Þjóðviljinn - 25.08.1939, Blaðsíða 2

. Föstudag'”"’
2K. áP'úst 1939.
Þ ó ó a v . i . i i :> N
pi mnuiNH
Ctgefanðl:
Samelnlngarflokknr . alþýðo
— Sósíalistaflokkorimi —
Bitstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Kitstjórnarskrífstofar: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðsln- og auglýslngaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
iskriftargjald á mánnði: .. .
Reykjavik og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. I lausasölu 10 aura
eintakið.
'/íkingsprent h. f. Hverfisgötu
4. Sími 2804.
Hvernig cr Island
búíd víð striði?
Engínn forði tíl í
landínu?
Hvaö eftir annað hafu þingmenn
Konnnúnistaflokksins og síðan þing
menn Sósíalisraflokksins vakið eftir
tekt á því, hve nauðsynlegt væri að
birgja landið upp að matvælum og
hráefnum svo sem frekast væri
hægt, til þess að landið ekki verði
allslaust, þegar ófriður brytist
út,
Þegar svo „þjóðstjórnin‘‘ var
mynduð var það eitt ai: helztu yfir-
lýstu verkefnum hennar, að tryggja
það að landið væri, hvað matvæli
og hráefni snertir vel tilbúið tii
að mæta stríði. Síðan eru liðnir 4
mánuðir, en ekki verður séð að
stjórnin hafi gert neinar ráðstafan-
ir til að birgja landið upp af mat-
vælum. Fari því svo að strið skelli
nú yfir, þá stendur landið álíka illa
að vígi og síðasta haust.
Auk þess sem þetta aðgerðar-
ieysi er landi og lýð stórhættulegt
þá sýnjr það greinilega, hve alvöru-
laust ríkisstjórnin tekur öll þau
verkefni, sem hún Iofaði að leysa,
— nema aðalverkefni hennar: að
hjálpa Kveldúlfi.
Það er krafa þjóðarinnar að nú
strax verði brugðið \dð að tryggja
landinu matvæli svo sem frekast sé
unnt, þó því miður megi búast við
að um seinan sé orðið, ef stríðið
skellur á nú næstu daga. En þá er
að gera strax ráðstafanir til þess
að sá forði, sem til er verði notaður
rétt og þeim ríku ekki gefinn meiri
kostur á að ná honum en þeim fá-
tæku.
Hinsvegar má vafalaust búast við
þvi, að ríkisstjórnin afsaki sig með
gjaldeyrisskorti. Það staðfestir þá
aðeins þá staðreynd að hún hefur
algerlega brugðist því höfuðverk-
efni sinu að koma gjaldeyrismálun-
um í )ag, enda ekki mikils að vænta
í slíku efni af stjórn, sem er fjand-
samleg aukinni framleiðslu í lund-
inu.
Þessi bræðingsstjórn hefur því
jafnt brugðist á öllum þeim sviðum,
sem þjóðin treysti henni til að gera
eitthvað á. Gjaldþrot hennar á að
verða jafn greinilegt og gjaldþrot
Kveldúlfs. Uppgjör beggja er orðið
þjóðarnauðsyn.
Það brakar í böndum -
Er skúta þjöðstjórn-
arinnar að farast?
Það hriktir heldur ónotalega í
böndum þjóðstjórnarskútunnar um
þessar mundir. Ef einliver skyldi
vera til, sem ekki hefur tekið eft-
ifl því, þá ætti hann að lesa leiðara
Morgunblaðsins í gær. AlLir þeir,
sem sjáandi sjá og heyrandi heyra
ættu eftir þann lestur að skynja
að svo mjög brakar nú í skútunni,
áð skipsstjórnarmenn gerast bleikir
á vanga, erida eru þeir um allt ólik-
ir íslenzkum sægörpum.
Leiðari Morgunblaðsins hefst á
því, að brýna fyrir mönnum að
myndun „þjóðstjórnarinnar‘‘ þýði
ekki að þeir flokkar, sem að henni
standay séu úr sögunni ofe í staðinn
sé kominn einn allsherjar „þjóð-
stjórnarflokkur*1.
Það er nú svo.
Er leyfilegt að spyrja Morgunblað
ið: Hvað er því til fyrirstöðu að
þeiil menn, sem af heilum hug. hafa
fylgt stefnu núverandi stjórnar, eins
og hún hefur komið fram í verkum
hennar, séu taldiii i einum og sama
stjómmálaflokki, — þjóðstjórnar-
flokki?
