Dagur - 16.09.1995, Blaðsíða 4

4 - DAGUR - Laugardagur 16. september 1995
ÚTGEFANDI: DAGSPRENT HF.
SKRIFSTOFUR: STRANDGATA 31, PÓSTHÓLF 60, AKUREYRI,
SÍMI: 462 4222 • SÍMFAX: 462 7639
ÁSKRIFT M. VSK. KR. 1500 Á MÁNUÐI • LAUSASÖLUVERÐ M. VSK. KR. 125
RITSTJÓRAR: JÓHANN ÓLAFUR HALLDÓRSSON, (ÁBM.),
ÓSKAR ÞÓR HALLDÓRSSON, (ÁBM.)
FRÉTTASTJÓRI: KRISTJÁN KRISTJÁNSSON
AÐRIR BLAÐAMENN: GEIR A. GUÐSTEINSSON, HALLDÓR ARINBJARNARSON,
INGIBJÖRG MAGNÚSDÓTTIR (Húsavík vs. 464 1585, fax 464 2285),
FROSTI EIÐSSON,(íþróttir),
LJÓSMYNDARI: BJÖRN GISLASON
PRÓFARKALESTUR: SVAVAR OTTESEN
ÚTLITSHÖNNUN: RIKARÐUR B. JÓNASSON
AUGLÝSINGASTJÓRI: FRIMANN FRlMANNSSON
DREIFINGARSTJÓRI: HAFDIS FREYJA RÖGNVALDSDÓTTIR, HEIMASÍMI462 5165
FRAMKVÆMDASTJÓRI: HÖRÐUR BLÖNDAL
PRENTVINNSLA: DAGSPRENT HF.
Mikilvægur stuðningur
við Vernharð Þorleifsson
Tilkynnt var sl. fimmtudag að Ólympíunefnd íslands,
Júdósamband íslands, Akureyrarbær, Kaffibrennsla
Akureyrar hf., Kaupfélag Eyfirðinga og Kjarnafæði hf.
hafi tekið höndum saman um að styrkja júdómanninn
knáa úr KA, Vernharð Þorleifsson, til æfinga og undir-
búnings fyrir Ólympíuleikana í Atlanta á næsta ári.
Þetta eru afar ánægjuleg tíðindi og þessum samn-
ingi ber að fagna. Það er mikilvægt fyrir okkar fremstu
afreksmenn að þeir geti stundað sína íþrótt af kappi
án þess að hafa endalausar fjárhagsáhyggjur.
Júlíus Hafstein, formaður Ólympíunefndar íslands,
sagði á blaðamannafundi af þessu tilefni sl. fimmtu-
dag að slíkur styrktarsamningur væri það sem koma
skyldi fyrir okkar fremstu afreksmenn. Hann nefndi að
ekki ósvipaður samningur hafi verið gerður nýverið á
Sauðárkróki, þar sem fyrirtæki hafi tekið höndum
saman með Ólympíunefnd íslands um stuðning við
frjálsíþróttamanninn Jón Arnar Magnússon. Júlíus
þakkaði sérstaklega þeim þremur akureyrsku fyrir-
tækjum sem lagt hafa þessu máli lið á myndarlegan
hátt og undir þær þakkir ber að taka um leið og Vern-
harð Þorleifssyni er óskað til hamingju með þá viður-
kenningu sem hann hefur hlotið með undirritun þessa
samnings.
Farið varlega!
Rækjuaflinn við ísland hefur hvorki meira né minna en
þrefaldast á sex árum og útlit er enn fyrir aukna sókn
í rækjuna. Þetta má lesa í Fiskifréttum sem komu út í
gær.
Skerðingin á þorskkvóta hefur gert það að verkum
að sóknin í rækjuna hefur aukist gríðarlega og skip
sækja út fyrir landhelgina á rækjuslóð. Sem betur fer
hefur rækjustofninn til þessa þolað aukna sókn, en
blikur eru á lofti; afli á togtíma hefur minnkað, sem
vert er að túlka sem svo að menn verði að fara var-
lega. Rækjan er í háu verði eins og er og vinnslan
gengur mjög vel. En ástæða er til að spenna bogann
ekki um of. Farið varlega!
I UPPAHALDI
Held mikið upp á fyl og lunda
- segir Ragnhildur Vigfúsdóttir, nýr jafnréttis- og fræðslufulltrúi
Uppáhaldið ukkar í
dag er Ragnhildur
Vigfúsdóttir, nýr jafn-
réttis- og frœðslufull-
trúi Akureyrarbœjar.
Ragnhildur tekur við
starfmu af Valgerði Bjarnadótt-
ur, sem hefur haldið utan til
frekara náms, og segir Ragn-
hildur að nýja starjið leggist vel
í hana. Ragnhildur liefur verið
ritstjóri kvennablaðsins Veru og
kynntist jafnréttismálum mikið í
því starfi en frœðsluþátturinn
segir hún að sé meira framandi.
