Þjóðviljinn - 05.01.1944, Blaðsíða 7

Þjóðviljinn - 05.01.1944, Blaðsíða 7
ÞJÓ^VILJINN Miðvikudagur 5. jamiar 1944 Mamma hennar Unnar tók hana með báðum hönd- um og setti hana upp á eldhúsborðið, þó að hún væri stór og þung. En hún hló ekki eins og um daginn. „Manstu hvað hann afi þinn hét, Unnur mín?“ „Hann hét Finnur, eins og litli bróðir. En hann er dáinn fyrir mörgum, mörgum árum“. „Það er rétt, Unnur mín. Hann pabbi minn hét Finn- ur. Hann var bóndi og hafði alltaf mikið að gera. Hann var líka góður að rata í vondum veðrum og mikill göngumaður. Einu sinni, skal ég segja þér, lá hún Sig- ríður í Hvammi í lungnabólgu, og þá sótti hann afi þinn meðul handa henni í blind-stórhríð. Hún átti sex börn og mátti ómögulega deyja frá þeim. Heldurðu, að pabbi hafi fengið nokkra aura fyrir? Nei. En á ég að segja þér hvað hjónin í Hvammi gerðu? Þau áttu eftir að eignast sjöunda barnið. Það var drengur, og þau létu hann heita í höfuðið á afa þínum“. „Segðu mér meira, mamma“, sagði Unnur. „Já, ég ætla að segja þér meira. Á ég að segja þér, hvað mamma mín gerði? Hún gerði alltaf jólaskóna handa börnunum hennar Sigríðar, því að Sigríður var svo lasin. Þá voru búnir til skór úr sauðskinni og litaðir grænir. Veiztu það? Amma þín vakti alltaf nóttina fyrir gamlársdag og gerði jólaskóna fyrir Sigríði. Og hún fékk ekki neina aura fyrir. En mamma átti bara fjögur börn, svo hún hafði ekki eins mikið að gera og Sigríður“ Mamma Unnar brosti, kyssti hana á kinnina og setti hana niður á gólfið. „Nú ferðu fyrir mig í bæinn, baFa af því þér þykir vænt um mömmu, og ég hef mikið að gera núna“. Unnur fór. Þaö er eitthvaö á aöra öld síöan uppi var í Englandi maöur, sem kvaðst hafa und- ir höndum fáein ljóö eftir Shakespeare. Sagöi hann aö gamall maöur, sem ekki vildi láta nafns síns getið, heföi leyft sér aö skrifa þau upp eftír frumritinu. En annars áttu þau aö fylgja ætt gamla mannsins. Þessu fylgdi flókin saga. LærÖir menn uröu geysi- lega. hrifnir og ritskýrendur sögö'u aö snilldarbragö Sbake speares væri auðkennt á ljóð- um þessum, en einstöku ovag lýti bentu á, aö þetta væru æskuljóö skáldsins. Þarna var m. a. mansöngur, sem þeir sögöu .aö væri meö fullri vissu ortur til æskuunnustu skáldsins. Og fleiri kvæöi bentu glöggt á uppruna sinn. Pilturinn, sem ljóöunum kom á framfæri, var mjög í heiöri hafður. En þá tók til máls lærdóms maöur, sem ekki lét aö sér hæða (en 'er ekki kunnur fyr- ir neitt annaö). Hann sagöi, aö þessi „Shakespearesljóö‘: væru ekkert sambærileg við önnur verk skáldsins og jafn- vel þó aö Shakespeare sjálfur heföi ort þau, þá væru þau leirburöur samt. Þetta þótti fyrst í staö hin mesta framhleypni. En þegar gengið var í skrokk á „finn- andanum“, játaði hann að hafa ort kvæðin sjálfur. ★ Faöir Alfreds Nobels, Em- anuel Nobel, fékkst viö ýms- ar < kynlegar uppgötvanir. Hann var verkfræðingur, fluttist til Pétursborgar og stofnaði þar hergagnaverk- smiöju. En í tómstundum sínum gerði hann teikningar af nýstárlegu farartæki til aö flytja líkkistur. Þaö