Ef til vill segir Morgunblaðið að
þeir menn séu ekki til, sem fylgi
stefnu núverandi stjórnar af heilum
hug. Stefna stjómarinnar sé þannig,
að nokkurt tillit sé tekið til sjón-
armiða allra þeirra flokka, sem að
henni standa, öllum sé þar gefið
nokkuð, en engum allt. Þessvegna
f>dgi enginn maður stjóminni af
lieilum hug, heldur sé henni fylgt
af hálfvelgju, sem sé sambland af
andúð og samúð.
Væri þetta rétt þá felur það í séjr
dauðadóm yfir öllu starfi. stjórnar
innar. Engin sú stjórn getur unnið
farsællega fvrú’ land og lýð, sem
ekki er sjálf heils hugar og ekki
ern að baki heilhuga menn, sem
fjdgja starfi hennar og stefnu af
lifandi áhuga, og leggja sig af alhug
framtil þess að öll viðleitni hennar
nái tilgangi sínum.
Hópur manna, sem þannig sam
einast um ákveðna stjórnarstefriu
er stjórnmálaflokkur, hvort sem
hann er tengdur skipulagsböndum
eða ekki.
Það þarf enginn að efa, að nú-
verandi stjórn á ólíkan hóp manna
að baki sér. Hver efast til dæmis
um fjölskyldu Jónasar frá Hriflu og
nánustu vinir hans, svo sem Jón,
Árnason, Thórs-fjölskyldan og fjöl-
skylda Stefáns Jóhanns standi af
heilum huga með stefnu stjórnar-
innai* í einu og öllu, og hver efast
um að þessir virðulegu leiðtogar
eigi allmarga fylgismenn innan
sinna göinlu flokka, hver efast um
að íil sé raunverulegur „þjóðstjórn-
arflokkur“, og í þessum flokki séu
menn úr Sálfstæðisflokknum, Fram-
sóknarflokknum og Alþýðuflokknum
En jafnvíst og það er að þessj flokk
ur er raunverulega til, er hitt að
yfirgnæfandi meiri hluti þeirra
þriggja flokka, sem að „þjóðstjórn-
inni‘‘ standa er gersamlega andvígur
stefnu hennar og starfi.
Þeir eru teljandi liðsmennirnir
innan stjórnarflokkanna þriggja,
sem ekki fyrirlíta baráttu stjórn-
arinnar gegn aukinni atvinnu og
bættum framleiðsluháttum, sem ekki
fyrirlíta hina blygðunarlausu bar-
áttu .herinar fyrir að dylja f jármála-
svindl Kveldúlfs og Landsbankans,
sem ekki fyrirlíta hina augljósu til-
ráun hennar til þess að einoka
einhverja þýðingarmestu iðngrein
landsins, sildarbræðsluna, til þess
að þeir geti arðrænt sjómenn og
smáútgerðarmenn, ef með því mætti
takast að rétta við hiria gjaldþrota
stórútgerð og hinn sökkvandi Lands
banka.
Það eru þessir andstæðingar
þjóðstjórnarinnar, sem nú hafa lát-
ið svo til sín taka, að nrjög er nú
tekið að hrikta í höndum „þjóð-
stjórnar“-skútunnar.
Við víkjum nú aftur að leiðara
Morgunblaðsins. Eftir að blaðið hef-
ur talað um, að þjóðstjórnin hafi
verið nrynduð til þess að reyna að
hefja viðreisn í fjármálum og at-
vinnumálum þjóðarinnar,“ varar
það rækilega við Jreim misskilningi
að nú sé „komið á ævarandi vopna-
hlé og Fróðafriður“. milli stjórn-
arfiokkc nna,
Og síðan bætir það við þessuin
hvatningarorðum til Sjálfstæðísfl.:
„Oft hefur verið þörf ötullár bar-
áttu, en nú er nauðsyn“.
Mörgum mun þykja það mjög
að vonum, þó Sjálfstæðismenn telji
nokkra nauðlsyn til bera að herða
flokksbaráttuna, þegar svo er kom-
ið', að formennirnir í báðum félög-
um Sjálfstæðjismanna, ásamt öllum
sínum helztu fylgismönnum, í ein-
um af stærstu kaupstöý’um landsins,
hafa sagt sig úr flokknum vegna
andstöðu við þjóðstjómarmennina i
sínum gamla flokki.
