Dagur - 20.01.1988, Blaðsíða 6

af erlendum veffvangi
6 - DAGUR - 2Ó. janúar 1988
Sérhönnuð úr fyrir
múhameðstrúarmenn
Kóraninn leggur múhameðs-
trúarmönnum þá skyldu á herðar
að biðjast fyrir fimm sinnum á
dag, á ákveðnum tímum. Peim
ber þá að krjúpa á kné, snúa
höfði í átt til Mekka og þylja
bænirnar.
En það getur orðið nokkrum
vandkvæðum bundið að uppfylla
þessa skyldu, þegar flogið er með
þotum nútímans, kannski svo
klukkutímum skiptir, og klukkan
er sífellt að breytast. Hver veit á
slíkum ferðalögum, hvenær rétt-
ur bænatími er eða hvert á að
snúa höfðinu svo að víst sé, að
ekki skakki miklu um stefnuna til
Mekka. Það dugar heldur ekki að
fylgja klukkunni eins og hún er á
hverjum stað, því að bænatíminn
er bundinn fyrirbærum á stjörnu-
himninum, og þau horfa ekki
eins við á hverjum tíma, hvar
sem verið er á jörðunni eða
umhverfis hana.
En nú hafa snjallir klukku-
smiðir leyst þennan vanda fyrir
múhameðstrúarmennina og
hafið framleiðslu á stafrænu úri,
sem gefur frá sér hljóð á réttum
bænatímum, að því þó tilskildu,
að réttar lengdar- og breiddar-
gráður séu stimplaðar inn. Um
slíkt er væntanlega alltaf hægt að
fá upplýsingar í fljúgandi farar-
tækjum og þá ekki síður, ef menn
eru á jörðu niðri.
En ennþá eru úr þessi býsna
dýr, kosta svo sem 120 þúsund
krónur. En bót í máli er, að þau
eru með innbyggðan áttavita og
örin á áttavitanum bendir alltaf
til Mekka, hvar á jarðarkringl-
unni sem menn eru niður
komnir.
(Heimild: III. Videnskab 8/87. - Þ.J.)
Sé skordýraeitri dreift yfir akra í þokudumbungi, verður það hættulegt. Eitrið safnast saman í þokudropunum og
getur síðan borist víða vegu með vindum.
Móðan frá landbúnaði er
hættulegri en móða stórborganna
Þoka í landbúnaðarhéruðum, þar
sem eitri er dreift yfir landið, get-
ur verið miklu hættulegri en
móðan, sem flestir þekkja frá
stórborgum heimsins. Amerískir
vísindamenn, sem fengist hafa
við rannsóknir á þessu, hafa
nývetið birt niðurstöður sínar,
sem orðið hafa mönnum undr-
unarefni.
Þegar skordýraeitri er dreift í
þoku, koma fram mjög sterk eit-
urefnasambönd, janfvel langt frá
þeim stað þar sem sprautað var
yfir landið.
Það, sem mesta undrun vekur,
er að skordýraeitrið virðist brjóta
lögmál efnafræðinnar, þegar það
kemur í samband við þoku.
Eiturmagnið í vatnsdropunum
í þokunni verður miklu meira en
hægt var að búast við, og jafnvel
efni, sem ekki leysast upp í vatni,
safnast fyrir í þokunni.
í þokuskýi í Kaliforníu fundust
16 mismunandi tegundir skor-
dýraeiturs og sum efnanna voru
hundrað sinnum eitraðri en þau,
sem finnast í regnvatni.
(Heimild: 111. Videnskab 8/87. -
Þ.J.)
Göran Raadö, yfir-
maður sjúkrahús-
deildar Stokkhólms-
svæðisins, átti hug-
myndina að einangr-
un eyðnisjúkra í
Steneby-búgarðin-
Umdeild ráðstöfun:
Evja fynr eyðnisjúka
Ekki eru allir á eitt sáttir
um þau áform sænskra
heilbrigðisyfirvalda að
einangra eyðnisjúklinga.
Adelsö heitir dýrleg eyja á
Málarenvatni, um 35 km vestan
við Stokkhólm. Á gróðursælu
haglendi eru kýr og fé á beit,
íbúarnir, tæpir 5000 talsins,
stunda landbúnað og ferðaþjón-
ustu. En nú er þessi 15 km langa
og 10 knt breiða eyja komin í
blaðafyrirsagnir af annarri ástæðu.
Á búgarðinum Steneby, 200 m
frá ströndinni, á í vor að opna
nýlendu fyrir eyðnisjúka, þá
fyrstu í heimi.
