Þjóðviljinn - 10.02.1938, Page 2

Fimtudaginn 10. febrúar 1938.
ÞJÖÐVILJINN
Fjölmenn verklýössamkoma
hyllir einingu verkalýðsins
Þuríður Friöriksdóttir: I>að er enginn
skilsmunur á manni í Alþýðuflokknum,
sem vinnur að heill verkalýðsins og
manni í Kommúnistaflokknum, sem vinn-
ur að því sama.
Guðríður
Agústsdóttir
fædd 3. mai 1914
dáin ]. febr. 1938
GUÐRTÐUR ÁGÚSTSDÖTTIR.
Það eru ekki nema nokkrir
mánuðiir síðan hún var á fótum,
annaðist; heimilið sitt og litla
drenginn sinn, og' g'laddi vini
sína og' kunningja með léttu og'
g'laðværu viðmóti. — Og' nú er
hún horfin.
Gnvríður Ágústsdóttir var frá
Borgarfirði eystra., dóttir hjón-
anna Margrétar Stefánsdóttur
og Ágústs Ólafssonar. Hún flutt-
ist til Reykjavíkur fyrir nokkr-
um árum, og giftist ungum, reyk
vískum verkamanni, Hróbjarti
Guðjónssyni. En skuggi, veik-
indanna hvíldi yfir heimili
þeirra, síðustu árin virtist þó
Kaffikvöld það sem boðað var
til í Iðnó í fyrrakvöld fyrir
starfslið A-listans var vafalaust
eitt fjölmennasta hóf, sem hald-
ið hefir verið í Iðnó. Fjöldi. ræðu
manna af báðum flokkum tóku
til máls.. Ræddu þeir um einingu
alþýðunnar og hvernig hægri
foringjar Aiþýðuflokksins hefðu
vegið aftan að þeirri einingu cg
geng'ið á gerða .samninga.
Var ræðum þessum tekið með
dynjandi fögnuði af f.undar-
mönnum er virtust allir vera
rofa til, svci var að sjá. sem Hvíti
dauðinn ætlaði að missa tök sín
á þassarí, ungu konu, en það fór
á annan veg. Guðríður varð að
fara á Vífilsstaðahælil snemma
í vetur og er nú látin.
Eftir sitja í sorgum maðurinn
bennar og litli órenguirinn, rúm-
lega ársgamall. En fleiri sakna
hennar. Því að öllum, sem kynt-
ust henni, þótiti vænt um hana.
S. G.
‘sammála frú Þuríði Friðriks-
dóttir er hún sagði: »Það er
enginn skilsmunur á manni í
Alþýðuflokknum, sem vinnur að
heill verkalýðsins og manni í
Kommúnistaflokknum, sem vinn
ur að því sama«.
1 ræðu sknni gerði
Héðinn Valdimarsson nokkra
grein fyrir afstöðu sinni t.il sam-
einingarinnar og las upp grein
þá er Alþýðublaðið haföi neitað
að birta og bréf það, er hann
ritaði til for.seta Alþýðusam-
bandsins og mest; veður hefir
verið gert út. af.
I grein sinni skýrði Héðinn
svo frá: Að hann væri Alþýðu-
blaðinu andvígur í túlkun þess
á kcsningarúralitunum. Það
væri ekki rétt, að úrslitin sýndn
Alþýðuflokknum að nú bæri að
sl,á striki yfir allar samein-
ingartilraunirnar, er á und-
an væru gengnar. Kosninga-
ú/rslitin gæfu enga ástæðu til
slíkrar ráðabreytni.
FRAMHALD Á 3. SIÐU
Pi'estur, .sem Hallgr’ímur hét, og
bóndi, sem Bjarni hét, voru samferöa
frá kirkju.
Prpstm': I’ér voruð til ult'aris í dag,
Bjarni minn.
Itóiiill: Hún Þurlður er aö þes=u.
l’restiir Ég hefi heyrt, að óvíða fiér
í grend sé lesið á föstunni og sungn-
ir Parslusálmar, nema. Hjá ykkur.
