Þjóðviljinn - 15.09.1940, Blaðsíða 4

þlÓÐVIUINN
inn iiimiiiiu 11 -n—bm—»»«• hihiiiimh imiiiiiiii 'iiini hhhiiiiiiwiiwMnimmiiMM
Afiurhaldíd í Svlþíóð
— __ .— i otiwii-.r -v
Framhald af 3. síðu.
íski fjármálaráðherra yfir því, að
vegna hins óskaplega vígbúnaðar,
er lekur 60—65% af öllum ríkis-
útgjöldunum, verði 1000 millj. kr.
halli á ijárlögunum 1939—1940, en
hallinn á fjárlögunum 1941 muni
fyrirsjáanlega verða um 2500 millj.
króna.
Það er sænska alþýðan, sem
verður að barga þessar gífurlegu
íipphæðir. Fjármálaráðherranjn
skýrði svo frá á ráðslefnu Sósíal-
demókrataflokksins, að af hinum
9000 millj. kr. tekjum fjárlaganna
yrði um hehningur að nást með
sköttuin og tollum. Eftirfarandi töl-
ur 'sýna, hvernig þetta kemur við
verkafólkið:
Vegna hækkunar ríkisskattanna
og hjns nýja „varnarskatts“, hafa
skattarnir , manni, sem hefur 3000
króna árstekjur, tvöfaldazt. Jafn-
hliða aukast bæja- og sveita-útsvör
allverulega með vaxandi atvinnu-
leysi, föstum útgjöldumtil hernað-
arþarfa, og vaxandi fátækt almenn-
ings.
Óbeinir skattar hafa einnig auk-
izt allverulega. Tollur á eitt kg. af
kaffi, sem kostar kr. 3.50 er kr. 1.50.
I mörgum borgum hafa far-
gjöld strætisvagna verið hækkuð.
1 Stokkhólmi hefur gasverðið hækk-
um 100%. Járnbrautarfargjöld l>aía
hækkað um land ailt. Skat'.ahækl.un
fyrir Stokkhólmsfjölskyldu, hjón
með eitt barn, nemur um 450 kr.
á ári. . 1
Auk þess að óbeinu skattarnir
hafa aukizt mjög, hafa nauðsynj-
ar allar, — matvæli, fatnaður, skó-
fatnaður, leiga, , hitun ro. s. 'Jrv.
stigið. Opinberar skýrslur sýna að
Næturlæknir í nótt: Björgvin
Finnsson, Laufásveg 11, sími 2415
— Aðra nótt: Daníel Fjeldsted,
Hverfisgötu 46, simi 3272.
Helgidagslæknir í dag: Kristín
Ólafsdóttir, Ingólfsstræti 14, sími
2161.
Næturvörður er þessa viku í
Reykjavíkur apóteki og Lyfjabúð-
inni Iðunn.
tJtvarpið í dag:
12.00 Hádegisútvarp.
19.30 Hljómplötur: Vatns-svítan
eftir Hándel.
19.50 Auglýsingar.
20.00 Fréttir.
20.30 XJtvarpshljómsveitin: Amer-
ísk alþýðulög.
21.00 Erindi: Frá Vestur-íslend-
ingum, H: Vesturíslenzk kýmni
(Jakob Jónsson prestur).
21.25 Danslög.
(21.45 Fréttir).
Útvarpið á morgun:
12.00-—13.00 Hádegisútvarp.
19.30 H1 jómplötur: Italskt
skemmtilag eftir Hándel.
19.50 Auglýsingar.
20.00 Fréttir.
20.30 Sumarþættir (Einar Magn-
ússon menntaskólakennari).
20.50 Einsöngur (frú Elísabet Ein
arsdcttir): a) Þórarinn Guðm.:
Kom þú, ljúfa. b) Björgv. Guð-
mundsson: Þó að margt hafi
breytzt. c) Fuglinn í fjörunni,
danskt þjóðlag. d) Bjarni Þorst.
Bumirótin, e) Sigv. Kaldalóns:
Alfaðir ræður.
21.10 Hljómplötur: „Rósariddar-
inn”, tónverk eftir Richard
Strauss.
matvöruverð hefur hækkað um
þriðjung síðan 1935, iDg mestur
hluti þessarar hækkunar hefur orð-
ið árið sem Ieið. AtvinnuDysi er
mikið, einkum >í þeim greinum,
sem framleiða útflutningsvörur,
svo sem i iimbur- og pappirsiðn-
aðin-um. 1 byggingaiðnaðinum eru
um 70000 manns atvinnulausrir. Af
hinum 25 þúsundum \erkamanna í
pappírsiðnaðinum eru tveir þriðju
hlutar atvinnulausir. Framleiðslunni
fyrir innanlandsmarkaðinn hrakar
stöðugt, bæði vegna ; minnkandl
kaupgelu og hríefnaskorts. Skortur
á benzíni og smumingsolíúm er
mjög tilfinnanlegur.