Einhvernveginn verður Mbl. að
rökstyðja hina miklu nauðsyn á
því, að Sjálfstæðismenn gleymi því
ekki að þeir séu flokkur. Auðvitað
getur Jrað ekki sagt sem svo, að
þessi nauðsyn stafi af því, að and-
staðan gegn „þjóðstjórninni‘‘ sé svo
mögnuð innan flokksins, að við
sjálft liggi, að flokkurinn klofni,
þess vegna beinir það athygli les-
endanna að þeirri staðreynd, að
hér sé starfandi stjórnmálaflokkur
sem sé í „fullri andstöðu við nú-
verandi stjórnarsamstarf". Blaðið
hefur sjálfsagt orðið Jress var.t, að
allmargir hinna gömlu fylgismanna
þess eru alveg eins andvigir nú-
verandi stjómarsamstarfi eins og
Sameiningarflokksmenn, og þess
vegna tyggur það gömlu ósannindin
um Sameiningarfl. í þúsundasta
sinn, eða eitthvað þar um bil, í
þeim vændum, að svo lengj megi
ljúga, að einhver taki að trúa. Blað-
ið segir: „Þessi flokkur (þ. e. Sam'
einingarfiokkur alþýðu Sósíal-
istaflokkurinn) stendur undir yfir-
ráðum erlendra valdhafa. Eitt að-
alboðorð þess flokks ér það siðspill
andi ábyrgðarleysi, að menn eigi
engar kröfur að gera til sjálfs sín,
heldur heimta allt af öðrum og
þá fyrst og fremst af því opin-
bera. Þessi flokkur hefur úti allar
klær til þess að gegnsýra hugsunar-
hátt þjóðarinnar.
Oegn þessari flokksmynd verður
Sjálfstæðisflokkurinn að vera vel
áj veröi. Og nú þegar þessi flokkur
er hinn eini stjórnmálaflokkur, sem
ier í stjórnarandstöðu, þurfa Sjálf-
stæðismenn að fylkja sem bezt liði
til haráttu við og varnar gegn hin-
um eitraða boðskap hans og hylt-
ingaráformum”.
Það var ekki um það talað, þeg-
ar þjóðstjórnin var mynduð, að nú
ætluðu sluðningsblöð hennar að
setja strik yfir fortiðana og taka að
feta braut sannleikans og friðar-
ins í allri sinni blaðamennsku.
Þessi ummæli eru því eitt gott
dæmi þess, hvernig þjóðstjórnarklík
an efnir loforð sín. Meginatriðin
í baráttu hennar gegn hinni flokks-
hundnu stjórnarandstöðu eru þrjú,
og öll uppdiktuð. Þessi þrjú atriði
eru:
Að flokkurinn standi undir yfir-
ráðum erlendra valdhafa, að hann
þiggi fé frá öðrum þjóðum og að
Iiann áformi að gera byltingu.
Öll blöð þjóðstjórnarinnar og all-
ir hennar stuðningsmenn vita, að
ekki er stafur né stafkrókur sannur
í neinu af þessu. Þeim er það jafn-
ljóst eins og að tal Jreirra um, að
flokkurinn stefni að því, að kenna
mönnum að gera kröfur til ann-
ara, en ekki sjálfra sín, er ein-
tómt bull.
En um leið og Jressi ummæli Mbl.
sýna vel, hve siðlaus öll þess bar'-
átta er, sýna þau einnig, að blaðiö
og flokkar þeir, sem að þjóðstjóm-
inni standa, óttast nú ekkert meira
en Sameiningarflokk alþýðu — Sósi-
alistaflokkinn, svo altekið er blað-
ið af þessum ótfa, að nærTÍ lætur
að aumkunarlegt sé þar á að horfa.
Þessi ótti á rót sína að rekja til
þess. að blaðið felur ekki ósenni-
legt. að Jieir tímar nálgist, a
stjórnarandstæðinglar úr Sjálfstæðis
flokknum, Framsöknarflokknum og
Alþýðuflokknum taki höndum saman
við Sameiningarflokkinn og rífi til
grunna þá skjaldborg svika og ó-
heilinda, sem Jónas Jónsson, og Ól-
afur Thórs liafa verið að leitast við
að reisa á bökum heiðarlegra liðs-
manna úv hinum „áliyrgu flokkum".
