Dagur - 10.06.1995, Qupperneq 9

Laugardagur 10. júní 1995 - DAGUR - 9
SACNABRUNNUR_____ BJÖRN DÚASON TÓK SAMAN
Lítíð eitt af Hvanndala-Ama
Vestan megin Eyjafjarðar, á nes-
inu milli Olafsfjarðar og Héðins-
fjarðar, er nokkuð gott graslendi
upp frá sjónum. Þar stóð áður
bærinn Hvanndalir uppi á sjávar-
bakkanum; sjást þar enn í dag
nokkur tóttarbrot og vottar glöggt
fyrir túninu. A síðari öldum mun
jörðin stundum hafa verið í eyói,
en oftar var þó búió þar. Var jörð-
in talin til Hvanneyrarhrepps og
var metin á 10 hndr. að fomu
mati.
Þar er kjamgóð beit, en afar
örðugt um aðdrætti, því leiðin á
báða bóga er næstum því ófær, en
lending af sjó mjög slæm og oft
hættuleg, þar sem allt liggur fyrir
opnu hafi.
Á ofanverðri sextándu öld bjó í
Hvanndölum bóndi sá, er Tómas
hét, faðir hinna nafnkenndu
Hvanndalabræðra, Bjama, Jóns og
Einars. Árið 1580 fékk Guðbrand-
ur Þorláksson Hólabiskup þá
bræður til að leita Kolbeinseyjar
og fundu þeir hana eftir miklar
mannraunir. Var sú för lengi fræg.
Hvanndalir fóru loks alveg í eyði
nokkru eftir miðja nítjándu öld.
I lok seytjándu aldar bjó í
Hvanndölum bóndi, sem Ámi hét.
Guðrún hét kona hans. Árni var
karlmenni að burðum en blendinn
í skapi og lét sér fátt fyrir brjósti
brenna; aflaði hann sér fanga með
hverju því móti, sem hann gat. Á
hans dögum ráku Danir hér einok-
unarverslun og var búðum jafnan
lokað allan veturinn. Átti Ámi að
sækja verslun til Siglufjarðar, en
þegar honum var einhvers vant í
búi á vetuma, var hann vanur að
ýta byttu sinni á flot, róa þangað
og stela úr búðinni eftir þörfum.
Gerði hann þetta jafnan á nóttum
og fór svo laumulega að því, að
ekki komst upp, hver gert hafði.
Þegar umsjónarmenn tóku eftir
því, að farið hafói verið í búðina
og stolið tóku þeir það ráð að
spenna dýraboga á þeim stað í
búðinni, þar sem þjófurinn hlaut
að ganga um. Fór svo, að Ámi
festi fótinn í boganum næsta
skipti, sem hann vildi bæta sér í
búi. Varð honum erfitt um að losa
sig, en tókst þó að lokum; var fót-
urinn allur laskaður og marinn. En
þrátt fyrir þetta slys komst Ámi
klakklaust heim til sín með
grjónahálftunnu, komhálftunnu og
eitthvað fleira smávegis. Gekk
honum erfiðlega að bjarga bytt-
unni í lendingunni, og svo sagði
hann síðar, aó oft hefði sér legið á
liði Gunnu sinnar, en aldrei eins
og þá.
Einhverju sinni var Ámi að
gorta af kröftum sínum og sagði
þá meðal annars, að enginn væri
sá þjófur, sem eigi bæri 24 fjórð-
unga í byggð, en 18 fjórðunga yfir
fjöll!
Einn vetur voru ísalög svo mik-
il, að gengt var á ís frá Hvanndöl-
um til Sigluness. Átti Ámi erindi
út þangað og fór leiðar sinnar yfir
ísinn. Þegar hann var kominn fyrir
miðjan Héðinsfjörð, sá hann hvar
stórt rauðkinnótt bjamdýr lá á
skör með sel í hrömmunum.
Langaði Áma mjög til að ná í sel-
inn, en af því að hann hafði engin
önnur vopn en veikan b'roddstaf,
þóttist hann sjá fram á, að hann
mundi lúta í lægra haldi fyrir bim-
inum, ef þeir ættust við. Það hafði
Ámi heyrt að sá maður, sem gæti
yfirunnið bjöm í hljóðum, ræki
hann um leið frá bráð sinni, og af
því að karl var raddmaður mikill,
hugðist hann freista þessa ráðs.
