Dagur - 26.08.1995, Blaðsíða 7

Laugardagur 26. ágúst 1995 - DAGUR - 7
Á myndinni er Magnús (lengst t.h.) með Charlotte frá Finnlandi og Smail, alsírskur ríkisborgari sem var mjög áber-
andi á ráðstefnunni. Hann var „ólöglegur“, því honum var synjað um vegabréfsáritun til Frakklands og Þýskalands.
Smail fær aldrei að koma inn í þessi tvö lönd aftur, þrátt fyrir að hann sé búsettur í Finnlandi og fái finnskan ríkis-
borgararétt eftir hálft ár.
að raða þeim eftir höfundanöfnum en
ekki heitum,“ segir Hrafnhildur og
hristir höfuðið. „Önnur svört stelpa
var látin pikka á ónýta ritvél, en
henni var sagt að hún hefði eyðilagt
hana og var rekin. Svo kom hvítur
strákur sem sagðist hafa hætt námi í
gaggó. „Mikið hefur þú traust-
vekjandi andlit, mér finnst að þú ætt-
ir að verða stjórnandi," var þá sagt og
það var dæmigert fyrir þennan leik.“
Innflytjendur
„Það ótrúlegasta við leikinn voru
ömuriegir listar sem við þurftum að
fylla út til að fá ríkisborgararétt,"
segir Hrafnhildur.
„Við hlógum nú bara að þeim,
þetta voru fáránlegar spumingar sem
við þurftum að svara, t.d. um inn-
flytjendalögin í Danmörku og svo
þuiftum við að leysa stærðfræði-
dæmi,“ segir Magnús og fussar við
tilhugsunina.
„Við áttum líka að taka heilsupróf
sem ég held að sé ekki ekta, gera
tuttugu armbeygjur og hoppa tíu
sinnum, en mínum hóp var hent út af
því að við neituðum að taka próftð.
Ég ætlaði ekki að trúa því, að tíu af
þessum tólf umsóknum sem við
fylltum út, væru löggiltar í Dan-
mörku," segir Hrafnhildur.
Þú rífur ekki af þér hörundslit
Þegar klukkutími var eftir af leiknum
fór allur hópurinn á veitingahús sem
hafði verið sett upp í skólanum. „Ég
var svo þreytt eftir daginn að ég tók
ekki eftir því fyrr en stelpan við hlið-
ina á mér hnippti í mig, að þjónninn
lét alla nema þá svörtu fá matseðil.
Ég fékk seðil lánaðan hjá næsta
strák, en þjónninn kom hlaupandi,
reif af mér seðilinn og ég varð að
í Tékklandi og Hrafnhildur á varla
orð til að lýsa borginni, en Magnúsi
er sjaldan orða vant. „Prag er stór,
falleg og merkileg borg, en samt
fannst mér alltaf, að sæi ég eitthvað
fallegt, gæti ég snúið mér 360 gráður,
og séð eitthvað ömurlegt líka. Einu
sinni sá ég virkilega fallega bygg-
ingu, sneri mér við og sá umrenninga
sem bjuggu þama undir lest og haug
af brotnum sjónvörpum sem lágu við
hliðina á veginum. Við urðum líka
vitni að kynþáttafordómum í borg-
inni. A skilti í búð einni stóð:
WARNING! GIPSY WOMEN
STEAL“ (Varúð! Sígaunakonur stela)
Magnús segir að sakamál í Prag
hafi verið leyst á einfaldan hátt.
in þar varð viðburðalítil, sem kannski
var jafn gott, því ýmislegt átti eftir að
ganga á í Strasbourg.
íslendingar geta líka verið
útlendingar
Magnús Dagur komst að því í Stras-
bourg að ekki þurfti dökkan hörunds-
lit til að fá kaldar móttökur. „Fyrsta
daginn í Frakklandi voru allar búðir
lokaðar. Það var sjóðandi hiti og
okkur dauðlangaði í ís. Loks fundum
við opið bakarí og ég fór inn og
spurði kurteislega: „Do you speak
English?" Orðaflaumurinn sem
fylgdi var ótrúlegur: „Helvítis Amer-
íkaninn þinn, þú átt ekkert með að
koma í mitt land og ætla að fara að
bara vegna þess að hann er svartur."
