Dagur - 08.12.1988, Page 8

8 - DAGUR - 8. desember 1988
Nemendur eiga ekki að þurfa að
gjalda þess að búa úti á landi
- það verður að jafna aðstöðuna svo allir geti lokið sem mestu af sínu námi í heimabyggð
Með lögum um grunnskóla
sem samþykkt voru á Alþingi
1974 var landinu skipt í 8
fræðsluumdæmi og í hverju
umdæmi skal vera fræðsluráð
og fræðsluskrifstofa eins og
segir í 10. grein grunnskólalag-
anna. Á fjórðungsþingi 1974
var fræðsluskrifstofu fyrir
Norðurland vestra valinn stað-
ur á Blönduósi og er fræðslu-
skrifstofan til húsa í Kvenna-
skólanum á Blönduósi sem var
fyrir nokkrum árum aflagður
sem slíkur. Á fyrsta fundi
fræðsluráðs þann 28. maí 1975
var Ólafur H. Kristjánsson,
skólastjóri á Reykjaskóla í
Hrútafirði kjörinn formaður
fræðsluráðs. Sveinn Kjartans-
son var þá ráðinn fræðslustjóri
úr hópi fimm umsækjenda.
Fræðsluráð Norðurlandskjör-
dæmis vestra er skipað fimm
mönnum sem kjörnir eru til
fjögurra ára af fulltrúum sveit-
arlclaganna á Norðurlandi
vestra á fjórðungsþingi. Þrír
kennarafulltrúar kosnir af
samtökum kennara, fræðslu-
stjóri og framkvæmdastjóri
fjórðungssambandsins eiga
sæti í fræðsluráði með öllum
réttindum nema atkvæðisrétti.
Nú standa yfir samningar varð-
andi breytingu á verkaskiptingu
ríkis og sveitarfélaga og sam-
kvæmt drögum að þeim samningi
mun rekstur fræðsluskrifstofanna
færast alfarið yfir til ríkisins.
Skólamenn hafa af þessu nokkrar
áhyggjur ekki síst vegna þeirrar
óvissu sem ríkir varöandi stöðu
fræðsluráða eftir að ný lög taka
gildi. Pá vaknar sú spurning
hvort heimamenn hafi lengur
nokkuð að segja um rekstur
fræðsluskrifstofanna og ráðning-
ar fræðslustjóra. Einnig óttast
menn að fjárhagsleg fyrirgreiðsla
kunni að versna með aukinni
fjarstýringu að sunnan. Núver-
andi formaður fræðsluráðs er
Stefán A. Jónsson á Kagaðar-
hóli.
Blaðamaður Dags spjallaði um
þessi mál við Guðmund Inga
Leifsson fræðslustjóra Norður-
landskjördæmis vestra.
Yöntun á sérkennurum
og sálfræðingum
- Hvenær tókst þú við starfi
fræðslustjóra?
„Ég tók við því í ágúst 1982
hafði þar áður verið fjögur ár
skólastjóri á Hofsósi og þar á
undan fjögur ár starfsmaður
menntamálaráðuneytisins sem
námsstjóri í samfélagsfræði eftir
að ég kom heim frá námi í Nor-
egi.“
- Ef mig langar til að verða
fræðslustjóri, hvaða menntun
þarf ég að hafa?
„Það sem til þarf er að hafa
réttindi til kennslu á grunnskóla-
stiginu og reynslu í stjórnun á
þessu skólastigi, verið skólastjóri
eða farið með hliðstæð stjórnun-
arstörf. Því miður eru ekki gerð-
ar kröfur um sérmenntun í
stjórnun grunnskóla en nú eru
byrjuð námskeið fyrir skóla-
stjórnendur, í Kennaraháskóla
íslands og verður í framtíðinni ef
til vill hægt að gera sérstakar
menntunarkröfur til skólastjórn-
enda.
Fram að þessu hafa ekki verið
gerðar kröfur um sérmenntun
fyrir skólastjóra eins og víða
tíðkast erlendis. Þetta nám var
að hefjast í haust og er að hluta
til fjarkennslunám með mæting-
um nokkra daga í einu. En þetta
er í fyrsta skipti sem nám er
skipulagt fyrir skólastjórnend-
ur.“
- Hvað vinnur margt fólk á
fræðsluskrifstofunni?