voru ein- hverskonar pípur, sem kistan átti aö renna í til kirkju- garösins. Þetta þótti hvorki hentugt né nauösynlegt. Þá fann hann upp loftræstingu og hringingartæki í líkkistur, sem áttu aö koma aö gagni, ef sá dauöi væri kviksettur. Hann sagöi á gamals aldri, aö þaö heí'Öi alltaf verið mesta áhyggjuefni sitt, aö verða grafinn lifandi. n 0C6W vi3 fyottin SKÁLDSAGA c„, JOHAN FALKBERGET Anna-Lísa vakti hann um morguninn. Morgunbirtan féll inn um dyragættina. Mar- teinn sneri sér til veggjar en rak þá hendina í öskuna og hún þyrlaöist upp. Anna-Lisa kom og settist á gólfiö hjá hohum. AugnaráðiÖ var dap- urt. „Helduröu að ég þekki hann?“ spuröi hún. „0, já, en lík verða nú tor kennileg, eins og þú veizt“. „Er hann mjög afmyndaö- ur?“ Marteinn settist upp og nuddaöi stýrurnar úr augun- -um, en svaraöi engu. „Er hann limlestur“, spuröi hún snöggt. „O, nei“. Marteini var ekki greitt um svör. — — Nú voru þau á leið- inni til námunnar. Hún vildi fá aö sjá dreng- inn sinn, strjúka kollinn á honum og klappa honum á kinnina, áöur en honum yröi sökkt niður í moldina. En feröin gekk seint. Anna-Lisa var háöldruö. En hún var furöu seig til gangs. Meö hvíldum komst hún nær og nær áfangastaönum. Þetta var þyngsta ganga hennar yfir fjöllin. Hún hafði oft fariö þessa leið bæði í sumarblíöu og vetrarhríðum. Hún þekkti hvern hól, hvern stein. Þetta voru stöövar æskuminninganna. Hér höfðu þau hittst, Andrés og hún, þegar þau voru í tilhugalíf- inu — einu sinni þama •— öðru sinni héma. Og þau höföu ekiö um heiðamar í hreindýrasleða í tungsljósi yfir glitrandi fannir. Þá haföi hún ekki hugboö um lífsbaráttuna og ellina. — En æskan var flogin veg allrar veraldar, áöur en hún vissi, og þungbærir dagar komu í staöinn. Hún andvarpáði. Hún hafði svo sem fyrr far- iö þessa leið í þungu skapi. Hann Andrés var fluttur til grafar á sleöa aö haustlagi í , 1 hörku frosti. En þá hélt hún | í hendina á Níels. Hann var j lítill þá. Erfitt var þaö þá. En nú — Anna-Lísa var fædd upp til fjalla og á fjöllunum ætlaöi hún áö deyja. Nirflarnir niöri í byggöinni þurftu ekki að gera sér þaö ómak, aö flytja hana á ómagahælið. Anna- Lísa vissi, aö/hún var fátæk eins og Lasarus, en hún hét því, að hundar ríkismanna skyldu aldrei sleikja sár henn- ar. Hún nam stáöar og staröi út yfir glitrandi fannbreiö- una. Svo hélt hún áfram. SkíÖ in bar liöugt yfir haröfenni'ö. „Eg vissi, aö Níels mundi vera feigur“, sagði hún. Þau settust niöur á hjarnið. „Eg vissi þáð líka. Mig dreymdi pabba minn sáluga svo leiðinlega“, sagöi Mar- teinn. Gamla konan kinkaöi kolli Hún hafði svo sem heyrt þáö, aö Lars gamli hefði gengiö aftur. Það fóru orð af því, aö hann lægi ekki kyrr. Hann haföi meira aö segja sézt hlaupa berhöfðaöur og vein- andi eftir ísnum á Hogna- vatni einu sinni í tunglsljósi — — í rökkrinu komu þau aö námunni viö Fjallsvatn. Þau gengu fram hjá eldaskál- anum og beint til skrifstof- unnar. Þau mættu einum skrifstofumanninum viö dyrnar. „Er ráðsmaöurinn heirna?" spuröi Marteinn. „Já“, sagði skrifstofumaöur