Göran Raadö, yfirmaður
sjúkrahúsdeildar Stokkhólms-
svæðisins, rökstyður hina
umdeildu ákvörðun m.a. á eftir-
farandi hátt: „Á meðan smit-
hætta er fyrir hendi og smitber-
arnir virða að vettugi öryggis-
skipanir heilbrigðisyfirvalda, eig-
um við engra annarra kosta völ
en að einangra þá. Ævilangt el
nauðsyn krefur.'1
Búgarðurinn verður afgirtur
eins og fangelsi, há girðing og
vopnaðir verðir í kring. „Ekki
getum við látið þá leika lausum
hala á eynni,“ útskýrir Bo
Krönberg, yfirmaður heilbrigðis-
og hjúkrunarráðs höfuðborgar-
svæðisins.
Fyrst um sinn verður 5-10
sjúklingum komið fyrir á heimil-
inu. „Eftir nauðsynlegar endur-
bætur ætti starfsemin að geta haf-
ist í mars 1988,“ sagði Peter
Pjorling, blaðafulltrúi sænska
sendiráðsins í Bonn.
„Sjúklingarnir verða skyldaðir
til að halda þarna til og vera und-
ir meðhöndlun lækna,“ heldur
hann áfram. „Fyrst og fremst
verður um að ræða fíkniefna-
neytendur sem sprauta sig, og
gleðikonur, sem þrátt fyrir
endurteknar áminningar halda
iðju sinni áfram og smita þannig
heilbrigða."
Af 8,3 milljónum íbúa Sví-
þjóðar bera um 5.000 eyðniveir-
una, 207 hafa veikst og 71 er
látinn. Samkvæmt vesturþýskum
lögurn er þar einnig heimilt að
einangra eyðnisjúka, sem ekki
hlýða fyrirskipunum lækna.
Um þetta eru skiptar skoðanir
þar í landi. Dr. Hans-Dietrich
Pohle, prófessor við háskóla-
sjúkrahúsið í Berlín, telur þetta
nauðsynlegar og sjálfsagðar ráð-
stafanir: „Þegar einhver setur
heilbrigt fólk í hættu og lætur
ekki segjast þrátt fyrir aðvaranir,
geta heilbrigðisyfirvöld ekki látið
það óátalið."
Dr. Friedrich Deinhardt,
starfsbróðir hans í Hamborg,
efast reyndar um gagnsemi slíkra
ráðstafana: „Þannig getum við
ekki haldið veikinni í skefjum,
þess vegna verður að reyna aðrar
leiðir. “
Sænska áætlunin hefur vakið
mikinn ótta meðal eyðnismitaðra
á nteginlandinu. „Fólk hringir
niikið til okkar og lætur í ljós ótta
við svipaðar aðgerðir hérna,“
kvartar María Hasenácker,
starfsmaður eyðnihjálparinnar í
Berlín. „Hjá mörgum vekur
þetta upp ljótar minningar um
ofsóknir í Þriðja ríkinu."
(Magnús Kristinsson þýddi.),
Stærsti köku-
maður í heimi
Kökumaður, hvað er nú það?
Það mun vera kaka, sem er
skreytt þannig fyrir bakstur, að á
henni kemur frarn mannsmynd.
Eina slíka bökuðu danskir á
liðnu sumri og var sú heldur af
stærri gerðinni.
Enda þótt öllum börnum og
sælkerum í Skive á Jótlandi væri
boðið að vera viðstöddum há-
tíðahöld vegna 100 ára afmælis
Aakjær-skólans, þar á staðnum,
þá entist þeim ekki dagurinn til
að ljúka við að borða stærsta
kökumann í heimi.
Það var bakarameistarinn
þeirra í Skive, sem Einar heitir
Nörreskov, er stjórnaði verki við
framleiðslu karlsins og hafði sér
til aðstoðar 16 starfsmenn brauð-
gerðarinnar. Óskað hefur verið
eftir því við heimsmetabók Guinn-
es, að stærð kökumannsins verði
staðfest sem heimsmet.
Borgarstjórinn í Skive mældi
stærðina í votta viðurvist og
kökumaður reyndist vera 24
metrar á lengd en 12 á breidd, og
þyngdin reiknaðist vera 1,625
tonn.
Og svona til leiðbeiningar, ef
einhverjum öðrum dytti í hug að
búa til álíka karl eða keppa um
heimsmetið, þá hefur bakara-
meistarinn leyft, að uppskriftin
að stærsta kökumanni í heimi
verði birt almenningi:
160 lítrar mjólk og vatn,
40 kg ger,
640 egg,
32 kg sykur,
390 kg smjörlíki,
385 kg púðursykur,
9 kg kanell,
490 kg hveiti,
50 kg glassúr,
30 kg sælgæti.
Og eitthvað kostar nú að búa
til svona myndarlega köku? Jú,
kökumaður á heimsmælikvarða
kostar svo sem 170 þúsund
krónur.
(Þýtt. Þ,J.)