Þjóðviljinn - 25.08.1943, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 25. ágúst 1943.
ÞJÓÐVILJINN
3
^ðowmmf
Útgefandii
SameiningarflokUnjr (Oþýftn —
Sónaliataflokknrínn
Rititjini:
Knar Olgeiissoa
Sigfús Sigurhjartaisea (áb.)
Ritatjórn:
®arða»tro=ri 17 — Vikmgoprent
Simi 2270.
Afgreiðsla og auglýringarkrif-
■tofa, Aurturrtrorti 12 (I. heeð)
Sfmi 2184.
Víkingtprent b.f. Gaiðastreeti 17.
í___________________________
Samvinna fslenzka verka-
lýðsins við norsku og brezk-
u verklýðshreyfingana
Þeir Konrad Nordahl, formað-
ur norska verklýðssambandsins
og John Price, ritari fyrir stjórn
máladeild brezka flutninga-
verkamannasambandsins, eru ís-
lenzkum verklýðssinnum kær-
komnir gestir.
Aldrei hefur íslenzkri verk-
lýðshreyfingu verið slík þörf á
því sem nú, að alþjóðleg sam-
vinna hennar og þá fyrst og
fremst einmitt við norsku og
brezku verklýðshreyfinguna
væri svo náin og góð sem unnt
er.
Það er íslenzka verklýðshreyf
ingin, sem verður að taka að sér
forustu þjóðar vorrar, ef tryggja
á pólitískt sjálfstæði hennar og
örugga lífsafkomu upp úr öldu-
róti heimsstyrjaldarinnar. Og
til þess að tryggja þetta hvort-
tveggja er eitt höfuðatriðið að
íslenzkur verkalýður geti haft
sem nánasta samvinnu við verk
lýðshreyfingu Noregs og Bret-
lands, sem báðar munu að stríðs
lokum miklu ráða um afstöðu
beggja þeirra landa.
Það er ekki eftir neinu að bíða
með að hefja það samstarf.
Það myndi tvímælalaust vera
í samræmi við óskir alls íslenzks
verkalýðs, ef Alþýðusambands •
stjórnin t. d. kæmi nú fram með
þá tillögu við þessa mætu menn,
— og alveg sérstaklega er Nor-
dahl maðurinn, sem sjálfsagt er
að snúa sér til um slík mál — að
verklýðssambönd Noregs og
Bretlands tækju upp samvinnu
við Alþýðusamtand íslands á
þann hátt t. d. að skipaðar væru
samvinnunefndir af hálfu þess-
ara aðila til þess að ræða sameig
inleg úhugamál og undirbúa
skipulegt samstarf strax að
stríði loknu.
Brezka og norska verklýðs-
sambandið beita sér einmitt nú
fyrir aukinni alþjóðlegri sam-
vinnu verklýðssambandanna í
heiminum. Brezka verklýðssam-
bandið hefur komið á hinni
kunnu samstarfsnefnd við verk-
lýðssamband Sovétríkjanna, fjöl
mennasta , verklýðssamband
heimsins. Þótt Alþýðusamband-
ið sé fámennt á alþ'jóðamæli-
kvarða, þá mun vart nokkurt j
verklýðssamband að tiltölu fjöl- |
mennara miðað við sína þjóð. i
Það er því ekki ástæða til að •
ætla, að brezka verklýðssam- j
bandið myndi ekki sinna slíkri
tillögu, — og um undirtektir
norska sambandsins þurfum við j
ekki að efast. »
Landbúnaður og sfávarátvcgnr Eslcndin^a;
Landbúnaðarvísitalan og verk-
efnin sem hún knýr fram til
úrlausnar.
