Þjóðviljinn - 22.06.1939, Qupperneq 1

Herðíð
5-krónu
söfnunína
IV. AI4GANGUR
FIMMTUDAGUR 22. JCNl 1939.
141. TÖLUBLAÐ
Hvad hefur þú
gcrí fil að
úfbreíða
Þfóðvílfann I
9
Lárns Jótaannesson tapar áfengís-
álagningarmálion fyrir Hæstarétti
Lárus verður að borga málshostnað
Hæstiréttur kvað í gær upp dóm
í máli því, er Lárus Jóhannesson
liöfðaði gegn Áfengisverzlun ríkis-
ins og fjármálaráðherra fyrir
hönd ríkissjóðs.
Krafðist Lárus að þessir aðilar
greiddu honum ca. tvö hundruð og
áttatíu þúsundir króna, er hann
taldi að Áfengisverzlunin hefði
haft af nokkrum viðskiptamönn-
um sínum á árunum 1929 til 1931.
Taldi Lárus eins og kunnugt er að
Áfengisverzlunin hefði lagt ólög-
lega mikið á áfengi. Hafði hann
fengið í sínar hendur kröfur nokk-
urra viðskiptamanna til innheimtu
á hendur Áfengisverzlunum og rík
issjóði.
Undirréttur sýknaði kærða al-
gerlega af kröfu Lárusar og stað-
festi hæstiréttur þann dóm. Var
Lárus dæmdur til að borga allan
málskostnað.
Leit hæstiréttur svo á að álagn-
ing Áfengisverzlunarinnar hefði
ekki farið fram yfir það, sem lög
leyfðu. Þá var það ennfremur tek-
ið fram í forsendum dómsins, að
jafnvel þó að álagning hefði verið
hærri en lög leyfðu, þá hefðu á-
fengisneytendur ekki átt rieina
kröfu á skaðabótum, þar sem
hámarksálagningarákvæðin væru
ekki til þess að tryggja rétt áfeng
isneytenda, heldur til þess að
standa við samninga við erlent
ríki. Mun þar átt við Spán og
Spánarsamningana.
Með dómi þessum er lokið máli,
sem hefur verið mjög lengi á döf-
inni, og á sínum tíma vakti mikið
umtal og athygli manna á meðal.
Hue lengiætlap 51. laim al puliKast
Vvv.*‘'*vv*I'‘
£
1 >
Stjórn Byggingarfélags alþýðu ritar ráðherranum
bréf til að reyna að koma vitinu fyrir hann
Öngþveiti félagsmálaráðherrans með ofbeldisbrölt
hans í málum Byggingarfélagsins verður bersýnilegra
með degi hverjum. Að sama skapi ruglast svo Alþýðu-
blaðið í rírrlinu og veit í gær ekkí Jengur upp né niður
í því hvað séu lög' í málum Byggingarfélags ,alþýðu.
Talar blaðið ,t. d. um að ríkisstjómin eigi að staðfesta
samþykktirnar, en veit auðsjáanlega ekki að það er
stjórn Byggingarsjóðs verkamanna, sem á að gera það
I gær skrifaði stjórn Byggingar-
félags alþýðu félagsmálaráðuneyt-
inu bréf, til þess að reyna að koma
viti fyrir ráðuneytið um það, að
það haldi ekki áfram að tefja fyr- j
Faslstarfkln I Evrðpn og
Asin hefja nýjar ðrðslr.
lapctnir tófcu Swafow í gær. — Pfóðvet'íat'
manna Siegfirfed~limina, víggirða pólsfeu
landamætrín og aufea herinn i Slóvafeiu.
EINKASKEYTl TIL PJÓÐVILJANS. KIiÖFN í GÆRKV
Búizt cr við að þýzka nazistastjórnin geri atlögu í Evrópu
næstu daga. Er almennt álitið að yfh'gangur Japana gagnvart Bret-
nra Í Tientsin hafi verið prófsteinn fasistaríkjanna á hvað bjóða
ir.ætti Bretíandi og þar sem brez'. a stjórnin liefur ekki svarað þeim
yíirgangi karlinannlegar en með yáriysingti Chamberlains í neðri
málstofunni í dag um að lionum . væri ekki ljóst hvað Japanir ætl-
uðust fyrir, þá þykir nú hætta á að þýzka nazistastjórnin láti til
skarar sliríða í trausti þess að Chamberlain-stjórnin láti undan síga
sem fyrr. Benda eftirfarandi aðgsrðir þýzku stjórnarinnar eindreg-
ið til þess að hún sé að hefjast handa:
Um 100.000 þýzkir hermenn
hafa nú verið sendir í Siegfried-
vígin rétt hjá frönsku landamær-
unum. Auk þess hefur nokkrum
herfylkjum, búnum brynvögnum
og öðrum hervélum, verið komið
fyrir í nánd við víggirðingar þess-
ar og eru þau höfð alveg reiðubú-
in til stríðs.
