Dagur - 17.08.1993, Blaðsíða 6

6 - DAGUR - Þriðjudagur 17. ágúst 1993
Getur útflutningur bjargað sauðQárræktinni?
- samdráttur fyrirsjáanlegur en athyglisverð tilraun með útflutning
Á árinu 1970 var kindakjöt 69% af heildarkjötneyslu
landsmanna. Rúmum 20 árum síðar - á árinu 1992 - var
*
hlutur þess í heildarkjötneyslunni orðinn 43%. A sama
tíma hefur neysla á nautgripakjöti aukist úr 17% í 23% og
hlutur svínakjöts hefur aukist úr um 3% af heildarneyslu í
allt að 17%. Þá hefur neysla á kjöti af alifuglum aukist úr
3% í 11% á umræddu tímabili. Þessi breyting á vali fólks á
hvað mestan þátt í þeim vanda sem sauðfjárræktin í land-
inu hefur orðið að fást við á undanförnum árum. Ef að lík-
um lætur er ekki séð fyrir endann á þeirri þróun og eina
von kindakjötsframleiðenda er ef til vill sú að takist að
hefja sölu kjötsins á erlendum mörkuðum.
Neysla kindakjöts á mann var
rúm 40 kíló á ári árió 1970. Eftir
það jókst hún nokkuð og var rúm
50 kíló á árunum 1973 og 1974.
VINNINGAR FJÖLDI VINNINGSHAFA UPPHÆÐ Á HVERN VINNINGSHAFA
1. 5af 5 0 2.312.270.-
2.4 5» 2 200.813,-
3. 4af5 82 8.448,-
4. 3al5 2.860 565,-
Heildarvinningsupphæð þessa viku: 5.022.532.-
UPPLÝSINGAR: SlMSVARI 91-681511 LUKKUL|Na99 1002
SÍMI 11500
A söluskrá:
STRANDGATA:
4ra herb. fbúð á 1. hæð um 94
fm. Hagstætt verð. Laus fljót-
lega.
BYGGÐAVEGUR:
4ra-5 herb. einbýlishús á einni
hæð um 140 fm. Laust strax.
Á Brekkunni:
Einstaklega falleg endurnýjuð
efri hæð í tvíbýli rúml. 110-120
fm. Hagstæð áhvílandi lang-
tímalán.
AKURGERÐI:
5-6 herb. raðhús á tveimur hæð-
um um 150 fm. Laust fljótlega.
EYRARLANDSVEGUR:
Einbýlishús á tveimur hæðum
ásamt kjlallara, samtals um 270
fm. Hagstæð áhvílandi húsnæð-
islán.
RIMASÍÐA:
5 herb. einbýlishús á einni hæð
ásamt bílskúr, samtals um 180
fm. Áhvílandi húsn.lán um 2.7
millj. Skipti á eign á Reykjavíkur-
svæðinu hugsanleg.
FASTDGNA& fj
skipasaiaZSSZ
NORÐURLANDS O
Ráðhústorgi 5, 2. hæð ;qq
Gengið inn frá Skipagötu
upio vima aaga
frá kl. 9.30-11.30 og 13-17.
Sölustjóri:
Pétur Jósefsson
Lögmaður:
Benedikt Ólafsson hdl.
Einnig náði neysla kindakjöts yfir
50 kílóum á mann á árunum 1978
og 1979 og nálgaðist um 50 kíló á
mann á árunum 1982 og 1983.
Síðan hefur áhugi fólks á kinda-
kjötinu farió minnkandi. Neysla
þess var komin niður í um 35 kíló
á mann 1986 en óx nokkuð árið
eftir. Frá þeim tíma hefur hún far-
ið minnkandi og var á síðasta ári
komin niður fyrir 30 kíló á hvern
einstakling. A sama tíma má segja
að sprenging hafi oröið í neyslu
svínakjöts. I upphafi áttunda ára-
tugarins var hlutur þess aðeins um
3% af heildarneyslu og fór upp í
um 4% árið 1979. Síðan hafa
landsmcnn sífellt borðað meira af
svínakjöti og er neysla þess orðin
allt að 17% af heildarneyslu nú.
