Dagur - 11.10.1990, Blaðsíða 4

Dagur - 11.10.1990, Blaðsíða 4
4 - DAGUR - Fimmtudagur 11. október 1990 ÚTGEFANDI: ÚTGÁFUFÉLAG DAGS SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 58, AKUREYRI, SÍMI: 24222 ÁSKRIFT KR. 1000 Á MÁNUÐI LAUSASÖLUVERÐ 90 KR. GRUNNVERÐ DÁLKSENTIMETRA 660 KR. RITSTJÓRI: BRAGI V. BERGMANN (ÁBM.) FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON RITSTJÓRNARFULLTRÚI: EGILL H. BRAGASON BLAÐAMENN: JÓN HAUKUR BRYNJÓLFSSON (íþróttir), SKÚLI BJÖRN GUNNARSSON (Sauöárkróki vs. 95-35960), INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 41585), JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, ÓLI G. JÓHANNSSON, ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, STEFÁN SÆMUNDSSON, ÞÓRÐUR INGIMARSSON, LJÓSMYNDARI: KRISTJÁN LOGASON PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN ÚTLITSHÖNNUN: RlKARÐUR B. JÓNASSON AUGLÝSINGASTJÓRI: FRlMANN FRlMANNSSON DREIFINGARSTJÓRI: INGVELDUR JÓNSDÓTTIR, HEIMASlMI 22791 FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL PRENTUN: DAGSPRENT HF. SÍMFAX: 96-27639 Landflótti Árið 1987 fluttu 2400 einstaklingar lögheimili sitt frá íslandi. Tveimur árum síðar tilkynntu 3800 brott- flutning sinn af landinu. í hverjum mánuði á tímabil- inu frá ágúst 1989 til apríl 1990 fluttu að jafnaði 325 íslendingar úr landi, samkvæmt upplýsingum úr þjóðskrá. Það samsvarar því að í hverri viku hafi tut- tugu fjögurra manna fjölskyldur flutt búferlum héð- an til annarra landa. Þessar upplýsingar koma meðal annars fram í fróðlegri grein í tímaritinu Þjóðlífi nýlega. Landflótti er ekki nýtt fyrirbæri á íslandi. Vestur- íslendingarnir eru afkomendur manna sem töldu hag sínum betur borgið í annarri heimsálfu. Á sjö- unda áratugnum flutti fjöldi fólks af landi brott og settist einkum að á Norðurlöndunum. Á árunum 1975 til 1978 fluttu árlega um 2000 landsmenn lög- heimili sitt til erlendra ríkja. Borið saman við það meðaltal fluttu um 90% fleiri íslendingar burt á síð- asta ári. Fólksflutningar geta átt sér ýmsar orsakir. Á síðari árum hefur landfræðileg einangrun landsins verið rofin. Fólk hefur fengið tækifæri til að kynnast lífi annarra þjóða. Af þeim sökum eru menn betur búnir til að vega og meta aðstæður og hvaða lífskjör bjóð- ast í öðrum löndum. Fólk horfir meðal annars til mildara veðurlags, betri félagslegrar þjónustu og ódýrari möguleika til ferðalaga á meginlandinu þeg- ar það hyggur á búferlaflutninga. En þrátt fyrir það er vonin um betri afkomu, rýmri efnahag og hverfandi skuldabasl það sem flestir sækjast eftir þegar þeir gefast upp á lífinu heima á Fróni. Því vaknar sú spurning hvort við stöndum nú frammi fyrir meiri landflótta en dæmi eru til í sögunni. Fyrir nokkrum árum voru þjóðartekjur á mann á ís- landi 30% hærri en meðaltalstekjur helstu iðnríkja heims. Spáð er að hagvöxtur iðnríkjanna verði ekki undir 3 % á næstu árum eða fram til aldamóta. Einnig er spáð að íslendingar verði að sætta sig við helm- ingi minni hagvöxt, eða 1,5 til 1,6%, á sama tímabili. Þá er eirinig talið að íslendingar þurfi að ná hátt í 5% hagvexti á ári ef þeir ætla sér að verða aftur með 30% hærri þjóðartekjur en meðaltalstekjur iðnríkj- anna hafa verið. Minnkandi hagvöxtur og rýrnun lífskjara er undir- rótin að þeim landflótta sem nú á sér stað frá íslandi. Mikill óstöðugleiki í efnahagslífi á síðustu árum á einnig sinn þátt í því að fólk kýs sér annað umhverfi. í ár má búast við að fleiri einstaklingar og fyrirtæki í Reykjavík verði úrskurðuð gjaldþrota en nokkru sinni fyrr, eða samtals um 800. Á síðasta áru urðu um 500 gjaldþrot og árið þar á undan voru þau um 450. Atvinnuleysi þekktist varla á íslandi til skamms tíma. Nú hefur það haldið innreið sína og eru sjóðir til greiðslu atvinnuleysisbóta uppurnir nú á haust- nóttum. Samkvæmt