Þjóðviljinn - 15.01.1943, Qupperneq 1

8. árgangur.
ifii imu
VIUIiill
Föstudagur 15. janúar 1943.
11. tölublaft.
s&k.
Ekkerf lát á sóknínni í Kánasus og á vigsföðvunum
vlð Nedrí~Don, — Urslifaárásír að heffasf á bæbí-
sföðvar ínníkróaða hersíns vesfur af Stalíngrad?
Sókn sovétherjanna í Kákasus og á vígstöðvunum við
Neðri-Don heldur áfram, að því er segir í fregnmn frá Moskva
í gærkvöld.
í Kákasus sækja svoétherirnir fram til Armavír og Voro-
sílovsk, og hafa hvarvetna brotið mótspymu fasistaherjanna á
bak aftur, þrátt fyrir slæmt veður, sem síðustu dagana hefur
torveldað sókn rauða hersins.
Bauði herinn er nú aðeins 80 km. frá Armavír, sem er ein
þýðingarmesta borgin, sem Þjóðverjar hafa á valdi sínu f Káka-
sus.
Á vígstöðvunum við Neðri-Don brauzt sovétherinn gegn-
um varnarlínu nazista á stóru svæði, að því er segir í sovét-
fregn, og tekið marga þýðingarmikla bæi og hernaðarstöðvar.
Talið er að sigur þessi muni auðvelda að mun sóknina til
Rostoff.
Raúði herinn í Stalíngrad hef
ur byrjað harðar árásir á stöðv-
ar Þjóðverja, og er talið í brezk
um fregnum að árásir þessar
geti verið byrjun á úrslitasókn
gégn 6. þýzka hemum, sem inni
króaður er vestur af Stalíngrad.
Alexander Werth lýsir víg-
stöðvunum norðvestur af
Stalíngrad.
Um vígstöðvarnar norövest-
ur af Stalíngrad símar Alex-
ander Werth, fréttaritari
Sunday Times frá Moskva:
„Ef maður ber saman á-
standið í þorpunum sem
aldrei hafa veriö á valdi Þjóð-
verja og setuliðaþorp þein-a,
i
er það eins ólíkt og dagur og
nótt. Þegar þeir höfðu tíma
til þess, brenndu þeir allt
sem brunnið gat.
Meöan fasistahermennirnir
dvöldust í þorpunum, stálu
þeir öllu sem hönd á festi,
og hikuðu ekki við að drepa
menn ef þeim bauö svo viö
aö horfa. Unglinga sem komn-
ir voru yfir 13 ára laldur
fluttu þeir vestur í lönd í
þrælavinnu.
í Kósakkaþorpunum sem
Þjóðverjar hafa ekki náð, rík-
ir velmegun. í hinum þorp-
unum rikir dauðinn, en nú
eru sumir þorpsbúanna sem
tókst að flýja, aö snúa heim
Dagsbrúnarmenn!
Hllir a morsfið a morgun!
Klukkan tvö á morgun hefst allshérjaratkvæðagreiðslan
í Dagsbrún. Þá fá verkamenn Reykjavíkur tækifæri til að sýna
samstilltan vilja sinn gegn hverskonar tilraunum til kauplækk-
unar, sem atvinnurekendur hafa nú í huga að gera og eru farn-
ir að reyna. Þá fá verkamenn Reykjavíkur tækifæri til að
sýna, að þeir eru staðráðnir í því að verja allar þær kjarabæt-
ur, sem samningur Dagsbrúnar færði þeim á síðastliðnu sumri.
Og um leið fá þeir tækifæri til að samþykkja ný lög, sem
munu styrkja félagið, og efla það í framtíðinni.
Atvinnurekendur óttast þessa
allsherjaratkvæðagreiðslu verka
lýðsins. Þeir óttast samtök hans
gegn kauplækkunarherferðinni,
sem nú er hafin. En einmitt þess
vegna þarf hver einasti Dags-
brúnarmaður að greiða atkvæði
sitt og sýna Claessen-mönnum,
að ekki verður látið undan síga.