Itóndi: Já, hún Puríður er að þess-
um a.ndskota, en hann Gísli á Bakka,
sem aldrie les eða. er til alta.ris, hanri
fiskrr alta.f meira en aðrir.
Prest.ur þai;ði við og hristi höfuðið.
o •
Ma.ría skrifar ti.l læiastans: Pú
getur ekki Imyndað þér hve mikið ég
þrái það, að þú finnir mig. Myndin
þín elskuleg hangir hjú mér á veggn-
um og I hvert skifti, sem ég lít á
hana, þá óska ég að þú sjálfur héng-
ir þar.
• •
Hiísbóiidliin (kemur inn í fjósiö):
HverS vegna situr þú hér, Andrés?
Fjó.saiiiaðiirinn: Ég er að bíða eftir
því að kýrin beri, en hún er ekkert
að flýta sér.
ilúsbótidiiiii: Hefiróu beðið lengi'?
Fjósa.iiiaðurinii: Slðan I gærkveldi.
Húsbóndinn: Já, þá er best að þú
farir inn og biðjir einhverja stúlkuna
að koma hingað og sitja hjá kusu í
staðinn, því nreðan kýri.n sér þig', þú
heldur hún að hún sé borin.
• •
Hmin: Hvort kjósið þér heldur að
verða piparmey eða giftast bjána?
Hún: Fyrirgefið þér, að ég get ekki
svarað satnstund's, hónorðið kemur
mér svo óvart.
A
V: Já, hvað er a.ð tala um kven-
fólkið, aldrei getur það þagað yí'ir
nokkrum hlut.
It: ójú, lagsmaður, komi.ð getur það
fyrir. Konan mín var mér ótrú í tía
ár og mintist aldrei á það einu orði.
• •
Styrbjörn, a'þektur flakkari á
sinni tið, hafði farið beiningaför um
Búrðardal. Á leiðinni þaöan mætti
hann öðrum húsgangi, sem ætlar I
sömu erindum inn I dalinn. Hann
hafði ekki verið þar fyr og spyr Styr-
björn tíðinda og hvernig fólkiö sé.
Styrbjörn svarar: Fólkið er gott, en
þú veröur að bera þig hörmulega.
Launakjör verkalýds-
ins í Sovétríkjunum.
Alt launakerfi Sovétríkjanna
er bygt á þeir’rj grundvallar-
reglu, að því meiri afköst, því
hærri laun. Grundvallarregla er
nú einnig orðin bein ákvæði.s-
vinna. Ákvæðisvinnan eykur
framleiðsluna og bækkar vinnu-
launin. Hún er heppileg, bæði
fyrir framleiðsluna og verka7
mennina. Ákvæðisvinnufyrir-
komulagið í Sovétríkjunum, sem
er alt annað, þegair á a.lt er litíð,
en í auðvaldslöndunum, hefir
reynst. ágætíega. Það hvetur
verkafólkið tíl að gera sitt besta,
enda fær hver og einn það ríku-
lega greitt í stighækkandi lífs-
kjörum; jafnframt. því sem
framleiðslan eykst með risa-
skrefum. Á þróunarskeiði sósíai-
ismans er á.kvæðisvinnan grund- 1
völlur launafyrirkomulagsins.
Eftir opinberum .skýrslum hag-
stofunnar í Sovétríkjunum var
1928 57,5% af allri vinnu í
þungaiðnaðinum unnið í ákvæð-
isvinnu. Árið. 1932: 83,7% 1935
lækkaði það í 69,8% en 1938 var
það 85,8% og' í mörgum iðn-
greinum milli 86—90%.