Svipaða sögu cr að segja af ali-
fuglakjöti þótt neysla þess sé
minni en svínakjötsins.
Sauðfjárframleiðslan - sam-
dráttur um 10,5% í haust
I lok aprílmánaðar var sala á
kindakjöti á innanlandsmarkaöi
tæpum 630 tonnun minni en á
sama tíma á síðasta ári. Spá frá
Samtökum sláturleyfishafa um
sölu það sem eftir er af verðlags-
árinu - fram til 31. þessa mánaðar
hljóðar upp á að heildarsala á
kindakjöti verði allt að 1700 tonn-
um minni en á verðlagsárinu 1990
til 1991 og allt aó 1114 tonnum
minni en á verðlagsárinu 1991 til
1992. Verði samdrátturinn í sam-
ræmi við þessa söluspá þýðir það
verulega skerðingu á greiðslu-
marki fyrir næsta verðlagsár -
verðlagsárið 1993 til 1994 - eða
allt að 10,5% samdrátt sauðfjár-
framleiðslunnar í landinu í heild.
Greiðslumark sauðfjárafurða
verður þá miðað vió 7300 tonn á
næsta ári í stað 8150 tonna á yfir-
standandi ári og þann samdrátt
þurfa bændur að taka á sig með
flötum niðurskurói.
Að elta minnkandi markað
En hvað er þá til ráða? Eru ein-
hverjir möguleikar fyrir hendi aðr-
ir en aó draga saman. Geta bænd-
ur bætt markaðsstöðu sína á inn-
lendum markaði og er útflutning-
urinn eitthvað annað en draumsýn
manna sem eru í vanda staddir.
Ljóst er aó barátta sauðfjárbænda
hefur einkennst af vöm og þeir
hafa elt minnkandi markað á meö-
an minna hefur verið gert til þess
að vióhalda áhuga fólks á kinda-
kjöti. Margir telja að hið opinbera
stýri- og verólagningarkerfi hafi
verið þeim fjötur um fót er viljaó
hafa reyna nýjar leiðir. Meira hafi
verið horft til niðurskurðar og
samdráttar en raunverulegrar
markaðssóknar.
Getum við selt lambakjöt á
Evrópumarkað?
Mjög litlir möguleikar hafa verió
til úttlutnings á kindakjöti að und-
anförnu. Spurning hefur þó vakn-
að um hvort svo muni verða um
eilífð eða hvort einhver tækifæri
gefist á þeim vettvangi á næstu ár-
um. Og eitt er víst að allir eru ekki
jafn svartsýnir þegar útflutnings-
möguleika kindakjöts ber á góma.
Erlendur Garðarsson, markaös-
stjóri, hefur að undanförnu kannað
sölumöguleika fyrir íslenskt
lambakjöt á erlendum mörkuðum,
meðal annars á vegum Landssam-
taka sauðfjárbænda. Erlendur telur
að við eigum aó leggja áherslu á
markaði í löndum Evrópu. Þeir
markaðir séu heppilegir fyrir okk-
ur. Þar eigum viö tollfrelsiskvóta,
fjarlægóir til Evrópu séu minni en
til annarra heimshluta og evrópsk-
ir neytendur þekki meira til Is-
lands en neytendur fjarlægari
landa. Þá hafi orðið aukning á
neyslu kindakjöts í ríkjum EB á
síðustu árum ásamt því aö þar hafi
kröfur um gæði verió sterkastar.
Erlendur telur ljóst að vegna
krafna um hátt verð og einnig
vegna takmarkaðs framleiðslu-
magns verði að vanda vel hvar og
hvernig íslenskt lambakjöt verði
boóið til sölu.
