Dagur - 03.04.1991, Qupperneq 6

V — C3Í lAAfí — t'OP'l’ ííwc r ,íim«sK»ii\ln/^iR
6 - DAGUR - Miðvikudagur 3. apríl 1991
Til hamingju Akureyringar
- hugleiðingar um Listagil og Amtsbókasafn
Ég er einn af þeim íslensku
myndlistamönnum sem starfsins
vegna eru langdvölum erlendis.
Paðan reyni ég að fylgjast með
íslensku listalífi og menningar-
umræðu eftir bestu getu. Dag-
blaðapakkar berast öðru hverju
frá velviljuðum ættingjum og svo
má alltaf fá beinar lýsingar um
gerfihnött í símanum. Eg held
hins vegar að það hafi hvorki
verið sími né dagblöð að verki
þegar ég frétti af hugmyndum
stórhuga manna um að breyta
deyjandi verksmiðjusvæði í
íslenska bænum Akureyri í lista-
safn, sýningarsali, vinnustofur,
gestavinnustofur, verkstæði og
tónleikahús og kalla Listagil.
Fréttin lá einhvern veginn í loftinu
og skyndilega var hún á allra
vörum. Svo einfalt var það. Og
viðbrögð manna voru alls staðar
þau sömu, hvort sem var í
Amsterdam, París, Berlín eða
Róm; menn tóku ofan fyrir
Akureyringum og listagilinu
þeirra, töluðu um tímamót í
íslenskri myndlist en þorðu þó
varla að trúa því að þetta gæti
orðið vegna þess að íslendingar
hefðu svo einstakt lag á að klúðra
góðum hugmyndum.
Það voru hins vegar viðbrögð
hollensks safnstjóra sem urðu
kveikjan að þessum pistli
mínum. Ég var að lýsa fyrir hon-
um hugmyndinni í stórum drátt-
um og þótti honum mikið til
koma, en þegar ég missti það út
úr mér að e.t.v. yrði ekkert af
þessu vegna þess að þetta yrði of
dýrt fyrir bæjarfélagið rak hann
upp stór augu og spurði hvort
menn vissu það ekki á íslandi
hvaða þýðingu svona listamið-
stöð hefði fyrir lítið bæjarfélag.
Ekki bara sem menningarauki
heldur ekki síður sem fjárhags-
legur ávinningur. „Hafa menn
efni á að hunsa þessa ágætu
hugmynd?"
Ekki bara ávinningur lista-
manna
Þessi spurning vakti mig til
umhugsunar og hefur orðið býsna
ágeng þessar síðustu vikur sem
ég hef dvalið í gamla bænum
mínum og notið gestrisni Davíðs
sáluga Stefánssonar. Það hefur
verið mér mikil ánægja að fá að
fylgjast með hugmyndum um
Listagil eflast meðal bæjarbúa og
frétta nú síðast af kaupsamningi
bæjarins og Kaupfélagsins, sem
hlýtur að staðfesta það að Lista-
gil verði að veruleika innan fárra
ára. En gerum við okkur grein
fyrir því hvaða þýðingu þetta
Grettistak í íslenskum menn-
ingarmálum getur haft fyrir hinn
almenna Akureyring, þ.e.a.s.
þann sem dags daglega telur sig
ekki eiga verulegra hagsmuna að
gæta þegar listir eru til umræðu.
Ég hef verið að leika mér svolítið
með þessa spurningu og langar
að koma á framfæri nokkrum
hugmyndum sem skotið hafa upp
kollinum í framhaldi af þeim
vangaveltum.
* Listasafn, gestavinnustofur,
reglulegt sýningahald í góðum
sýningarsölum og reglulegir tón-
leikar í góðum tónleikasal, allt
laðar þetta að listamenn frá öllu
landinu og skapar grundvöll fyrir
tíðar heimsóknir góðra lista-
manna hvaðanæva að úr heimin-
um. Mikilvægast er þó að slík
aðstaða styrkir stöðu akureyrskra
listamanna til muna og mun
tryggja þeim þann sess sem þeim
ber meðal listamanna þjóðarinn-
ar. Listamenn munu ekki lengur
þurfa að flýja bæinn til að eiga
raunhæfa möguleika í harðnandi
samkeppni.