1937 er það í mörgum grein-
um 93% og- sumum meira. Ein
breyting á ákvæðislaunafyrir-
komulaginu hefir farið fram á
hinum síðari árum. Meir og meir
hefir verið snúið fr,á, hóp-ákvæð-
isvinnu til persónulegrar ákvæð-
isvinnu, þar sem hver verka-
maður hefir sitt ákveðna meðal-
tal, og fær greitt. eft-ir því. Þessi
breyting hafði fyrst og fremst
þau áhrif, að hvei" verkamaður
öðlas.t persónulegan áhuga fyrir
því að auka afköst sín og bæta
gæði vinnunnar. Það hefir nú
sýnt ,sig að hin persónulega. á-
kvæðisvinna er heppileg. Og á
iTmaðarþinginu 1936, sem var
mjög fjölment, og fjöldi »stak-
hanoff-verkamanna« voru sam-
ankomnir, var samþykt einróma
áskorun að sem flestír tækju
þátt í persónulegri ákvæðis-
vinnu í sem flestum iðngreinum
ríkisins.
Á síðustu árum hefir enn-
fremur ein tegund ákvæðisvínnu
rutt sér mikið til níms, en það
er hin svonefnda »progre3SÍve«
ákvæðisvínna. Hún er fólgin í
því m. a. að borgun fyrir hvern
hlut eða einingu fram. yfir með-
altalið vex því meira, sem fjöld-
inn er meiri, fram yfir hið til-
setta mark. Þetta er frábrygði
frá hinni svonefndu beinu á-
kvæðifevinnu. Ennfremur er þess
að ge'ta að þetta fyrirkomulag,
stighækkandi ákvæðisvinna --
er ekki eins í öllum fyrirtækjum
Sovéttíkjanna. 1 vélsmíðaiðnað-
inum er þessu þannig fyrirkom-
ið: Segjum. að meðaltalið sé 100
stykki á dag, og a,ð greiðslan sé
t. I. 10 kopek pr. stykki. Ef nú
verkamaðurinn framleiðir 110,
þ. e. 10 stykki meira e.n meðal-
talið er, þá fær hann 15 kópek
fyrir hvert þessara stykkja —
en fyrir þau næstu 10 fær hann
t. d. 20 kopeka. Fyrir eimreiðar-
stjóra og kyndara á flutninga-
lestun.um er annað fyrirkomulag
lög'leitt. Ef t.. d. lestin ekur 10%
lengri leið en meðaltalið er, á-
kveðinn dag, og hann fær 23
kópeka fyrir kílómetirinn, þá
fær hann 44 kópeka, fyrir hvern
kílómoth', sem. hann ekur fram
yfir það, sem tilsett er. Og fyr-
ir næstu 10% (þ. e. 120% meiri
akstur) fær hann 6 kopek pr.
kílóimeter o. s. frv.
1 námunum er þessi stig-
hækkandi ákvæSisvinna þannig:
Fyrir fyrstu 10%, sem eru fram
yfir meðaltalið, stíga launin um
helmihg', ef afköstin vaxa fram
yfir þessi 10%, sem fyrst voru
framyfir, aukast launin enn og
þrefaldast. Segjum að námu-
verkamaður fái í. daglaun 9.50
rúblur, og meðaltalið sé 54 meti'-
ar, verða launin 17.6 kopek pr.
meter. Ef hann nú brytí 70 m.
og hefir því farið 16 metra
fram; yfir hið venjulega, þá fær
hann ekki 17.6 kópek fyrir met-
erinn, heldur 17.6 - 3=52,8 kop-
eka á meterinn, og hann hefir
farið 29.6% fram yfi’r meðaltal-
ið >:nor,minn«.
Við útreikning á stíghækk-
a.ndi ákvæðisvinnu, er mánaðar-
vinnuafköst lögð til grundvallar.
Þessi tegund ákvæðisvinnunnar
hefir farið mjög í vöxt í næstium
öllum starfsgreinum og reynst
ágætlega.
I sambandi við alt þetta mál
©r vert, að veita því eftirtekt, að
þau miklu afköst í framleiðslu,
sem náðst ha.fa í Sovétríkjunum
síðustu ár, eiga ekki orsakir sín
ar í aukinni líkamlegri þrælkun,
eins, og auðvaldsríkin túlka m,ál-
ið, heldur í hagkvæmri notkun
| hinna teknisku krafta.
