Þjóðviljinn - 04.10.1938, Qupperneq 1

Verklýðssamtökín í landínu
í fararbroddí barátfunnar
ge$n fasísmanum.
Duff Cooper, Attlee og Arcibald
Sinclair ráðast gegn utanríkis-
málastefnu Chamberlains.
NEVILLE CHAMBERLAIN.
Með hverjum deginum sem.
líður vex andúðin gegn svilcum
Chamberlains við málstað Iýð-
ræðis og friðar.
Hversvegna brugðust stjórn-
ir lýðræðisríkjanna í Vestur-
Evrópu á þessari úrslitastundu?
— Sjá grein á 3. síðu;.
Þekkt borgarablað í Prag ræðsf
ákaff á frönskti sfjórntna.
EINKASKEYTI TIL ÞJÖÐVILJANS. KHÖFN I GÆRKV
„Pragcr Pvesse" lýsír ákaflegrí reiðí fékkó-
slóvakísku þjóðarínnar yfír svíkum frönsku
sfjórnarínnar.
Segír blaðíð að sá dagur gelí komíð að
Mussolínl sefji Frakklandí úrslífakosfL og heímfi
Túnís, nýlendu Frakka i Norður-Afríku.
Tékkar búa síg nú sem ákafast undír þjóðarat-
kvæðíð er á að skera úr um örlög margra héraða.
£ru flóttamenn hvattír tíl að snúa aftur heím tíl sín
og taka þátt í atkvæðagreíðslunní.
Leynílögreglan þýska heldur hínum herteknu héi'-
uðum lokuðum frá Þýskalandí, og fá engir að fara
yfír hín fyrverandí landamærí nema ákveðnír nasístar.
Frá opínberum heímíldum í Prag er því harðlega
neítað að Benes ríkísforsetí hafí í hyggju að segja af sér.
Míkacl Kolfsoff lýsír ínnrás Pjóð^
verja á TékkósIóvaMn,
EINKASKEYTI FRÁ MOSKVA
Mikhael Koltsoff, rússneski
blaðamaðurinn og rithöfundur-
Inn, símar frá Prag:
„1. október hófst hernám Sú-
•detahéraðanna samkvæmt Miin-
hen-sáttmálanum með því að
þýskar hersveitir héldu fylktu
liði inn í Suðvesturhéruðin.
Snemma morguns fóru síð-
ustu flóttamennirnir burtu úr
FRAMH. Á 2. SÍÐU.
VerkaljðHf Rejrkjavíknr sýnir ein-
fmp fylgi sitt við sameiningnna.
TroSfnlt Ms i Iðnð og eisdreginn sameiningatvilji.
Troðfult hús var í ICf.ió í gær
kvöldi á fundi Jafnaðarmanna-
félags Reykjavíkur og Komm-
únistaflokksins.
Kvikmynd (mjófilma) frá 1.
máí í vor var sýnd á undan. Var
kvikmyiidin sú fyrsta, sem tek-
in er hér á landi í eðlilegum
litum, og hefir hepnast ágæt-
lega. Á myndtökumaðurinn
Kjartan Ó. Bjarnason prentari
heiður skilið fyrir.
Síðan töluðu ræðumcnnirnir:
Héðinn Valdimarsson, Brynj-
ólfur Bjarnason, Sigfús Sigur-
hjartarson og Einar Olgeirsson.
Töluðu þeir a'lir um samein-
ingu verkalýðsins í einn sósíal-
istiskan flokk í haust iog kom
það ótvírætt fram að það mætti
ekki dragast lengur að allir só-
síalistar á íslandi sameinuðust
í einm flokk. Var horin upp
ályktun þess efnis, að stofna
flokkinn í haust á grundvelli
tillagna Jafnaðarmannafélagsins
og var hún samþykt í einu
hljóði.
Lauk fundinum með því að
Internationalinn var sunginn.
LONDON I GÆRKV. F.tí.
Báðar deildir breska þings-
tns komu samasn í dag til þess
að ræða samkomulagið um
lausn deilunnar um Tékkósló-
vakíu, Áheyrendasvalir neðri
máisfcofunnar voru svo þéttskip-
aðir, að fá dæmi eru til.