* Listunnendur munu ekki setja
sig úr færi að fylgjast með því
sem vel er gert í Listagili. Pað
verður jafn sjálfsagt að sækja
góða sýningu hvort sem hún er á
Akureyri eða í Reykjavík. Vin-
sældir metnaðarfyllstu verka
Leikfélags Akureyrar meðal leik-
húsunnenda „úti á landi“ (þar
með talið í Reykjavík) eru dæmi
um slíkt. Þegar Leikfélaginu
berst liðsauki í Listagili ætti fjöldi
gesta enn að aukast. Þannig mun
Listagil beinlínis styrkja það sem
vel er gert á öðrum sviðum
menningarmála á Akureyri.
* Stór hópur fólks um allt land
vill geta fylgst með því sem fram
fer í Listagili, auk annars sem
gerist í menningarmálum lands-
ins á Akureyri, með hjálp blaða
og annarra fjölmiðla. Þannig
mun Akureyrarblaðið Dagur
seljast betur en nokkru sinni fyrr
vegna reglulegra frétta og gagn-
rýninnar umfjöllunar um það
sem efst verður á baugi hverju
sinni. Akureyri verður oftar til
umfjöllunar í útvarpi og sjón-
varpi vegna Listagils og smám
saman venjast menn þeirri stað-
reynd að þar er mikilvæg
menningar- og listamiðstöð,
hvers vegna ekki miðstöð mynd-
listar í Iandinu þegar fram líða
stundir?
* Það liggur í augum uppi að fyr-
ir ferðamenn verður Akureyri
vænlegri dvalarstaður en nokkru
sinni fyrr, þegar listasafn, sýning-
arsalir, tónleikahús, opnar vinnu-
stofur og kaffihús í Listagili bæt-
ast við það sem einkum hefur
laðað að hingað til yfir sumartím-
ann.
* Þessi aukna umræða um Akur-
eyri og fjölgun gesta árið um
kring mun hafa meiri áhrif en
margan grunar. Ég leyfi mér að
fullyrða að það verði ekki aðeins
akureyrskar verslanir, veitinga-
staðir og hótel sem muni njóta
ávaxtanna af Listagili. Það verða
ekki síður þau þjónustu- og fram-
leiðslufyrirtæki sem vilja hasla
sér völl utan Akureyrar sem
munu njóta þar góðs af. Með
breyttri ímynd Akureyrar breyt-
ist ímynd þeirrar starfsemi sem
þar fer fram. Það verður einfald-
lega auðveldara að selja akur-
eyrskar framleiðsluvörur, t.d. í
Reykjavík (en þar er hálf þjóðin
Þorvaldur Þorsteinsson.
eins og margir vita) í framhaldi af
því að forvitni manna um bæinn
eykst. Og hver veit nema fyrir-
tæki á Akureyri verði metnaðar-
fyllri fyrir vikið, hugsi stærra og
finnist þau síður þurfa að biðja
afsökunar á tilveru sinni. M.ö.o.
hugmyndir bæjarbúa um sjálfa
sig breytast með breyttri ímynd
bæjarins. Þykir sjálfsagt ein-
hverjum ekki á sjálfsánægjuna
bætandi, en það er a.m.k. von til
þess að sú sjálfsánægja sem
sprottin er af minnimáttarkennd
muni eignast aðra og vænlegri
forsendu.
* Það er betra að ala upp börn í
bæ sem á Listagil. Þau vita nú
þegar allt um bíla, föt, pizzur,
vinsældartónlist, ofurmenni og
væntanlegar fermingagjafir auk
þess sem þau kunna skil á fleiri
pyntingar- og aftökuleiðum en
allir böðlar miðalda til samans.