Læddist hann nálægt biminum,
faldi sig bak við ísjaka og tók að
hljóða í ákafa. Tók bjöminn þegar
undir og hljóðaði á móti, en þá
herti Ámi á hljóðunum svo sem
hann gat, þar til bjöminn fældist,
yfirgaf selinn og hljóp út eftir ísn-
um. Ámi var þá ekki seinn á sér,
tók selinn, bar hann í land og gróf
hann í fönn hjá Reyðará, sem er
eyðikot undir Siglunesdal; hélt
hann svo ferð sinni áfram út á
Siglunes og lauk þar erindum sín-
um. Á heimleiðinni tók hann sel-
inn á bak sér og færði hann Gunnu
sinni. Iöraðist Ámi þess eftir á að
hafa rænt bjöminn selnum því
hann óttaðist að bangsi hygði á
hefndir og mundi koma í heim-
sókn síðar. Þess var heldur eigi
langt að bíða, því að nokkm síðar
sá Ámi dýr koma í hóp utan af
ísnum og stefna á bæinn; þóttist
hann þekkja kunningja sinn, rauð-
kinnann í fararbroddi. Þá skipaði
Ámi Guðrúnu að gera eins mikla
brælu í bæjardyrunum eins og hún
framast gæti, til þess að fæla
bjamdýrin burtu. Gerði hún það
og bar á eldinn allt lauslegt, sem
fyrir hendi var, en það kom fyrir
ekki; dýrin biðu þess á hlaðinu að
eldurinn kulnaði út. Að lokum
hafði Guðrún brennt öllum þeim
rúmfötum, sem til voru í kotinu,
nema kodda þeirra hjónanna, sem
henni var sárt um. Þá mælti Ámi:
„Fleygðu koddanum á eldinn,
Gunna.“ Gerði Guðrún það, en
þegar kviknaði í fiðrinu, kom svo
mikil svæla og megn fýla, að
bjamdýrin flýðu hvert sem betur
gat
Ámi var mikill sjósóknarmaóur
og réri til fiskjar, þegar á sjó gaf;
oftast var hann einn saman, en
stundum hafði hann með sér son
sinn ungan, er Páll hét. Einu sinni
sem oftar réri hann og var þó veð-
ur uggvænt; sótti hann alla leið út
á mið það, sem kallað var Brún,
og er það fremsta fiskimió, þegar
róið er á handfæri frá Hvanndöl-
um. Hitti Ámi þar á góðan fisk, lét
Pál vera í andófi og hótaði honum
hörðu, ef hann léti reka. Dugði
drengurinn lengi vel, en þegar
hann var þreyttur orðinn, lét Ámi
hann fara undir færi, en settist
sjálfur undir. Sjór var í uppgangi,
en af því að fiskur var ærinn, vildi
Ámi halda sem lengst áfram.
Loksins lét hann þó Pál hafa færið
og snéri á heimleió; var þá sjór
orðinn úfinn og af því að báturinn
var hlaóinn, gaf mjög á. Ætlaði
Ámi að lenda í vík þeirri, sem er
vestanvert við bæinn og er venju-
legur lendingarstaður, en þegar
þangað kom, sá hann að alófært
var orðið þeim megin. Var þá ekki
annar kostur en leita lendingar í
annarri vík, sem er austanvert við
bæinn og sjaldan er lent í. Réri
Ámi tvíára fyrir nesið á milli vík-
anna, og var erfiður róður, því
hvasst var orðið og sjór stóð á hliö
bátsins. Lét hann Pál ausa og herti
mjög að honum að duga. Lentu
þeir í víkinni og var þar fyrir Guð-
rún kona Áma, til að hjálpa þeim,
en ekki var fleira fólk á bænum.
Um leið og báturinn kenndi
grunns, stökk Ámi út, en drengur-
inn sat eftir í skut. I sama vetvangi
reið alda mikil undir bátinn,
hvolfdi honum og skolaði út
drengnum og fiskinum. Þegar
Guðrún sá þetta, hljóðaði hún upp
og ætlaði aó stökkva^ út í brim-
garðinn, en þá greip Ámi í hand-
legg hennar og mælti: „Bjargaðu
þyrsklingunum, Gunna, en láttu
strákinn eiga sig.“
Drukknaði drengurinn þar,
enda varð engri hjálp við komið.
Dregur víkin nafn af honum síðan
og er kölluð Pálsvík.
(Sögn Páls Ámasonar á Siglufirði 1906).
Glæsilegt gistíhús opnað á Leifsstöðum
Á Leifsstöðum í Eyjafjaróarsveit
var verið að taka í notkun nýtt og
afar glæsilegt gistihús. Leifsstaðir
eru við austanverðan Eyjafjöró og
eru nákvæmlega 5 kílómetrar í
miðbæ Akureyrar. Bærinn stendur
nokkuó upp í hlíðinni og er útsýni
óvíða fegurra yfir Akureyri og
hinar blómlegu byggðir Eyjafjarð-
ar. Þar ráóa ríkjum hjónin Gunnar
Th. Gunnarsson og Ámý P.
Sveinsdóttir sem keyptu húsið
ásamt 14 hektara landi og fluttu
frá Akureyri árið 1992.