upplýsingum félagsmálastofn- ana ber meira á því en nokkurn tíma fyrr að einstakl- ingar í fullri vinnu leiti eftir aðstoð því laun dugi hvergi til að standa straum af nauðsynlegu heimilis- haldi. Því er ljóst að við höfum mikið verk að vinna í útflutnings- og atvinnumálum á þeim áratug sem eftir er til aldamóta ef við ætlum ekki að stefna land- inu í hóp hinna fátækari ríkja sem fólk flýr frá. ÞI Sveitarstjórnarmenn „teknir til bæna“ á námskeiði á Húsavík í vikunni: „Fólk gerir sér ekki grein fyrir hve mikil ábyrgð fylgir því að vera sveitarstjórnarmaður“ - segir Jón Gauti Jónsson, leiðbeinandi Tvö tveggja daga námskeiö fyrir sveitarstjórnarmenn í þéttbýli eru haldin á Hótel Húsavík í þessari viku. AIIs sækja um 40 manns þessi nám- skeið sem Fjóröungssamband Norðlendinga hefur staðið fyr- ir kynningu á. Leiðbeinendur á námskeiðunum eru Jón Gauti Jónsson og Hrafn Sigurðsson. Fyrirtæki þeirra í Reykjavík heitir Rekstur og ráðgjöf, og hefur sérhæft sig til að sjá um slíkt námskciðshald fyrir Sam- band íslenskra sveitarfélaga. Um miðjan nóvember verða þeir félagar með námskeið á Blönduósi fyrir sveitarstjórn- armenn í dreifbýli. Leiðbeinendurnir létu vel af því að halda námskeiðin á Húsa- vík og sögðu að það vildi brenna við að fólk sem t.d sækti nám- skeið til Reykjavíkur notaði tækifærið til að reka hin ýmsu erindi og missti þar með af stór- um hluta námskeiðsins. Leið- beinendurnir svöruðu nokkrum spurningum blaðamanns Dags eftir fyrri kennsludag fyrra nám- skeiðsins. Jón Gauti hcfur í 15 ár starfað sem sveitarstjóri og bæjarstjóri. Síðast sem bæjarstjóri í átta ár í Garðabæ, en þar áður sem sveit- arstjóri á Hellu og Fáskrúðsfirði. Hrafn er viðskiptafræðingur og hefur áður starfað sem fjármála- stjóri hjá Sláturfélagi Suður- lands, einnig hefur hann starfað hjá ríkinu og Sölufélagi garð- yrkjumanna. „Samband íslenskra sveitarfé- laga, landshlutasamtökin og fé- lagsmálaráðuneytið leggja mikla áherslu á aukna fræðslu fyrir sveitarstjórnarmenn. t*að þýðir ekkert annað en fara með nám- skeiðin um landið, annars skilu þau engu. Efnislega er sáralítill munur á námskeiðunum fyrir sveitar- stjórnarmenn í þéttbýli og dreif- býli. Þetta er spurning um að nýta matar- og kaffitíma og kvöldin til að skiptast á skoðun- um en þá geta menn frætt hver annan, og það hefur ekki síður gildi en kennslan hjá okkur,“ sagði Jón Gauti. - Er það nýjung að halda slík námskeið fyrir sveitarstjórnar- menn? „Samband íslenskra sveitarfé- laga hefur haft það á sinni verk- efnaskrá að halda námskeið fyrir nýja sveitarstjórnarmenn, en nú hefur sambandið fengið okkur, utanaðkomandi aðila, til að sjá um verkefnið fyrir sig. Eftir kosningarnar 1986 voru haldin átta námskeið og þau sóttu um alls 160 manns. Nú erum við komnir með 18 námskeið á skrá hjá okkur, en við tökum 20-24 á hvert námskeið," sagði Jón Gauti. - Þurfa sveitarstjórnarmenn að sækja þessi námskeið án tillits til hvaða menntun þeir hafa sem bakgrunn? „Þetta svið sem sveitarstjórn- armenn eiga að hafa áhyggjur af er mjög víðtækt, þannig að það kemur enginn inn með sérhæf- ingu í þeim málaflokki sem heitir sveitarstjórnarmál. Það eróskap- lega mikil reynsla sem menn öðl- ast á löngum tíma í þessum málum,“ svaraði Hrafn. - Hvað læra sveitarstjórnar- menn á námskeiðunum hjá ykkur?. „Við reynum að fá menn til að líta á heildarmyndina, því á tveggja daga námskeiði förum við ekki mjög djúpt í nein atriði. En það sem við leggjum mesta áherslu á eru réttindi og skyldur og fundarsköp. Það er mikið fjallað um samskipti sveitar- stjórna og nefnda og ráða, en sérnámskeið þyrfti til að fara djúpt í áætlanagerð eða lestur ársreikninga. Við viljum fá menn til að líta á heildarmyndina því mönnum hættir til að sérhæfa sig og missa hana. Þess vegna leggj- um við áherslu á að