Þjóðviljinn - 25.08.1939, Blaðsíða 3

Föstudaginn 25, ágúst 1939.
í;íiv:l;:ns
í
Vikuferðalag danskra blaða-
manna um Island 15.-21. ágúst
Heimsókn dönsku blaðamann-
anna er lokið. 1 gær héldu þeir
heimleiðis með Lyru. 1 10 daga
hafa þeir dvalið á Islandi. Þeir
hafa ferðast um landið, séð furðu-
verk þess af náttúrunnar og mann-
anna höndum og halda nú heim
til ættlands síns, tvímælalaust fær-
ari en nokkrir erlendir blaðamenn
nokkurn tima hafa verið, um að
segja satt og rétt frá landi voru
og þjóð, Og eftir þeim vináttu-
böndum að dæma sem þeir hafa
tengst landi voru, þá er og víst
að ekki muni vanta viljann til þess.
Það eru ekki litlar kröfur, sem
Island hefur gert til þessara blaða
manna. Þeim hefur verið þeytt
landshornanna milli, 250 kilometra
keyrsla dag eftir dag, vökur 16—
veizlur, sem stundum ráku hver
aðra — og allan tímann undir-
orpnir hinni sterku náttúru, verð-
andi og fullgerðra mannvirkja og
auk þess þeirra fjölmörgu og ó-
líku manna og málefna, sem þeir
hafa komist í samband við.
Fimmtudaginn 15. ágúst hófst
förin um landið. Hvítárbrú er eitt
fyrsta stórfenglega mannvirkið,
sem gefur þeim hugmynd um bar-
áttu mannsanda og mannahanda
við að leggja undir sig þetta land.
Um kvöldið birtist Vatnsdalurinn í
allri fegurð sinni, Vatnsdalshólarn
ir vekja undrun og umræður blaða
mannanna, sagan um Nathan og
Rósu eru rifjaðar upp, endur-
greftrunin rædd og tengsl vissra
þátta í bókmenntum Kai Hoff-
manns og Halldórs Kiljan Laxness
við þessar stöðvar minnst. Og um
kvöldið er borðað að Blönduósi,
heilsað upp á hina gömlu sögu-
fegu valdaþrenningu í þorpum ís-
lands og Danmerkur, sýslumann-
inn, læknirinn og prestinn — og
síðar um kvöldið notið litfegurðar-
innar, sem gefur dönsku blaða-
mönnunum hugmynd um íslenzk-
an sólarhring, með því að þeir
taki sitt þrautreynda blaða-
mennskuímyndunarafl nokkuð til
hjálpar.
Daginn eftir er svo haldið til
Akureyrar. Vegurinn upp á Vatns-
skarðið gefur blaðamönnunum á-
þreyfanlega staðfestingu á hug-
myndum þeirra um það, að ís-
lenzku bílstjórarnir kalli ekki allt
ömmu sína, hugmynd, sem átti eft-
ir að breytast í aðdáun því meir
sem leið á ferðina. Skagafjörður-
inn sýndi sig ekki þennan dag. I
dynjandi rigningu var farið í gegn
um hið fagra hérað, — en því skær
ar skein Skagafjörður við sólu 19.
ágúst, er þeir þá fóru um hann.
Borðað var að Víðivöllum þennan
dag. Islenzk sveitamenning sýnd
blaðamönnunum í sínu bezta Ijósi,
en hinsvegar heldur ekki dulið
hvaða skuggahliðar voru á henni,
til þess var Bóla of nærri — og
'kirkjubekkirnir í Víðimýrarkirkju
töluðu líka sínu máli til blaða-
mannanna, hvað einn þeirra
dönsku útlagði svo: Ekki hafa þá
heldur hér allir verið jafnir fyrir
drottni.
Er yfir Öxnadalsheiðina kom
birti upp. Fæðingarstaður Jónasar
Hallgrímssonar sýndi sig í allri
sinni tign, svo einum blaðamann-
anna varð að orði, að Öxnadalur-
inn hlyti að vera einn fegursti dal-
ur Islands. Og er í Eyjafjörð kom
var sem sólskinið og blíðan
kepptist við að sannfæra blaða-
mennina um að Eyjafjörður væri
•
„fegurst byggð á landi hér”. Og
því ber ekki að neita, að margir
voru þeir dönsku blaðamennirnir,
sem tóku ástfóstri við Akureyri.