Lærdómsríkt er dærpið frá
fyrirtæki einu þar eystra, sem
kallað er »Hið rauða alþjóða-
fag«. Þar voru lagðar til grund-
vallar tvær leiðir fyrir útreikn-
ingi á launum, í stighækkandi á-
kvæðisvinnu. Annað kerfið var
notað þar í fyrirtækinu, sem,
meðaltalinu vag • ekki náð; á
þann hátt að greiða fyrir hvern
þann. hlut, sem, unninn var fram
vfi!r meðaltalið miklu hærra
verð. Þétta var aðállega reynt
þar sem: miklu skipti a.ð fram-
leiðelan ykistí Hér voru launin
fyrir hvert stykki látín aukast
um 75% fyrir fyirstu 1—10 atk.,
sem voru fram yfir meðaltalið.
En um 130% fyrir það ellefta
og- þar yfir. Hitt kerfið var
þannig að launin fyrir hvert stk.
þar yfir meðaltalið voru 60%
fyrir 1—10 fyrstu stk., en 100%
fyrir þa,u ,sem unnin voru þar
fram yfir. Þetta hafði undra á-
hrif. Af 10.000 verkamönnum á-
kváðu 4,500 strax að vinna í
stíghækkandi ákvæðisvinnu. —
Það va.rð til þess að afköst fyr-
irtækisins fjórfölduðust, — í
þeim, deildum,, sem lengst vorú
aftur ór. Verkfæri, efni og
sjálft fyrirtækið var mikið bet-
ur hirt, en áður, vegna þess
fyrst og fremst að verkamenn-
irnir skildu að þeirra var hag-
urinn, að sem best væri með alt
farið. En höfuðkostui' stighækk-
andi ákvæðisvinnunnar er tal-
inn sá„ a.ð ýta unidir fullkomnari
framleiðslu, vandaðri vinnu.
Þetta hefir orðið a þann hátt m.
a. að verkafólkið hefir stofnað
með sér félagsskap, sem hefir
tekið s.ér kjörorðið: »Framleið-
um góðar vör.ur fyrir samfélag-
ið! Hreyfingin hófst á flugvéla-
ver k sm ið j u n n i: »Mens j ihski«,
þar sem a,nna,rsstaðar hafði fyr-
irkomulagið verið þannig, að við
afhendingu varanna, var það af
framleiðslunni, sem, sæmilegt
þó'ttí viðurkent, en hinu, sem
slæmt reyndist hent. Verka-
mennirnir settu fund í verk-
smiííjunni cg sömdu tillögu um
hvernig- dæma skil-di um vöru-
gæðin. Þeir stungu upp á því, að
vörurnar væru, flokkaðar: »á-
gæta,r«, »góðar« og »,sæmilegar«..
Hin tekniska nefnd fyrirtækis-
in,s samþykti tillöguna og samdi
eftirfarandi r.eglur um gæði
varanna:
1. Hvert atriði skal vera rétt
og nákvæmleg*a af hendi leyst.
2. Varan skal vera. unnin eft-
ir vísindalega ákveðnum reglum.
3. Hlutirnir mega ekki hafa
nokkurn galla.
4. Reyna skal hvern hlut áður
en hann er talinn hæfur.
5. Enginn hlutur ætti að en.cl-
ursendast til verkama.nna.nna,
til endurbóta.
6. Vinnunni skal lokið á hinum
umsamda tíma.
Þær vörur, sem fá viðurkenn-
ihguna »ágæt;a,r« og »góðar«,
s.kulu greiðast með 20—25%
hærri launum en þær, sem fá
vörumerkið ».sæmilegar«,
Þetta fyrirkomulag á stig-
hækkandi ákvæðisvinnu, í sa.m-
bandi við vöruvönduninai, hefir
haft þrennskonar heppilegan ár-
angur, aukið framletiðsluria,
bætt vörugæðin, og hækkað laun
verklýðsstéttarinnar að miklum
mun. (Niðurlag) 77. S. N.