Morgunbl. veit ofur vel, að þeir
Sjálfstæðismenn eru fáir, sem vilja
fylgja þeim foringja, sem Jónas
Jónsson hefur brugðið sriöru um
háls og getur nú teymt hvert sem
verkast vill, eins og naut á mið-
nesistaug. Það veit einnig, að þeir
Framsóknarmenn eru fáir, sem
vilja kaupa jiessa ánægju til handa
gamla manninum frá Hriflu. með
því verði að láta Kveldúlfsóreið
una halda áfram.
Af þessum sökum og mörgum
fleiri, hlýtur að því að draga, að
flokkur þjóðstjórnarinnar skeri sig
út úr flokkunum þremur, hvers
nöfn voru tekin traustataki til þess
að mynda hásætissúlur „þjóðstjórn-
Möndulríhín að
sundrast.
Framhald af 1. síðu.
um ekki-árásarsáttmála Þýzka-
iands og Sovétríkjanna fyrr en
rétt í því að von Ribbentrop var
að leggja af stað til Moskva, Lét
hann svo um mælt, að Japanir
yrðu héreftir að taka einir af-
stöðu til alþjóðamála.
Japönsk blöð táka erin ákveðnar*
til orða. Deila þau harðlega á
þýzku stjórnina, og segir eitt
þeirra hiklaust, að með samning-
unum við Sovétríkin hafi þýzka
stjórnin gert sáttmálann um bar-
áttu gegn kommúnismanum, að
þýðingarlausu pappírsgagni.
Ífalía að slífa sí$ ur
fíóðurbandí Híflers?
I ftalíu hefur aðeins borið lítið
á stríðsundirbúnihgi. Landið er
orðið aðframkomið af ófiiði þeitn,
sem það hefur háð í Abessiniu og:
á Spáni. Óánægjan gegn yfirgangi
Þjoðverja í landinu hefur magnazt
í sífeliu. Skrif ítalskra blaða benda
til þess, að ftalía sé að búa sig'
undir að draga sig út úr hernaðar-
bandalaginu við Þýzkaland. Segja
ítölsku blöðin að Daimg-málið se
ómerkilegt mál, og að ekki kómi
til mála að berjast út af því. Vit-
anlegt er að ftalía óttast stríð al-
veg sérstaklega vegna þess að öll
árás Englands og Frakklands
mundi til að byrja með beuiast
gegn henni og er Italía varnarlítil
fyrir þeim árásum.
Áfíf enskra og franskra
blaða um hlufleysís»
samníngínn.
Parisarblöðin segja um samn-
inginn að hann sé sigur fyrir póli-
tík Sovétríkjanna og rothögg á
möndulríkin. Leggja þau áherzlu
á að þótt þessi samningur sé gerð-
ur milli Rússlands og Þýzkalands,
að ráðast ekki hvort á annað, þá
sé alveg jafn mögulegt að gera.
friðarbandalag milli Englands,.
Frakklands og Sovétríkjanna, sem
einmitt eigi að hindra árásir á
önnur ríki.
Almenningsálitið í Englandi við-
urkennir einnig gildi þessa sigurs
fyrir utanrikispólitik Sovétríkj-
anna. Eftirtektarvert er að „Daily
Herald”, blað Verkamannaflokks-
ins, sem fyrsta daginn kallaði
þetta stærstu svik sögunnar, við-
urkenndi daginn eftir að í raun-
inni væri þetta frekar til að-
styrkja friðinn, en til hins öfuga.
Dönsku blaða-
mennírnír kveðja.
Dönsku blaðamennimir fóru £
gær kl. 7 af stað heipi til sín með
Lyru.
Nokkru eftir að þeir fóru, barst
Blaðamannafélaginu svohljóðandí
skeyti frá þeim:
,,Á heimleið úr hinu ógleyman-
lega boði Blaðamannafélags fs-
lands sendmn við dönsku blaða-
inennimir hjartanlegar þakkir og;
kveðjur. Hittumst heilir.
Carl Th. Jenscn”.
Nýja bíó sýnir ennþá kvik-
myndina „Frjálslynd æska”.
arinnari*, en að meginhluti þeirra
iaki upp sljómarandstööu. Brakið
í böndum þjóðstjórnarskiitunnar er
fyrirboði þess að böndin bresti og
fleyið farist.