Síðan í ágúst í fyrra hefur verið
unniö hörðum höndum við að
breyta fjósi og hlöðu í gistihús, en
einnig var byggt við húsið. Her-
bergin eru sex talsins og gistirýmin
í allt tíu. Tvö herbergin eru með
sér baði og öll hin með vaska. Að
auki er rúmgóð setustofa meö bar
og öllum þægindum. Greinilegt er
á öllu að hvergi hefur verið til
sparað að gera allt sem glæsilegast
og gefur aðstaðan góðum hótelum
ekkert eftir. Stór og fallegur garður
eru viö húsið sem verið hefur lengi
í ræktun og auk þess hafa Gunnar
og Ámý verið ötul við að planta.
byrjuð aó auglýsa. Vió emm að
láta útbúa bækling fyrir okkur sem
kemur út innan skamms. Gestir
eru samt famir að bóka sig. Ann-
ars rennum við alveg blint í sjóinn
varðandi nýtinguna. Við vonum
bara að hún verði góð en það tek-
ur alltaf 1 -2 ár að auglýsa sig upp
og við ætlum að reka þetta á heils-
árs grundvelli,“ sagði Ámý.
Möguleikamir eru miklir á
Leifsstöðum og þau Gunnar og
Ámý eru með ýmsar hugmyndir í
kollinum varðandi nýtingu á þeim.
Þau segjast vera að hugsa um aó
selja kvöldmat og hafa sótt um
vínveitingaleyfi. „I framtíðinni
hugsum við okkur jafnvel að vera
með snjósleða, hér er mikið af
góðum gönguleiðum og hægt að
fara í bæði styttri og lengri göngu-
ferðir. Þingmannaleiðin gamla er
t.d. héma beint norðan við bæinn.
Kannski verðum við með lífræna
ræktun að einhverju marki handa
gestum,“ sagói Gunnar. HA
Gunnar Th. Gunnarsson og Árný P. Svcinsdóttir innan við barinn í setustof-
unni. Á innfelldu myndinni er merki scm þau hafa látið hanna fyrir gisti-
húsið. Mynd: Halldór.
„Viö keyptum þetta 1991 og
fluttum árið eftir. Við vorum í
ágætis húsnæði á Akureyri, en þar
var allt búið þar sem við gátum
gert svo okkur langaði aö gera
eitthvað meira. Eins langaði okkur
til að hafa rýmra um okkur og
geta stundað einhverja ræktun.
Hér erum við stutt frá bænum en
samt út af fyrir okkur,“ sagði Ár-
ný.
Endurbætumar hófust sem fyrr
segir í ágúst sl. „Þaó hafa margir
komið að þessu og lagt hönd á
plóginn en mig langar sértaklega
að minnast á smiðina þá Þórarin
Arinbjamarson og Eyjólf Áma-
son, sem hér hafa unnió hörðum
höndum,“ sagði Gunnar.
Fyrstu gestimir komu 7. maí og
það vom fréttamenn frá TV-4 í
Svíþjóð sem hér vom í tengslum
við heimsmeistarakeppnina í
handbolta. „Þeir voru hér í 11
daga, vom afskaplega ánægðir og
mjög góðir gestir. Þegar þeir fóm
gáfu þeir okkur handbolta sem var
áritaður af öllum í sænska liðinu,“
sagði Ámý.
- Eruð þið farin að sjá hvernig
nýtingin verður í sumar?
„Við erum auðvitað bara rétt að
byrja, erum hvergi inn í neinum
auglýsingabæklingum og ekki
FORELDRAR! FORELDRAR!
Innritun er hafin
í sumarbúðirnar að Hólavatni
Dvalarflokkar sumarsins fyrir börn 8 ára og eldri verða:
Drengir Tímabil Dagar Verð
2. fl. 15. júní-22. júní 7 dagar 13.800,-
Stúlkur 3. fl. 24. júní-1. júlí 7 dagar 13.800,-
4. fl. 4. júlí-11. júlí 7 dagar 13.800,-
5. fl. 14. júlí-21. júlí 7 dagar 13.800,-
6. fl. 24. júlí-31. júlí 7 dagar 13.800,-
Unglingaflokkur 12-15 ára, blandaður:
7. fl. 8. ágúst-13. ágúst 5 dagar 9.900,-
Rútugjald er innifalið í dvalargjaldinu.
Innritunargjald er kr. 3.000,- og er óafturkræft en dregst frá
dvalargjaldinu.
Innritun fer fram í félagsheimili KFUM og K, Sunnuhlíð 12,
mánudaga og miðvikudaga kl. 17.30-18.30 í síma 26330 og
utan skrifstofutíma í síma 23929 hjá Önnu og 22066 hjá
Addý sem einnig veita allar nánari upplýsingar.
Sumarbúðirnar Hólavatni.