Hver sá verkamaður sem sit-
ur heima, auðveldar atvinnurek
endum kauplækkunarherferð-
ina. Þessvegna þurfa verka-
mennirnir að hafa samtök á
vinnustöðvum um, að allir. mæti
með tölu, að allir leggi stem í
hina miklu byggingu samtak-
anna, sem ein er fær um að
vemda hagsmuni verkalýðsins.
Og með því að mæta vel, þá
vottum við hinni ötulu stjórn
félags okkar verðskuldað traust
og gerum hana enn sterkari til
starfs í framtíðinni.
Dagsbrúnarmenn, munum, að
með því að greiða atkvæði á
morgun og á sunnudaginn, þá
erum við að vernda hagsmuni
sjálfra okkar.
Dagsbrúnarmaður nr. 2295.
aftur, þó eins og stendur sé
ekki um aðra bústaði að ræða
en skotgrafir.
Enginn sem séð hefur hina '
grózlcumiklu aldingarða Don-
landsins gleymir þeim aftur.
En það er ekkert eftir af þeim
í þorpunum sem Þjóðverjar
hafa haft á valdi sínu. Þeir
hjuggu aldintrén í eldsneyti-
Þýzku fangarnir sem teknir
hafa verið nú upp á síðkastið,
eru ekki eins montnir og sig-
urvissir og fangarnir sem
teknir voru meðan sumar-
sóknin stóð. Þeir kenna Rúm-
enum um ósigrana við Stal-
íngrad, en eru þó ófeimnir
viö að dulbúa sig sem Rúmena
áöur en þeir gefast upp, í
þeirri von að þá verði fariö
betur með þá. Þeir segja ekki
lengur aö þeir séu að berjast
fyrir Stór-Þýzkalandi, þeir
séu einungis að verja Þýzka-
land fyrir „árásarstyrjöld".
Skákþing Reykjavfk-
ur hefst í kvöld
Skákþing Reykjavíkur hefst
í kvöld kl. 8 í Verzlunarmanna-
heimilinu við VonarstrætL
Þessir skákmeistarar hafa til-
kynnt þátttöku sína:
Áki Pétursson, Árni Snævars,
Baldur Möller, Eggert Gilfer,
Guðmundur S. Guðmundsson,
Magnús G. Jónsson og Sig. Giss-
urarson.
Nýtt félag — nýtt
tímarit um tækni
Menn, sem stunda ýmlskonar
verkfræðistörf, en eru ekki f
Verkfræðingafélaginu hafa ný-
Iegu stofnað félag, er þeir nefna
„Tækni“.
Markmið félagsins er einkum
að vinna að auknum tæknifram-
förum hér á landi.
Hefur félagið ákveðið að gefa
út tímarit, er á að fjalla um
tæknivísindi og verklegar fram-
farir.
f stjórn voru kosnir: Þórður
Runólfsson, verksmiðjuskoðun-
arstjóri, og er hann formaður fé
lagsins, og Höskuldur Baldvins-
son, framkvæmdarstjóri, og Sig-
urður Flygenring, verkfræðing-
ur.
Undírbýr afturhaldíð árás
á grunubaupíd ?
„Vísir“, sem auðsjáanlega skoðar sig sem einskonar stjórn-
arblað, birtir í gær ritstjórnargrein, þar sem tekið er undir kröf-
ur Eggerts frá Nautabúi í Morgunblaðinu um grunnkaupslækk-
anir. Undirstrikar blaðið að það sé „réttilega“ skoðað hjá Egg-
ert að „hinar stórfelldu grunnkaupshækkanir‘‘ sé „aðalorsök“
verðbólgunnar og dýrtíðarinnar.
Samtimis þessu er svo Vísir með hótanir til Alþingis og
með sínar venjulegu fasistisku svívirðingar um Alþingi, lýð-
ræðið og kommúnismann. Það vantar bara að blaðið endur-
prenti eitthvað af gömliun Gyðingahatursgreinum sínum, svo
ekki verði villst um soramarkið á áróðri þess.
