Dagur - 05.04.1989, Blaðsíða 4

? - fiUDAÖ -- SöC! inqtí .3 uigEbuiiiyðtM
4 - DAGUR - Miðvikudagur 5. apríl 1989
ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31,
PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222
ÁSKRIFT KR. 900 Á MÁNUÐI
LAUSASÖLUVERÐ 80 KR.
GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 595 KR.
RITSTJÓRI:
BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
BLAÐAMENN:
ANDRÉS PÉTURSSON (íþróttir),
BJÖRN JÓHANN BJÖRNSSON (Sauðárkróki vs. 95-5960),
EGILL H. BRAGASON, INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585),
JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON
(Reykjavík vs. 91-17450, pósthólf 5452, 105 Reykjavík),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON,
STEFÁN SÆMUNDSSON, VILBORG GUNNARSDÓTTIR,
LJÓSMYNDARI: TÓMAS LÁRUS VILBERGSSON,
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRÍMANN FRIMANNSSON
ÚTBREIÐSLUSTJÓRI:
HAFDlS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI 25165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: JÓHANN KARL SIGURÐSSON
PRENTUN: DAGSPRENT HF.
SÍMFAX: 96-27639
Óvinsæl ríkisstjóm
Niðurstöður skoðanakannana, sem gerðar hafa
verið á fylgi stjórnmálaflokkanna frá því ríkis-
stjórn Steingríms Hermannssonar tók við völdum
í haust, eru í veigamestu atriðum samhljóma.
Þær sýna að ríkisstjórnin tapar trausti og tiltrú
almennings jafnt og þétt en stærsti stjórnarand-
stöðuflokkurinn, Sjálfstæðisflokkurinn, eflist að
sama skapi. Þetta ætti að vera ríkisstjórnarflokk-
unum mikið áhyggjuefni og reyndar öllum þeim
sem fylgja félagshyggjuflokkunum að máli. í síð-
ustu skoðanakönnun DV mælist ríkisstjórn
Steingríms Hermannssonar með minna fylgi en
nokkur ríkisstjórn önnur frá því slíkar mælingar
hófust. Sama ríkisstjórn lagði upp með 65,1%
fylgi samkvæmt skoðanakönnun DV í haust en er
nú komin niður í 37,1% á sama vettvangi.
Niðurstöðum skoðanakannana á fylgi stjórn-
málaflokka ber auðvitað að taka með fyrirvara,
m.a. vegna þess hve stór hluti aðspurðra er
óákveðinn eða neitar að svara. Engu að síður
hljóta þær að gefa nokkuð góða mynd af afstöðu
almennings til ríkisstjórnar hverju sinni. Það
verður að segjast eins og er að minnkandi fylgi
ríkisstjórnar Steingríms Hermannssonar kemur
ekki á óvart. Henni hefur ekki tekist nógu vel að
ná höfuðmarkmiði sínu, þ.e. að rétta stöðu undir-
stöðuatvinnuveganna og „gera rekstrarumhverfi
þeirra vinsamlegra" svo notað sé orðalag efna-
hagssérfræðinganna. Það er svo sem langt í frá
við ríkisstjórnina eina að sakast hvað þetta
varðar. Steingrímur Hermannsson forsætisráð-
herra lét svo ummælt í DV, er könnunin var birt,
að hann væri út af fyrir sig ekkert undrandi á
þessari niðurstöðu. Orðrétt sagði forsætisráð-
herra: „Við erum núna að kljást við tvo magnaða
drauga í þessu þjóðfélagi; annars vegar verðlag-
ið eftir þær gengisfellingar sem varð að fram-
kvæma og hins vegar annan ennþá verri, pen-
ingavaldið, fjármagnskostnaðinn og háa vexti,
sem haldast hönd í hönd. Ég hef hvað eftir annað
sagt að tiltrú á þessa ríkisstjórn verði ekki vakin
nema það takist að kveða þá niður. “
Þetta mat forsætisráðherraá stöðunni er hár-
rétt. Hins vegar er spurningin sú hversu langan
tíma ríkisstjórnin ætlar að taka sér í að kveða
þessa drauga niður. Atvinnulífið getur ekki beðið
öllu lengur. Skoðanakönnunin sýnir að biðlund
almennings er einnig á þrotum.
Óeining og upphlaup innan ríkisstjórnarinnar
vegna smærri mála, s.s. skólastjóramálsins í
Ölduselsskóla, draga enn frekar úr tiltrú almenn-
ings á ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar,
sem þó hefur alla burði til að standa sig vel og
láta gott af sér leiða. En til þess þarf stjórnin að
hrista af sér slenið og skilja hismið frá kjarnan-
um. BB.
