Þjóðviljinn - 02.03.1941, Qupperneq 2

Sunmidagur 2. mars 1941
PJOÐVILJINN
Iwn oi nflHfoMsnnar
Hvad lengí eíga kennairarntr að vera eíns o§ útskúfuð
stéff hjá þjóð sem felur mennfun sina ein fremstu
rðk filveruréftar síns?
iMúmiwim 1
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn.
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb,)
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Ritstjóm:
Hverfisgðtu 4 (Víkings -
prent) sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsinga-
skrifstofa:
Austurstræti 12 (1. hæð)
sími 2184.
Áskriftargjald á mánuöi:
Reykjavík og nágrenni kr.
3,00. Annarsstaðar á land-
inu kr. 2,50. í lausasölu 15
aura eintakið.
Víkingsprent h.f. Hverfisg.
Það sem dvelur
sfjórnarskrár^
málíð
Það hefur vatóð þó nokkra
furðu að ekkert hefur heyrzt um
tillögur rikisstjórnarinnar varð-
andi æðstu stjóm landtsiins.
Það virðast flestir hafa gtengið
út frá því sem gefnu, að stjórn-
in mundi ieggja fyrir Alþingi,
þegar í þingbyrjun tillögur um
að stofna lýðveldi og algerð sam-
bandsslit við Dani.
En ekkiert bólar á þessum til-
lögum og eru jafnvel þjóðstjórn
arblöðin farin að átelja stjórn-
ina all harðlega fyrir tómlæti i
þessum málum-
Ekkert er þó undarlegt við
þennan drátt, hver sá, sem eitt-
hvað þektór til íslenzkra stjórn
mála, getur vel stólið hvað hon-
um muni valda.
Ekkert verður í máluan þess-
um gert, án þess að breyta stjóm
arskránni. Til þess að stjórnur-
skrárbreytingar séu löglega sam-
þykktar ,þurfa þær að fá stað-
festingu tveggja þinga í röð og
hafi kosningar farið fram á milli
þeirra þinga.
Það er augljóst mál, að verði
farið að ræða um breytingar á
stjómarskránni, hlýtur að komia
fram krafa um, að kjördæmaskip
uninni verði um leið bneytt, í
það borf, að allir kjósendur fái
jafna aðstöðu til áhrifa á skipan
Alþingis, hvar sem þeir búa á
landinu. „Visir“ hefur þegar sett
þessar sjálfsögðu kröfur fraim iog
bent á þá staðreynd að Framsókn
arfliokkurinn, hefur nú nær tvö-
falt fleiri menn á þingi en hon-
um ber, samanborið við aðra þing
flokka. Verði stjórnarskránni
breytt í það horf að tryggt verði
jafnrétti allra kjósenda í land-
inu, myndi Framsóknarflokkurinn
verða smáflokkur á þingi eftir
fyrstu kosningarnar, sem fram
færa á hinum nýja grundvelli.
Þeir flokkar, sem gjalda hinnar
ranglátu kjördæmasklpunar eiga
nægilegt fylgi á þingi til þess að
knýja fram þær breytingar á
stjórnarskránni er þurrki þetta
ranglæti út, ef að því verður á
annað borð horfið að breyta
henni.
Það er þetta, sem Framsóknar
flokkurinn óttast öllu öðm fram-
ar, og hann mun gera allt, sem
Það þarf ekki að kynna mönn
um kjör barnakennaranna á ís-
landi. Þjóðin veit almennt, hve
bág þau eru- Slæm eru kjör kenn
aranna við æðri skólana, léleg
em laun háskólakennaranina, ien
laun barnakennaranna taka þó
út yfir allan þjófabálk. Meiri-
hluti barnakennaranina hefur nú
laun, sem eru undir 300 krónur
á mánuði, þó dýrtíðaruppbót sé
taliin með, — og það á tímum,
þegar Dagsbrúnarverkamaður hef
ur 500 krónur á mánuði, ef hann
hefur vdnnu daglega. — En niokk-
ur hluti barnakennarainina, ein-
mitt sá hlutinn, sem óþægiliegasta
starfið hefur, farkennararnir,
hafa jafnvel neðan við 100 kr. á
mánuði.