Andstæðurnar milli þessa fagra
bæjar og þeirra hugmynda, sem
menn hafa um hvað yfirleitt bíði
þeirra norður undir heimsskauts-
baug, ollu þar mestu um. Verk-
smiðjurnar, sem þeir skoðuðu ann
arsvegar, og trjáræktarstöðin hins
vegar sönnuðu þeim, hve margþætt
og ólíkt það starf er, sem Akur-
eyringarnir inna af hendi við að
skapa höfuðstað Norðurlands. I
boði því, sem bæjarstjórnin lie'.t
blaðamönnunum um kvöldið, lé'
Gunnar Nielsen, einn ritsíjóri
„Politiken”, í ræðu óhikað í '; >si
aðdáun sína á bænum, um leið
og hann að góðra Dana hætti latði
ar i rzlu á sjálfstæði Islands og að
síjórnskipulag vort væri má! sem
aðeins kæmi oss sjálfum við. Og
þá hugmynd fengu áreiðanlega all-
ir, sem kynntust dönsku b'.sða-
mönnunum, að aldrei munu þeir
með sínum áhrifum gerast þránd-
ur í götu íslenzks frelsis, heldur
þvert á móti túlka það manna bezt
fyrir þjóð sinni, hve langsamlega
bezt sambúð og vinátta Danmerk-
ur og Islands verði, er bæði eru
ulfrjáls lönd.
Fimmtudaginn 17. ágúst var svo
haldið af stað til Mývatns. Goða-
foss var fyrsta furðuverk náttúr-
unnar þann dag. Aðdáun blaða-
mannanna steig enn. „Har De end-
nu flere Overraskelser til os”,
sagði einn þeirra við mig, er hann
hafði séð fossinn. Og nú rak hver
sýnin aðra. Ógleymanlegir hólmar
Laxár, undursamleg fegurð Mý-
vatns svo margbreytileg og furðu-
leg sem birtist þeim þann dag —
og svo á eftir hrikaleg auðn Náma-
skarðs með bullandi brennisteins-
hverum, sem framkölluðu í senn
aðdáun að þessu furðulandi mót-
sagnanna og allskonar hnyttiyrði
um danskt heimatrúboð og brenni-
steinsboðskap þess. — Og á eftir
var svo skoðað hvernig vinna
skyldi nú úr þessum brennisteini
og bauð hlutafél. „Brennisteinn”
til hádegisverðar heima hjá síra
Hermanni að Skútustöðum. — Síð-
an var haldið til Laxár og hið
mikla mannvirki þar skoðað. Glíma
mannsins við að gera sér náttúru-
öflin undirgefin birtist enn einu
sinni og hinir dönsku blaðamenn
glöddust yfir að sjá hvernig dönsk
og íslenzk öfl unnu þarna saman
að þessu stórvirki.
18. ágúst er blaðamönnun-
um, sem fannst nú ferð þeirra
orðin eitt óslitið, erfitt en fagurt
æfintýr, kippt burt úr allri hríf-
andi náttúrufegurð og sveitaróm-
antík —- og settir niður á Siglu-
fjörð. Einmitt það hve lítið var um
síld og útltið þá „dökt” fyrir f jölda
fólks þar, gaf þeim vafalaust á-
hrifaríka endurminningu um hve
áhætturíkt og erfitt það líf er og
sú barátta, sem alþýða Islands
heyir. En þeir fengu líka um leið
og sjá á Siglufirði sjálfum og
heyra í ágætri ræðu Áka bæjar-
stjóra Jakobssonar, hve eindregið
og ákveðið Siglfirðingar vinna nú
að því að skapa alþýðu manna
betri kjör, heilnæmara og menn-
ingarríkara umhverfi en fyrr. Og
einmitt í ræðu Peter Tabor (frá
Socialdemokraten) sem hann flutti
í veizlu bæjarstjóra, kom næm
tilfinning fyrir lífi og kjörum
fólksins greinilega í ljós.