Unnið er af mesta kappi að því
að koma upp víggirðingum við
pólsku landamærin. Hefur mörg-
um herdeildum verið komið þar
fyrir jafnhliða því, sem þúsundum
stormsveitarmanna hefur undan-
farnar vikur verið laumað til Dan-
zig.
Þá heldur og áfram samsöfnun
þýzks hers í Slóvakíu, þrátt fyrir
allar yfirlýsingar þýzku stjórnar-
innar um hið gagnstæða.
Samtímis því, sem Þýzkaland
undirbýr þannig árásina á Eng-
land, Frakkland og bandaríki
þeirra, færa Japanir sig upp á
skaftið í skjóli aðgerðaleysis
Breta.
Tóku Japanir hafnarborgina
kinversku Swatov í dag herskildi.
Er það einn liður þeirra í því að
reyna að hindra vöruflutninga til
Kínverja sjávarleiðina og jafn-
framt þáttur í baráttu þeirra gegn
ítökum Englands og Frakklands í
Kína. Swatov hefur sem sé verið
dýrmætur áfangi fyrir vörur til
Kínverja, en jafnframt hafa út-
lendingar haft þar sérréttindi.
Einangrun Jaþana á brezka
hverfinu í Tientsin heldur áfram
Er orðinn tilfinnanlegur skortur á
ýmsum vörum meðal ibúanna.
Sovéírifeln haía ohkí
krafízi Sryg§sfiga í
Ausfur~Asiu
Einkaskeyti frá Moskva.
Ýms þýzk blöð birtu í gær þær
fréttir, að sú hindrun væri komin
fram í samningum Sovétrikjanna
og Breta ogVrakka, að Sovétríkin
kreföust þess að Bretar og Frakk-
ar tækju ábyrgð á austurlanda-
mærum Sovétríkjanna cf samning-
ar ættu að talcast. Kváðu sum
blööin samningana vera strandaoa
á þessu atr.'ci.
Fréttastofa Sovctrikjanna ,Tass’
hefur lýst því yíir að fráttii* þess •
ar sén með öllu g.ípnai úr iausu
íofti. og að slík ki’ifa hafi aklrei
komið fram af hál? i Savétsijórn-
arituri'i.
Þá hefur og Chamberlam gefið
svipaða yfirlýsingu í ræðu, er
hann flutti í gær.
Kenn^raplnglð
Fur.dir á fulltrúaþingi Sam-
baiul, ís’.eaikra barnakennara
héldu áfram í gær og gerðist þetta
helzt:
Stjórnin gaf skýrslu um starf-
semi sambandsins á síðastliðnu
ári. Aðalstarf sambandsstjórnar
fólst í undirbúningi undir afmælis-
hátíð S. í. B. Launabætur höfðu
strandað á lögunum um gengis-
lækkunina. Sambandið bauð Al-
þjóðasambandi kennara að halda
þing sitt hér á Islandi í sumar, en
þá hafði verið ákveðið að halda
þingið í Rúmeníu. Vegna stjórn-
málaástandsins þar í landi var þó
breytt um þingstað, og verður það
háð í París.
Þá var einnig rætt um breyt-
ingar á lögum sambandsins. Aðal-
breytingin gengur í þá átt að full-
trúaþing skuli aðeins haldin ann-
aðhvert ár, en hinsvegar skuli
fjölgað almennum kennaraþingum,
og verði þau ekki sjaldnar en ann-
að hvert ár.
IslingionCorinlh-
aris unnu úrvals-
liðið með 1;0
Happlcikurinn í gærkvöldi milli
cnska liðsins og úrsvalsliðsins fór
svo að Islingthon Corinthians
varin með 1:0.
Veður var ágætt og áhorfendur
1—5000.
ir byggingu verkamannabústað-
anna með því að standa fast á
kröfum, sem eru í algerri mótsögn
við þess eigin lög og fyrirskipanir.