„Hugsa sér ef íslendingum væri
tekið svona í öðrum löndum, „ segir
Magnús hugsi. „Ef það liefði verið
horft á mig í Afríku eins og horft er á
Afríkumann á íslandi, hefði ég ekki
viljað vera þar.“
Árás í Strasbourg
„Fyrsta kvöldið í Strasbourg missti
einn Bretanna, svertingi, af síðasta
sporvagninum heim. Hann veifaði í
leigubíl og hann hægði á sér, en þeg-
ar leigubílstjórinn sá að hann var
svartur, keyrði hann í burtu. Þetta
gerðist tvisvar. Hann ákvað að labba
heim, en á leiðinni var ráðist á hann
aftan frá, hann sparkaður niður,
ir mér var þessi árás persónugerving-
ur þess sem við vorum að berjast á
móti, en samt vildu skipuleggjendur
ráðstefnunnar ekki að þetta færi í
blöðin. Ég klikkaðist."
Hrafnhildur er hugsi. „Það voru
margir baráttumenn á ráðstefnunni,
en manni fannst oft eins og þetta
væri risastórt „show“ hjá þessum
ráðamönnum sem voru að tala, ræð-
umar voru svo fallegar og góðar og
gáfu fögur fyrirheit."
„Pólitíkusamir komu í heimsókn
og héldu að við værum bara ein-
hverjir krakkagemlingar, en strax
eftir fyrsta daginn föttuðu þeir að við
vorum þarna til að gera þetta af al-
vöru. Margt gott kom út úr vinnunni
okkar, og á hringborðsfundum síð-
asta daginn, sýndi það sig. Við
heyrðum að stjómmálamennimir töl-
uðu um það sín á milli að niðurstöð-
ur vinnunnar og allar spumingamar
hefðu komið þeim á óvart,“ segir
Magnús.
Mannréttindamál standa
öllum nærri
Magnús og Hrafnhildur eru sammála
um að ferðin og vinnan í kringum
hana haft fært þeim enn betur heim
sanninn um, hversu vemduð við er-
um hér á íslandi, og hvorugt þeirra
er ánægt með fréttaflutning af at-
burðum úti í heimi, segja hann allt of
yfirborðskenndan.
Hrafnhildur segist hafa lært mest
af því að tala við fólk á ráðstefnunni,
fólk sem hafði upplifað það sem
ráðstefnan fjallaði um og Magnús er
sama sinnis. „Frá íslandi komu
krakkar á aldrinum 17-24 ára, en frá
hinum löndunum voru þátttkendumir
18-30 ára, mjög virkir félagslega,
fulltrúar samtaka í heimalandi sínu
og sumir höfðu setið í fangelsi fyrir
kynþáttahatri
horfa upp á þá hvítu panta og fá mat-
inn. Eftir korter færði þjónninn mér
vatn, þrátt fyrir að ég væri búin að
biðja um pizzu og gos. Loksins henti
hann í mig hálfri pizzu sem var búið
að kroppa í. Ég varð bálvond, en var
orðin svo svöng að ég byrjaði að
narta í hana. Það var ekki allt búið,
því þjónninn kom fljótlega aftur, reif
matinn af mér og sagði: „Þú verður
að fara út, það er búið að loka.“ Vin-
kona mín, sem var með svartan lím-
miða og svört í raun og veru, sagði
mér að þetta væri kannski ekki alveg
svona öfgakennt í raun, en þetta
hefði þó komið l'yrir hana. Við sáum
líka dæmi um svona mismunun í
Strasbourg, þegar tveimur svörtum
þátttakendúm var meinaður aðgang-
ur að næturklúbbi."
