Dagur - 22.01.1994, Blaðsíða 9

Laugardagur 22. janúar 1994 - DAGUR - 9
Dagar í litháen
Brot úr ferðasögu
Vilna
En cg man þig, móðurborgin Vilna;
Maríuljóðin, sem affjdlgleik brenna,
helgimynda bjarma í borgarhliðum,
bros og gullhár litháiskra kvenna.
(Sirijos Gira) *
Við fyrsta hlió Vilníusborgar í
kirkju morgunsólarinnar (Ausros
Vartai) mjökuðust gömlu konurn-
ar á hnjánum upp brattan stcin-
stigann aó líkncski Maríu guös-
móður. Ein Maríubæn fyrir hvcrt
þrcp, þrcp scm cg hcf ckki tölu á;
reyndi þó aó tclja. Nálægt cinu
hundraði cr ckki fjarri lagi. Hvcrt
og citt markað af hnjákollum
ótcljanlcgs fjölda, líklegast
kvcnna, scm daglcga í yfir Ijög-
urra alda sögu þcssarar kirkju hafa
í auömýkt nálgast þennan hclgi-
dóm. Stiginn líkastur klöppóttum
árfarvcgi alscttum litlum skcssu-
kötlum. Vcggirnir svartir og þval-
ir. Konurnar móðar og andstuttar.
Kappklæddar í þykkum vaðmáls-
pilsum ntcð skýluklút á höfði.
Hvcrgi bros nc gullhár aö sjá.
Ég minntist slíkra vaömálspilsa
úr cinni af smásögum Einars
Kvarans. Islcnsku konurnar scm
stóöu á járnbrautarpalli cinhvers
staóar í Vcsturhcimi, að llýja
makalaust crllði og basl, á lciö á
vit nýrra tækifæra. Konur á öllum
aldri, ungar scm gamlar cn áttu
samciginlcga vonina um bctri
hcim. I kirkju morgunsólarinnar
var cngin slík von þcnnan dag.
Viö hröðuðum okkur út og skcytt-
unt cngu um bctlandi fólkið fyrir
kirkjudyrum.
Reyktur áll og vodka
Þcgar í bílinn var komiö sctti okk-
ar ungi og áhugasami kollcgi, scm
var lciðsögumaöur okkar, spólu
ntcð Pct Shop Boys í scgulbandið.
„I likc this onc" sagöi hann um
lciö og lagið „Go wcst" hljómaöi
á lullu. Bílhuröirnar á Lödunni
voru við það að ganga út.
A vcitingahúsinu voru aðeins
tvö borð sctin þctta föstudagssíð-
dcgi. Fcitur fransmaöur í stórköfl-
óttum rauöum jakka að reyna að
sclja tvcimur heimamönnum ýnts-
an varning. „I only takc hard
cash," hcyrðist í síbylju ntilli þcss
scnt hann gjóaði augununt að
borðinu okkar, líklcgast til aö for-
vitnast um hvcrnig salan gcngi til
hjá okkur. A hinu borðinu sat ung
stúlka cin, greinilcga unnusta
þjónsins, cn það kom nokkuö nið-
ur á þjónustunni og l'ór djöfullcga
í Frakkann.
Við borðuöum rcyktan ál í for-
rctt og drukkum vodka mcð. Síð-
an stóra stcik, lítillcga þráa, og
danskan bjór því innlcndan bjór
var ckki að fá á svo fínum vcit-
ingastað. Að cndingu boröuðum
við citthvað óskilgrcint í eftirrétt.
Rcikningurinn hljóóaði upp á 167
Litai. gott bctur cn mánaðarlaun
kollcga okkar. Mig langaöi mest
hcim á hótcl, og sofa.
Skoðunarferð um borgina
Kaunas cr önnur stærsta borg Lit-
háen og hefur gcgnt hlutvcrki höf-
uðborgar landsins í þann tíma scm
Vilníus hcfur verió sctin erlcndum
hcrjurn, oftast pólskum. Þangað
hcldum við á öðrum dcgi. Þar cr
cini dýralæknaháskóli landsins og
þar dvöldum við fulltrúar norrænu
dýralæknaféjaganna í nokkra
daga, cn tilgangur fararinnar var
að kynnast störfum litháenskra
dýralækna auk þcss að halda ár-
lcgan sameiginlegan fund þcssara
sömu fclaga.