Ragnliildur er alin upp í Vík í
Mýrdal en hefur búið lengst afí
Reykjavík. Vegna starfsins er
hún nú jlutt til Akureyrar ásamt
manni og tíu mánaða gamalli
dóttur og er þetta í fyrsta sinn
sem hún er búsett hér norðan
heiða.
Hvaða matur er í mestu uppáhaldi
hjá þér?
Fýl) og lundi eru í mestu uppá-
haldi en mér finnst nær allur mat-
ur góður og gaman að prófa eitt-
hvað nýtt.
Uppáhaldsdrykkur?
Vatn og eins finnst mér i'erskur
appelsínusafi góður, ekki er verra
að hafa kampavín útí.
Hvaða heimilsstörffinnstþér
skemmtilegust/leiðinlegust?
Mér leiðast heimilisstörf, en því
miður þarf að vinna þau. Ætli sé
ekki samt skemmtilegast að
strauja en það er reyndar svo
langt síðan ég straujaði síðast að
Ragnhildur Vigfúsdóttir.
ég er varla dómbær á það.
Stundarþú einhverja markvissa
hreyfingu eða líkamsrœkt?
Mér finnst gaman að fara í sund
og svo er ég að fara á námskeið í
Kripalu-jóga.
Ert þú í einhvetjum klúbb eða fé-
lagasamtökum?
Ég er ekki virk í neinu félagi
þessa stundina. Einhvern tíma
ætla ég að blása á ný lífi í „Síum-
ar“ (Samband íslenskra afreks-
kvenna) og „Pizzurnar" (Pipar-
meyjusamband Suðulands, stofn-
að 1977).
Hvaða blöð og tímarit kaupir þá?
Ég kaupi Moggann og auðvitað
Vem.
Hvaða bók er á náttborðinu hjá þér?
Þær eru tvær, „Ourselves as Mot-
hers“ eftir breska mannfræðing-
inn Sheilu Kitzinger og „Þetta er
allt að koma“ eftir Hallgrím
Helgason.
I hvaða stjörnumerki ert þú?
Ég er ljón.
Hvaða tónlisiarmaður er í mestu
uppáhaldi hjá þér?
Nina Simone.
Uppáhaldsleikari?
Margir góðir en Ólafía Hrönn er
alveg spes.
Hvað horfir þú mest á ísjónvarpi?
Danska þáttinn Matador og frétt-
ir.
A hvaða stjórnmálamanni hefurðu
mest álit?
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur.
Hver er að þínu mati fegursti staður
á íslandi?
Mýrdalssandur.
Hvar vildirðu helst búa efþú þyrftir
að flytja búferlum nú?
New York, Kaupmannahöfn, Par-
ís, London eða Róm.
Efþú ynnir stóra vinninginn í Lottó-
inu, íhvað myndirþú nota pening-
ana?
Ég myndi bjóða ölluni erlendu
vinum mínum að koma til íslands
og fara með þá í rútuferð um
landið.
Hvernig vilt þú helst verjafrístund-
um þínum?
Með skemmtilegu fólki - tjöl-
skyldan mín er þar meðtalin.
Hvað œtlarðu að gera um helgina?
Ég er að hugsa um að bregða
mér til Siglutjarðar. AI
LITAST UM AF HJALLHÓLI
INCÓLFUR ÁSCEIR JÓHANNESSON
Með Snöruna um hálsinn
- bregðumst við áður en það verður orðið um seinan
Árið 1962 kom út bók Rakelar
Carson, Silent Spring. (Bókin
kom út í íslenskri þýðingu árið
1965 undir nafninu Raddir vorsins
þagna). Þessa bók telja margir
eina af merkustu bókum 20. aldar.
Hún er byggð á rannsóknum í
náttúru- og umhverfisfræðum og
skrifuð í ljóðrænum, fallegum stíl.
í bókinni er bent á afleiðingar
mannanna verka gagnvart náttúr-
unni. T.d.er bent á hvernig skor-
dýraeitur á borð við DDT berst
inn í hringrás náttúrunnar og á þar
þátt í dauða fugla og fiska. I raun-
inni er bókin hálfgerð dómsdags-
spá.
Á sínum tíma var reynt að
koma í veg fyrir útkomu bókar-
innar. Prófarkir munu hafa borist
út úr prentsmiðjunni í hendur
óvandaðra manna og í framhaldi
af því hótuðu efnaverksmiðjur
málsókn kæmi bókin út. Hún seld-
ist hins vegar í stórum upplögum
og enn þann dag í dag er verið að
selja mikið af henni enda er hún
löngu orðin sígild.
En hafa „spádómar" Carson,
t.d. um fækkun dýrategunda, ræst?