„Á fræðsluskrifstofu af þessari
stærð eru ákvæði um að eigi að
vera ein ákveðin deild. Það er
svokölluð sálfræði- og ráðgjafar-
þjónusta. Þar eigum við að hafa
tvö og hálft stöðugildi. Nú eru
ekki starfandi hjá okkur, í þessu,
nema sem svarar einu og hálfu
stöðugildi, sálfræðingur í barn-
eignarfríi og sérkennari í hluta-
starfi. Að öðru leyti eru ekki
ákvæði um hvað margir eigi að
starfa á fræðsluskrifstofu fyrir
utan fræðslustjóra. Gert er ráð
fyrir að ráðinn sé sá mannskapur
sem þarf til reksturs skrifstofunn-
ar vegna samskipta sveitarfélaga
og ríkis um rekstur skólanna, við
bókhald og annað slíkt. í því er
eitt og hálft starfshlutfall og einn
starfsmaður sinnir starfi ritara og
gjaldkera. Þannig starfa hér í allt
fimm manns fyrir utan fræðslu-
stjóra en ekki allir í fullu starfi.
Okkur vantar helst starfsfólk til
sérkennslu, sálfræðiþjónustu og
annarra ráðgjafastarfa varðandi
kennslu.
Við höfðum hér mest tvo sál-
fræðinga og deildum þeim þriðja
með svæðisstjórn um málefni
fatlaðra en eins og er erum við
bara með einn sálfræðing en
þyrftum meiri starfskrafta í það
og til sérkennslunnar.
Undir rekstrarumsjónina falla
ýmsir þættir varðandi sameigin-
legan rekstur grunnskólanna eins
og t.d. skólaaksturinn sem ríkið
greiðir 85% af eins og er á móti
15% frá sveitarfélögunum. Þetta
er einn stærsti sameiginlegi
rekstrarliðurinn í rekstri skól-
anna og síðan eru það mötuneyt-
in sem ríkið greiðir launakostnað
við. Þetta fer allt hér í gegn því
að við úrskurðum launareikninga
frá mötuneytunum. Við höfum
ekki með ráðningu starsfólks
mötuneytanna að gera heldur
önnumst við gerð ráðningar-
samninga sem ríkið greiðir svo
laun eftir beint frá launadeild-
inni.
Svo er ýmislegt samkrull eins
og leiga á skólahúsnæði þar sem
ríkið greiðir helming á móti sveit-
arfélögunum, ýmsar tryggingar
sem sveitarfélögin eiga að annast
en eiga rétt á endurgreiðslu.
Einnig á ríkið að greiða hluta af
skólaskoðun og heilbrigðisþjón-
ustu fyrir skólabörn og það fer
allt hér í gegn. Svo hefur
fræðsluráð hér haft yfirumsjón
með húseignum Kvennaskólans,
viðhaldi og rekstri hússins. Það
er að hluta leigt til annarra nota
en fyrir fræðsluskrifstofuna.
Fræðsluráð fékk Kvennaskóla-
húsið til umráða fyrir fræðslu-
skrifstofuna og aðra starfsemi
sem henta þætti. Hér er t.d. leik-
fangasafn sem heyrir undir
málefni fatlaðra eða félagsmála-
ráðuneytið. Svo leigir Blönduós-
hreppur hér húsnæði fyrir
kennslu í handmennt einnig eru
ýmis félagasamtök með aðstöðu
hér í húsinu. Það að þurfa að sjá
um rekstur hússins eykur umsvif
fræðsluskrifstofunnar nokkuð
miðað við aðrar hliðstæðar stofn-
anir.“
Landshlutasamtökin fengu
ekki þá lagalegu stöðu
sem gert var ráð fyrir
- Hvernig er kostnaði við
fræðsluskrifstofuna skipt?