Ásbjörn Karlsson:
Hvers vegna
kennaraverkfall?
Flest bendir nú til að verkfall-
ið, sem ijölmörg félög háskóla-
menntaðra ríkisstarfsmanna
hafa boðað til, skelli á nk.
fimmtudag, 6. apríl. Meðal
félaganna er Hið íslenska
kennarafélag, og komi til verk-
falls mun starfsemi allra fram-
haldsskóla í Iandinu lamast og
grunnskólastarf raskast. Það
er því síst að undra þó gæti
kvíða og jafnvel reiði meðal
nemenda og foreldra. En hvers
vegna kennaraverkfall?
Öllum er í fersku minni þegar
síðasta ríkisstjórn afnam samn-
ingsfrelsi og verkfallsrétt þ. 20.
maí á síðasta ári. Þegar það gerð-
ist höfðu kennarafélögin bæði,
HÍK og KÍ, verið með lausa
samninga frá áramótum og staðið
í árangurslausum samningaum-
leitunum við ríkisvaldið. Daginn
áður en lögin tóku gildi undirrit-
aði KÍ nauðungarsamning, sem á
þeirri stundu stóð HÍK ekki einu
sinni til boða. Það lítilræði sem
þessi samningur gaf í aðra hönd
hefur engu að síður leitt til mis-
mununar á kjörum kennara, ekki
eftir menntun, ekki eftir starfs-
reynslu, heldur eftir félagsaðild-
inni einni saman. Að meðaltali
eru laun kennara í HÍK nú 4%
lægri en félaga þeirra í KÍ og
munurinn allt að 14% milli ein-
staklinga sem eru sambærilegir
að öllu öðru en félagsaðildinni.
Löng hefð er fyrir samræmingu
samninga milli kennarafélag-
anna, t.d. naut KÍ góðs af samn-
ingunum sem HÍK náði eftir
harða baráttu 1987. Þrátt fyrir
eindregin tilmæli HÍK, með full-
um stuðningi KÍ, hefur samn-
inganefnd ríkisins ekki ljáð máls
á leiðréttingu nú. Fyrst var því
borið við að lögin um afnám
samningsréttar heimiluðu ekki
slíkt, en eftir að þau féllu úr gildi
var sagt að leiðréttingin yrði að
vera hluti af nýjum heildarkjara-
samningi.
Víkjum nú að öðrum atriðum
varðandi kjaramál kennara.
Samkvæmt útreikningi Hag-
stofu íslands í sept. 1986 var mis-
munur á föstum launum kennara
og stétta með sambærilega
menntun á almennum markaði
92% . Nýrri tölur hef ég ekki við
hendina en er fullviss að bilið
hefur frekar breikkað á tímum
almenns launaskriðs og launa-
frystingar opinberra starfs-
manna.
En kennarar þurfa ekki að
leita út fyrir raðir ríkisstarfs-
manna til að benda á dæmi um
hróplegt misrétti. Byrjunarlaun
framhaldsskólakennara með 4ra
ára háskólanám að baki, (þar
með uppeldis- og kennslufræði),
eru nú kr. 56.519. Byrjunarlaum
sumra annarra hópa ríkisstarfs-
manna með sambærilega mennt-
un eru um 76 þúsund krónur. Er
nokkur furða þó óánægju gæti í
röðum kennara?
Það er ekkert launungarmál að
skólar landsins hafa á undanförn-
um árum misst margan góðan
kennarann vegna lélegra launa-
Jón Jónsson, Fremstafelli:
Flæðilínnr og
þjóðerniskreppa
Deila
mjólkursamlagsstj óra
Hvort man nú enginn Harald
Gíslason? Víst var hann hinn
stórvirki starfsmaður. Hinn 20.
nóvember 1987, þegar minnst var
fjörutíu ára starfs Mjólkursam-
lags Kaupfélags Þingeyinga á
Húsavík, komu saman og kynnt-
ust margir bændur og húsfreyjur
úr Þingeyjarsýslum og mátti líta
þar hóp barna að leik í húsakynn-
um samlagsins; hina væntanlegu
viðskiptavini og starfsfólk í fram-
tíðinni. Síst hefði mann órað fyr-
ir þvf að eftir tvö ár aðeins væru á
ferð heitar umræður í blöðum
norðanlands, Víkurblaðinu og
Degi, um hvort leggja ætti þetta
fyrirtæki niður. Því óvæntara var
þetta að ekki hafði heyrst ávæn-
ingur um að þessi rekstur innan
kaupfélagsins stæði á veikum fót-
um miðað við ýmislegt annað
sem þar ætti í erfiðleikum. Miklu
fremur taldi maður hann eina
sterkustu stoð þorra bænda sem
búskap reka í héraðinu. Þetta
mál er mikið stærra en svo að því
megi á nokkurn hátt flumbra
með fljótráðnum umræðum þótt
góðir menn og velþenkjandi
standi að.