H. Hansen lýsti áhrifum dags-
ins á Siglufirði í ræðu um kvöld-
ið (í veizlu, sem stjórn ríkisbræðsl-
anna hélt), þannig, að þar sem
þeir hefðu allir haldið, að Mývatns
förin væri hápunktur ferðarinnar,
þá hefði nú Island sýnt þeim sig
frá nýrri hlið, sýnt undrakraft
sinn í framleiðslu og tækni, nýtt
hámark hefði verið skapað í ferð
þeirra allt annars eðlis en hið
fyrra. Og H, Hansen lauk ræðu
sinni með því að óska Islandi fram
fara á þessu sviði, slíkrar síldar-
auðgi, að nýjar kröfur um bygg-
ingu nýrra verksmiðja brytust
fram og í gegn. Þessi íslandsvin-
ur sem hugsaði heiðarlega um
blessun framfaranna því til handa,
vissi ekki hve nærri hann hjó deilu
málum dagsins með þessum orð-
um sínum svo eðlilegum og sjálf-
sögðum út frá óskum vor mann-
anna um framfarir og batnandi
hag.
19. ágúst var haldið með „Ægi”
inn á Sauðárkrók, Skagafjörðurinn
blasti nú við í allri sinni fegurð,^
víðfeðma tll sjós og lands. Var svo
haldið rakleitt í Reynistað og
snæddur alíslenzkur árdegisverður
hjá Jóni bónda, en síðan rakleitt
að heita mátti suður í Reykholt.
Veður var nú gott. Jöklasýn nokk-
ur, en ekki þó sem bezt, og fullkom
lega naut hinn fagri Borgarfjörð-
ur sín því miður ekki.
20. ágúst var haldið yfir
Kaldadal. Það var sem andi Hann-
esar Hafsteins hefði ráðið veðrinu,
minnsta kosti urðu að áhrínsorð-
um óskir hans: „Jeg vildi það yrði
nú ærlegt regn og íslenzkur storm-
ur á Kaldadal”. Blaðamennirnir
fengu nú að sjá íslenzku náttúruna
frá nýrri hlið, — ekki eins og mað-
urinn elskar hana og nýtur henn-
ar, — heldur eins og hann verður
að berjast við hana og finna þá
„sjálfs síns kraft til að standa á
mót”. — Og nú höfðu blaðamenn-
irnir vanist svo vel íslenzkum „bíl-
vegum”, að þeir voru sízt smeikir
við veginn yfir Kaldadal — og ef
til vill hefur hann einmitt verið
eitt æfintýrið í för þeirra.
Og nú var haldið í dynjandi rign
ingu á Þingvöll. Þó stytti upp með
an Pálmi Hannesson flutti ágæta
ræðu um Þingvöll — sögu landsins
Og þjóðarinnar eins og hún er
tengd þeim stað. Og Bögholm svar
aði af hálfu Dananna með stuttri
en ágætri ræðu. — Og deginum
lauk í Þrastalundi, þar sem Tómas
Jónsson borgarritari tók við blaða-
mönnunum fyrir hönd Reykjavík-
urbæjar. Reykjavík ætlaði sjálf að
annast um að sýna þeim það feg-
ursta, sem Suðurland hefði að
bjóða eftir þessa för þeirra um
æfintýra- og framleiðsluheim Norð
urlandsins. Og það varð ekki enda-
sleppt.
Morguninn 21. ágúst var Sogs-
virkjunin skoðuð, stærsta mann-
virki landsins. 1 hádegisverðinum
á eftir, þegar Martin Nielsen, rit-
stjóri „Arbejderbladet þakkaði
bæjarstjórn Reykjavíkur í ræðu
fyrir gestrisni hennar, bað hann
menn drekka skál þeirrar skapandi
íslenzku þjóðar, sem með svo mik-
illi festu og kjarki legði hið fagra
land undir sig og væri að full-
komna með sinni vinnu sköpunar-
verk náttúrunnar sjálfrar.
Síðan var haldið til Gullfoss.