Eftir langar fundarsetur var
okkur boðið í skoóunarfcrð unt
borgina. Lciðsögumaöurinn var
prófcssor í líffærafræði viö há-
skólann og al' pcdagógiskunt
áhuga líkt og hann þylur án cfa yf-
ir ncmcndum sínum latncsk hciti á
allt niður í smæstu ciningar dýra-
líkamans, las hann okkur mikinn
fróðlcik úr sögu lands og þjóðar.
Artöl, styrjaldir og nöfn á ótclj-
andi furstum og hcrkonungum.
Sumir þcirra höfðu hcrjað í aust-
urvcg og jafnvcl bariö á borgar-
hlið Moskvuborgar. Þær sögur
voru honum grcinilcga mjög kær-
ar. Inn í frásögnina komu líka allt
í cinu íslcnskir víkingar sent hann
taldi allar líkur á að hcfðu siglt
upp stórlljótið Ncmunas scm
rcnnur í gcgnum Kaunas. Einn
Svíanna mótmælti þcssu og sagöi
víkingana hafa vcrið sænska og
íslcndingadýrkunin augljóslcga
farin aö fara mjög fyrir brjóstiö á
honum. Lciðsögumaðurinn glotti
við.
Pólitík ekki ofarlega í huga
Prófessorinn fór ckki Icynt ntcö
pólitískar skoóanir sínar scm voru
mjög í anda þjóðernishyggju og
að hans sögn hafa viölíkar skoö-
anir mikinn hljómgrunn ntcðal
kennara viö dyralæknaháskólann.
Illt cf satt cr. Þarin hóp fyllir þó
ckki formaður litháenska dýra-
læknalélagsins, prólcssor Vyg-
andas Paulikas, cn hann stóð
framarlcga í frclsisbaráttu Litháa
og tók nt.a. þátt í að vcrja sjón-
varpsturninn og þinghúsið í Viln-
íus lyrir rússncskum skriðdrcka-
sveitum í janúar 1991. Hann er
frammámaóur í Sajudis, llokki
Landsbcrgis. Þaó cru forrcttindi
aö hafa kynnst slíkum manni og
ciga aö vini.
Pólitísk vakning virðist ckki
mikil ntcðal unga fólksins. Vanda-
málin virðast líka ólcysanlcg og
litlu skipta hvcr rcynir að stjórna.
Pólitík var allavcga þcint dýra-
læknastúdcntum, scnt komu í
kvcðjuhófið og skcmmtu mcö
söng og þjóðdönsum, ckki ofar-
lcga í huga. Mörg þcirra voru á
l'yrstu árunt námsins og hugsan-
lcgt atvinnulcysi langt handan.
„Vonandi vcröur margt brcytt til
batnaðar þcgar cg útskrifast,"
sagöi ein stúlkan. „I dag cinbcit-
um viö okkur aö því að læra og
þaö dýralækningar cinvöröungu,
cn á árum áður l'ór liólcga þriðj-
ungur námstímans í marxisk-lcn-
inskfræði."
Stolt þjóð þrátt fyrir
þrengingar
I rauðabýtiö daginn cftir vorum
við vaktir. Fcröinni var hcitið til
Ungir sem aldnir á ferð. Myndin er tekin á lciðinni aö fyrsta borgarhliðinu,
cn að fornu var farið gcgnuin sex borgarhlið áður en komið var inn í mið-
horgina.
Markaðurinn sem Litháar, Lettar og Hvít-Rússar sækja grimmt. Þar er hægt að kaupa allt sem hugurinn girnist og
dollarinn hcfur vcrið viöurkenndur gjaldmiðill til fjölda ára.
Virki við þinghúsiö í Vilnius. Á grindinni við virkið má sjá kross sem er til-
cinkaður Islendingum og minnistöflur um þá 13 menn sem fórust í átökun-
um við þinghúsið og sjónvarpshúsið.
að skoða stærsta sláturhús lands-
ins scm cr í útjaðri Kaunas. Það
ýröi úr lolti. Skýjahulan scm hafði
lcgiö fyrir landinu síóustu daga
hafði nú tcygt sig niöur til mann-
hcima og líkast því scm hún tog-
aði til sín lágrcist bændabýlin,
scm sýndust ntciri fyrir vikiö.