Nokkrar tölur nægja til að sýna
hvernig ástandið er í byggingalriðn-
aðinum.. Aðeins 43% af hinum
60 000 meðlimum Sambands bygging
ar erkamanna vinna að venjulegum
bygf iagum. Um 12% err, í ýmiskon-
lausavinnu, byggingu loftvama-
byrgja o. s. frv., 20% hafa verið
kvadtíir til herþjcnustu og 25o/o eru
alveg atvinnulausir.
Meðal harnarverkamar.na er á-
standið enn verra. Með hruni ut-
flutningsins varð mikill íjiltíi þ-eirra
vinnulaus. Einkum er és'.andið al-
variegt í Go-utaborg, þar sem hafn-
rr erkamenn þurfa ckki að rcikna
rr.oð að fá vinnu nema einu sir.ni
á hálfum mánuDi. Svipað ástand er
í öðrum hafnarborgum.
Um 40C03 marnr hafa vcrið
kvaddir til ‘hcrþjónustu. Meðal
þe'rra cr mikil óúnægja yíir hinni
stöðugu þjónustu mánuðum sam-
an án hvíldarleyfa.
Einmitt þesscr staðreyndir, að
afkoma alþýður.ncr he'ur stórum
versnað undanfarna 'mánuði, -en
auðmonn Iandsins raka saman ó-
hemju stríðsgróða, skýra það, að
borgaraflokkarnir og Sósíaldema-
kratamir reikna með kosningumim
án kosningabaráttu.
Sænska auðvaldið og Sósíaldema-
kratarnir óttast, að augu verkalýðs-
ins geti opna% fyrir því, að áfram-
hald núverandi stjórnarstefnu, þeg-
ar þúsundum milljóna er eytt, til
vígbúnaðar, óg byrðunum velt á
herðar alþðunni, ge'.ur leitt til fjár-
hagshruns og eymdar- og hungur-
tilveru fyrir mikinn fjölda alþýðu-
fólks.
Það er þessvegna sem ekkert er
sparað til að berja niður vinstri-
arm verkalýðshreyfingarinnar, og
ráðstöfun beitt e'ns og þeim, að
banna að flytja tlöð kommúnista
með pósti, og tor.elda alla kosn-
ingabaráttu Kommínistaflekksins
með því að banna að fundir síu
haldnir og fundahús lánuð fram-
bjóðendum kommúnista. *
Flokkarnir hafa (enn ekki birt
kosningastefnuskrár sínar, en gera
má ráð fyrir að fjórir stærs'u
flokkarnir, Sósíaldemokratamir,
Bændaflokkurinn, Þjóð lokkurinn
>og Hægriflokkurinn, gangi lil kosn
inganna með svipuðu n stefnuskrám,
er mótist af aftuihaldssemi og kyrr
stöðu.
KommúnistafLokkurinn mun að
sjálfsögðu nota kosningabar'tua
111 þess að vekja alþýðuna til vit-
undar um þá allsherjarsókn aft-
urhaldsins, sem gerð hefur verið
undir yfirskini styrjaldarvandræð-
anna og hvetja verkalýðinn iil bar-
í^attcrsbp
herrahattar
MínnisMöð
Dagsbtrúnarinanna
Framh. af 3. síou.
við fjárhag félagsins m-cð því. Það
liggur við c.ð mann fari að gruno,
cð „sannir íslendingar“ beri hag
einhverra annarra stofnana moira
fyrir brjóstinu cn hag Dagsorún-
ör. Já, ég segi það satt, að égjer
að vcrða alvcg ruglaður i þessu
öllu saman, ég held menn hljóti
ai' meina eitthvað allt annað með
þess' tali sínu um sanna ísler.dinga
en ég hélt.
Mig langar til að koma á fundi
í félaginu minu til þess að heyra
öll þessi mál skýrð, og ég helcj
bara að 'ég kjósi aldrei framar
eins og þessir menn segja mér
ef ég fæ ekki að koma á fund
og heyra þá skýra allt þetta.
Ég hélt líka að það væri lýðræði
að boða fund og ræða þelta allt
saman, mér finnst einhvern veg-
inn, að ég mundi gera skyldu mína
með því að fara á fund, bæði
gagnvart félagi 'mínu og fóstur-
jörð, en ég held ég færi til þoss-
ora sömu 5 oða 6 karla og ívct-
ur og fengi þá til að fara líka.
En ef til vill skil ég ekkert í
þessu öllu saman. Ef til vill er
það lýðræði og ráðvendni h'nna
„sönnu lslendinga“, sen núverondi
Dagsbrúnarstjóm er • að fram-
kvæma. Ef til vill er hún að gera
skyldu sína við félag okkar og
fósturjörð á þennan einkennilega
máta.
Já, ég segi það aftur, ég skil
ekki allt þetta, ég held næstum
að „rássneskir ofbeldismenn“ siu'
betri islendingar, meiri fjárniála-
rr.enn og sannari lýðræðisn enn cn
f-essir B-listamenn, þess vegno bið
ég Þjóðviljann fyrir þessar l'nur.
B-lista k'ós ndi.