Samkomulagið um visitölu
fyrir landbúnaðfnn skapar
nýtt viöhorf í atvinnulífi ís-
lendinga. Með' því er hafist
handa um að' skapa einni fjöl-
mennustu alþýðustétt lands-
ins öryggi um afkomu og það
er nauðsynlegt að menn geri
sér ljóst, aö verði hætt í miðju
kafi við það verk, sem hér
er hafið, þá er ver fariö en
heima setið. Nú verður að
halda áfram og skapa öllum
atvinnustéttum landsins ör-
yggi um afkomu. Saman
verða þær að vinna að þessu
og gera sér ljóst hve náin
tengslin eru á milli þeirra,
þótt augnablikshagsmunir
þeirra stundum rekist á á yf-
irborðinu.
Það, sem gert er meö land-
búnaöarvísitölunni er að á-
kveða kauptaxta fyrir bænd-
ur, „akkorðstaxta“, sem miö-
aður er við framleiðslu hvers
kílos af kjöti eða líters af
mjólk, þó þannig að lagt er
til grundvallar hve margar
vinnustundir með tímakaupi
þarf til þess í meðalbúi að
framleiða þessar afurðir.
Bændurnir standa nú
frammi fyrir sama vanda-
máli og verkamenn, er þeir
hafa ákveöið kauptaxta sinn,:
að fá vinnu samkvæmt þess-
um taxta, — að geta selt af-
urðirnar á þessu ákveðna
verði. Þaö munu að vanda
koma fram þær hugmyndir
að kauptaxtinn sé of hár, það
væri betra að hafa hann lægri
þá fengist „meiri vinna“, þá
yrði auöveldara aö selja.
Og þaö er nauðsynlegt aö
menn geri sér það ljóst aö
eins og þaö verður verkamann
inum aö litlu gagni að hafa
háan kauptaxta, ef hann fær
enga vinnu, eins kemur bónd-
anum gott kjötverð að litlu
haldi, ef ekkert kjöt selst.
Þjóöin, sem nú er að byrja
á því verki að reyna að
tryggja afkomu bændastéttar-
innar og annarra vinnandi
stétta, hlýtur að vinna að því
aðallega á tvennan hátt aö
halda áfram því verki, sem
hafið er með ákvörðun land-
búnaöarvísitölunnar.
Annarsvegar aö tryggja
markað fyrir landbúnaöaraf-
uröirnar og hinsvegar aö
breyta framleiösluháttum
iandbúnaðarins þannig að
framleiðslan verði ódýrari án
kauplækkunar, eða réttara
sagt meö hækkandi kaupi fyr-
ir þá, sem að henni starfa,
ef aðrar vinnandi stéttir um
leið fá bætta afkomu.
Breyting á framleiðsluhátt-
um landbúnaðarins hefur ver-
ið að fara fram undanfarna
áratugi hægt og hægt. Þessi
breyting þárf nú aö verða
hraðari, markvissari og stór-
fenglegri en áður, ef tákast á
aö tryggja aö nýju akvæöin
um verðlag landbúnaðai’afurö
anna veröi raunveruleg hags-
bót fyrir bændm’. Útrýming
kotabúskaparins, aukin véla-
notkun, stórfelld ræktun,
stóraukin verkaskipting i land
búnaöinum, — allt eru þetta
verkefni, sem þjóðin þarf aö’
leggjast á eitt um að leyst
verði fljótt og vel.
Markaðurinn fyrir landbúnað-
arafurðimar er í kaupstöðum
íslands.
Fyrir íslenzkan. landbúnað
verður erlendur markaður allt
af vonai’peningur. Þaö er ekki
hugsanlegt fyi’ir íslenzka
bændur að ætla að framleiöa
kjöt af kindum, sem þeir
verða aö heyja handa á sumr-
um og gefa; inni á vetrum, i
samkeppni við lönd, þar sem
féð gengur sjálfala allan árs-
ins hring. En fyrir íslenzku
þjóðina er landbúnaður henn-
ar einskonar líftrygging, —
honum verður hún að halda
við til þess að tryggja lífsaf-
komu sína, hvað sem á dynur,
alveg eins þótt það kynni á
tímabili að borga sig betur
fyrir hana verzlunarlega séð,
að flytja landbúnaðarafurð-
imar inn.