Dýrar verslanir og
veitingastaðir
„Það segir sig sjálft að tækifæri til
magnsölu á vöru á lágu verði í
stórverslunum er ekki sú leið sem
hentar okkur. Gæði veröa að vera
kennioró og lítil framleiðslugeta
styrkur okkar. Með mikilli ein-
földun má segja aó nálgun vió
markaði okkar liggi aö mestu leyti
í tvær áttir. Það eru sérstakar
gæðakjötverslanir og veitingastað-
ir. Nú eru til dæmis aó spretta upp
kjötverslanir sem tryggja vió-
skiptavinum sínum að kjötið sem
þeir bjóða sé lífrænt ræktaö og
frjálst. Þessar verslanir selja vörur
sínar á 10 til 20% hærra verði en
keppinautarnir. Og viðskiptavin-
ina vantar ekki,“ segir Erlendur
Garðarsson.
Erlendur telur einnig að að-
stæðurnar hér heima kalli á ráð-
stafanir til að finna markaði fyrir
umframframleiðslu og jafnvel
auka hana í framtíðinni. Þetta þýði
þó ekki að við eigum að hefja út-
flutning á kindakjöti í stórun stíl
þegar í staö því nokkurn tíma, allt
að nokkur ár, geti tekið aó koma
skilaboðum um sérstæöni vörunn-
ar til neytenda. En í upphafi skuli
endirinn skoða og því verðum við
að byggja upp trausta markaðs-
áætlun sem skili okkur markmið-
um eins fljótt og hægt sé án þess
að eyðileggja fyrir okkur með
hamagangi.
Að selja allar afurðir af
skepnunni
Erlendur Garðarsson segir að
hann hafi að undanförnu heyrt
umræður um möguleika til að
selja einstaka skrokkhluta. Hann
kvaóst þó hingað til ekki hafa séð
þau verð er þurfi til að meðal-
skilaverð til framleiðenda verði
viðunandi. Þá séum við einnig illa
í stakk búin til að taka við miklu
magni af ódýrari skrokkhlutum á
innlcndum markaði.
„Sterk vöruþróun sem mióar að
því aó breyta þessum ódýru
skrokkhlutum í verðmætari vöru-
tegundir og auðseljanlegri þurfti
því að þróast samhliða útflutningi
á dýrari skrokkhlutum,“ segir Er-
lendur Garðarsson. Hann bendir
einnig á að áríðandi sé aó finna
markaði fyrir innmat. Rangt sé að
halda því fram að ekki sé hægt að
koma honum á erlendan markað.
Hann segir að taka megi lifrina
sem dæmi. Vandasamt sé að fá þá
lifur erlendis er flokkast geti undir
mannamat. Lifur dýra sem alin
séu á áburðartúnum, við mikla
lyfjagjöf og stigvaxandi mengun
sé vart orðin boóleg neytendum. I
samanburöi við þessa vöru sé
lambalifrin okkar fágætt hnoss-
gæti, sem velflestir neytendur, til
dæmis í Frakklandi, myndu þiggja
með þökkum.
Lífrænt ræktað lambakjöt
Erlendur Garðarsson segir að nú
sé unnið að því að fá viðurkenn-
ingu á lambakjötinu okkar, í Hol-
landi og víðar, sem lífrænt rækt-
uðu og frjálsu. Ef það takist þá sé
von til að auðveldara verði að fá
þessa viðurkenningu á öðrum
markaóssvæðum innan Evrópu-
bandalagsins. Þá hafi einnig verið
unniö aó samningum við fyrirtæki
er framleiði steikingarofna í Evr-
ópu. Þetta fyrirtæki hafi sam-
kvæmt beiðni viðskiptavina,
hannað og tilraunaframleitt ofna
sem heilsteikja lambaskrokka með
nýrri aðferð og viðbrögð við þess-
um tilraunum hafi vægast sagt
verið góó.