Blaðamennirnir áttu vart til orð,
Dönsku og íslenzku blaðamennirniT við Gullfoss, ásamt fulltrúum
bæjarstjórnarinnar.
til að lýsa hrifningu sinni og mik-
illeik konungs fossa vorra, — en
er að Geysi kom og hann gaus
einhverju tígulegasta gosi sínu, þá
þögnuðu þessir menn, sem hafa
það að æfistarfi að lýsa öllu sem
fyrir augun ber. „Jeg finn engin
orð” — var viðkvæðið hjá hverj-
um þeirra á fætur öðrum. — 1 þög-
ulli lotningu stóðu dönsku blaða-
mennimir við Gullfoss og við
Geysi. Tilfinningin um smæð mann
anna gagnvart kraftaverk-
um náttúrunnar greip þá, — en
við tilhugsunina um Sogsvirkjanir
og hitaveitur, rann um leið upp í
huganum óskin um að jöfur tækn-
innar, mennirnir í krafti samstill-
ingarinnar, hlýfðu þó ætíð þessum
listaverkum móður náttúru.
Ferðin hafði verið sífeldur stíg-
andi að héita má. Glæsilegri ferða-
lok og kveðju frá íslenzkri náttúru
en Geysisgosið var ekki hægt að
hugsa sér, enda vann þessi dagur
endalega hjörtu dönsku blaðamann
anna. Það kom líka frá hjartanu
það, sem Gunnar Nielsen sagði í
síðustu ræðu sinni á ferðinni, að
hingað til hefði Island átt 1 sendi-
herra í Kaupmannahöfn, en héðan
af ætti það 10.
Islenzk náttúra og áframhald-
andi sköpunarstarf mannanna
hafði unnið hjörtu og hug hinna
dönsku blaðamanna, Við skulum
vona, að þau vináttubönd, sem
tengd voru þannig milli ólíkra full-
trúa beggja þjóða, verði sterkari
og sterkari, því lengra sem líður.
Eu ágæta samkomulag allra blaða
mannanna í þessari ferð gefur
fyllstu ástæðu til að vona að svo
verði.
Hrajfferðir Steiudórs
fíl Akurcyrar um Akranes cru:
FRÁ REYKJAVIK: alla sunnudaga, mánudaga, miðvikudaga og
föstudaga.
FRA AIÍUREYRI: alla sunnudaga, mánudaga, limmtudaga og laug-
ardaga.
Afgreídsla okkar á Akureyrí er á bífreídasföð
Oddeyrar, símf 260.
M. s. Fagranes annast sjóleiðina. — Nýjar upphitaðar bifreiðar með
útvarpi.
Bifreiðastðð Steindórs
Sími: 1580, 1581, 1582, 1583, 1584.
Einn af þessum ágætu sölumönn-
um, sem eru svo nauðsynlegir i
hverri verzlun, var orðinn leiður
á lífinu og kastaði sér í höflnina.
Lögregluþjón bar þar að í .sarna
bili, dró hann sölumanninn upp ur
og sagði:
— Þetta megið þér ekki gera.
—Hvað má ég ekki? ,
Svo talaði liann drykklanga stund
við lögregluþjóninn, unz þeir köst-
uðn sér báðlr í sjóinn.
27. júlí síðastl. var reikistjarn-
an Marz nær jörðinni en (hún hafði
nokkru sinni verið síðastliðin 15
ár, eða „aðeins” 576 millj. km. i
burtu. Tækifæri þetta notuðu ýms-
ir radio-sérfræðingar í Englandi til
þess að senda radíóskeyti á ultra-
stuttbylgjum til Marz. Breti nokk-
ur, A. Bird, segist hafa .tekið á
móti svarskeytum frá Marz, og seg-
ist hann síð'an halda uppi ( stöðugu
sambandi við stjömuna. Annars eru
menn helzt þeirrar trúar, að þér sé
um eintóm svik að ræða frá Birds
hálfu.
Salnlð ðskritendam
Skrifsfofa Sósíaíísfafé-
la$s Rcykjavikur.
í Hafnarstræti 21 er opin
alla virka daga, en aðeins
frá kl. 5—7 síðdegis fyrst
um sinn. — Sími 4824.
Sækjum. — Opið allan daginn. |
Pr erj tmy n da s t o f a n
LEIFTUR
býr iit 1. flokks pr.ént-
myndir. fyrir /ægsta ve'rö.
Hafn.17. Sfmi 5379