Þannig launar Island kertnara
æskunnar á ári milljónagróðans,
1941.
Á sama tíma er þjóðin látin
borga einu einasta tógarafélagi
— einni fjölskyldu — 121/2 millj.
króna fyrir ísfisk, isem félagið
lætur flytja til Englands alls á
árinu 1940. — En sjálf tekur þjóð
in að sér alla áhættuna af að
lána andvirði fisksins um óákveð-
inn tíma.
í hans vaidi stendur til þess að
halda hinni ranglátu kjördæma-
skipun, því á henni hvílir vald
hans og tilvera. Og Framsóknar
flokkurinn hefur tromp á hendirtni
hann getur ráðið miklu um það
hvernig sköttum er háttað á
landi hér, liann getur breytt skatt-
frelsi stórútgerðarinnar í sk!atta
þrældóm, ef hann álítur það hag-.
kvæmt.
Það er því enginn efi á því,
að skattfrjálsu milljónamæring-
arnir og Framsóknarmenn þora
hvorugir að leggja spilin á borð
ið af ótta við að mótspilsmaður
inn trompi. Ef hinir skattfrjálsu
segja: við krefjumst jafnréttis fyr
ir alla íslenzka Alþingis-kjósend-
ur, „drepur" Framsókn mieb há-
sköttum; ef Framsókn krefst þess
að stríðsgróðinn isé ekki með
öliu skattfrjáls, „drepa“ hinir
skattfrjálsu með jafnréttismálun-
um.
Hinir „ábyrgu" telja því bezt
að halda að sér höndum, og sýna
ekki spil sín, og líklega verðui
þetta til þess, að allt verður lát-
fð sitjia í sama farinu um æðstu
stjórn landsins, fyrst um sinln,
því þá fá hinir ,,ábyrgu“ frest,
þeir þurfa ekki að leggja spilin
á borðið, þeir geta gengið til
kio-sniinga í vor og búið til „gervi
deilur". Skjaldborgin getur miðl-
að af reynslu sinni að búa til
gerviimenn, gerviprófessora, gervi
stúdenta og gervifélög, og að
þeim gervikosningum loknum
hefst hið bróðurlega samstarf á
ný, með tilheyrandi skattfrelsi,
höftum, nefndum og bátlingum,
og Stefán fær að vera með, —
þá verður Stefán glaður.
Á sama tím!a greiða valdhaf-
arnir í nafni þjóðarininar, 60
70 milljónir króna til nokkurra
auðmanna jnnanlands, gera þá
skattfrjálsa og skapa þanniig 1
'slíka sérréttindastétt milljónamær
inga að einsdæmi leru í liandi sem
á að heita lýðræðisliand.
Hve lengi ætlar þjóðin að láta
svívirða sig með slíkum aðför-
um valdhafanna?
Hverj'ir eru þessir nýju millj-
óna'mæringar og hvað hafa þeir
unnið til þess að fá þessa millj-
ónatugi ?
Þessir nýju milljónaimæringar
eru rnenn, sem hafa unniið séí
það eitt til ágætis að iá á undan
förnum árurn þau sérréttiindi hjá
bönkunum að fá lánað fé til út-
gerðar, fá lánað fé til þiess að
lifa vel, meðan útgerðin gekk
illa, og fá nú þau sérréttindi að
fá inilljónatugi greidda fyrir fisk,
sem þjóðán hefur ekkert fengið
fyrir ennþá. Þessir menn hafa
ekkert skapað handa þjóðinni, að-
eins iifað á henni í blíðu og
Veturinn 1940 verður iengi í
minnum hafður, ef einhverntima
verður skráð íslenzk verklýðssaga
og reyndar hvort sem er.
Þá gerðust þau firn að „up-
boðsskraniið“ í Alþýðuflokknum af
henti stærsta og fyrrum öflug-
asta verkalýðsfélag landsins í
hendur höfuöandstæöiinga verkja
lýðsíins, - íhaldinu. Þetta kom nú
reyndar engum á óvart, sem
fylgzt hafa með starfi þeirra ó-
haþpamianna, sem þar hafa ráð-
ið lögum og lofum undanfarin ár.