Hvcrgi ábcrandi kcnnilciti aó sjá í
landinu og bæirnir að öllum lík-
indum án hcitis. Einn bóndi gckk
hcirn l'rá ntorgunvcrkum. Frá því
að mjólka cina kú, gcfa dráttar-
klárnum og huga að nokkrum
svínum. Ef til vill var kominn tími
til að lóga svíni og l’ara mcö það á
markaðinn til sölu daginn eftir.
Annar bóndi hafði þcgar spcnnt
klárinn l'yrir vagn og var á lciö til
borgarinnar mcð hlass af ról'um og
sá þriðji plægói akur á rússncskri
útgáfu af Deutz og plógförin
mynduðu smækkaða ntynd af
öldulaga landinu. En plógfarið var
fallcgt og cg l'ann aó cg var hcr á
rangri árstíö.
Okkur voru sagðar tölulcgar
staðreyndir um landbúnaðarfram-
lciðsluna, cg lagði andlitið í bíl-
rúðuna cins og krakkarnir I skóla-
bílnunt scm viö höl'ðum nýlcga
mætt. I sláturhúsinu sáum viö
vanda landbúnaðarins í Lithácn í
hnotskurn. Húsið var byggt árið
1923 á mektartímum landsins
þcgar Litháar voru jafnokar Dana
í útllutningi á svínakjöti til Eng-
lands. Okkur var sagt aö húsið
gæti afkastað um 2.000 svínum og
700 nautgripum á dag og að þar
störfuóu 1.500 manns.
Það var töluvert liðið á niorg-
uninn og á blóðbekknum lá cinn
villigöitur og í lláningsgálga ;
hcngu nokkur dádýr. Allstaðar
mcnn að gera við, logsjóða, huga
að rafmagni eða færiböndum sem
stóóu á sér. Allar frystigeymslur
yfirfullar og enginn markaður fyr-
ir kjötið nema í Rússlandi. „Þetta
er ónýtt," sagði yfirdýralæknir
hússins. „Má ekki bjóða ykkur
kaffi, vöfflur og lítinn snaps?"
Þannig var gestrisnin og hugur
allra þeirra er við hittum. Þrátt
fyrir þrengingar og miklar heimil-
isþarfir var veitt af rausnarskap og
stolti þjóöar, scm á sér mikla sögu
í gjöfulu landi þar sem vötn legg-
ur mcö ræfilsauóri jöró rétt miós-
vetrar.
A Ilugvcllinum voru mættar
ungu norsku listakonurnar scrn
| höfðu verið okkur samfcrða frá
j Kaupmannahöfn. Þær höfóu sótt
j lcikhús, óperu og skoóaó mynd-
j listarsýningar. Osjálfrátt fannst
mcr ég lykta af gor.
Brátt hvarf landió augum í
þcssi þykku aðgerðalitlu ský.
Olafur Jónsson
Höf'undur er dýralæknir á Akureyri.
*) Vilna eftir Sirijos Gira. Þýóing Magnúsar
Asgeirssonar. úr Ijóóabókinni Síóustu þýdd
Ijóó.
Millifyrirsagnir eru blaósins.
Landsbanki
Islands
Landsbanki íslands auglýsir
eftir tilboðum í eftirtaldar
eignir:
Dalsbraut 1, Akureyri, áður eign íslensks
skinnaiðnaðar.
Geymsluhús staðsett á móti afgreiðslu Vífilfells.
Jaróhæð alls 814 fm.
92 fm, 512 fm og 210 fm.
Fyrsta hæð í gömlu sútunarverksmiðjunni.
Alls 2171 fm.
337 fm, 1173 fm, 151 fm og 510 fm.
Önnur hæð í sama húsi, áður Skóverksmiðj-
an Strikið.
Alls 1463 fm.
1194 fm og 269 fm.
Nánari upplýsingar gefa Sturla Haraldsson,
eignaumsýsla, útlánastýringu, Austurstræti 11,
sími 91-606282, Reykjavík og Sæmundur Hrólfsson,
sími 96-27888, Akureyri.