Þessu Coca-Cola-blaði, sem nú reynir að gerast hlífiskjöld-
ur fyrir stríðsgróðamennina, og undirbúa fyrir þá árásina á
verkalýðinn, skal sagt það afdáttarlaust að einveldisáróður þess
mun engan grundvöll finna og launalækkunarherferð þess því
síður bera árangur.
Alþýðan er reiðubúin til miskunnarlausrar baráttu, ef
milljónamæringarnir kjósa endilega að leggja til hennar nú.
Dagsbrún byrjar á morgun liðskönnun hvað snertir afstöðu
verkamanna til grminkaupsins. Dagsbmúarmenn! Mætið og slá-
ið skjaldborg um kaup ykkar, rétt og afkomu með einróma já-i.
Tilgangur sjódsíns cr að vevðSauna
blaðamcnn# scm rífa goff mál
Yerðlaun verða fyrst veítt á 100 ára af-
mælísdegí Björns Jón$sonar 8. okt. 1946
Á öndverðu árinu 1913 birtist í „ísafold“ ávarp tólf manna
um stofnun minningarsjóðs um Björn Jónsson ritstjóra og ráð-
herra, sem þá var nýlátinn. Safnaðist þá nokkuð fé, sem geymt
hefur verið í sparisjóði síðan. Nú um áramótin hefur sjóðseign-
in verið aukin og jafnframt ákveðið að skipuleggja sjóðinn og
láta hann taka til starfa.
Skipulagsskráin er dagsett
14. janúar 1943 og skal leitaö
ríkisstjórastaðfestingar á
henni. Stofnfé er nú kr.
15.211.08, er gert ráö fyrir aö
sjóðurinn geti aukizt meö
gjöfum og á annan hátt.
í skipulagsskránni segir:
„Tilgangur sjóðsins er að
verðlauna mann, sem hefur
aðalstarf sitt við blað eða
tímarit og hefur, að dómi
sjóðsstjórnarinnar, undanfarin
' ár ritað svo góðan stíl og
, vandað íslenzkt mál, að sé-
. vandað íslenzkt mál, að sér-
I vert".
i Til þessa skal varið % vaxta
af sjóðnum, er safnast hafa.
Landsbanki Islands hefur
, fjárgæzlu sjóðsins.
| Fyrsta úthlutun verðlauna
úr sjóönum fer fram á 100
ára fæðingardegi Björns Jóns-
sonar, 8. október 1946.
Fyrstu sjóðsstjórnina skipa,
| í samræmi við ákvæði skipu-
1 lagsskrárinnar, þessir menn:
Sigurður Nordal, prófessor,
formaður, Björn Guðfinnson,
lektor, báðir sjálfkjörnir sam-
kvæmt embættisstöðu þeiiTa,
Benedikt Sveinsson, fyrv. al-
þingismaöur, skipaður aí
menntamálaráðherra, Jón
Magnússon, fil. cand. kjörinn
af Blaðamannafélagi Islands,'
Pétur- Ölafsson, forstjóri, son-
arsonur Bjöms Jónssonar.
Ef einhverjir kunna að vilja
auka sjóðinn meö gjöfum,
verður slíkum gjöíum fyrst
um sinn veitt móttaka í
Bókaverzlun Isafoldar, Austur-
stræti 8, Reykjavík, og hjá
eftirtöldum blöðum: Alþýðu-
blaöinu, Vísi, Morgunblaöinu,
Tímanum, Þjóðólfi og Þjóð-
viljanum.
Skipulagsskrá
fyrir Minningarsjóð Björns Jóns
sonar, „Móðurmálssjóðinn“.
1. gr. Sjóðurinn heitir Minning-
arsjóður Bjöm Jónssonar, „Móður-
málssjóðurinn“.
Framh. á 4. síðu.