íslenzki landbúnaöurinn
hefur sinn eðlilega markað í
bæjum landsins. Hann þarf
að haga framleiöslu sinni eft-
ir þörfum þjóðarinnar. Hann
á að vaxa í sama hlutfalli og
bæirnir vaxa á íslandi og af-
koma manna; batnar þar.
Fyrir íslenzku bændastétt-
ina er þaö því lífsskilyröi að
bæimir geti vaxið og afkoma
bæjarbúa batnað svo að þeir
geti keypt allar afurðir þeirra
á því veröi, sem nú er ákveð-
ið með þaö fyrir augum að
tryggja bændum sambærileg
lífsskilyrði við aörar stéttir
þjóðarinnar.
Það, hvort sú tilraun, sem
nú er hafin með ákvörðun
landbúnaðarvísitölunnar tekst
er vmdir því komin að bænda-
stéttin taki höndum saman
við bæjarbúa um að tryggja
og efla atvinnulíf hæjanna og
afkomu þeirra, sem þar búa.
Því það ætti öllum að vera
ljóst, að ekkert væri andstæð-
ara hagsmunum bænda en ef
nú væri fariö að reyna að
fjölga t. d. kjötframleiöend-
um í landinu, fækka neytend-
um í bæjunum og auka þann-
ig á ringulreiðina. Ekkert
væri meir í samræmi við hags-
muni t. d. kjötframleiðenda í
sveitum, en éf hægt væri aö
útvega nokkrum hundruöum
þeirra örugga atvinnu í bæj-
um landsins, svo aö þeir yrðu
neytendur kjöts, sem markað
skortir fyrir, í stað þess að
vera framleiðendur kjöts, sem
of mikið er til af.
Framtíð íslands byggist á
sjávarútveginum.
Á hverju verður atvinnulíf
bæjanna að byggjast?
Á sjávarútveginum.
Það er sá atvinnuvegur,
sem nútímamenning og lífsaf-
koma íslendinga fyrst og
fremst byggist á. Sé sá at-
vinnuvegur eyðilagöur, þá
hi-ynja hinir: innlendur iðn-
aður, verzlun og landbúnað-
arframleiösla fyrir bæjarmark
að smásaman á eftir.
Sjórinn ki’ingum land vort
er auðugur og veitir þeim,
sem eys úr, þeirri auðlind með
nýtískuaðferðum, góðá af-
komu, — þar sem jörðin úti
við heimskautsbaug hinsveg-
ar eðlilega býr bóndanum,
sem hana erjar, mikla erfið-
leika og oft lítið í aöra hönd.
Eigi milljónir íslendinga að'
byggja þetta land í framtíð-
inni, þá verða þaö fyrst og
fremst sjávarafurðirnar, sem
þeir munu flytja út til hinna
þéttbýlu, fiskþurfandi landa
Evrópu, unnar á hvern þann
hátt, sem markaðurinn heimt-
ar, af þeim fiskiðnaöi, sem
hér skapast í skjóli raforku
íslenzkra fossa.
Samkomulag það', sem bænd
ur og laimþegar nú hafa gert
um landbúnaöarvísitölu, —
eitthvert þýðingarmesta sam-
komulag, sem enn hefur ver-
ið gert milli stétta á íslandi,
— mun reynast byggt á scndi,
ef verkamenn, bændur og fiski
menn ekki taka höndum sam-
an nú þegar um að koma
sjávarútveginum á öruggan
grundvöll.