Þegar hins vegar kemur að
myndlist og lifandi tónlist hafa
fæst þeirra mikla reynslu, ekki
frekar en foreldrarnir, einfald-
lega vegna þess að tækifærin
liggja hreint ekki á lausu. Listin
er einatt kaffærð af „hinum
frjálsu markaðsöflum". Sem bet-
ur fer er baráttan fyrir réttindum
barna til betra lífs í algleymingi á
Akureyri og hefur verið um
nokkurt skeið. Starf Tónlistar-
skólans og Myndlistaskólans er
ómetanlegt og Amtsbókasafnið
hefur reynst mikilvæg hvatning
þeim börnum sem á annað borð
nenna að lesa meira en það sem
stendur á kornflexpökkum og
myndbandsspólum. Það sem hins
vegár hefur sárlega vantað er að
bjóða upp á sýningarsali og tón-
leikahúsnæði þar sem bein snert-
ing við myndlist og lifandi tónlist-
arflutning verður raunhæfur
möguleiki árið um kring. Með
Listagili er bætt þar verulega úr
og má reikna með að starfsemi
þar geti jafnast á við það besta
sem gerist á Norðurlöndunum,
svo ekki sé meira sagt.
Hvað finnst foreldrum á Akur-
eyri um slíkar fréttir?
Á ekki barnið betra skilið en að
alast upp við einhæfa vinsælda-
listatónlist og fjöldaframleitt
myndefni sem aðallega byggist
upp á blóðrauðum litbrigðum?
Ég er viss um að þessi spurning
er ekki aðeins mikilvæg fyrir for-
eldra hér í bæ. Það eru fjölskyld-
ur um allt Iand (ekki síst í
Reykjavík) farnar að hugsa sér til
hreyfings. Vilja Akureyringar
koma til móts við þær? Þessari
spurningu hafa menn nú svarað
með Listagili.
Amtsbókasafnið
Mér hefur fundist það ljóður á
umræðu um Listagil hvernig
ráðamönnum virðist hafa tekist
að fá menn til að trúa því að
framkvæmdir við Listagil og
stækkun Amtsbókasafnsins væru
tveir kostir sem velja þyrfti á
milli. Jafnvel bókasafnsmenn
sjálfir hafa fallið i þá gryfju að
reyna að sverta hugmyndir um
Listagil til að tryggja stöðu sína
og þannig skaðað eigin ágæta
málstað.
Ef litið er til þeirrar stækkunar
á bókasafninu sem tilheyrir fyrsta
áfanga er ljóst að þar er mál á
ferðinni sem er alveg óskylt
Listagili. Þar er einfaldlega stefnt
að því að bæta úr brýnni þörf
Amtsbókasafnsins fyrir vinnu-
aðstöðu og geymslurými. Ég satt
að segja þekki ekki nógu vel til
þessa máls til að geta áttað mig á
því hvenær stækkun Amtsbóka-
safns og Listagili var stillt upp til
þessa fráleita prófkjörs þar sem
„frambjóðendurnir“ tilheyra
ekki einu sinni sama flokki. Ég
þykist vita að verði öðrum áfanga
haldið til streitu væri eðlilegt að
taka afstöðu til fjölnotasalar við
safnið annars vegar og sýningar-
og tónleikasala í Listagili hins
vegar. En að fá menn til að rífast
um það hvor framkvæmdin eigi
að hafa forgang, fyrsti áfangi
Amtsbókasafnsviðbyggingar eða
Listagil, er beinlínis lúalegt og
skaðar hvort tveggja.
Auðvitað á að búa til Listagil
og auðvitað á að bæta aðstöðu
bókasafnsins. Sem virkt héraðs-
skjalasafn og prentskilasafn hef-
ur það stórmerku hlutverki að
gegna og gæti, ef rétt er á mál-
um haldið, orðið einhver eftir-
sóttasti vinnustaður landsins fyrir
aragrúa fræðimanna, rithöfunda
og áhugamanna um þjóðarverð-
mæti.
Fyrir okkur, hinn almenna
borgara, er Amtsbókasafnið fyrir
löngu orðið svo ómissandi þáttur
í daglegu lífi að við erum hætt að
taka eftir því. Þess vegna hættir
okkur til að álíta að þar þurfi
engu við að bæta. Að bókasafnið
sé bara hús sem geymir margar
bækur. En auðvitað er það miklu
meira en dauð geymsla. Eða ætti
að vera það. Bókasafnið er bein-
línis sneisafullt af ómetanlegum
sögulegum heimildum og sam-
tímaheimildum sem hefur hingað
til ekki verið hægt að flokka og
vinna úr svo vel sé, hvað þá gera
aðgengilegt fyrir almenning, sök-
um plássleysis. Það má líkja því
við andlegt orkuver sem keyrt er
á hálfu afli á sama tíma og orku-
þörfin eykst dag frá degi.