Hún benti á að margar tegundir
fugla væru í hættu. í grein í News-
week sl. vor er því haldið fram að
fáir þessara spádóma hafi ræst og
raunar hafi t.d. sumum þeirra
l'ugla, sem Carson hafði mestar
áhyggjur af, fjölgað.
Ekki er unnt að vita með fullri
vissu hvort notkun skordýraeiturs
hefur í raun minnkað vegna þess
að Carson skrifaði svo snjalla bók
um hætturnar henni samfara. Ekki
er heldur öruggt að fuglategundir
hafi lifað af vegna bókarinnar - en
sé eitthvað til í þessu þá er bókin
Raddir vorsins þagna örugglega
ein af áhrifamestu bókum þessarar
aldar.
Bók Jakobínu Sigurðardóttur,
Snaran, kom út nokkrum árum á
eftir Raddir vorsins þagna. Snaran
segir frá hugrenningum verka-
manns í stóriðjuveri í framtfð sem
er óráðin en þó ekki fjarlæg.
Á þessum tíma var verið að
virkja Þjórsá við Búrfell og
byggja álver í Straumsvík. Einnig
var vitað um stóriðjudrauma ráða-
manna sem höfðu svikist um að
veita landsbyggðinni eðlileg skil-
yrði til rekstrar fyrirtækja í sjávar-
útvegi og landbúnaði. Og auðvitað
var stóriðja, þótt í smærri stfl
væri, að hefja innreið sína f Mý-
vatnssveit.
Snaran er ekki beinlínis
skemmtilesning. Sögumaður
hennar rifjar upp líf sitt frá því er
hann var ungur maður á hernáms-
tíma og hvernig hann varð verka-
maður undir erlendu verksmiðju-
valdi og snötum þess, verkstjórun-
um. Hann er allan tímann hræddur
og stundum geta hugrenningar
hans virkað á lesandann eins og
raus. En stílgaldur Jakobínu hélt
mér við efnið þegar ég sem ungl-
ingur las bókina sköinmu eftir að
hún var gefin út. Og hún lýsir
framtíð sem mér fannst að hæfði
ekki frjálsri þjóð.
Ég las Snöruna aftur einhvern
tíma í kringum 1980 og reiknaði
út, miðað við óræðan aldur sögu-
manns bæði þegar bókin gerist og
á stríðsárunum sem hann rifjar svo
oft upp, að bókin gerðist um 1980,
e.t.v. eitthvað örlítið síðar. Aug-
ljóst var að „spádómurinn" hafði
ekki ræst; erlendum stóriðjuverum
hafði lítið fjölgað.
Eflaust hefur Snaran haft meiri
áhrif á mig en marga aðra. Ég
vissi vel af rithöfundinum á næsta
bæ og auðvitað hafði Kísiliðjan
áhrif á alla sem í Mývatnssveit
bjuggu. Ég vann eitt haust í Kísil-
iðjunni við að sópa gólf, rétt eins
og sögumaður Snörunnar, og síðar
vann ég að sumarlagi við pökkun-
arfæribandið. Ryk og hávaði ein-
kenndu vinnustaðinn; hann var
framandi þótt mér þætti hann
reyndar spennandi líka.
Á hinn bóginn sást lítið til út-
lendinga í Kísiliðjunni og verk-
smiðjustjórinn var skilningsríkur
maður sem kippti sér lítt upp við
strákslega hrekki ungra manna,
svo sem eins og þegar sauðfé var
sett inn í kaffistofu dagvinnu-
manna að næturlagi. Kísiliðjan var
líka lítil verksmiðja og yfirmenn
hennar urðu hluti af samfélagi
okkar í Mývatnssveit þótt auðvit-
að hafi skipst á skin og skúrir í því
samfélagi eins og annars staðar.
Ég hefi lengið verið sannfærð-
ur um það að hin áhrifamikla lýs-
ing Snörunnar á vinnuandrúms-
loftinu í verksmiðju söguhetjunn-
ar, aðstæðunum og óttanum, hafi
haft áhrif á það að hér hefur stór-
iðjuverum lítið fjölgað. Og mér
finnst ástæða til að rifja þetta upp,
enn og aftur á þeim tíma sem við
stöndum á krossgötum hvað varð-
ar framtíðarstefnu í atvinnumál-
um.
Spurningin er þessi: Viljum við
að Island verði fyrst og fremst
land hráefnaframleiðslu eða ætl-
um við að mennta þjóðina til að
takast á við flókin viðfangsefni í
nútímasamfélagi Evrópuþjóða?
Ég vil svara þessu þannig að
við eigum að efla háskólamenntun
og gera menntun og lærdóm að
verðmætum útflutningsvörum.
Slfk verðmæti, hvort sem þau
liggja í menntun og rannsóknum á
matvælum eða ferðamennsku,
heimspeki eða kvikmyndalist, eru
endurnýjanleg auðlind. Með
menntun getum við sótt aðra at-
vinnu en þá sem hrýtur af borði
erlendra auðhringa.