Gaspökkun á kindakjöti
Erlendur segir að á síðustu mán-
uðum hafi um 60 tonn af lamba-
kjöti verið send til Evrópu til
dreifingar og kynningar. Kjötið
hafi þótt mjög gott en ákveðin
skilaboð hafi verið skýr. „Þeir
Einar Már Guðvarðarson, f.
1954, og Susanne Christensen, f.
1956, opna sýningu á högg-
myndum og veggmyndum í
Deiglunni í dag, þriðjudaginn
17. ágúst, kl. 14.
Einar Már sýnir höggmyndir í
íslenskan grástein, ítalskan og
grískan marmara og veggmyndir
unnar í grástein og olíuliti á við.
Susanne sýnir höggmyndir í ís-
lenskt móberg.
Á síöastliðnu ári sýndu þau
höggmyndir í Hafnarborg í Hafn-
arfirði og Einar sýndi einnig
veggmyndir í Gallerí Umbru í
vildu heldur fá þessa vöru ferska
og helst ákveðna kjöthluta sem
væru í fallegum pakkningum auk
þess að fersk vara gefi tölvert
hærri verð en frosin. Til að bregð-
ast við þessum óskum hefur veriö
stofnaður samstarfshópur nokk-
urra fyrirtækja um athugun á
möguleikum á nýrri pökkunarað-
ferð, sem felist í að pakka kjöti í
mismunandi plastumbúóir, tjar-
lægja súrefni og setja gas í stað-
inn. Þessi aðferð er nú þegar not-
uð við neytendavörupakkningar
en nauðsynlegt er að athuga hvort
ekki sé unnt að framkvæma þetta í
stærri og hagkvæmari einingum -
til dæmis í heilum gámum.“
Nýir möguleikar eða
áframhaldandi samdráttur
Erlendur kveðst hafa reynt að
temja sér hóflega bjartsýni í þessu
starfi. En þegar öllu er á botninn
hvolft þá séu staðreyndirnar þær
að við lifum í heimi þar sem
hreinleiki í matvælum veróur sí-
fellt fágætari. Hér á landi sé því
láni að fagna að hreinlciki um-
hverfisins hafi skapað okkur
mögulega sérstöðu á erlendum
mörkuðum. Þetta verói ekki auó-
veld ganga en flest sem árangur
hall skapaö hafi einnig kostaó fyr-
irhöfn. Áð þessu leyti geti íslensk-
ur landbúnaður - ekki síst sauð-
tjárræktin - átt möguleika í l'ram-
tíðinni.
Hvort sauðfjárræktinn og
bændastéttin getur beðið eftir ár-
angri af útflutningsstarfi er erfitt
að segja til um. Slíkt fer að miklu
leyti eftir því hvernig til tekst að
vinna á innlendum markaói. Hvort
framleiðendum kindakjöts tekst að
snúa vörn í sókn og auka sölu af-
urða sinna í samkeppni við aðrar
kjötafurðir eða hvort þeir verða sí-
fellt að mæta samdrætti með nið-
urskurði búa sinna og brotthvarll
atvinnulífs úr sveitunum. ÞI
Rcykjavík. Þetta er sjöunda sýn-
ing Einars sem, auk þess að sýna
hér á landi, hefur sýnt í Danmörku
og Pakistan.
Susanne og Einar Már bjuggu í
fimm ár á Pelopsskaga Grikklands
og námu þar og stunduðu högg-
myndagerð. Þau áttu og ráku um
árabil listamiðstöðina Dcirwna í
Kaupmannahöfn en Susanne er frá
Danmörku.
Sýningin í Deiglunni er opin á
virkurn dögum frá kl. 14-18 en um
helgar frá kl. 12-18. Henni lýkur
þriðjudaginn 31. ágúst.
I'ríltatilkjnriing.
Höggmyndir og vegg-
myndir í Deigliuini