Ég er smeykur um að þessi
pólitíski leikur með Listagil og
bókasafn hafi m.a. dregið úr
mönnum að berjast fyrir sérstök-
um fjárveitingum frá ríkisvaldinu
í bókasafnið, í skjóli þess að
vandinn yrði hvort sem er leystur
einhvern veginn öðruvísi en með
viðbyggingu. Auðvitað á að beita
ríkið enn meiri þrýstingi í þessu
máli. Ábyrgð prentskilasafns er
ekki einskorðuð við einstök hér-
uð heldur landið allt. Það kostar
mikið að taka við öllu prentuðu
efni í landinu, flokka það og
varðveita. Amtsbókasafnið fóstr-
ar allt það sem ungað er út úr
prentsmiðjum landsins og ætti
því að fá afgreiðslu á fjárlögum
svipað og grunnskóli, sem gegnir
ekkert ósvipuðu flokkunar- og
geymsluhlutverki, en er þó opinn
í annan endann þannig að við-
fangsefnin hrannast ekki upp eins
og í Amtsbókasafninu. Það er
nefnilega lokað í annan endann
eins og Svarfaðardalsvatn.
Að Iokum
Ég óska bæjarbúum til hamingju
með Listagil almennt og spái því
að hér sé stigið mikilvægara skref
en menn gera sér grein fyrir. Á
það jafnt við hvort sem talað er
um Listagil sem hlekk í menning-
arlegu- eða efnahagslegu sjálf-
stæði bæjarins. Það mun skila
arði á báðum sviðum þegar upp
verður staðið. Þessir tveir pólar
vinna vel saman, nú þegar stærsti
byggðakjarni utan Stór-Reykja-
víkursvæðisins býst til að taka
forystu á því sviði sem mestu
máli skiptir þegar öllu er á botn-
inn hvolft, að skapa samfélag þar
sem mönnum líður vel.
Hver veit nema ég verði innan
fárra ára orðinn einn af þeim
íslensku listamönnum sem starfs-
ins vegna eru langdvölum á
Akureyri.
Þorvaldur Þorsteinsson.
Höfundur er myndlistarmaður.
FRA FOSTURSKÓLA ÍSLANDS
Námskeið fyrir
æfingafóstrur
Umsjón: Elín Jóna Þórsdóttir,
Margrét Gunnarsdóttir,
Sigríður K. Stefánsdóttir.
Markmið námskeiðsins er að undirbúa fóstrur
til að leiðbeina fóstrunemum í verknámi.
Námskeiðið skiptist í eftirfarandi þætti:
- Kynningu á verknámi í Fósturskóla (slands.
- Sjónarmiö æfingafóstra og nema.
- Leiösögn.
- Samskipti.
- Mat.
- Úrvinnslu.
Námskeiðið verður haldið á Akureyri,
fimmtudaginn 30. maí,
föstudaginn 31. maí,
laugardaginn 1. júní.
Umsóknir berist skrifstofu skólans fyrír 1. maí.
Fyrirhugað er aö halda námskeið fyrir æfingafóstrur
í Reykjavík í ágúst, veröur það auglýst síðar.

Framsóknarvist
i fimmtudaginn 4. apríl kl. 20.30.
Spilað verður á 6 stöðum í
Norðurlandskjördæmi eystra.
Akureyri:
Nú spilum við í Félagsborg
(sal starfsmanna Álafoss).
Verðlaun fyrir besta árangur á öllum stöðum
er ferðavinningur að verðmæti kr. 80.000
með Samvinnuferðum-Landsýn.
Góð kvöldverðlaun.
Ávarp:
Guðmundur Bjarnason,
heilbrigðis- og
tryggingamálaráðherra.
Allir velkomnir.
Framsóknarfélag Akureyrar.