Fyrstu ræðuna flutti Duff-
Coioper, fyrverandi flotamála-
ráðherra, sem baðst lausnarfrá
embætti sínu síðastliðinn laug-
ardag. í upphafi ræðu sinnar
lýsti hann tilfinningum sínum,
er hann síðastliðinn föstudag
fór til forsætisráðherrabústað-
arins, þar sem hin mikla þröng
karla og kvenna beið til þess að
hylla forsætisráðherrann fyrir
að hafa afstýrt ófriði, en Duff-
Cooper sagði, að á þessari
stundu hefði hann fundið sárt
til þess hversu einmana hann
var og skoðanir sínar og sann-
færing þann veg, að hann hefði
engan þátt getað tekið í fögn-
uði fjöldans. Höfuðorsökina til
lausnarbeiðninnar kvað hann
það, að ríkisstjórnin hefði látið
undir höfuð leggjast að skýra
ákveðið frá ]>ví í tæka tíð, hver
afstaða Stóra-Bretlands væri, og
þegar loks hefði 'verið gefið
til kynna að Bretland mundi
standa með Frökkum ef til styrj
aldar kæmi vegna skuldbind-
ingar þeirra við Tékkóslóvakíu,
hefði það ekki veriðjátið í ljós
á nógu ákveðinn hátt. Duff-
Cooper sagði, ennfremur:
,,Ef vér ættum í styrjöld nú,
væri það ekki vegna Tékkósló-
vakíu, heldur vegna ágengni
eins stórveldanna".
Um yfirlýsingu Chamberlains
og Hitlers sagði hann það, að
hann teldi óforsvaranlegt að
undirskrifa slíka yfirlýsingu án
þess að ráðfæra sig við með-
stjórnendur sína í ríkisstjórn-
inni og án þess að bera það und
ir álit sérfræðinga og banda-
menn Breta. Þannig á ekki,
sagði Duff-Cooper, að fara að,
þegar um utanríkismál er að
| ræða.
I
Chatnberíam kaam ckká
að skammasí sfn.
Chamberlain kvaðst ekki líta
svo á, að það sem unnist hefði
væri persónulegur sigur sinn
eða þjóðarinnar, heldur sameig-
inlegur sigur þeirra fjögurra
velda, sem að samkomulaginu
stóðu. En sigurinn væri í því
fólginn að leiða jafn alvarlegt
mál og hér er um að ræða með
friðsamlegu samkomulagi.
Chamberlain kvaðst berahina
mestu- virðingu fyrir tékknesku
stjórninni og hafa dýpstu sam-
úð með henni og allri þjóðinni.
Er Chamberlaln mælti þetta
gullu við mótmælahróp á bekkj
um andstæðinga stjórnarinnar,
og var m. a. kallað, að það væri
skömm hversu Tékkar hefðiu
verið leiknir. Chamberlain sagði
þá: „pað er ekkert, sem eg
skammast mín fyrir“.
Af hálfu jafnaðarmanna talaði
Attlee, þingleiðtogi þeirra. Hann
hóf máls á því ,að víkja að nið-
urlagsorðum ræðu Chamber-
Framh. a 3. síðu.
Hargar
barnafjolskyldor
búsnæðislausar.
Fjölda margar fjölskyldursem
mistu fyrri íbúðir sínar 1. okt.
hafa enn ekki fengið neitt hús-
næði.
Einkum hefir borið á því að
barnmargar fjölskyldur hafa átt
erfitt með að fá leigt.
Þetta mál er svo aðkallandi
að það þolir enga bið.
Þjóðviljinn mun taka húsnæð-
isvandræðin rækilega til með-
ferðar næstu daga.
„Isvcstía":
Hitler sigaði PólverJ
ni á Tékkéslóvakíu
EINKASK. TIL pJÓÐVILJANS MOSKVA í GÆRKV.
Blað Sovétstjórnarínnar „Ísvestía“ ritar um ínnrás
Pólverja í Tékkóslóvakíu m. a. eftírfarandí:
„Eíns og kunnugt er var það staðfest í Munchen-
! sáttmálunum, með undírskríft .þeírra Chamberlaíns,
Daladíers, Hítlers og Mussolínís, að Tékkóslóvakíu
skyldí veíttur þríggja mánaða frestur tíl að ,semja' um
| ^fríðsamlega' lausn á málefnum pólska og ungverska
minníhlutans.
í þess stað setur Pólland Tékkóslóvakíu úrslíta-
kostí og krefst svars ínnan 24 klukkustunda og lætur
íýlgja með hótun um Evrópustyrjöld ef Tékkar gangí
ekkí að afarkostunuin, en stórveldín voru þá nýbúín
að líma Tekkóslóvakíu í sundur — tíl víðhalds fríðnum!
Engum kemur tíl hugar að pólska stjórnín hefðí
vogað að ganga á mótí Míinchen-veldunum nema að
það hefðí beínlínis veríð gerí að undírlagí Hítlersstjórn-
arínnar.
Hítler undírrítar- sáttmálann í Munchen með ann-
arí hendínní en leysír um deíð með hinní pólsku blóð-
hundana og sígar þeím á Tékkóslóvakíu tíl að lama
hana atgerlega.
FRÉTTARITARI.