Magnús og Hrafnhildur segjast
bæði hafa verið orðin uppgefm eftir
leikinn, og það var einmitt punktur-
inn sem ætlast var til að þau næðu,
hversu erfitt væri að vera öðruvísi.
Hrafnhildur segir að hún hafi orðið
fegin þegar hún gat rifið af sér lím-
miðann og allir föðmuðu hana og
báðust fyrirgefningar á framkomunni
um daginn, en hún haft þá áttað sig á
aðalatriðinu: Það eru margir sem
þurfa að lifa við svona framkomu
alla ævi, eða eins og hún segir sjálf:
„Þú rífur ekki af þér hörundslit."
WARNING! GIPSY WOMEN
STEAL
Frá Kaupmannahöfn var farið til
Magdeburgar í Þýskalandi og Magn-
ús segir að koman þangað hafi verið
einn af hápunktum ferðarinnar.
„Hundruð krakka á okkar aldri biðu
eftir okkur, sungu og dönsuðu eftir
afrískum trommuslætti. Maður kom í
eins konar „instantparty“ um leið og
maður steig út úr lestinni, en því mið-
ur stoppuðum við bara í fimm tíma.“
Frá Magdeburg var haldið til Prag
„Myndavél var stolið af Norðmanni í
Prag og hann fór til lögreglunnar,
sem spurði hvort ekki væru svert-
ingjar í lestinni sem gætu hafa gert
þetta. Norðmaðurinn sagði að það
væru jú svertingjar í lestinni, en hann
reiknaði ekki með því að þeir hefðu
gert þetta, frekar en einhverjir aðrir.
Þar sem mátti túlka svarið sem neit-
un, litu lögreglumennimir hvor á
annan og sögðu: „Gipsies" (sígaun-
ar). Þannig voru sakamálin leyst, ef
glæpamaðurinn var ekki svartur,
hlaut hann að vera sígauni."
Luxembourg var síðasti stoppistað-
ur áður en komið var til Strasbourgar í
Frakklandi, þar sem ráðstefna ung-
menna gegn kynþáttahatri fór fram.
Þegar þangað kom gerðu skipuleggj-
endumir sér grein fyrir því að fólkið
var búið að vera, enda hafði allt of
mikið verið að gerast til að nokkur
hefði haft hugsun á að hvíla sig. Dvöl-
tala þitt mál. Ef þú ert í Frakklandi
áttu að tala frönsku!!!“ Ég var svo
heppinn, hélt ég, að kunna franska
orðið yfir ís, en allt kom fyrir ekki,
þó ég tæki upp pening og bæði á
frönsku um ísinn, var okkur gjör-
samlega sópað út, sagt að búðin væri
lokuð og þau ættu engan ís.“
„Það var margt vingjamlegt fólk í
borginni, en maður kynntist rosaleg-
um fordómum,“ segir Hrafnhildur.
„Já, þessi borg sem á að kallast
„Höfuðborg baráttunnar gegn kyn-
þáttafordómum" var sjálf vaðandi í
fordómum,“ segir Magnús.
„Það sem fólki yfirsést er að fólk
er fólk,“ segir hún. „Ég hef meira að
segja talað við íslenskan strák, sem
sagði um svartan mann sem býr hér á
íslandi hefur lagað sig að landi og
þjóð og talar góða íslensku, að honum
líkaði ágætlega við hann, en maðurinn
ætti samt að koma sér heim til sín,
flaska brotinn á honum og hann
stunginn með henni. Stráknum tókst
að sleppa og hlaupa burt. Hann sá
löggubíl, kallaði á hjálp, löggubfllinn
hægði á sér, rúðan var skrúfuð niður
og önnur löggan kallaði eitthvað til
hans á frönsku. Hann skildi ekki
neitt, hrópaði bara á hjálp, en þeir
keyrðu í burtu. Leigubíll kom, sama
nteðferð og áður, og á endanum
hneig hann niður á miðri götunni
meðvitundarlaus. Það voru þrír rónar
sem fundu hann, komu honum til
meðvitundar, stoppuðu lögreglubíl
og fóru með hann á sjúkrahúsið,“
segir Magnús hneykslaður.