Við höfum séð hvemig erindreki
Alþýðusiambandsins (einhver ill-
viljaður kallaði hann skriðdreka)
hefur starfað. í stað þiess að
fræða verkalýðinn um stéttar
lega afstöðu hians í þjóðfélaginu
þjappa honum saman og gera
hann þiannig færain um að heyja
lífsbaráttuna á réttum grundvellii,
hefur hann samkvæmt stópun Al-
þýðuflokksforingjanna klofið
hvert það félag, sem ekki vildi
i einu og öliu hlýöa skipunum
'þessara spilltu foringja.
Við síöustu Alþingiskosningar
vann KommúniiStiaflokkurinin glæsi
legan sigur ,þegar tekið er tillit
til þess hve flokkurinn var ung-
ur og átti við ramman reip að
draga, fékk þrjá menn kosna.
Þá var það að Héðni Valdimars
symi varð það ljóst, að hann
mundi daga uppi og veröa að
nátttrölli ásamt öðrum Alþýðu-
flokksforingjum ef hann ekki léti
berast með þeim straum til vinstri
er þá skapaðist.
stríðu, og alltaf liifað hátt, hvern
ig sem allt hefur velzt.
En hvað er um kennarana?
Það eru mennjrnir, sem vimna
að því baki brotnu við erfið kjör
að mennta æskuna, imóta fram-
tíð þjóðarinnar, gera komandi
kynslóð færa um aÖ halda á-
fram menningu feðra siimna og
bæta við hana. Þesisir menn hafa
alltaf verið illa launaðir. Þieim
hefur alltaf verið siagt að ís-
lenzka ríkið væri svo fátækt, að
það hefði ekki efni á að gera
betur við þá. Og þieir hafa reynt
að þnaukía þetta iaf.
En nú er íslienzka ríkið ríkt,
að minnsta kosti svo rikt að
það gæti gert það vel við kenn
arastéttina að hefja hana upp úí
þeirri beinu fjárhagsliegu útskúf-
un, sem hún hiefur verið í.
íslenzka rikið verður að sjá
sóma sinn i þvf að breyta um
stefnu gagnvart kennurunum.
Það á ekki aðeins að veita þeim
fulla dýrtíðaruppbót máhaðarlega.
Það á líka að hækka grunnkaupið
svo ura muni.
Upp úr þessu var svo Sósíal
iistafiokkurinn stofnaður. Um
starf Héðins í þeim flokki þarf
ég ektó að fjölyrða, það er flest
um kunnugt.
Þá vil ég taka þiað fram, ef
einhver skyldi viera farinn að
gleyma, að á síðasta miðistjórnar-
fundinum, sem haldinn var áður
en flokkurinn klofnaði, lýstu all-
ir miðstjórnarmeðlimirnir (að
Héðni meðtöldum) því yfir að al-
gjör eining væri ríkjandi um
innanlandsmál og auðvitað þar-
með taldn verklýðsmálin. Haldið
þiið nú góðir verkamenn að það
hafi verið vegna umhyggju fyrir
velfierð verkalýðsins að Héðinn
vann þetta óhappaverk? Því skul
uð þið svara ykkur sjálfir, en
ég segi nei.
Og nú skulum við lítilsháttar
athuga Dagsbrúnarmálin i sam-
bandi við það, sem áður hiefur
verið sagt. Ég minntist í upp-
hafi þeirra atburða, ier brodda-
klíka Alþýðuflokksins giaf íhald
inu yfirráðin í Dagsbrún.
Nú voru góð ráð dýr hjá Héðni
að reyna að halda völdum. Þá
leitar hann samvinnu við sína
fyrri félaga, er hann hafði svik-
ið. Sú samvinna tókst sem kunn
ugt er, því við vonuðum þá að
svo mikið væri eftir ,af sósíalist
anum Héðni Valdimiarssyni, að
honum væri treystandi til þess
að vera formaður Dagsbrúnar. I
þessum kosningum var gefið út
blaðið „Nýir tímar“. Þar ræddi
Héðinn um kosningarnar og þá
mest um svik Alþýðuflokksfor-
ingjana. Hann átti þá varla
nógu stór orð um þennan glæp
við verkalýðinn, og lýsti réttilega
andstyggð allra heiðarlegra verka
lýðssiinna á þessum verknaði.