námskeiðin séu ekki síður fyrir menn sem verið hafa í sveitastjórnum áður, bæði eiga þau að víkka sjóndeildarhringinn og svo eru það samverustundirnar þar sem menn geta miðlað hver öðrum af eigin reynslu. Kannski er lykillinn að farsæl- um störfum sveitarstjórnar- manna að þeir byggi sínar ákvarðanir á traustum grunni og því þurfa þeir að vita hvar þeir eiga að leita að rökum fyrir sínu máli og upplýsingum, og þetta reynum við að leiðbeina þeim með fyrst og fremst. En aðgang að lögum og upplýsingar um lög og upplýsingar um stjórnsýslu- kerfið mætti bæta,“ sagði Jón Gauti. Nemendur á námskeiðinu fá möppu með rúmlega 400 síðum. Leiðbeinendurnir segjast gjarnan vilja sjá hana sem upphaf að góðri handbók sem auðvitað sé endalaust hægt að bæta. Náms- efnið sem farið er yfir á nám- skeiðin er um 50 síður af þess- um 400. í möppunni er efnisyfir- lit yfir helstu lög sem sveitar- stjórnarmenn þurfa að nota. Leiðbeinendurnir segja að lög- gjafanum hafi yfirieitt láðst að leiðbeina mönnum í gegnum laga- bálka með lykilorðum eða fyrir- sögnum sem vísa til þess sem lagagreinar fjalla um. Tákn námskeiðsins er eins og skot- skífa, sem á að segja möhnum að málið sé spurning um markvissar aðgerðir. í ysta hring er sett umhverfi sveitarfélaganna, sam- skipti við ríkið og löggjöfina sem unnið er í, samvinna milli sveit- arfélaga o. s. frv. Þegar menn hafa gert sér grein fyrir umhverf- inu er farið inn í stjórnskipulag- ið, hvaða apparat það er sem menn eru kosnir til að starfa í. Þar er fjallað um kosningar, rétt- indi og skyldur sveitarstjórnar- manna, störf sveitarstjórnar, nefndir og ráð, starfsmenn og starfsmannafélög. Kjarni skíf- unnar er verkefni sveitarfélaga, hvaða verkefnum þau eiga að sinna samkvæmt lögum, og í miðju kjarnans koma fjármálin með áætlanagerð, bókhaldi og fjármálastjórn. „í fáum orðum sagt fjallar þetta um í hvaða umhverfi sveit- arstjórnarmaðurinn er, hvaða apparat það er, hvað það eigi að gera og hvernig eigi að stýra því,“ ságði Jón Gauti. - Hvernig er skipting nem- enda milli kynja? „Svo skemmtilega vill til að á þessu námskeiði skiptast þátttak- endur til helminga í karla og konur. Reynslan fram að þessu er að konur sem eru að byrja í sveitarstjórnum eru samvisku- samari með að mæta á þessi námskeið,“ svaraði Hrafn. - Vita þátttakendur nám- skeiðsins að hverju þeir ganga eða kemur eitthvað á námskeiðinu þeim á óvart? „Mér finnst fólk tala um að það átti sig á hvað það viti í raun lítið um sveitarstjórnarmál,“ sagði Hrafn og Jón Gauti bætti við: „Það er eitt atriði sem vakið hefur athygli mína á námskeið- unum, en það er að fólk segir að það geri sér ekki grein fyrir hve mikil ábyrgð sé falin í að vera sveitarstjórnarmaður. Þetta er kannski eðlilegur hlutur því stjórn sveitarfélags er eins og stjórn hvers annars félags, menn eru að sinna málefnum félags- manna sem eru þá bæjarbúar í þessu tilfelli. Þeir átti sig ekki á að um þessa starfsemi gilda stíf- ari og strangari lög en um nokkra aðra og það kemur mönnum mjög á óvart, kannski af því að það hefur aldrei reynt á það mér vitanlega, að lagaákvæði heimila t.d. dómsvaldinu að dæma menn persónulega fyrir vanrækslu sveitarstjórnar í lögbundnum verkefnum. Það sem við fjöllum um er svo umfangsmikið að menn fá þá til- finningu að þeir hafi ekki vitað nokkurn skapaðan hlut áður en þeir komu á námskeiðið, en aðal- atriðið er að sveitarstjórnarmenn fara af námskeiðinu með upplýs- ingar sem gera þeim kleift að finna réttar upplýsingar í þeim málaflokkum sem þeir eru að vinna við, og þá er tilgangnum náð.“ IM Leiðbeinendur á námskeiðinu: Jón Gauti Jónssun og Hrafn Sigurðsson. Mynd: IM

x

Dagur

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Dagur
https://timarit.is/publication/256

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.