„Þetta var ekki allt. Hann var
saumaður saman á sjúkrahúsinu og
síðan var honum hent út. Hann vissi
ekkert hvar hann var eða hvert hann
átti að fara og hafði auk þess orðið
fyrir áfalli. Þetta var ótrúlegt og það
var líka gert mjög mikið mál úr
þessu, mómæli skipulögð gegn lög-
reglunni og kynþáttafordómum og
borgarstjórinn lofaði að taka á
þessu,“ segir Hrafnhildur.
„Ég kafaði mjög djúpt í þetta mál
og vann við að skipuleggja mómæl-
in,“ segir Magnús. „Það, að ráðist
væri á einn þátttakenda ráðstefnu
gegn kynþáttafordómum, honum
misþyrmt án þess að nokkur tilraun
væri gerð til að ræna hann, í höfuð-
borg anti- rasismans í Evrópu sagði
okkur töluvert.“
Risastórt „show“
Ungmennin mættu mikilli andstöðu
vegna mótmælanna frá Evrópuráð-
inu, sem stóð að ráðstefnunni, því á
þeim bæ voru menn hræddir við nei-
kvæða umfjöllun fjölmiðla. Ætlun
Magnúsar og félaga var að halda
stóra mótmælagöngu, en þeim var
neitað. „Með rosalegum málamiðl-
unum tókst okkur að hafa minnihátt-
ar mótmæli, en við komum þessu í
pressuna og til æðri ráðamanna. Fyr-
pólitískan áróður...“
„...starfað með innflytjendasam-
tökum..." segir Hrafnhildur, „...og
höfðu virkilega vit á þessum mál-
um," botnar Magnús.
„Það eru mjög rnargir sem loka
hreinlega á þessa hluti, eins og fólk
sem ég talaði við áður en ég fór út og
spurði: „Af hverju ert þú að fara?
Þetta kemur okkur ekkert við, þetta
er svo langt í burtu.“ Við erum svo
ofsalega vemduð og ómeðvituð.
Maður fylgist e.t.v. með, en þarf
ekki að blanda sér í málin, þau er svo
fjarlæg," segir Hrafnhildur.
Þó þau vilji bæði breyta heiminum
gera þau sér fyllilega grein fyrir því
að Róm var ekki byggð á einni nóttu.
„Ég er ekki búin að mynda mér
nógu sterkar skoðanir,“ segir Hrafn-
hildur. „Maður þarf að hugsa um allt
sem maður lætur frá sér og það er
ekki hægt að segja að það ætti að
fella niður öll landamæri, allir ættu að
vera vinir og haldast í hendur, það
myndi ekki ganga upp. Fólk ætti fyrst
og fremst að reyna að opna huga sinn
betur, það er eitthvað sem allir geta
gert, og reyna að koma fram við aðra,
eins og það vill að komið sé fram við
það sjálft. Það skiptir engu máli
hvernig þú ert á litinn.“
„Ég er ekki heldur á því að fella
eigi niður öll landamæri,“ segir
Magnús. „Lönd hafa sína sérstöðu
og það er ekki hægt að blanda ólíkri
menningu í einn graut. Löndin eiga
að halda sínum sérkennum áfram, en
hins vegar finnst mér að fólk ætti að
vera meira meðvitað, þó það tilheyri
sínu landi, um heiminn sem er þama
úti. Það þarf að fræða fólk markvisst,
í skólum, um umheiminn. Það er
stöðugt hægt að segja fólki að opna
hugann, en ef fólk er þriðju eða
fjórðu kynslóðar kynþáttahatarar er
ekki hægt að ætlast til þess að heim-
ilin sjái um að kenna því, heldur þarf
að fræða það markvisst." shv