Eins og kunnugt er, hafði
stjórn Byggingasjóðs verkamanna
skrifað Byggingarfélagi alþýðu 6.
júní og þar sett tvö skilyrði fyrir
því að umbeðið lán sé veitt. Þau
skilyrði eru:
1) að félagið hlýti bráðabirgða-
lögunum frá 27. maí og
2) að stjórn sé kosin í samræmi
við þau fyrir 15. júní.
Birtist þetta bréf Byggingar-
sjóðs verkamanna hér, undirskrif-
að af St. Jóhanni, sem er varafor-
maður sjóðstjórnar.
Reykjavík, 6. júní 1939.
Á fundi í gær samþykkti stjórn
Byggingarsjóös verkamanna að
svara íánbeionum Byggingarfélags
alþýðu í Reykjavik á þá leið, að
télagið muni geta fengið umbeðið
lán til bygginga verkamannabú-
staða í Reykjavík á þessu ári, allt
að kr. 650000.00, að sjálfsögðu að
því tilskildu að félagið hlýti bráða
birgðalögum frá 27. f. m. um
breytingu á lögum um verka-
mannabústaði nr. 3, 9. jan. 1935,
og óskar stjórn Byggingarsjóðsins
að félagið hafi fyrir 15. þ. m. kos-
ið stjórn í samræmi við fyrrgreind
bráðabirgðalög til þess að geta
fengið lán úr sjóðnum.
Þetta tilkynnist yður hérmeð.
Virðingarfyllst,
Byggingarsjóðui’ verkamanna,
Stefán Jóh. Stefánsson.
Nú hefur Byggingarfélag al-
þýðu fullnægt báðum þessum skil-
yrðum. Allur dráttur er því óþarf-
ur, skaðlegur — og sízt af öllu
Byggingarfélagi alþýðu að kenna.
Allar kröfur um nýja stjórnar-
kosningu, sem St. Jóhann og Guð-
munöur I. eru að þvæla um, eru
því ekki aðeins ólöglegar ,lieldur
og bein brot á fyrrgreindum skil-
yrðum Byggingarsjóosins, þar sem
stjórnarkosning samkvæmt þeim
átti að fara fram fyrir 15. júní og
gerði það. Ilefur stjórn Bygging j
arfélags alþýðu í gær líka ritað
stjórn Byggingarsjóðsins og óskað
eftir staðfestingu hennar á sam- ,
þykktunum, sem fyrst svo ekki
verði frekari töf á byggingunum,
Hinsvegar er vitanlegt að aðal-
mótstaðan gegn byggingu verka-
mannabústaðanna og starfsemi
Byggingarfélags alþýðu kemur frá
*Bt. Jóhanni, félagsmálaráðherra.
Það er því nauðsynlegt að þjóðin
fylgist vel með því, hverja ábyrgð
þessi ráðherra tekur á sig með
framferði sínu. Stjórn Byggingar-
félags alþýðu hefur í bréfi sínu til
hans í gær sett afstöðu hans svo
skýrt fram, að við viljum birta
bréfið hér í heild.:
Bréfíð fíl Féla$smála~
ráðuneyfísíns.
Vér höfum móttekið bréf félags-
málaráðuneytisins, dags. 15 .þ. m.
þar sem sú skoðun er látin í ljósi,
að stjórnarkosning sú, er fram fór
í félagi voru hinn 13. þ. m., hafi
verið ólögmæt, af þeirri ástæðu, að
því er virðist, að kosningunni hafi
eigi verið stjórnað af herra Guð-
mundi I. Guðmundssyni, sem skip-
aður hafi verið formaður þess
byggingarfélags í Reykjavík, er
rétt hefði til að fá lán úr Bygg-
ingarsjóði verkamanna. Ut af þess
ari athugasemd ráðuneytisins vilj-
urn vér leyfa oss að taka þetta
fram:
Á fyrrnefndum fundi í félagi
voru, voru samþykktar lagabreyt-
ingar, er miðuðu að því að færa
lögin til samræmis við hin nýsettu
bráðabirgðalög um verkamanna-
bústaði. frá 27. maí s. 1. Samkv.
2. gr. hinna nýju samþykkta
skyldu 5 menn skipa stjórn félags
ins, formaður, skipaður af þeim
ráðherra, sem fer með félagsmál,
en hina stjórnarmennina skal
kjósa hlutbundinni kosningu af
þeim félagsmönnum, sem full-
nægja 4. lið laga nr. 3, 9. jan. 1935
um verkamannabústaði. Samkv.