Það eru stórfelld verkefni,
sem bíða tafarlausrar úrlausn
ar á því sviði, — verkefni,
sem þjóðin strax þarf áð' snúa
sér aö af fullum krafti. Nú-
verandi fyrirkomulag á mál-
um sjávarútvegsins er mjög
fjarri því að vera fullnægj-
andi fyrir þjóðina eða gefa
það ráðrúm til aukningar
sjávarútvegsins, sem nauðsyn-
legt er. Það þarf ekki annaö
en benda á þaö ófremdará-
stand aö milljónum króna
skuli variö til þess aö byggja
hraðfrystihús, sem engin not
verðá fyrir, eð'a einni milljón
króna til viögerðar á einum
togara, — allfc með það fyrir
augum a'ð eyða fé til þess að
komast hjá því áð þáð lendi
til þjóðarinnar, — en hins-
vegar ekkert gert áð því að
koma upp verksmiöjum í síld,
ai’- og fiskfðnaöi, þar sem
hægt væri áó framleiða niöur-
skorna síld og fiskafurðir í
svo stórum stíl að möguleiki
skapaðist tfl stöðugrar sölu í
borgum Evrópu og Ameríku,
— og lítið' gert til þess að
auka skipastólinn.
Það' þarf að taka sjávarút-
vegsmálin i heild.
Þa'ð' þarf að' tryggja fisk-
sfcofninn og fiskimiöin. Til
þess þarf álþjó'ölegia friöun
Faxaflóa og jafnvel stórfellda
útvíkkun landlielginnar.
Þaö þarf að' koma upp íisk-
ið'náði í sambandi við þoi'sk-
veiöarnar — og nútíma íðn-
aði veröur ekki komið upp
með svo lítilli þjóð sem vorri,
nema einbeitt sé kröftum þjóð
arinnar áð því. Ef vér ætl-
u'öum t. d. að koma upp 20—
30 verksmiðjum til aö' leggia
niður kriddsíld í dósir eða
framleiða fiskibollur, og þær
kepþtu síöan hvor við aðra
á heimsmarkað'inum, þá yrð'i
lítil von um að þær bæru sig.
Nútíma framleiðsla útheimtir
stórrekstur. Þeím kröfum ver'ö
um vér að fullnægja. Og það
þý'ðir hjá svona lítilli þjóð aö
í’íkið verður að hafa bein og
hvetjandi afskipti af þessum
málum.
En afskiptalaust er ekki
hægt fyrir þjóðina aö horfa
upp á þaö að þjóðarauðnum
sé fleygt út i hreina vitleysu,
meðan ágæt verkefni bíða fjár
magns, sem viturlega sé varið.
Sama gildir um aukningu
fiskveiðiflotans. Þáð veröur aö
taka þau mál fastari tökum
en verið hefur, tryggja aö ný-
byggingarsjóðirni’r verði virki-
lega notaðir til aukningai’
skipastólsins og ráðstafanir
gerð'ar til þess að miklu meira
fé sé variö í því skyni, en í
nýbyggingarsjóðunum verður.
Framtíð' þjóðarinnar verður
að verulegu leyti undir því
komin að hún noti þann au'ð,
sem nú hefur skapazt hér-,
til þess að fá sjómannastétt
íslands nýjan, gó'ðan og mik-
inn skipastól í hendur.
Og þá er áð leysa stærsta
vandamálið: fiskmarkaðsmál-
i'ö. Það’ er mál, sem íslending-
ar þurfa að leysa, annarsveg-
ar í samvinnu við Nor'ðmenn,
en hinsvegar með skipulög'ðu
samstarfi við þjóðir þær, sem
kaupa fisk vorn. Það' er lífs-
skilyröi fyrir þjó'ðina að hægt
verði a'ð koma þessum málum
á öruggan grundvöll, tryggja
mikinn marka'ð fyrir fiskinn
og öruggan, — og það er vit-
anlegt að með öruggri afkomu
þjóðanna á meginlandi Ev-
rópu og Bretlandseyjum, þá
eru fullir möguleikar á samn-
ingum um slík viðskipti, ef vel
er á málum haldið af íslend-
inga hálfu. Það verður áð
skapast samvinna milli þjóð'-
anna eftii’ þetta stríð', til þess
að koma í veg fyrir kreppur,
verðsveiflur og atvinnuleysi
fyrirstríö'sáranna og vér ís-
lendingar þurfum frá upphafi
að taka virkan þátt í þeil’ri
samvinnu og vita hvað vér
viljvun. Þáð á engin þjóð
heims afkomu sína eins mikið
Framhald á 4 síð»