Af því, sem nú var sagt verður
það ljóst, að þarna hefur Héð-
inn með eigin handi ritað þann
dóm um sjálfan sig, er aldrei
mun 'fyrnast meðan þáttar hans
í verkalýðsmálum verður mánnzt,
því nú hefur hann framið nákvæm
iega sama verknaðinn.
Nú miunu þeir mienn segja, sem
enn hafa trú á Héðni; Hvemig
dettur þér nú í hug, að þiessi mað-
ur sem öll þessii ár hefur verið
formaður og margt vel gert
fari nú allt í einu að breytast tii
verra. Það er að vísu rétt, Héð-
inn hefur margt vel gert, og ber
að þakka honum það, en nú eroi
bara breyttar aðstæður og skulum
við nú athuga þær nánar. Fyrsta
skilyrðið til þess að Dagsbrún
sé vel stjórnað eru þau, að fyrst
og fremst formaður og svo öll
stjórnin hafi brennandi áhuga fyr
I ir velferðarmálum verkamánna.
Var það nú þetta, er réði gjörð-
um Héðins, þá er hann gerðist
handbendi íhaldsins við nýafstaðn
ar kiosningar. Ég verð því miður
að svara þessu neitandi, vegna
þess, að hefði isvo vierið, þá hefði
hann leitað siamvinnu við sósíal-
iista og aöra frjálslynda verka-
lýðssinna, því hann veit af eigiln
reynslu að í samvinnu við okk-
ur, iog okkur eina er hægt að
stjórnn Dagsbrún svo til heilla
horfi.
Ég sagði áðan, að .Héöinn vissi
. það af reynslu, hvie gott væri að
starfa með okkur sósíalistum
þetta er ekki út í loftið sagt. I
„Nýju land.i“ er kom út skömmu
eftir ab Sósíalistaflokkurinn klofn
aði og rætt var um þ,ann atburð
segir svo; „Samvinnan hefur ver
ið í alla stiaði hin ákjósanleg-
asta, og það er næsta undravert
hve mikið sumir kommúnistar
geta iagt á sig fyrir hugsjón
sína“. Hver gietur líka með hald
góðum rökum siannað að við
sósíalistar eða aðrir einlægir
verklýðssinnar höfum nokkru
sinni reynt að bregða fæti fyrir
nokkurt það mál, er ,til heilla
mætti verða fyrir hið vinnandi
fólk, hvaðan, sem þær tillögur
hafa komið. Þetta vita andstæð-
ingarnir mæta vel, þessvegna er
þeirra stóra og sterka ósanninda
vél sífellt í gangi meÖ þvílíkum
ósannindum og blekkingum að
fyrnum sætir. Þeir hrópa: „Mosk-
va, Moskva, skaðræðiiismenn“ o.
s. frv. án þess að nokkur staf-
krókur af rökum fylgi. Þeir vita
ofur vel hve máttur lyginnar er
mikill.
Nei, góðir verkamenn, það viar
ekki umhyggja Héðins fyrir mál-
efnum okkar er réði gjörðum
hans nú, það var fyrst og fremst
hégómleg metorða- og valdíafíkn
en til þess að fullnægja þessum
hvötum til frambúðar er hann til-
neyddur að halda kröfum verka-
manna niðri og sitja á rétti þeirra
af þeirri einföldu ástæðu, að i-
lialdið styður engan þann til
valda einu sinni, er svikst und-
an merkjum þiess, og fer að berj-
ast með drenglund og festu fyr-
ir málum verkalýðsins. En við
getum verið vissir um það að
Héðinn ætlar sér að vera lengur
Framh. á 3. síðu.
Sfðastl ofl verstl
þáttnr Héðtns