5. gr. samþykktanna skal stjórn-
in kosin í fyrsta sinn á fundi þeim,
sem samþykkti lagabreytinguna.
Samkvæmt lögunum sjálfum var
þannig tvímælalaust skylt að láta
stjórnarkosningu fara fram á
fundinum 13. þ. m. Hinsvegar er
það augljóst mál, að enda þótt
herra Guðmundur I. Guðmundsson
væri mættur á fundi þessum, gat
hann þó eigi tekið við formanns-
Framh. á 2. síðu.
Fyrlr
7.51 kr.
. á (ónsmcssu* %
f mólíðll
!?! Undirbúningi Jónsmessu-I‘I
*1* mótsins að Ferjukoti er nú að£
•{• verða lokið. Hefur verið ákveð-4*
y ið að ferðirnar frá Reykjavík;*;
$ að Ferjukoti og til baka —£
;i; kosti aðeins kr. 7.50. ;í;
X i
!j! Þetta verður því einstaktlj!
tækifæri til að komast langtS
‘ ♦%
bænum fyrir lítinnÝ
ur
enda er vitað að fjöldi;*;
héðan úr Reykjavíkj
$ burt
;«; pening,
:
;«; manna
;«; ætlar að nota sér þessar ódýru;j;
!j! ferðir og þá góðu skemmtun,!|I
!♦! sem þarna býðst. !*!
Lesið auglýsinguna á 3. síðu-:*
Y
♦ um mótið.
*»* *»,*♦.* V*.**.* V ♦
♦!♦♦!♦♦!♦♦!♦♦!♦♦!♦*!
ÖlluTstartstólki út-
varpsins sagt upp
írá áramótum
Hermann Jónasson forsætis,
kennslumálaráðherra o. s. frv.
hefur nýlega sagt upp öllu starfs-
fólki Ríkisútvarpsins. Gildir upp-
sögn þessi frá næstu áramótum.
Engar orsakir eru færðar fram
fyrir uppsögn þessari, en forsæt-
isráðherra hefur í viðtali við eitt
af blöðum bæjarins skýrt þetta
mál svo að ríkisstjórnin hafi vilj-
að hafa sem frjálsastar hendur
um ýmsar breytingar á störfum
við Ríkisútvarpið. Þá hefur hann
ennfremur skýrt svo frá að þessi
ráðabreytni hafi verið tekin að
undirlagi fjárveitinganefndar Al-
þingis.
Alþýðublaðið hefur undanfarna
daga ráðizt af mikilli heift að
starfsfólki útvarpsins. Ekki er þó
vitað enn, hvort beint samband er
á milli þessara skrifa og uppsagn-
arbréfanna. En hitt er auðsætt, að
Alþýðublaðið er dálítið lúpulegt
er það segir frá þessu, og- lætur
þess getið um leið að Ólafur Thors
hafi sagt upp öllu starfsfólki við
atvinnudeild Háskóians.
Síldvsiðin
Norðnr- og
3 gE3r hom Valbjörn með 50 mál
síldar til Siglufjarðar. Ilafði hann
veitt sildina á Skagagrunni. Síld-
artorfur hafa sézt á nokkrum
stöðum fyrir Norðurlandi, en
þrátt fyrir gott veiðiveður hafa
ekki fleiri skip fengið síld. Samt
vona menn að loks sé nú síldin að
koina.
Flugvélin T. F. ÖRN er nú kom-
in norður og byrjuð að leita þar
síldar. Fór lmn í fyrstu leit sína í
fyrradag og varð ]iá engrar síldar
vör. Gert er ráð fyrir að flugvél-
in verði nyrðra við síldarleit í tvo
mánuði, eða til 20 ágúst og stjórn-
hailn fyrir
Anstarlandi
ar Crn Johnson henni við leitina.
| Togararnir bíða hér í Reykjavík
eftir að fréttir komi um síld og
munu þeir þá strax fara norður.
Hinsvegar varð allmikillar síld-
ar vart úti fyrir Austfjörðum í
gær.
Veiddist allmikil sild í herpinót
á Norðfirði, t. d. fengu 2 bátar um
500 mál á einum sólarhring. Á
Eskifirði varð og síldar vart.
Allmörg skip hafa hinsvegar
veitt ufsa norðanlands og selt
hann á 3 kr. iriálið. Hefur ufsaafli
verið góður.