halda uppi
því merki og láta á sannast, að
bærinn okkar sé og verði til fyrir-
myndar um snyrtimennsku og
hreinlæti, ræktun og fegrun? Ef
þið svarið játandi, skyldi hver og
einn byrja hjá sjálfum sér, hyggja
að næsta umhverfi sínu og gengn-
um slóðum, kasta ekki frá sér
umbúðum og óhroða á förnum
vegi að hætti ósiðaðs skríls, held-
ur halda götu sinni hreinni. Ég
bið um og særi ykkur við dreng-
skap ykkar og gróinn smekk, að
láta nefndar hreinlætisvenjur
einnig ná til skólans ykkar, stofa
hans, ganga og hlaðs. Skólinn á
að vera annað heimili ykkar auk
þess að vera vinnustaður ykkar,
og þá ber að sýna þar sömu
umgengnishætti og hver og einn
vill hafa heima hjá sér. Ekki má
misbjóða fegurðarskyni náung-
ans og hreinlætiskennd og vitan-
lega ekki sjálfs sín heldur. Þá líð-
ur ykkur betur í skólanum ef allir
hafa þetta í huga. Skólinn okkar
á að vera til fyrirmyndar í þessu
efni, rétt eins og bærinn okkar
hefir lengst af verið öðrum
byggðarlögum.
Einn fræknasti sægarpur við
Breiðafjörð á síðari hluta 19. ald-
ar og fyrri hluta þeirrar 20. var
Snæbjörn Kristjánsson í Hergils-
ey. Hann var í senn kappsamur
og aðgætinn sjósóknari, vitur
maður og virtur, farsæll og
fengsæll. Umfram allt var hann
drengskaparmaður alla ævi.
Hann átti góða foreldra og auk
þeirra hafði ömmusystir hans
mikil afskipti af honum, meðan
hann var í bernsku, og kallaði
hann hana jafnan fóstru sína.
Hún lagði honum mörg ráð, blés
honum margt í brjóst og hafði
djúp og langvinn áhrif á skaphöfn
hans og lífsviðhorf. Meðal annars
kenndi hún honum að hemja
skap sitt, ef hann reiddist, og
sýna aldrei af sér ótta eða van-
stillingu, ef háska bæri að
höndum, því að hvort tveggja
byði heim hættunni á vanhugsuð-
um og óskynsamlegum viðbrögð-
um, sem leitt gætu til ógæfu eða
slysa og hann kynni að iðrast
síðar.
Snæbjörn ritaði merka sjálfs-
ævisögu, og þar rekur hann
minningar sínar um fóstru sína.
Honum þótti afar vænt um hana.
Mynd: TL
Þótt hún væri kröfuhörð og
stundum ströng, var hún jafn-
framt blíð við hann. Drengnum
skildist, að hún var að stæla hann
og styrkja, búa hann undir kom-
andi lífsbaráttu manndómsár-
anna, lífsbarátttu, sem gat verið
hörð og óvægin í návígi við höf-
uðskepnurnar og óblíða náttúru
úteyja og opins hafs. Snæbjörn
telur upp flest þeirra heilræða,
sem fóstra hans lagði honum á
hjarta og minni og urðu honum
góð leiðsögn alla ævi. Mig langar
að nefna ykkur nokkur þeirra, ef
vera mætti, að þau kæmu ykkur
að haldi ekki síður en breiðfirska
sægarpinum.
Verfu sannordur.
Reyndu að gera aldrei öðrum illt
að fyrra bragði.
Segðu aldrei frá því, sem þér er
trúað fyrir.
Vertu tryggur vinum þínum.
Vertu gætinn í orðum.
Talaðu sem fæst, ef þú reiðist.
Vertu sáttfús, ef þú ert beðinn
sátta.
Leggstu aldrei á lítilmagna.
Vertu gjafmildur við fátæka, ef
þú getur.
Taktu málstað þess, er þú telur
verða fyrir órétti.
Treystu guði umfram allt.
Vitanlega er hægara að kenna
heilræðin en halda þau. Það hafa
flestir fengið að reyna. En þau
eru ekki lakari fyrir það og ekki
þeim um að kenna, þótt okkur
takist ýmislega að fara eftir þeim.
Skólinn ykkar mun vissulega
reyna að leggja ykkur ýmis ráð í
lófa, reyna að temja ykkur við
ýmsar venjur, sem ykkur veitist
misjafnlega auðvelt að fara eftir
og ykkur þykja misjafnlega þarf-
legar í svip. En ég vona þó, að
þið skiljið, að skólanum gengur
gott eitt til. Hann vill reynast
ykkur góð fóstra eins og Guðrún
Eggertsdóttir í Hergilsey ungum
frænda sínum og stuðla að því
eftir megni, að þið verðið vel
búin undir frekara nám og síðan
langt og gæfusamt lífsstarf. Hann
vill, að þið verðið gæfumenn. Að
því skulum við öll vinna í samein-
ingu, hver eftir sínu megni.
Leggjum svo á komandi vetur,
nýtt skólaár, „einu sinni, einu
sinni enn,“ full vonar og vilja.
Gagnfræðaskóli Akureyrar er
settur.