„Kostnaðurinn skiptist í
tvennt. Annars vegar hinn
almenni rekstur sem er fjármagn-
aður þannig að ríkið greiðir
helming á móti landssamtökum
sveitarfélaga. Þetta er ákveðinn
galli sem varð í lögunum vegna
þess að landshlutasamtökin
fengu aldrei þá lagalegu stöðu
sem gert var ráð fyrir við gerð
grunnskólalaganna og þess vegna
hafa greiðslurnar aldrei komið
beint frá landshlutasamtökunum
heldur hefur þurft að rukka hvert
sveitarfélag um sitt framlag. En
svo er annar galli að mínu mati á
þessum lögum að sálfræði- og
ráðgjafadeildin sem er deild inn-
an fræðsluskrifstofunnar er fjár-
mögnuð að hálfu af ríkinu en að
hinum hlutanum af sveitarfé-
lögunum hverju fyrir sig. Það er í
raun sama fyrirkomulag en þó
skilgreint öðruvísi.
Fræðslustjóri er hins vegar
embættismaður ríkisins en laun
annars starfsfólks eru greidd að
helmingi frá ríki og að hálfu af
sveitarfélögunum.
í tengslum við fræðsluskrifstof-
una eru starfandi kennsluráðgjaf-
ar sem annast ráðgjöf úti í
skólunum og eru allir í hluta-
starfi. Einn slíkur er starfandi hér
á skrifstofunni og sér einnig um
kennslugagnamiðstöð. Það fer
fram útlán á kennslugögnum,
myndböndum og handbókum og
einnig ýmis fagleg vinna með
þátttöku kennara.“
- Eru kennslugagnamiðstöðv-
ar eins og hér er orðnar á öllum
fræðsluskrifstofum?
„Nei það er ekki þó að sums
staðar sé kominn vísir að því.
Það hefur verið svo rúmt um
okkur að við gátum gert þetta þótt
ekki hafi verið gert ráð fyrir slíkri
aðstöðu í upphafi. Það er þó orð-
ið svo að mikil áhersla er lögð á
að flytja fræðslu og endurmennt-
un kennara út í umdæmin. Kenn-
araháskólinn hefur lagt á það
áherslu og það er sívaxandi skiln-
ingur á að þessi fræðsla verður að
fara fram úti í héruðunum.
Námsgagnastofnun hefur sýnt
áhuga á að ná til kennaranna þar
sem þeir eru og þessi starfsemi
hjá okkur er góður vettvangur til
að koma þessu áleiðis. Ég held
að þessi þjónusta við kennarana
sem er bæði endurmenntun og
símenntun eigi eftir að vaxa mik-
ið í framtíðinni.
Það er rétt að geta þess hér að
á næsta ári hefst tvenns konar
nám fyrir kennara hér í umdæm-
inu. Hefst þá svokallað starfs-
leikninám sem er endurmenntun
fyrir kennara sem eru í starfi og
þessa fræðslu fá kennararnir þá
heima í sínum eigin skóla. Það er
einn kennari sem hefur farið í
þjálfun til að taka að sér þetta
stjórnunarstarf innan skólanna
að námi loknu. Þeir kennarar
sem vilja hittast að minnsta kosti
einu sinni í viku eftir skóla og
vinna verkefni sem þeir fara
síðan með út í sína kennslu,
leggja fyrir nemendur og meta
síðan verkefnið með aðstoð
stjórnandans. Þetta gefur kenn-
aranum ákveðin stig sem eru
metin bæði til náms og launa.
Þetta verður væntanlega í nokkr-
um skólum strax næsta haust. Á
næsta vori byrjum við væntanlega
með nám fyrir sérkennara. Það
verður fyrsti áfangi í námi fyrir
sérkennara sem dreift verður á
tvö ár að mestu í sumarvinnu og
með fjarkennslusniði. Þetta verð-
Aðsetur fræðsluskrifstofu Norðurlands vestra í gamla Kvennaskólanum.
Starfslið fræðsluskrifstofunnar. F.v. Þórður Ragnarsson, Elín Einarsdóttir, Guðmundur Ingi Leifsson, Selma Svavarsdóttir og
Margrét Skúladóttir.