inn og flýtti sér leiðar sinnar, því að hann átti auövitaö annríkt. Marteinn tók ofan, þegar þau komu inn í ganginn og Anna-Lísa strauk háriö aftur fyrir eyra. Síöan gengu þau hægt í áttina til skrifstofunn- ar og stáönæmdust í dyrun- um. Ráðsmaðurinn sat sjálf- ur viö borö innan viö skil- rúmið og var aö athuga upp- drátt af námunni, sem hann haföi fyrir framan sig. „Gott kvöld“, sagöi Mar- teinn hátt. Ráösmaöurinn leit upp og kinkaöi kolli. Marteinn fór þá að segja honum, að þetta væri Anna- Lísa, móöir Níelsar, hún heföi gengiö langar leiðir yfir fjöll- in til þess að fá aö sjá hann áöur en hann yröi grafinn. Anna-Lísa leit upp og lagöi knýtta hönd sína á skilrúm- iö. Sorgin hvarflaöi úr huga hennar fáein augnablik. Þetta stóra *hús og allir þeir ein- kennilegu hlutir, sem hér voru saman komnir voru ekki neinu öðru líkir, sem hún haföj séö. Henni virtist allt glampa og glitra. Og ráös- maöurinn! Hann hlaut aö vera mikill maður. En þaö varaði heldur ekki nema fáein augnablik. Þaö var eins og syrti 1 lofti og óveðrið skylli á. Það var í námunni hérna, sem Níels beiö bana. Hérna rétt hjá! Rétt hjá allri þessari gyllingu og mikla veldi! Hún horfði fram fyrir sig og reyndi aö komá einhverj- um oröum fram yfir skorpn- ar varirnar. „Þekki ég hann?“ stamaöi hún síðast. Þaö hélt ráösmaöurinn en sagöi þó, aö hann væri dálít- ið torkennilegur., Hann braut saman uppdráttinn og lagöi hann niöur í skúfíu. „Má ég sjá hann?“ spuröi hún. Hún kingdi og kixigdi og þaö fóru drættir um sinaber- an hálsinn. Krepptir fing"ui gripu um skilrúmiö. „Níels var góöur drengur“ sagöi Marteinn. ‘ „Já, hann var þaö“, sagö ráösmaöurinn hugsandi og .stóö upp. Hann setti upp hatt og gekk til dyra. „Komið þér þá með mér“ sagöi hann. Anna-Lísa sneri sér viö o§ hraðaði sér stuttstíg á eftii honum. Marteinn setti up| húfuna meö báðum höndum Ráðsmaðurinn stefndi • Ú1 aö skemmu sem var þar nánd. Marteinn og Anna-Lís£ komu á eftir honum. Inni í skemmunni stóc svört líkkista á tveimu: steinum. Ráösmaöurinn stáð næmdist í dyrunum og fyllt út í dyrnar. Marteinn stó'c hjá honum, en gamla konar gægöist inn. Hún hörfaði til baka: „Jes ús! Guö!“ Þá gengu ráðsmaöurihn o< Marteinn inn í skemmuna o§ námum stáöar sinn hvori megin viö kistuna. Anna-Lisí kom hægt á eftir þeim. Ráösmaðurinn geröi Mar teini bendingu um að þei skyldu lyfta lakinu frá and litinu. Anna-Lísa hrökk viö Oj kiknaöi í hnjáliðunum. „Drengurinn minn, drengu inn minn“, kveinaði húr Hún snerti sáriö á ennini meö hendinni og tár henna hrundu niður á líkiö. „Ó, guð! Ó, guö!“ Hún grét og hélt hendinr stöðugt yfir ennissárinu. Sv laut hún niöur til að kyss helbláar varirnar. Mennirnir litu hvor á anr an. Þeir óttuöust báðir þa sama. Það var dauöaþögn inni. Ráösmaðurinn leit niöu fyrir sig, en Marteinn starc út í bláinn. Þung hamarshögg bárus þeim aö eyrurn, stutt og hve hróp námumannanna, grein ust gegn um hávaöann. Grjc kvörnin svarraöi og emja'c svo undir tók í fjallinu.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.