áttu. Þrátt fyrir a’lar olsóknirnar
þrótt fyrir synjun valdhatanna á
sjálfs'igðustu lýðróttindunum mun
rjdd hins róttæka verkalýðs heyr-
ast í kcsningunum 15. septembcr.
ae^infýri
Skáldsaga ettir Mark Caywood
— Hvert í logandi! hrópaði hann. Vitið þér hver hann var?
Hann er bróðir minn. Eg heiti Abel Gosport. Ja, hver skollinn
sjálfur — og hann þreif í hönd mína og hristi hana svo að ég
hélt að hann mundi slíta hana af.
— Mér þykir mjög vænt um að hitta þig, sagði ég kump-
ánlega, og ég gleymdi því alveg að hann var settur hingað
til þess að gæta mín. — Hvar er Tom gamli núna?
— Tom? Hann er í Dartmoor.
— Eiumitt það, sagði ég.
— Já, hann fékk þrjú ár fyrir að stinga kuta milli rifjanna
á svertingja, sem hafði gefið honum á kjaptinn. Tom var
alltaf dálítið fljótur á sér svoleiðis.
— Mikil skrambans óheppni, tautaði ég. Mér þykir þetta
verulega leitt.
— Ö, það er ekki neitt, sagði Abel. Það er bara svoltil til-
breyting fyrir hann.
Eftir þessa óvæntu og hjartanlegu kynningu varð samvera
okkar þægilegri. Hann settist á kjaftastól, en ég á rúmfletið
mitt.
— Hvaða starf hefurðu liérna á skipinu? spurði ég.
— Bátsmaður. Við erum aðeins scx talsins — umíram vél-
stjórann. Flann kemur aldrei upp á þilfar, pilturinn sá. Hann
er citthvað undarlegur, finnst mér.
— Aðcins sex manna áhöfn, einmitt það. Og svó skipstjór-
inn, ungfrú Mortimer og ég sjálfur — svo maöur sleppi und-
arlega vélstjóranum. Er það rétt?
— Það er alveg rétt, sagði Abel. Við réðum okkur í Tacoma.
— Hver er tilgangurinn með ferðinni, veiztu það?
Abcl lækkaði röddina.
— Eg veit það ekki, hvíslaði hann. Það er alveg dagsatt,
stýrimaöur. Við fáum góð laun og ég spyr einskis.
-— Abel, sagði ég. Við Tom gamli vorum góðir félagar, þó
við værum báðir nokkuð bráðir. Hann hlýtur að hafa sagt
þér eitthvað frá þeim tímum. Tom gamli mundi hafa hjálpað
mér, ef ég hefði þurft á því að halda. Má ég nú gera mér von-
ir um að þú hjálpir mér? Eg treysti því að þú segir Hogan
ekkert frá því, sem okkar fer á milli, — og ég horfði hvasst
á hann.
Hann virtist hugsa sig um. Svo þreifaði hann í barm sér
með hendinni, sem fingurinn vantaði á, og dróg fram sígar-
ettupakka, sem hann rétti mór. Það var táknrænt vináttu-
merki. Eg tók þegjandi eina sígarettu og hjartað hoppaði í
brjósti mér af þakklæti.
Við erum báðir frá London, Abel, við skulum muna það,
sagöi ég um leið og ég tók við eldspýtunni, sem hann rétti
mér. — Hvað geturðu sagt mér um hitt fólkið á skipinu?
— Það er einhver rusíaralýður, tautaði hinn nýi vinur minn.
— Það má skrattinn vita, hvar hann hefur náð í þá. Þegar
ég réöi mig til hans var verið að snuðra eftir mér fyrir lítil-
ræði, sem ég gerði í Seattle. En þetta er mesti trantaralýður,
sem ég hefi nokkurntíma siglt með — svei mér þá, ef það er
ekki satt! Eg verð alltaf að halda á spöðunum til þess að
halda þeim í skefjum.
— Svo þú ert þá yfirmaður þeirra?
— Það er nú varla hægt að segja það. En sá gamli skildi
okkur eftir eina dálitla stund og þá greip ég tækifærið og
sýndi þeim í tvo heimana.
Eg brosti, því ég þekkti þessa aðferð, til þes's að „grípa
tækifærið”. Eg hafði oftar en einu sinni gripið til þess þegar
svo vildi til, að ég var stærsti maður skipshafnarinnar. Og
próðir Tom gamla Gosports, sem sat þarna á móti mér og pú-
aoi sígarettuna, leit sannarlega ekki út fyrir að vera ncitt
lamb að leika við. I huganum þakkaði ég guði fyrir að eiga
hann fyrir vin, en ekki óvin.
— Hjálpaðir þú til þess a' ræna mér? spurði ég næst.
Abcl varð einkennilega skömmustulegur.
— Ja.... byrjaði hann.
— Það hefur ekkert að segja, sagði ég. — Segðu mér frá
því.
Abel starði út í hom á láetunni.
— Við vorum fjórir, sem fórum, sagði hann. — Sá gamli,
vikapilturinn, ég og Jim Orleans, svertinginn, sem er bryti hjá