Héruð í órofa samtengingu
Haraldur Gíslason, Árnesingur,
sem réðist sem mjólkurbússtjóri
á Húsavík 1947, kom eins og
kallaður og hóf að reisa fyrirtæk-
ið sem visst sameiningartákn
bænda í héraðinu á óvissutímum
fjárskipta í mæðiveikifaraldrin-
um. Og þannig vann þessi merki-
legi maður, orðinn gjörhugull
Þingeyingur umfram þorra hér-
aðsbúa að ætla má, nærri nýað-
fluttur að manni fannst. Hann
lést með nærri skjótum hætti rétt
orðinn fárveikur, hinn 27. des-
ember 1984. Kistan hans var lögð
í nývígðan hluta kirkjugarðsins á
Húsavík 4. janúar næsta árs að
viðstöddum fjölda héraðsbúa,
slíkur maður var hann. Við hlið
hans vestan við Eyjafjörð var
annar maður fágætur að verki,
Jónas Kristjánsson frá Víðigerði,
einn af frumherjum mjólkuriðn-
aðarins í landinu og stjórnandi
Mjólkursamlags Eyfirðinga um
áratugaskeið. Gengu margar sög-
ur um samstarf þessarra manna,
þótt ekki féllu alltaf saman
skoðanir og hagsmunir, en mér
fannst þeir búa yfir vissum
töfrum, sem ég óttast um í héruð-
um okkar í dag.
Það er þess vegna ekkert nýtt
að mjólkursamlagsstjórar við
Eyjafjörð ellegar Skjálfanda ræð-
ist við um leiðir. Héruð þeirra
eru í órofa samtengingu bæði um
fegurð og búsæld en fyrst og
fremst um grundvallaratvinnu-
rekstur og menningu og lífs-
afkomu. Leiðirnar eru því
óhemju rúmgóðar en þó má ekki
aka út af.
Betra er að ræða málin en að
fljúgast á, jafnvel þó að fjölmiðl-
um henti alveg sérstakt viðhalds-
fóður eins og refnum. Þetta
stóra, sameiginlega vandamál
hefir verið látið í opna umræðu
og stjórn Kaupfélags Þingeyinga
hefir á óvenjulegan hátt verið
kölluð til umræðunnar, þar sem
þetta varðar hana miklu, en hún
segist lítið hafa um málið rætt.
Eftir sem áður eru Húsvíkingar
og Þingeyingar eitt og sama hér-
aðsfólkið, með svo samtvinnuð
réttindi og skyldur, að hver á sitt
líf undir annars lífi, og þó er
kannski betra orðfærið eins líf er
annars brauð.
Síðari Muti
Við förum ekki í uppnám úr
því Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
hefir átt þátt í stjórnarmyndun
ásamt Steingrímum tveimur,
Stefáni Valgeirssyni og hópi
úrvalsmanna, sem sumir höfðu
fyrr verið undir hinu græna tákn-
merki Framsóknarflokksins. En
hér eru þeir og gott er að vita af
Ágústu á Refstað, sem segir að
vaxtarbroddurinn og leynivopnið
í baráttunni gegn byggðaröskun
sé í höndum sveitakvenna. Ein-
hvers staðar hlaut það að vera,
því ekki finnst það inni á Alþingi
við misnotkun móðurmálsins og
misnotkun málfrelsisins og þó síst
í fjölmiðlaþvargi eða kastljósum
ellegar þá þingsjám; viðsjónu
sem allt eins mætti fá samheitið
blindsjá í þeirri merkingu að eng-
inn vilji gefa öðrum sýn og þessi
annar hvorki vilji sjá né þá held-
ur skilja. Fer þá ekki lengur að
teljast til hlunninda ellimóðum
ellegar börnum að hafa skilning-
arvit.
Gálaust verðmætamat
Einu gildir um orðheldni, þegar
greiðslukortatrúboð nýríkrar
þjóðar, sem var eina hrunadans-
nótt helst til gálaus við mat sitt á
verðmætum, sem einhverjir kalla
í trú sinni á landi og þjóð. í öllum
þessum gálausa akstursmáta
hverfur flest náttúrlega fyrir
ennþá alvarlegri málum eins og
siðferðisglæpum, þar sem hlaðast
að íslendingum hin alvarlegustu
mál. Dýpsta niðurlægingin er
mismþyrming á konum og
börnum, sem sannarlega hefir
ekki orðið til af engu eins og eitt-